محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826542112
آزاد انديشي به غلبه تولید بر ترجمه منجر می‌شود
واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: آزاد انديشي به غلبه تولید بر ترجمه منجر می‌شود
به دلایل روبنایی و زیربنایی مختلفی، جنبش نرم‌افزاری انقلاب اسلامی ما همچنان سرد است و گویا امکان داغ شدن تنور آن به‌راحتی میسر نیست.
نویسنده : شاهد توحيدي
درآمد: به دلایل روبنایی و زیربنایی مختلفی، جنبش نرم‌افزاری انقلاب اسلامی ما همچنان سرد است و گویا امکان داغ شدن تنور آن به‌راحتی میسر نیست. کرسی‌های نقد و نظریه‌پردازی که متعاقب روشنگری‌های مقام معظم رهبری و مطالبه طیف‌هایی از فضلا و محققان حوزه و دانشگاه مطرح و راه‌اندازی شد، اگرچه گامی ارزنده و مؤثر به شمار می‌آید، اما منویات رهبری و مطالبات قشرهای فرهیخته آزاداندیش را آن‌چنان که باید و شاید محقق نساخت و به هیچ روی گامی در اندازه عظمت فرهنگی و تمدنی انقلاب اسلامی نیست. برای ورود به تاریخچه این نهاد دیر تأسیس اما حیاتی و استراتژیک، دستاوردها، محدوده‌ها، ظرفیت‌ها و مشکلاتش با دکتر سید علیرضا واسعی دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و دبیر سابق هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی نقد، مناظره و گفت‌وگویی آسیب‌شناسانه انجام داده‌ایم که اگر علاقمند به موضوع هستید، برایتان مفید و جذاب خواهد بود. در باره تاریخچه و چگونگی شروع به کار کرسی‌های آزاداندیشی، چشم‌اندازها، اهداف و مأموریت آنها بفرمایید. کرسی‌های آزاداندیشی با این ترکیب و عنوان در اواخر سال 1381 و به دنبال نامه جمعی از فضلای حوزه علمیه به مقام معظم رهبری و پاسخ حضرت ایشان مطرح شد. البته پیش‌تر از آن خود رهبری بودند که از نهضت علمی و آزاداندیشی سخن به میان آوردند و آرزوی خود را در این باره بیان فرمودند. نامه‌نگاران برای روشن‌سازی آن خواسته و راهکار تحقق بخشیدن به آن مطالبی را بیان کردند که به‌راستی شایان توجه است، هر چند هیچ‌گاه از پیشنهادها و نیز حضورشان بهره گرفته نشد. هدف اصلی که در دغدغه آن عزیزان کاملاً تبلور داشت، آن بود که در فضای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه از یک سو بستری برای طرح دیدگاه‌های جدید، متفاوت و حتی مخالف پیدا و از سوی دیگر امکان نقد سخنان، ادعاها و یافته‌های علمی فراهم و از سوی سوم جلوی غوغاآفرینان و مدعیان دروغین به صورت روش‌مند و اصولی گرفته شود. پیشنهاد مشخص آنان این بود که برای طرح منطقی ایده‌ها، رواج بازار نظریه‌پردازی و نوآوری روش‌مند، مناظره‌های علمی، قانونمند، نتیجه‌بخش و فارغ از غوغاسالاری و نهادسازی برای اجابت پرسش‌های جدید، کرسی‌های آزاد علمی با حضور هیئت‌های منصفه علمی و تخصصی در دانشگاه و حوزه ایجاد شود. طبعاً مأموریت اصلی این کرسی‌ها ایجاد فضای باز و مناسب برای طرح دیدگاه‌ها و رویکردهای مختلف بود. چشم‌انداز تأسیس این کرسی‌ها آن بود که بتواند همه صاحب‌نظران را در فضایی کاملاً علمی و اخلاقی در کنار هم بنشاند و برای همه اندیشوران فرصت اظهار نظر فراهم کند و در نتیجه تولید نرم‌افزار علمی و دینی میسر و به تعبیر رهبری تمدن‌سازی، رشد، تولید فناوری و فرهنگ محقق شود. روشن است چنین نگاهی بسیار اهمیت داشته است و دارد و با گذشت سال‌ها از آن زمان همچنان جا دارد به‌طور جدی بدان توجه شود. با توجه به تعاریف گوناگون و گاه مختلفی که از آزاداندیشی وجود دارد در کرسی‌های آزاداندیشی چه معنایی برای آن در نظر گرفته شده بود؟ برای پاسخ به این پرسش باید ابتدا این نکته را یادآور شوم که آنچه از این اصطلاح می‌فهمم شاید با آنچه دغدغه‌مندان اولیه از آن انتظار داشتند متفاوت باشد، به همین جهت حق و مناسب آن است که با آن عزیزان که بیشترشان افراد خوش‌فکر و روشن حوزوی هستند، گفت‌وگو و اساساً انگیزه آنها و مرادشان از این مفهوم پرسیده شود. فهم و دریافتم آن است که در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی، دینی، اقتصادی و حوزه‌های دیگر حیات انسانی افرادی با دغدغه‌ها و نظراتی وجود دارند که دیدگاهشان با رویکردهای شایع و حاکم متفاوت است و نقدهایی به وضع موجود دارند و باید برای اینان جا یا فرصت‌هایی باشد که بدون هراس و محدودیت بتوانند دیدگاه‌ها و نقدهایشان را بیان کنند. آزاداندیشی قطعاً به ارتقای کمیت و کیفیت در تولید فکر و علم و نیز غلبه تولید بر ترجمه و اجتهاد بر تقلید منجر می‌شود. این کرسی‌ها می‌توانست چنین امکانی را فراهم سازد. همان‌طور که مقام معظم رهبری به‌خوبی به آن اشاره و بر آن تأکید کردند تا همه زمینه‌های مناسب فراهم شود. آزاداندیشی که در کلام رهبری ذیل آزادی تفکر، قلم و بیان دنبال شد، راهکاری برای گریز از مرداب سکوت و جمود و گرداب هرزه‌گویی و کفرگویی تعریف شد که به نظرم بسیار ارزنده و درخور تأمل است. البته روشن است آزاداندیشی چیزی نیست که حکومتی به کسی بدهد یا آن را از کسی بگیرد، این امری خدادادی و زاده هویت وجودی انسان است. انسان به حکم انسان بودن می‌اندیشد و به‌منظور بیان آن تلاش می‌کند و کارهایی انجام می‌دهد. هنر حکومت‌ها آن است که بتوانند برای آدمیان اندیشه‌ورز و فکور فرصتی فراهم آورند و از یافته‌ها و داشته‌های آنان بهره بگیرند. پس آزاداندیشی در این مقال بیشتر ایجاد فرصت بیان نظر و اندیشه است و نه اندیشه‌گری که خود مستقل از دیگران است. از نظر ساختاری و سازمانی متصدی این کرسی‌ها کیست؟ مقام معظم رهبری در پاسخ به نامه پیش‌گفته پس از تأیید همه گفته‌ها و پیشنهادهای فضلا به صراحت دو نهاد را مأمور نهادینه‌سازی گفت‌وگو، آزادی بیان و ترویج ادب استفاده از آن کردند و فرمودند: «اینجانب با چنین طرح‌هایی همواره موافق بوده‌ام و از آن حمایت خواهم کرد و از شورای محترم مدیریت حوزه علمیه قم می‌خواهم تا با اطلاع و مساعدت مراجع بزرگوار و محترم و با همکاری و مشارکت استادان و محققان بنام حوزه برای بالندگی بیشتر فقه، اصول، فلسفه، کلام، تفسیر و سایر موضوعات تحقیق و تألیف دینی و نیز فعال کردن نهضت پاسخ به سئوالات نظری و عملی جامعه چنین فرصتی را تدارک ببینند. از شورای محترم انقلاب فرهنگی و به‌ویژه ریاست محترم آن نیز می‌خواهم این ایده را در اولویت دستور کار شورا برای رشد کلیه علوم دانشگاهی و نقد متون ترجمه‌ای و آغاز دوران خلاقیت و تولید در عرصه علوم و فنون و صنایع و به‌خصوص رشته‌های علوم انسانی و نیز معارف اسلامی قرار دهند تا زمینه برای این کار بزرگ به‌تدریج فراهم شود و دانشگاه‌های ما بار دیگر در صف مقدم تمدن‌سازی و رشد علوم و تولید فناوری و فرهنگ قرار گیرند». در ادامه حضرت ایشان از هر دو نهاد خواستند از پیشنهادها و طرح‌های فضلای دانشگاهی و حوزوی، از جمله طرح‌نامه‌نگاران استفاده کنند تا با رعایت همه جوانب مسئله، جنبش پاسخ به سئوالات، مناظرات علمی و نظریه‌پردازی روش‌مند را در کلیه قلمروهای علمی حوزه و دانشگاه نهادینه و تشویق کنند. مقام معظم رهبری در پایان اظهار امیدواری کردند که مراحل اجرای این ایده دچار فرسایش اداری نشود و تا پیش از بیست و پنجمین سالگرد انقلاب اسلامی نخستین ثمره‌های مهم آن آشکار شود. به دنبال این نامه البته در شورای مدیریت حوزه نهادی که رسماً عهده‌دار چنین مأموریتی باشد شکل نگرفت. در سال 1390 معاون محترم پژوهشی حوزه که فردی دغدغه‌مند و دلسوز بود گام‌هایی در این زمینه برداشت، اما هم‌اکنون نمی‌دانم کارها در چه مرحله‌ای است. از آن طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی هیئتی به این منظور و ویژه علوم انسانی و معارف دینی با عنوان هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره ویژه علوم انسانی و معارف دینی با ترکیب خاصی تشکیل داد که با تهیه ساختار و دبیرخانه‌ای فعالیت‌های آن از سال 1382 آغاز شد. نظرتان در باره این هیئت چیست؟ آیا توانسته است در مسیر عمل به خواسته مقام معظم رهبری و تحقق اهداف شورا حرکت کند؟ این هیئت تا کنون با فراز و فرودهایی جلو آمده است، اما باید به چند نکته در باره آن اشاره کنم: اول آنکه آنچه شکل گرفته ویژه علوم انسانی و معارف دینی است، در حالی که در کلام رهبری خواسته‌ای کلان‌تر مطرح شده بود. دوم آنکه در طراحی این نهاد از هیچ‌یک از فضلای دغدغه‌مند و تیم نامه‌نگار استفاده و طبعاً پیشنهاد آنان لحاظ نشد، جز یکی که آن هم به حکم عضویتش در شورای عالی بود و ایشان هم در عمل نتوانست با این هیئت همراه شود، زیرا مسیر حرکت آن را بر آنچه در نامه‌ها آمده بود منطبق نمی‌دانست، بنابراین در میانه راه از آنان جدا شد. سوم آنکه مجامع مسئول از این هیئت به شکل بایسته حمایت نکردند، به‌گونه‌ای که در عمل زیرمجموعه دستگاهی قرار گرفت که نمی‌توانست کارکرد فرادستگاهی داشته باشد و سرانجام این نهاد پیش از آنکه به کار نهادینه‌سازی کرسی‌های آزاداندیشی در مراکز علمی مشغول شود، خود نهادی در کنار آنها شد و بیشتر کارکرد کنترل‌کنندگی پیدا کرد، البته امیدوارم در وضعیت جدید مسیر بهتری را طی کند. تا اینجا به شکل کلی در باره این کرسی‌ها صحبت شد. اندکی ریزتر و جزئی‌تر راجع به سیر این نهاد از ابتدا تا کنون و برنامه‌های آن صحبت بفرمایید. همان‌طور که پیش‌تر گفتم، نهاد یا هیئتی از سوی شورای عالی در سال 1382 تأسیس شد با دبیرخانه‌ای که در یک مؤسسه پژوهشی مستقر بود. در آنجا کرسی‌هایی تعریف شد. این کرسی‌ها بیش از آنکه پایگاهی برای گفت‌وگو و مناظره در مجامع علمی باشند، محلی برای دریافت طرح‌واره‌ها با فرآیند مشخص و پیچیده شد که به نظر می‌رسد با این شکل نتواند آن مطالبه مقام معظم رهبری را محقق سازد. بر این نکته هم باید تأکید کنم که این نهاد همه مأموریت خود را بر نظریه‌پردازی ـ که خود مقوله دیگری است ـ متمرکز کرد، یعنی نظریه‌پردازی با معنای خاصی در دستور کار آنان قرار گرفت و آزاداندیشی در دو وزارتخانه علوم و بهداشت و توسط معاونت فرهنگی دنبال شد، گرچه هیئت حمایت خود را متصدی آن می‌دانست. در وزارتخانه‌ها نیز آنچه دنبال شد و می‌شود در حد دانشجویی و بیشتری کاری شکلی است تا محتوایی. بنابراین می‌توان گفت امروزه آنچه دغدغه فضلای نامه‌نگار و مطالبه رهبری در پاسخ به آنان بوده، همچنان بر زمین مانده است و اساساً چیزی که بتواند تحقق‌بخش آن خواسته‌ها باشد شکل نگرفته است. مقام معظم رهبری در سخنرانی‌هایشان بحث جنبش نرم‌افزاری و تولید علم را مطرح فرمودند. به نظر شما چه نسبتی میان این کرسی‌ها با جنبش نرم‌افزاری، تولید علم و تحول در علوم انسانی و مهندسی فرهنگی وجود دارد؟ مسئله مهندسی فرهنگی برایم اندکی مبهم است و چون فهم درستی از آن ندارم، در باره آن بحثی نمی‌کنم و مناسب می‌دانم در این باره با اهل فرهنگ و متخصصان حوزه علوم انسانی گفت‌وگوهایی ترتیب داده شود. به گمانم سیطره علوم تجربی در فضای جامعه ما موجب جعل چنین عنوانی شده است، اما در باره نسبت این کرسی‌ها با جنش نرم‌افزاری و تولید علم که طبعاً تحول علوم انسانی محصول آن است، باید بگویم اساساً طرح این کرسی‌ها برای همان بود، چنان که در نامه فضلا و جواب رهبری بر آن تأکید شده بود. تولید نرم‌افزار علمی و دینی برای اجابت پرسش‌های جدید که تداوم حکومت اسلامی را تضمین می‌کند، علت اصلی طرح آزاداندیشی و کرسی‌ها بوده است. مقام معظم رهبری نیز بر آن تأکید فرمودند و تمدن‌سازی و رشد علوم و تولید فناوری و فرهنگ را زاده آن دانستند، بنابراین نمی‌توان از کرسی‌های آزاداندیشی سخن گفت، ولی جنبش نرم‌افزاری را از آن جدا کرد، مگر آنکه فهمی از آزاداندیشی یا تولید علم وجود نداشته باشد یا کرسی‌ها در مسیر غلطی قرار گیرد. در صحبت‌هایتان به تمرکز کرسی‌ها بر نظریه‌پردازی اشاره فرمودید، این پرسش به ذهن می‌رسد که نسبت اشتراک و افتراق میان کرسی‌های آزاداندیشی و کرسی‌های نظریه‌پردازی چیست؟ از نظر عقلی و نظری رابطه میان این دو علت و معلولی است و می‌توان آزاداندیشی را زمینه نظریه‌پردازی دانست و به تعبیر دیگر نظریه‌پردازی در واقع نتیجه و محصول آزاداندیشی است، ولی گاه به‌جای یکدیگر به کار می‌روند، همان‌طور که آنان که از کرسی‌های آزاداندیشی سخن می‌گویند، مرادشان چیزی جز امکان مطرح کردن دیدگاه‌ها در محافل علمی و مجامع دانشی نیست. با این ادبیات اینان میان نظریه‌پردازی و آزاداندیشی تفاوتی قایل نمی‌شوند، اما در هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی شکل گرفته زیر نظر شورای عالی این فعالیت را در حوزه علم و آزاداندیشی را در عرصه مسائل عمومی تلقی کردند و هیئت خود را عهده‌دار دستاوردهاهی نوین علمی و حمایت از دانشمندان معرفی کرد. به هر حال نمی‌توان در این باره بحث دقیق عقلی کرد. به نظر می‌رسد آزاداندیشی چه در حوزه علوم و چه در عرصه‌های عمومی راهی برای کشف حقیقت است و در کلام رهبری میان این دو در عمل تفاوت فاحشی نهاده نشده است. اندیشه به معنای عام گرفته شد که ممکن است متعلق آن امری اجتماعی یا فرهنگی یا علمی و تجربی باشد. در فرمایش‌هایتان نقدهایی در باره چگونگی اجرای طرح تشکیل کرسی‌های آزاداندیشی بیان کردید، اما اگر بخواهید آزاداندیشانه بلکه آزادانه کرسی‌های آزاداندیشی را نقد کنید چه می‌گویید؟ کرسی‌های آزاداندیشی در جامعه ما هنوز تحقق نیافته است و آنچه به این عنوان در مجامع دانشگاهی و به‌ویژه از سوی وزارتخانه‌ها دنبال می‌شود بیشتر یک شوخی است که فقط با هدف گزارش‌های مدیریتی دادن به مقام بالادستی انجام می‌شود. اگر این‌گونه نبود می‌بایست اثری از آن مشاهده می‌شد. حتی به کرسی‌های نظریه‌پردازی نیز این اشکال وارد است. وظیفه دستگاه‌ها و سازمان‌ها باید حمایت از برگزاری نشست‌ها و مناظره‌های آزاداندیشانه غیر جهت‌یافته یا بحث و بررسی نظریه‌های مطرح‌شده و جایافته در ذهن عموم یا اهل دانشگاه باشد، نه اینکه طراحی یک نشست یا مطالبه طرح یک نظر در باره موضوعی خاص. علت همراه نشدن مجامع علمی با این نهادها در همین نکته نهفته است. عموم صاحب‌نظران این‌گونه فعالیت‌ها را به سخره می‌گیرند، چون معتقدند اینان به دنبال حمایت از اندیشمند و صاحب نظریه یا حتی نقد عالمانه آنان نیستند، بلکه به دنبال تحدید حوزه اندیشه‌گری یا نظریه‌سازی یا ممانعت از فعالیت‌های دیگران‌اند. به نظر شما جامعه ما ظرفیت و کشش کرسی‌های آزاداندیشی را دارد؟ با توجه به همکاری نکردن رسانه‌های جمعی، به‌ویژه صدا و سیما و تریبون‌های عمومی و نبود رسانه‌های فرهنگ‌ساز و آزاد و نیز فقدان مواضع موانع قانونی برای مداخله آشوبگران و بر‌هم‌زنان گفت‌وگوهای علمی و آزاداندیشانه به نظر می‌رسد نه‌تنها هنوز چنین ظرفیتی وجود ندارد، بلکه به این زودی‌ها هم فراهم نخواهد شد. شاید این سخن اندکی گزنده باشد، ولی واقعیت همین است که با همه تلاش‌هایی که شد تا در سیما برنامه‌ای آزاد با حضور اندیشه‌گران مختلف پخش شود، برای این اجرای این طرح مساعدت نشد. در مجلات و روزنامه‌ها نیز همین مشکل وجود دارد، به همین دلیل مردم ما با شنیدن سخن مخالف حتی متفاوت زود برمی‌آشوبند و با سوء ظن و بدبینی با آن برخورد می‌کنند. تغییر این نگاه آسان نیست و عده‌ای هم از این آشوبگری سود می‌جویند و طبعاً در ایجاد ناسازگاری مداخله می‌کنند، بنابراین به‌زودی نمی‌توان امید تحقق آن را داشت. البته این به معنای ناامیدی نیست. همین که بالاترین مقام سیاسی و مذهبی کشور حمایت خود را از چنین حرکتی اعلام می‌کند، خیلی ارزشمند است و باید برای تحقق آن کوشید و بدان امید داشت. با توجه به این وضعیت، به نظر شما فعالیت این کرسی‌ها در جامعه ما چه پیامدهای منفی و مثبتی خواهد داشت؟ تأسیس کرسی‌ها از الزامات جامعه پویا و زنده است. چه زیبا مقام معظم رهبری فرمودند زاد و ولد فرهنگی محصول تضارب آرا و عقول است و اگر چنین امکانی در جامعه فراهم شود، همگان از آن بهره‌مند خواهند شد و قطعاً رشد علمی محقق می‌شود. کرسی‌های آزاداندیشی برای اندیشه، دین و فرهنگ بی‌ضرر است، گرچه ممکن است برای مدعیان بی‌مایه مضر باشد که حتماً هست. اگر بستر شکل‌گیری چنین کرسی‌هایی فراهم شود و از آنها حمایت لازم شوند، قطعاً در ایجاد هم‌دلی علمی و فرهنگی و نیز پیشرفت مملکت مؤثر خواهند بود. تأکید می‌کنم مراد از شکل‌گیری کرسی‌ها آن نیست که عده‌ای بنشینند و برای تشکیل کرسی‌ها اندیشه کنند و برای آن نهاد و سازمانی بسازند و... بلکه مراد آن است که نهادهای مربوطه در مجامع علمی از جلسه‌های آزاداندیشی و مناظره‌های علمی حمایت کنند و فرصت‌هایی فراهم آورند تا صاحب نظران بتوانند آزادانه یافته‌هایشان را عرضه کنند. چه پیشنهادهایی برای ارتقای این کرسی‌ها دارید؟ دو باره نامه فضلا به مقام معظم رهبری و جوابیه حضرت ایشان بازخوانی شود و سرلوحه مجامع علمی، اعم از دانشگاه و حوزه و نیز مراکز دیگر قرار گیرد و بر اساس آن نشست علمی برگزار و با تضمین فضای گفت‌وگو و مناظره از صاحب‌نظران حمایت شود. جوابیه رهبری فوق‌العاده است و به‌واقع می‌توان آن را الگویی برای جامعه علمی دانست. آنچه الان در شعارها دیده می‌شود با آنچه فرمودند و می‌خواستند بسیار فاصله دارد. همچنین لازم است از آن فضلای دردمند بهره گرفت و نظرها و پیشنهادهایشان را شنید و حتی کار را به همان‌ها واگذاشت تا شاید کاری انجام شود.
منبع : جوان آنلاين
تاریخ انتشار: ۰۸ آذر ۱۳۹۳ - ۱۷:۲۰
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[مشاهده در: www.javanonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 14]
-
سیاسی
پربازدیدترینها