محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1843034571
متن كامل گزارش گروه بین‌المللی بحران در خصوص مذاكرات هسته‌یی ایران با 1+5
واضح آرشیو وب فارسی:ایلنا:
متن كامل گزارش گروه بین‌المللی بحران در خصوص مذاكرات هسته‌یی ایران با 1+5
1393-09-23, 08:17
ایران دو خط قرمز دارد: اول، شناسایی حق ایران برای غنی‌سازی در سطح صنعتی، دوم، اینكه اعطای هر امتیاز غیرقابل برگشت از سوی ایران، همراه با اقدامات متناسب غیرقابل بازگشت در خصوص تحریم‌ها، خصوصا لغو تحریم‌ها و نه تعلیق از سوی طرف مقابل باشد.
گروه بین‌المللی بحران از آغاز روند مذاكرات هسته‌یی ایران و 1+5 در دولت یازدهم گزارش‌هایی درباره فرصت‌ها و تهدیدهای این مذاكرات منتشر كرده است. حال این گروه بین‌المللی، كه در زمینه صلح فعالیت می‌كند، در جدیدترین گزارش خود در خصوص مذاكرات هسته‌یی ایران با 1+5، به تشریح آخرین ارزیابی‌اش از مذاكرات پرداخته است كه متن كامل فارسی این گزارش برای نخستین‌بار از سوی «اعتماد» و برای اطلاع‌رسانی و آگاهی منتشر می‌شود. در این گزارش به بررسی مواضع كلی طرفین در مذاكرات، خطوط قرمز طرفین و اختلافات مبنایی پرداخته شده است. گفتنی است كه برخی از موارد این گزارش بدون اظهارنظر مسوولان امر قابل تایید نیست. 1- بررسی كلی عدم موفقیت ایران و گروه 1+5 (پنج عضو دایم شورای امنیت سازمان ملل به‌علاوه آلمان) در رسیدن به یك توافق جامع هسته‌یی تا قبل از پایان 24 نوامبر كه توسط طرفین حاضر در مذاكرات تعیین شده بود، امری تعجب برانگیز نبود. روند مذاكرات برای چند ماه به علت دو مساله اساسی به بن بست كشیده شده بود: حجم و میزان برنامه غنی‌سازی ایران و نحوه از میان برداشتن تحریم‌ها. برای دستیابی به موفقیت نهایی، طرفین بر سر تمدید هفت ماه مذاكرات، برای رسیدن به یك توافق سیاسی تا اول ماه مارس 2015 و همچنین یك توافق جامع، از جمله یك برنامه اجرا، تا اول ماه جولای 2015 موافقت كردند. در شرایطی كه طرفین موضع انعطاف‌پذیرتری اتخاذ كنند، هنوز هم امكان رسیدن به توافقی چشمگیر وجود دارد. همان‌طور كه گروه بحران قبلا اعلام كرد و اینجا نیز تكرار می‌كند، طرفین می‌توانند بدون نقض اصول و عبور از منافع اساسی خود به این توافق جامع دست پیدا كنند. اگرچه بسیاری از منتقدان، تمدید مذاكرات را مهر تاییدی بر احتمال شكست نهایی مذاكرات می‌دانند، اما طرفین در وین پیشرفت چشمگیری داشته و در 12 ماه اخیر، از حجم بسیاری از اختلاف‌های خود كاسته‌اند. در چند ماه اخیر به دلیل چارچوب پیچیده چندجانبه مذاكرات و تصمیم نادرست برای از بین بردن همزمان مسائل فنی و سیاسی، سرعت روند مذاكرات كاهش یافت اما با نزدیك شدن به مهلت پایان مذاكرات، مذاكره‌كنندگان بر روند مذاكره و جدیت حاكم بر آن سرعت بخشیده و بر روحیه بالا و اعتماد در مذاكرات صحه گذاشتند. در حالی‌كه فرصت رسیدن به یك توافق از دست رفته دیده می‌شد، طرفین بایدها و نبایدهای اساسی سیاسی خود را برای دستیابی به توافق، واضح‌تر از هر زمان دیگری اعلام كردند. بنابراین مذاكره‌كنندگان بهتر از هر زمان دیگری از مواضع و محدودیتهای طرف دیگر مطلع شدند. در حالی كه رسیدن به موفقیت نهایی قابل تضمین نیست، مذاكرات در زمان اندكی بیش از 12 ماه، به نتایج بیشتری از آن سال‌های پرتنش دست یافت: گروه 1+5 توانست تقریبا سرعت بازرسی و زمان اسمی آستانه گریز هسته‌یی ایران و مدت زمان لازم برای غنی‌سازی مواد قابل انشقاق مورد نیاز برای ساخت یك بمب اتمی را دو برابر كند؛ از میزان تحریم‌های ایران كاسته شد و این كشور روند اعاده وجهه خود را از طریق اجرای تعهدات خویش بر اساس توافق موقت آغاز كرد. با این وجود اختلاف‌ها به قوت خود باقی است و غلبه بر آنها با گذشت زمان و بلندتر شدن صدای منتقدان دشوارتر خواهد شد. ایران دو خط قرمز دارد: اول، شناسایی حق ایران برای غنی‌سازی در سطح صنعتی، دوم، اینكه اعطای هر امتیاز غیرقابل برگشت از سوی ایران، همراه با اقدامات متناسب غیرقابل بازگشت در خصوص تحریم‌ها، خصوصا لغو تحریم‌ها و نه تعلیق از سوی طرف مقابل باشد. خطوط قرمز 1+5، تاكید بر عدم اعطای آستانه گریز كمتر از یك سال به ایران و همچنین- از آنجا كه كشورهای 1+5، تحریم را قدرتمندترین اهرم فشار خود می‌دانند- باقی گذاشتن ساختار تحریم‌ها– حتی در صورت تعلیق آنها - در مدت زمان توافق جامع است.
هر اندازه هم كه رسیدن به توافق مذكور مشكل باشد، درك موانع موجود در راه توافق بسیار ارزشمند است. در این مسیر هم دست‌كم گرفتن آنچه مذاكره‌كنندگان تاكنون به آن دست یافته‌اند و هم غلو كردن در خصوص شانس موفقیت مذاكرات، اشتباهی بزرگ خواهد بود. با وجود تمام موانع، راه مناسبی برای رسیدن به توافق وجود دارد. این توافق مستلزم آن است كه ایران برنامه خود را برای غنی‌سازی در سطح صنعتی به تعویق بیندازد و در همین حال 1+5 به حمایت از رشد كنترل شده برنامه ایران پرداخته و به طور كاملا واضح، زمان بندی حذف تحریم‌ها را مشخص كند. اكنون كه مه و ابهام به كنار رفته است، طرفین باید به سرعت به سمت جلو حركت كنند. موقعیت مثبت ایجاد شده به سرعت ناپدید خواهد شد و در این‌صورت شانس رسیدن به راه‌حلی مسالمت‌آمیز برای حل این بحران هم از میان خواهد رفت. 2- خطوط قرمز: واضح‌تر اما متعارض
با اینكه هیچ یك از طرفین در زمان نزدیك شدن به پایان مهلت در نوامبر صحبتی در خصوص تمدید نكرده بودند، اما از به وقوع پیوستن آن آگاهی داشتند. طرفین در طول 12 ماه مذاكره و خصوصا در مدت زمان نزدیك به پایان مهلت مذاكرات به پیشرفت‌هایی دست یافتند اما مساله اینجاست كه آنها در تلاش برای حل بحران اتمی هستند كه از بیش از 12 سال پیش آغاز و تا به امروز ادامه دارد. اغلب مذاكرات كنترل تسلیحات بیش از یك‌سال به طول انجامیده تا به توافق ختم شود. به‌علاوه، در این مورد نقصان‌های اداری، تصمیمات تاكتیكی غیرهوشمندانه و همچنین سوءتفاهم‌های بنیادین، مذاكرات را به تاخیر انداخت. در این دور هم تمركز شكلی و هم ساختاری طرفین متمایز با برنامه اقدام مشترك نوامبر 2013 بود و در نتیجه تلاش‌ها بی حاصل باقی ماند و منجر به تصمیم‌گیری نشد. در مركز بحران، رقابت منطقه‌یی با چاشنی دشمنی و عدم اعتماد، بین ایران و ایالات متحده به چشم می‌خورد. مذاكرات برنامه اقدام مشترك این حقیقت را روشن كرد: اغلب مذاكرات بین تهران و واشنگتن از طریق یك واسطه دو جانبه صورت پذیرفت. مذاكرات جامع، برخلاف مذاكرات برای برنامه اقدام مشترك، عمدتا در چارچوبی چندجانبه پیگیری شد كه دربردارنده تعداد زیادی از بازیگران با منافع متضاد بود. برنامه اقدام مشترك كه یك توافق سیاسی بود، نتیجه سه ماه مذاكره بود؛ تنها بعد از انعقاد آن بود كه مذاكره‌كنندگان وارد جنبه‌های فنی شدند كه دو ماه دیگر به طول انجامید. اما در مذاكرات جامع، تا هنگام آخرین دور مذاكره تلاش شد تا به سوالات سیاسی و موارد فنی همزمان پاسخ داده شود كه این امر موجب كاهش تمركز و طولانی شدن روند مذاكره شد. علاوه بر كاهش تمركز، شیوه مذاكره‌یی كه طرفین اتخاذ كرده بودند بر پیچیدگی اوضاع افزود. شیوه آغاز مذاكره از سوی طرفین كه با مواضع حداكثری در خصوص برخی مسائل همراه بود، به‌علاوه برخی فشارهای واقع‌گرایانه دیگر بر طرف مقابل، موجب شد تا طرف مقابل در خصوص آنكه چه مسائلی قابل مذاكره است و چه مسائلی قابل مذاكره نیست دچار سردرگمی شود. طی دور آخر مذاكرات در وین (24-18 نوامبر)، طرفین رویه خود را از طریق برگزاری دیدارهای دوجانبه بین مقامات عالیرتبه امریكایی و ایرانی و تمركز بر حصول اطمینان از رسیدن به یك توافق سیاسی، قبل از دخیل كردن جزییات فنی اصلاح كردند. با توجه به اینكه این موضوع در بطن خود اختلافی میان امریكا و ایران است، وزیران امور خارجه دو كشور مذاكرات دوجانبه مفیدی را بدون حضور مسوول هماهنگی اتحادیه اروپا برگزار كردند. از همه مهم‌تر اینكه، در پایان دور آخر مذاكرات، طرفین درك بهتری از مواضع واقعی طرف مقابل به دست آوردند. دو خط قرمز نامتجانس در بطن اختلاف وجود دارد. اولین خط قرمز، مربوط به میزان و گستره غنی‌سازی اورانیوم ایران است. خط قرمز تهران شناسایی حق خود برای غنی‌سازی در سطح صنعتی است زیرا ایرانیان ادعا می‌كنند كه نیاز دارند تا سوخت‌رسانی تنها نیروگاه سوخت اتمی خود در بوشهر را تا سال 2021، كه در این سال توافق با روسیه برای تامین سوخت راكتور منقضی می‌شود، بر عهده بگیرند. گروه 1+5 علاوه بر خودداری از شناخت چنین حقی، مبادا كه این حق موجب تسریع در غنی‌سازی تكنولوژی دو كاربردی شود، به این نیاز، به علت آنچه به عنوان نیاز عملی حداقلی ایران تخمین می‌زند، با چشم تردید نگاه می‌كند. خط قرمز 1+5 نیز محدود كردن برنامه غنی‌سازی ایران برای مدتی - به قدر كافی طولانی است - (كه بر اساس گفته یك مقام امریكایی، این مدت یك عدد دو رقمی تخمین زده شده است) كه موجب شود آستانه گریز اسمی ایران به یك سال افزایش پیدا كند. ایران آستانه گریز را به عنوان مبنایی برای محاسبه رد می‌كند و این محدودیتهای 1+5 را همچون دستاویزی برای رها كردن برنامه غنی‌سازی خود به طور كلی می‌بیند. مذاكره‌كنندگان ایران متمایل به قبول بده و بستان‌های خلاقانه‌یی كه موجب طولانی شدن آستانه گریز شود، هستند اما اصرار دارند كه همچنان كه اعتمادها افزایش یابد، برنامه غنی‌سازی ایران بدون توجه به آستانه گریز باید توسعه پیدا كند. 1+5 به نوبه خود تمایل به حمایت از افزایش این آستانه گریز دارد اما، به زبان یك مقام امریكایی، آنچه وی در خصوص میزان توسعه و بازه زمانی در نظر دارد، چند سال نوری با نظر ایرانیان فاصله دارد. دومین مورد خط قرمز، مربوط به رهایی از تحریم‌هاست. در حالی كه به نظر می‌رسد كه ایران تمایل به قبول تعلیق برخی تحریم‌ها در مراحل اولیه توافق دارد- زمانی كه با درخواست برداشتن یكجای تحریم‌ها مخالفت شد- انتظار دارد تا هر امتیازی كه می‌دهد متقابلا همراه با اقدامات متناسب، یعنی برداشتن تحریم‌ها و نه‌تنها تعلیق كردن آنها، باشد. تهران همچنین این اعتقاد را دارد كه صرف تعلیق تحریم‌ها موجب احیای اقتصاد نخواهد شد. زیرا سرمایه‌گذاران خارجی نسبت به بازگشت، در حالی كه امكان تجدید تحریم‌ها وجود دارد، تردید خواهند داشت. با این وجود 1+5 تمایلی به گرفتن چنین تصمیم قاطعی ندارد؛ زیرا ایجاد و از بین بردن تحریم‌ها دشوارتر از خاموش و روشن كردن سانتریفیوژ است. گروه 1+5 ادعا می‌كند كه هنگامی كه تحریم‌های سازمان ملل برداشته شود، در صورت تخلف ایران، با توجه به تفرقه در شورای امنیت، ایجاد دوباره تحریم‌ها بسیار دشوار خواهد بود. اعاده محدودیتهای اتحادیه اروپا نیز مشكل خواهد بود، زیرا این محدودیت‌ها اعتبار خود را از قطعنامه‌های مذكور می‌گیرند.؛ احیای آنها مستلزم اتفاق آرای هر 28 كشور عضو است و هر مخالفتی مانع اجرای آن می‌شود. همچنین، اثر متقابل تحریم‌های مختلف امریكا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل مساله را پیچیده می‌كند و بدین ترتیب ممكن است از بین بردن یك قسمت بدون سایر قسمت‌ها تاثیری نداشته باشد. برای مثال، تعلیق محدودیت‌ها در خصوص بیمه كردن محموله‌های نفتی ایران مستلزم اصلاح قوانین هم در امریكا و هم در اروپاست؛ حتی اگر این اتفاق نیز بیفتد، این تغییر تاثیر اندكی در عمل ایجاد خواهد كرد زیرا، با فرض حذف موانع حمل و نقل، ایران نمی‌تواند به درآمد نفتی خود تا هنگامی كه محدودیتهای مالی باقی است، دست پیدا كند. به همین شكل، هر لغو تحریمی از سوی اتحادیه اروپا مستلزم عمل موازی از سوی واشنگتن برای بی‌اثر كردن هم‌پوشانی تحریم‌های ثانویه است.
در خصوص ایالات متحده، مشكل اولیه در ایجاد دوباره تحریم‌ها نیست بلكه در لغو تحریم‌هاست. اختیار برای لغو در دست كنگره است كه به‌شدت نسبت به قصد ایران تردید دارد و بنابراین بعید است كه با درخواست رییس‌جمهور در خصوص لغو سریع تحریم‌ها موافقت كند. كنگره پیش رو با اكثریت جمهوریخواهان، هم به عدم قبول بهبود وضعیت ایران در خصوص تحریم‌ها و هم مخالف با برنامه غیرمحدود اتمی ایران، حتی در دوران پایانی توافق، مصمم به نظر می‌رسند. با توجه به این موانع سیاسی، گروه 1+5 بر حفظ اهرم فشار تحریم، تا هنگامی كه ایران به صورت قطعی تعهد خود بر برنامه هسته‌یی را اثبات كرده و صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های خود را از طریق حل مشكلات عمده خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان دهد، تاكید دارد.
ایران البته تمایلی به از دست دادن اهرم فشار خود، هنگامی كه طرف مقابل از اهرم خود دست نمی‌كشد، ندارد. اما 1+5 ادعا می‌كند تقاضا برای موازی بودن تعهدات موجب بیان اشتباه مساله می‌شود؛ با توجه به دانش بومی تهران، گروه ادعا می‌كند كه ایران اهرم فشار خود را رها نخواهد كرد و ایران می‌تواند به سرعت تاسیسات خود را مجددا راه‌اندازی كند، همان‌طور كه در سال 2005 پس از شكست در مذاكرات این كار را انجام داد. گروه 1+5 ادامه می‌دهد كه، اما چنین موضوعی در خصوص تحریم‌ها صادق نیست: با برداشتن یك آجر، ترس ایران و تمام دیوار فرو می‌ریزد.
هر دو طرف، با درك بهتر از موضع طرف مقابل، باید خود را برای رسیدن به توافق بهتر آماده كنند. اما هرچه خط قرمز هر یك از آنها آشكارتر شد، شكاف دیگری نمایان شد: شكاف مفهومی و مبنایی. 3- شكاف و اختلاف مبنایی
در مركز اختلاف، یك تفاوت مفهومی در خصوص تفسیر دیدگاه برنامه اقدام مشترك به سوی توافق نهایی وجود دارد. در متن مذكور آمده است:
توافق جامع باید دربردارنده برنامه غنی‌سازی باشد كه به طور مشترك تعیین شده و محدودیتهای عملی و اقدامات شفاف‌سازانه را برای حصول اطمینان از ماهیت صلح آمیز برنامه دربرداشته باشد. این توافق جامع رویه‌یی متقابل و گام به گام را دربر خواهد داشت و حذف كلیه تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل و همچنین تحریم‌های چندجانبه و ملی مربوط به برنامه هسته‌یی ایران را ارایه خواهد كرد. ایران این متن را متضمن روند تدریجی مستمر و همراه با اقدامات موازی و متناسب در مقابل یكدیگر، می‌داند و انتظار دارد همچنان كه خود به قبول و اجرای تعهداتش می‌پردازد، 1+5 نیز به اقدام متقابل، یعنی حذف و نه صرفا تعلیق فزاینده تحریم‌ها بپردازد. با این وجود از نظر 1+5 ایران تحت هر موافقتنامه محتملی به فعالیت‌های هسته‌یی خود پایان نمی‌دهد بلكه سرعت برخی اقدامات خود را كاهش، محدود یا اصلاح خواهد كرد و نهایتا سایر اقدامات خود را افزایش می‌دهد و در نتیجه مستحق حذف تحریم‌ها نخواهد بود. یك مقام امریكایی گفته است: «اگر ایران پایان برنامه هسته‌یی در برابر پایان تحریم‌ها را می‌خواهد، ما كاملا آماده هستیم. اما آنها برنامه هسته‌یی خود را برنخواهند چید و در نتیجه نباید انتظار حذف فوری رژیم تحریم‌ها را داشته باشند». بنابراین درك 1+5 از برنامه اقدام مشترك آن است كه تحریم‌ها در دوره‌یی كه برنامه ایران محدود شده است، تنها معلق می‌شوند و هنگامی كه محدودیت‌ها از بین رفت، تحریم‌ها حذف خواهند شد. از دید گروه 1+5، این موضوع نمی‌تواند به گونه دیگری باشد، زیرا تحریم‌ها موثرترین ابزار آنهاست. در پس هر یك از این تفسیرها عدم اعتمادی عمیق وجود دارد. رییس‌جمهور حسن روحانی، خود این موضوع را به عنوان یك مذاكره‌كننده هسته‌یی تجربه كرده است (2003-2005). توافقی كه وی امضا كرد از سوی بسیاری به نقص‌های بسیار متهم شد زیرا تعلیق غنی‌سازی از سوی ایران نه موجب شناسایی آنچه ایران حق غنی‌سازی می‌خواند، شد و نه دربردارنده نتایج هسته‌یی، فناورانه، اقتصادی و امنیتی بود. روحانی، كه در نتیجه توافق مذكور با انتقادات شدید در كشور مواجه شد، تمایلی به پذیرش توافقنامه‌یی كه به طور قابل توجهی برنامه غنی‌سازی ایران را به عقب براند اما منجر به برداشتن تحریم‌ها نشود، نخواهد داشت. توصیف وی از تاكتیك غرب در آن زمان، برای ایرانیان در زمان فعلی آشناست:
[پیشنهاد غرب] غیرمنطقی و تنها به نفع آنهاست: من به شما اعتماد ندارم، هرچند كه آنچه شما انجام می‌دهید قانونی است و می‌توان اطمینان حاصل كرد قانونی باقی می‌ماند، اما شما باید به من اطمینان داشته باشید كه به تعهد خود عمل می‌كنم، تعهدی كه الزام قانونی برای انجام آن ندارم و قابل الزام نیز نیست. این موضوع به همین سادگی و البته ناعادلانه است. انگیزه دیگر اصرار روحانی بر برداشتن تحریم‌های سازمان ملل، نیاز وی به یك پیروزی سیاسی برای توجیه امتیازات اعطایی هسته‌یی است. رهبر ایران، آیت‌الله خامنه‌ای، با عدم اعتماد عمیق خود نسبت به غرب، به نظر می‌رسد با این موضوع موافق باشد. ابراز اطمینان امریكایی‌ها از منافع تعلیق تحریم‌ها تا كنون مقامات ارشد ایران را قانع نكرده است. شكست رییس‌جمهور اوباما در انتخابات میان دوره‌یی نوامبر 2014، احتمال كاهش تحریم‌ها را با توجه به تركیب كنگره دشوارتر كرد. عدم قابلیت پیش‌بینی انتخابات ریاست‌جمهوری امریكا نیز این موضوع را تشدید می‌كند. همان‌طور كه ایرانیان در خصوص قدرت رییس‌جمهور اوباما یا جایگزین وی در برداشتن قطعی تحریم‌ها تردید دارند، امریكایی‌ها نیز از فسخ فتوای رهبر ایران مبنی بر ممنوعیت سلاح اتمی توسط رهبر بعدی، عدم پایبندی جانشین روحانی بر تعهدات وی، و تغییر موازنه قدرت و به دست گرفتن قدرت توسط منتقدان، بیمناك هستند. این محاسبات سیاسی حداقل به اندازه مساله غنی‌سازی یا اقتصادی مهم هستند. هر دو طرف به‌شدت نگران موضوع تعداد سانتریفیوژهایی هستند كه در یك توافق مورد قبول اجازه فعالیت آنها داده می‌شود. ایران نیازی به ظرفیت فعلی غنی‌سازی خود در آینده نزدیك ندارد؛ غرب دلیلی برای نگرانی در خصوص آستانه گریز ایران در تاسیسات اعلام شده و تحت تدابیر شدید نظارتی با تعداد محدود سانتریفیوژهای نامناسب، ندارد.
در خصوص مساله قابلیت بازگشت تنها اندكی اغراق شده است: اساسا هر موضوع تحت مذاكره‌ای، قابلیت بازگشت به حالت قبل را دارد، اگرچه این عمل زمانبر خواهد بود. كنگره امریكا می‌تواند تحریم‌های برداشته شده را مجددا وضع كند یا تحریم‌های جدیدی را اعمال كند؛ با توجه به‌شدت بازرسی‌ها، مخفی كاری در تاسیسات سری دربردارنده ریسك بالایی خواهد بود و هر نقض شدیدی از سوی ایران جرات زیادی را می‌طلبد، زیرا اینچنین نقضی موجب شكل‌گیری وفاق جهانی، مشابه وفاقی كه موجب اعمال تحریم‌ها در ابتدای امر شده، خواهد شد. به‌علاوه، حركت هدفمند به سوی سلاح اتمی در هر صورت قابل بازداری از طریق وضع تحریم نیست. همچنین دانش فنی ایران در زمینه هسته‌یی این امكان را به ایران می‌دهد تا در هر زمانی برنامه هسته‌یی خود را از سر بگیرد. آنچه واقعا در خطر است، درجه و سرعت قابلیت بازگشت و مفهوم آن میان منتقدان حاضر در واشنگتن و تهران است. گروه بحران برای حل این مساله، گام به گام كردن توافق را برای حفاظت از منافع هر دو طرف، به گونه‌یی كه هر دو طرف را قادر سازد تا توافق را به عنوان توافقی قابل قبول در كشور خود ارایه دهند، پیشنهاد كرد. در حالت ایده‌آل، مراحل مذكور برای برآورده كردن اهداف اساسی طراحی خواهند شد. گزینه‌های اصلی، مواردی هستند كه توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خصوصا سوالات در مورد قطعنامه در باب ابعاد نظامی احتمالی (PMD) و ماحصل نتیجه‌گیری‌های گسترده در باب تایید كاملا غیرنظامی بودن مواد اتمی و فعالیت‌های ایران، استفاده می‌شوند.
با وجود این ایران نسبت به آژانس بی‌اعتماد است و این نهاد را شدیدا تحت تاثیر مخالفان خود می‌داند؛ ایران اعتقاد دارد آژانس بدون پیشنهاد هیچ ضابطه دقیقی برای اینكه الزامات سازمان برآورده شود، ممكن است كه در نهایت به عنوان نماینده غرب عمل كند. گزینه دیگر ساز و كار جبران سریع است كه منجر به اعمال مجدد تحریم‌ها در صورت نقض از سوی ایران می‌شود. اما این راهكار نیز موجب ایجاد مشكل دیگری می‌شود: اینكه چگونه می‌توان مصداق نقض را تعیین كرد. 4- توفان پیش رو
ممكن است اینگونه به نظر آید كه با تمدید مذاكرات، وضعیت فعلی برای حداقل هفت ماه دیگر ادامه خواهد یافت و به هر دو طرف این فرصت را می‌دهد كه از درس‌هایی كه آموخته‌اند در مسیر مناسبی استفاده كنند. از نگاه تمام بازیگران بزرگ درگیر در مذاكرات، وضعیت فعلی بی نقص نیست اما به جایگزین آن یعنی شكست مذاكرات، ارجح است. برای گروه 1+5 بخش‌های كلیدی برنامه هسته‌یی ایران متوقف شده و تنش‌های منطقه‌یی كاهش یافته است. برای ایران، در حالی كه منافع اقتصادی برنامه اقدام مشترك محدود بوده، اما این وقفه زمانی نسبتا كوتاه بر افزایش تحریم‌ها قابل ترجیح است. حتی افراطی‌ترین منتقد مذاكرات یعنی اسراییل، ترجیح تمدید مذاكرات بر عجله برای رسیدن به یك توافق بد را علنا اعلام كرد. اما وضعیت فعلی ممكن است پایدار نباشد زیرا فشارهای زیادی در واشنگتن و تهران ایجاد شده است و منطقه متحمل عدم ثبات و خشونت است. مهم‌ترین چالش، كنگره امریكا است. در حالی كه كاخ سفید ممكن است بتواند كنگره ناتوان فعلی را از اعمال تحریم‌های جدید باز دارد، با آمدن كنگره تحت اختیار جمهوریخواهان كه سناتورهای آن به طور گسترده‌یی اعتقاد دارند ایران تنها تحت فشار مصالحه خواهد كرد، در انجام این كار با مشكل بیشتری رو به رو خواهد بود. حداقل آن است كه كنگره تلاش خواهد كرد تا با وجود احتمال وتوی ریاست‌جمهوری، تحریم معوقی را تصویب كند تا در صورت نرسیدن به توافق در پایان مهلت یا عدم اجرای تعهدات از سوی ایران به اجرا گذاشته شود. اگرچه این اقدامات از نظر فنی نقض برنامه اقدام مشترك نیست اما ممكن است موجب واكنش شدید سیاسی تهران شود و برای موقعیت ایجاد شده سیاسی امری منفی به حساب آید. تحریم‌های یكجانبه از سوی امریكا، خصوصا اگر از طرف متحدانش بی دلیل انگاشته شود، می‌تواند وحدت 1+5 را تضعیف كند و قابلیت انجام آن را از بین ببرد.
در صورت عدم وجود چنین تغییراتی، به نظر می‌رسد كه اوضاع مسائل سیاسی در تهران مساعدتر باشد. با وجود چند صدای مخالف و افراطی، نخبگان سیاسی ایران منظم‌تر هستند. در حالی كه آنها در تحلیل مطلوبیت شروط توافق تفاوت دارند، و در حالی كه بسیاری از مخالفان روحانی از شكست وی لذت خواهند برد، وفاق گسترده‌یی در تهران وجود دارد كه در صورت شكست مذاكرات، بهترین گزینه ایران حصول اطمینان از منتسب شدن علت شكست مذاكرات به طرف مقابل و نشان دادن غرب به عنوان طرف نامنعطف خواهد بود. رهبران سیاسی همه اقشار امید دارند كه این طرح، كه با نتیجه انتخابات كنگره اجرای آن راحت‌تر شده است، به از بین رفتن تحریم‌ها كمك كند. این بدان معنا نیست كه شكست در مذاكرات برای ایران آسان تمام می‌شود. كاهش قیمت جهانی نفت موجب تحمیل فشار زیادی بر بودجه دولت شده و در نتیجه اهداف اقتصادی روحانی را دورتر كرده است. به نظر می‌رسد دولت قادر است تا هفت ماه آینده را با همین شرایط نیز اداره كند، اما هزینه حفظ شرایط موجود با گذشت زمان افزایش می‌یابد. 5- مسیر پیش رو
برنامه اقدام مشترك نوامبر 2013 یك موفقیت برجسته دیپلماتیك بود. اجرای كامل و موفق آن، بحران در جریانی كه ایران و غرب را تا مرز رویارویی با یكدیگر پیش برده بود متوقف ساخت؛ تنش‌های منطقه‌یی را كاهش داد و منفعت توافقی بر مبنای مذاكره، هر چند كه توافق محدود باشد، را آشكار ساخت. تمدید این توافق كم‌ضررترین گزینه موجود بود اما مدت آن كوتاه است. بدون پیشرفتی ملموس، حتی اگر مذاكرات تا یك جولای بدون تنش ادامه یابد، تمدید مجدد دیگری به اعتبار طرفین لطمه خواهد زد و شانس موفقیت آنها را به‌شدت كاهش خواهد داد. بازگشت به رقابت تحریم در برابر سانتریفیوژ می‌تواند آغازگر یك بحران غیرقابل كنترل باشد كه نهایتا به رویارویی نظامی منجر گردد. ادامه مذاكرات همراه با افزایش بحران، كه برخی از آن به عنوان اهرم فشار حمایت می‌كنند، به ندرت كم خطر خواهد بود؛ زیرا اعمال فشار، عملی است با نتایج نامعلوم. دیپلماسی نیز دقیق یا قابل پیش‌بینی نیست اما راه دیگری برای رسیدن به یك توافق پایدار وجود ندارد. طرفین باید تلاش كنند تا در كوتاه‌ترین زمان ممكن، حداقل بر پارامترهای یك توافق دست پیدا كنند. این روند باید مبتنی بر ملاحظات متعددی باشد. ایران و امریكا باید فورا یك كانال كاملا دیپلماتیك را برای یافتن راه‌حلی كه با توجه به محدودیتهای دیپلماتیك و منافع اساسی آنها مناسب باشد، مجددا راه‌اندازی كنند. به طور همزمان، اعضای اروپایی 1+5 باید برای كاهش نگرانی‌های كنگره امریكا، اسراییل و كشورهای عربی از طریق تشریح ماهیت توافق و تقویت امنیت و همكاری استراتژیك آنها تلاش كنند.
تمركز اولیه باید بر توافق بر اصول اساسی‌ای باشد كه بر مبنای آنها بتوان یك توافق جامع اقدام مشترك را پیش‌نویس و تهیه كرد. توافق سیاسی باید قبل از آنكه مذاكره‌كنندگان توجه خود را معطوف به ضمائم مفصل و برنامه اجرای توافق نمایند، حاصل شود. این دیدگاه عاری از خطر نیست: یك توافق سریع سیاسی می‌تواند انتقادها را از بین ببرد اما همچنین می‌تواند موجب تحریك منتقدان به ایجاد اصلاحات در توافق، قبل از عملی شدن كامل آن شود. بنابراین طرفین باید به دقت پیام عمومی خود را تنظیم كنند: این پیام باید به اندازه كافی مثبت باشد كه موجب حفظ این دستاورد گردد، اما به اندازه كافی محافظه‌كارانه باشد تا از واكنش‌های شدید نیز جلوگیری كند. كنگره امریكا باید از تصویب تحریم‌های جدید كه می‌تواند منجر به از بین رفتن روند دیپلماتیك شود و به وحدت 1+5 لطمه بزند، خودداری كند. در عوض دولت اوباما و كنگره می‌توانند مشتركا و منفردا برای تهیه قانونی كه در صورت عدم توافق تا یك جولای، و نه قبل از آن، مطرح شود كار كنند. رعایت احتیاط در این زمینه الزامی است. استحكام رژیم تحریم‌ها، مذاكره‌كنندگان را به دلیل نداشتن توانایی برای پیشنهاد رهایی از تحریم‌ها در حال حاضر، با مشكل مواجه كرده است؛ هرگونه قانونگذاری در آینده باید متضمن باقیماندن چنین انگیزه‌یی به عنوان ابزاری دیپلماتیك باشد. طرفین، ضمن حفظ منافع و اصول بنیادین خود، باید انعطاف بیشتری در مذاكرات نشان دهند. با توجه به محدودیتهای داخلی، امریكا توافقی را كه متضمن ظرفیت نسبتا زیاد غنی‌سازی و آستانه گریز اسمی كوتاه برای ایران باشد، قبول نخواهد كرد. ایران نیز توافقی را كه سقف ثابتی را بر برنامه غنی‌سازی آن تحمیل كند، قبول نخواهد كرد. یك مصالحه متناسب، توقف برنامه غنی‌سازی در سطح صنعتی ایران برای یك دهه یا بیشتر در مقابل تضمین تامین سوخت و انعطاف 1+5 در خصوص رشد معنادار كیفی یا كمی در مراحل بعدی توافق، خواهد بود. این ترتیبات باید برای ایران قابل قبول باشد؛ میزان این تاخیر باید، با توجه به مدت زمانی كه طول كشیده تا برنامه هسته‌یی ایران به این سطح رسیده است، قابل تحمل باشد. مدت كوتاه‌تر آستانه گریز در دوره‌های پایانی توافق نیز، باید برای امریكا و متحدانش قابل قبول باشد، زیرا برنامه ایران تنها تحت روند كنترل شده و بازرسی‌های شدید و پس از سال‌ها اعتمادسازی و همكاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، رشد خواهد كرد. ایران و 5+1 باید بر یك نقشه راه، كه دربردارنده سه مرحله برای برداشتن تحریم‌ها باشد و البته زمان هر یك از مراحل مشخص باشد، توافق كنند. مدت زمان هر مرحله باید از طریق میانگین مدتی كه به طور عمومی طول می‌كشد تا آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دو مساله را بسنجد تعیین گردد: مسائل مربوط به PMD (كه معمولا دو تا سه سال طول می‌كشد)، و دستیابی به نتیجه‌گیری‌های گسترده‌تر (كه معمولا پنج تا هفت سال طول می‌كشد). محك‌های معمولی می‌تواند طرفین را تحریك كند تا پیشرفت خوبی در جهت برآورده ساختن تعهدات‌شان به عمل آورند یا به تماشای از بین رفتن توافق و آغاز مجدد بحران بنشینند. از همه مهم‌تر، ایران می‌تواند، با فرض انجام تعهدات خود، بر روند كاهش منظم و قابل پیش‌بینی تحریم‌ها حساب باز كند. تعیین دقیق مراحل دقیق پیشرفت از بازرسی‌های بی‌پایان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی - كه ایران نگران این موضوع است- جلوگیری خواهد كرد. این موضوع همچنین منجر به حصول اطمینان 1+5 از پیشرفت منظم و قابل تایید خواهد شد. انتقادها در این خصوص كه چنین برنامه‌یی بدون دلیل مشخصی استقلال آژانس را محدود خواهد كرد، اگر دوره زمانی دستیابی به اهداف با مشاوره با آژانس تعیین شود، كاهش می‌یابد؛ اگرچه این انتقادها از بین نخواهند رفت. همان‌طور كه گروه بحران قبلا پیشنهاد داده بود، در مرحله اول از توافق، همچنان كه ایران برنامه هسته‌یی خود را به عقب می‌راند و آن را محدود و برخی دیگر از فعالیت‌های خود را به برنامه‌های غیر غنی‌سازی تبدیل می‌كند، اغلب تحریم‌های مربوط به موضوع اتمی معلق خواهد شد. تعیین دوره زمانی تعلیق تحریم با توجه به اهداف، به شركت‌ها در سرمایه‌گذاری‌شان كمك خواهد كرد. مرحله دوم باید دربردارنده حذف برخی تحریم‌ها باشد؛ سایر تحریم‌ها باید در پایان آخرین مرحله (5 الی 10 سال بعد از تكمیل مرحله دوم) حذف شوند، دوره‌یی كه متقارن با مدت زمان لازم برای ساخت یك نیروگاه آب سبك جدید و توسعه تكنولوژی به روز تولید سوخت از طریق همكاری غیرنظامی بین طرفین خواهد بود. با توجه به ساز و كار شدید بازرسی هر نقضی به سرعت شناسایی خواهد شد و با عكس‌العملی فوری و قاطع پاسخ داده خواهد شد. به دنبال امضای توافق جامع اقدام مشترك، شورای امنیت باید با صدور قطعنامه‌یی الزام‌آور آن را تایید كند. این قطعنامه، علاوه بر كمك به ایران برای به دست آوردن موقعیت بین‌المللی، موجب می‌شود تا برخی تحریم‌های سازمان ملل در مرحله اول توافق حذف و برخی دیگر معلق یا در مراحل بعد حذف شوند. اگر قرار است تحریم‌ها به صورت تدریجی و بر اساس اقدامات معلق یا حذف شوند، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یا یك كمیته مستقل باید، همان‌طور كه گروه بحران قبلا پیشنهاد داده بود، مشخص كند كه آیا ایران به تعهدات خود عمل كرده است یا خیر. برای حصول اطمینان و حفظ یك توافق بالقوه، هر دو طرف باید به صورت كاملا واضح به مردم خود و متحدان‌شان مفاد و ماهیت توافق را، خصوصا در مقایسه با گزینه‌های دیگر و جایگزین، شرح دهند. تمام طرفین نیاز دارند تا هنگام عرضه توافقنامه در كشورشان، مراقب باشند تا با ادعای پیروزی مطلق و توهین به حریف، افراد تندرو در كشورهای طرف مقابل را تحریك نكنند. متخصصان روابط عمومی در هر دو طرف می‌توانند پیام‌ها را هماهنگ كنند یا حداقل پیام خود را با توجه به حساسیت‌های طرف مقابل تنظیم كنند. هر دو طرف برای رسیدن به این مرحله خوب عمل كرده‌اند، اما هر دو طرف نیاز به انعطاف بیشتری برای رسیدن به توافق نهایی دارند. دلیلی وجود ندارد كه طرفین بیش از حد خوشبین باشند اما دلیلی نیز وجود ندارد كه مذاكرات را برهم زد، آن هم‌زمانی كه طرفین به مثمرثمرترین مبادلات خود دست یافته‌اند. با صبر، استمرار، خلاقیت و اراده كافی، توافق در دسترس است.
استانبول/ وین/ بروكسل، دسامبر 2014 منیع: روزنامه اعتماد
1393-09-23, 08:17
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایلنا]
[مشاهده در: www.ilna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 93]
-
گوناگون
پربازدیدترینها