واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
ژنها از گونههای در معرض خطر میگویند خوزه لوئیز فرناندس گارسیا، متخصص ژنتیک و زادآوری حیوانات در دانشکده دامپزشکی دانشگاه اِکستره مدورا واقع در اسپانیا، از محققان برجستهای است که حدود دو سال پیش بنا به درخواست موزه علوم و فناوری آلمان تحقیقات متمرکزی را روی تنوع ژنتیکی، اختلالات و احتمال تشکیل هیبریدها در گوزنهای زرد به انجام رساند.
گوزن زرد در دنیا دو زیرگونه ایرانی و اروپایی دارد. گوزن زرد ایرانی از مرال (در زبان ترکی مارال) کوچک تر است و شاخ های بلند و نسبتا پهنی دارد که در فصل زمستان افتاده و شاخ های جدید بلافاصله جای آنها را می گیرد. در مقابل زیرگونه اروپایی جثه کوچک تر و شاخ های پهن تر دارد. زیرگونه ایرانی در گذشته پراکندگی وسیعی در شمال شرقی آفریقا، عراق، ترکیه و ایران داشته، اما در حال حاضر نسل آن در تمام مناطق مذکور بجز ایران از بین رفته. این زیرگونه اکنون در کشور ما تحت پوشش طرحی موسوم به تکثیر در اسارت است و متخصصان تلاش دارند تا از این طریق زمینه بازگشت دوباره آن به طبیعت را فراهم کنند. دکتر فرناندس گارسیا در پاسخ به سوال نویسنده این مقاله به این مضمون که تکثیر در اسارت تا چه مرحله ای از نظر ژنتیکی قابل توجیه است، چنین گفت: «تکثیر کنترل شده گونه ای نظیر گوزن زرد آن هم با این درجه از آسیب پذیری اساسا منطقی است، اما تا زمانی که این تصمیم بر مبنای کسب داده های بیشتر برای رهاسازی موفق باشد یا این که حتی متخصصان احتمال شکل گیری جمعیت های دورگه (هیبرید) را مطرح سازند.» این متخصص افزود: «از آنجا که در طرح مطالعاتی موزه علوم هیچ گونه نمونه ژنتیکی از جمعیت های کنونی ایران در اختیار نداشتیم لذا نمی توان با قطعیت در این مورد ابراز عقیده کرد.» دکتر گارسیا از تجارب تکثیر در اسارت گونه های موفقی مثل اسب های پرزوالسکی و سیاه گوش ایبریایی نام برد و افزود: «جای خالی مطالعات ژنتیک در این زمینه در ایران بسیار محسوس است. زیرا فقط گونه هایی می توانند در طبیعت رهاسازی شوند که از نظر ژنتیکی خالص و از نژاد اصیل باشند.» وی پیشنهاد مطالعه دقیق تر روی یک جمعیت پویا با تعداد مناسب و در زیستگاهی با شرایط مشابه زیستگاه اصلی را مطرح کرد و گفت: «مهم ترین شرط موفقیت این کار اجتناب صددرصد کاربر روی دام های اهلی است. ما در تحقیقات خود تنها نمونه هایی از جمعیت های دهه 60 میلادی را در اختیار داشتیم، اما تحقیقات به طور قطع نشان از تنوع ـ ژنتیکی کم نظیر گوزن های زرد ایرانی نسبت به گونه مشابه اروپایی دارد.» وی افزود: «بدیهی است که زادآوری درون جمعیتی، پویایی گونه ها و زیرگونه ها را کاهش می دهد. لذا پیشنهاد متخصصان این است که ارتباط میان جمعیت ها بخصوص در مواردی که نشانه هایی دال بر تحلیل ژنتیکی وجود دارد، جدی تر گرفته شود تا بتوان اصطلاحا جریان ژنتیکی لازم را ایجاد کرد.» جریان ژن در بین جمعیت هایی که در طبیعت زندگی می کنند یک امر عادی است، اما درباره گونه هایی که در اسارت هستند، این مساله جای بحث دارد. حال که برنامه تکثیر در اسارت برای گوزن زرد مطرح است باید تلفیق جمعیت ها براساس اصول خاصی انجام شود که موثرترین فاکتور تصمیم ساز آن سازگاری بین دو جمعیت با زیستگاه است. یکی از مهم ترین مشکلات کنونی این گونه اختلاط جمعیتی و نبود سازگاری زیستگاهی و تکاملی است. برای مثال می توان به اختلاف زمان فصل تولیدمثل در زیستگاه های مختلف کشور اشاره کرد و توجه به آن را از ضروریات دانست. دکتر گارسیا تشخیص ارتباط میان بیماری ها و ژن ها را در جمعیت های در اسارت امری نسبتا آسان توصیف کرد و گفت: «شاخص نسبت سلامت (نسبت ابعاد جمعیت مفید یا عامل به جمعیت افراد بالغ) یکی از راه هایی است که می توان از طریق آن نه تنها سلامت یک جمعیت، بلکه حتی ارتباط میان بیماری ها و ژن ها را توصیف کرد.» فرناز حیدری / جام جم
 
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 126]