واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: روی صندوق ضمانت سپرده ها حساب نکنید! تهران- ایرنا- روزنامه «دنیای اقتصاد» در شماره امروز -شنبه- خود طی یادداشتی به قلم«پویا ناظران» نوشته است: بانک، سپرده های مردم را در گاوصندوق نگه نمی دارد، بلکه با کمک آن سرمایه گذاری می کند یا در بنگاه های خودش یا در قالب وام های صنعتی، وام ازدواج و دانشجویی و ... از آن استفاده می کند.
خب؛ اگر این سرمایه ها برنگردد تکلیف چیست؟ وقتی یک تاجر، کارگر یا کارمند وامش را به بانک پس نمی دهد، در واقع پول شما را برداشته و پس نمی دهد. فکر کردید اگر بانکی ورشکست شود، تکلیف پول های شما چیست؟ فکر کردن به این سوال وظیفه ناظرهای صنعت بانکداری است . یکی از چشمان ناظر بر ثبات سیستم بانکی آمریکا شرکت فدرال بیمه سپرده (FDIC) است. در ایران هم چیزی به نام صندوق ضمانت سپرده ها داریم، اما در ادامه نشان خواهم داد این شباهت ظاهری است و بر عکس شرکت FDIC، کارکرد این صندوق ما تشریفاتی است.
وظیفه شرکت مذکور بیمه سپرده ها تا سقف 250 هزار دلار است. همانند هر شرکت بیمه دیگری، متناسب با ریسک، حق بیمه گرفته می شود و این مبلغ را از بانک تحت پوشش خود اخذ می کند. فدرال بودنش به این معنا است که اتکای بیمه به خزانه دولت است، به عبارت دیگر اگر زمانی توان جبران پس اندازهای مردم در یک بانک ورشکسته تا سقف مذکور را نداشته باشد خزانه از محل درآمدهای مالیاتی و در صورت کسری بودجه با استقراض از بازار، تعهدات این بیمه گذار را برآورده خواهد کرد. شرکت بودن آن به این معنی است که حق بیمه ها باید به گونه ای تعیین شود که صرفه اقتصادی داشته باشد. از قضا، در طول بیش از 80 سال فعالیت و حتی در اوج بحران سال 2008، اگر چه نزدیک بود ذخیره این شرکت
خالی شود، ولی این طور نشد و بدون اتکا به خزانه فعالیت خود را با سودآوری معقول ادامه داده است. از وجه فدرال و وجه شرکتی FDIC گفتیم، اما آنچه او را بیمه گذار می کند امکان متنوع سازی ریسکش در میان مشتریان متکثر است. آمریکا 6900 بانک دارد که از این تعداد، 6600 بانک تحت پوشش بیمه FDIC هستند.
حال بنگریم به نسخه بومی این پدیده، یعنی صندوق ضمانت سپرده ها. اولا این صندوق مسوول ضمانت کمتر از چهل بانک از میان بانک های کشور است. مثل این می ماند که شرکت بیمه خودرو تاسیس کنید و فقط چهل خودرو را بیمه کنید و نه بقیه خودروها را. بدیهی است با چنان متنوع سازی محدودی، هزینه بیمه بسیار بالا خواهد بود و باز هم در صورت ورشکستگی یک بانک، احتمال تمام شدن ذخایر بیمه گذار بالا است. از جهت دیگر، از آنجا که صندوقی است در بانک مرکزی، حساب کتاب و دخل و خرجش با بانک مخلوط است و بهینگی فعالیت اقتصادی اش مبهم است. طبعا چنین موضوعی تخصیص بهینه کالا را که غایت مطلوب اقتصاد است، بر هم می ریزد. از همه اینها مهم تر، پشتوانه این صندوق نه خزانه، بلکه چاپگرهای بانک مرکزی است؛ بنابراین اگر در مواجهه با یک بحران بانکی ذخایرش کفایت نکنند، زیان سپرده گذاران را با پول تورم زا جبران خواهد کرد. تورم هم که نوعی مالیات تحمیلی است و فشار بیشتری را بر قشر کم درآمد جامعه وارد می کند. پس اگر بانکی ورشکسته شود، این صندوق بر عکس رابین هود، به زور بخشی از قدرت خرید همه ما را خواهد گرفت و به اسم سپرده های بانکی به ما پس خواهد داد. اثرش بی شباهت به هدفمندی یارانه ها نخواهد بود، فقط با تشنج اجتماعی بیشتر. شرکت FDIC علاوه بر ثبات اجتماعی، ثبات مالی هم ایجاد می کند. از آنجا که باید با صرفه اقتصادی بیمه کند، به دقت بانک ها را مطالعه می کند و حق بیمه بانک های پرخطر را افزایش می دهد. این هزینه ریسک را برای مدیر بانک بالا برده او را وادار به لحاظ کردن منافع سپرده گذار می کند ؛ یعنی بیمه گری در نقش ناظر به نوبه خود احتمال ورشکستگی بانک ها را کم می کند .
برای کاهش مضرات اقتصاد کلان که در بالا توضیح داده شد، یک پیشنهاد این است که اولا، صندوق ضمانت سپرده ها را از بانک مرکزی خارج و به پشتوانه خزانه وزارت اقتصاد متصل کنیم، تا تورم زا نباشد. ثانیا، به عنوان یک شرکت بیمه با بیلان مالی شفاف عمل کند.
اما همه اینها میسر نخواهد شد مگر با شبکه بانکی توسعه یافته. حقیقتا چه دلیلی دارد که در کشور تعداد محدودی بانک بزرگ داشته باشیم؟ تکثر بانک های کوچک ریسک سیستمی را کاهش می دهد. در عین حال بانک های کوچک، به دلیل تمرکزشان در وسعت جغرافیایی محدودتر، در اعطای وام های خرد مزیت نسبی دارند. تابوی بانک های متکثر کوچک باید شکسته شود. چه بسا این تابو خلق شده تا کارتلی که سود سپرده را کنترل می کند، حفظ شود که در غیر این صورت و در فضای رقابتی، بالاخره یکی از اسباب ظلم از بازار پولی برچیده خواهد شد. ولی تا آن زمان، مطالعه بانک پیش از سپرده گذاری به عهده خود شما است.
منبع: دنیای اقتصاد
اول**1368**
15/09/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 35]