محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830937509
-داستان کشف پروانه ایرانی
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
داستان کشف پروانه ایرانی پروانه‌ها از شاخص‌ترین جلوه‌های طبیعت هستند که از کودکی تا کهنسالی از حضورشان در اطراف خود لذت می‌بریم.
پرواز زیبا، سبک و پرطمانینه آنها سرشار از حیات و انرژی است. شاید به همین دلیل است که ذهن های پرسشگر بیشماری نیز در پی هر پرواز آنها اوج می گیرد و پرسش های تکراری نظیر این که این همه زیبایی و رنگ از کجا آمده، مطرح می شود. اغلب به راحتی از کنار این پرسش ها می گذریم، غافل از این که همین پرسش های ساده می تواند دریچه تازه ای برای شناخت طبیعت و دنیای علم باشد. پژوهشگران خارجی متعددی از سال ها پیش به ایران سفر کرده و نمونه های گوناگونی را جمع آوری کرده اند که پاره ای از آنها شناخته شده و برخی دیگر در موزه های مختلف در انتظار معرفی به دنیای علم هستند. محققان ایرانی نیز سال ها عمر و سرمایه خود را صرف شناسایی پروانه ها کرده و توانسته اند نه تنها اسامی متعددی بر فهرست گونه های موجود در کشورمان بیفزایند بلکه در عین حال زمینه تحقیقات علمی تازه ای را نیز فراهم کرده اند. آنچه در ادامه می خوانید، داستان کشف گونه ای منحصربه فرد در ایران است که به گفته متخصصان یکی از مهم ترین کشف های پروانه شناسی در صد سال گذشته بوده است. یک کشف ناممکن دانشمندان باور دارند که چنانچه مدت زمان طولانی بگذرد و گونه جدیدی از یک جنس خاص کشف نشود، آنگاه احتمال کشف تازه در آن جنس را باید اندک و در بعضی موارد بعید دانست. البته این فرضیه در موارد متعدد نقض شده، چنان که روایت کشف گونه Archon bostanchiiنیز از این قاعده مستثنا نیست. باید این واقعیت را پذیرفت که امروزه نه تنها محققان و پژوهشگران بلکه حتی افراد عادی نیز با تجهیزات و فناوری های مدرن در حال پایش و عکسبرداری از زیستگاه های مختلف هستند. همین مساله باعث می شود حتی مناطق دورافتاده و بکر نیز براحتی توسط نگاه های کنجکاو بررسی شود، اما مساله اینجاست که کشف یک گونه جدید مستلزم تجارب، شرایط و پیش زمینه های خاصی است و از این رو هر کسی نمی تواند کاشف یک گونه جدید باشد. کشف بسیار مهمی را که در نهایت به ثبت گونه ای جدید برای ایران منجر شد باید حاصل سال ها تجربه و مطالعه علمی علیرضا نادری دانست. پژوهشگری که پس از 450 سفر علمی طی 23 سال این تجربه منحصربه فرد را کسب کرده که زیستگاه های کشور را با دید متفاوت و کاملا علمی از نظر بگذراند و این مساله بی تردید در کشف منحصربه فرد وی نقش اساسی داشته است. مارکوپولوی ایران آوازه سفرهای تحقیقاتی و دستاوردهای علیرضا نادری در عرصه پروانه شناسی، مرا که از دوران کودکی شیفته دنیای پروانه های آزاد بودم، بر آن داشت تا از نزدیک پای صحبت های وی بنشینم. نادری را در محیط کارش در دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک پارک پردیسان ملاقات کردم. لاغراندام، خندان، متواضع و کاملا متفاوت از برخی دوستداران حیات وحش که علاقه تصنعی شان به طبیعت و حیوانات در همان نگاه اول نیز محسوس است. با او در کتابخانه آرام سازمان محیط زیست به گفت وگو نشستم. از وی درباره سفرهای تحقیقاتی متعددش پرسیدم و پاسخی که شنیدم به واقع تاکیدی بر غنای زیستی ناشناخته سرزمینم بود: «مجموع سفرهای تحقیقاتی ام در کشور حدود یک میلیون کیلومتر است. چندی پیش به همسرم گفتم با این حساب 25 بار به دور کره زمین چرخیده ام یا تقریبا حدود 3 بار فاصله زمین تا ماه را پیموده ام.» (یک دور کامل زمین حدود 40 هزار کیلومتر و نزدیک ترین فاصله کره زمین تا ماه 355 هزار کیلومتر است) نادری شرایط کاری خود را بویژه در سال های اول بسیار سخت توصیف کرد و گفت که از همان زمان به واسطه مصرف آب های تصفیه نشده، دچار مشکل بیماری روده شده است. وی به فقدان کتاب های تخصصی در آن سال ها اشاره کرد و گفت: «در هشت تا هجده سالگی که به پروانه شناسی علاقه مند شدم، فقط دو یا سه کتاب حشره شناسی در اختیار داشتم. بعدها دوست و همکارم آقای دکتر وازریک نظری باب آشنایی بیشتری را در این زمینه تخصصی برایم فراهم کرد.» نادری معتقد است که یک محقق و پژوهشگر فعال در عرصه مطالعات میدانی نه تنها باید اطلاعات علمی تخصصی داشته باشد بلکه در عین حال باید شناخت کاملی از نحوه استقرار در طبیعت، وضع ایالات و عشایر، امنیت منطقه، اقلیم، اکوسیستم ها و اکولوژی مناطق مختلف هم داشته باشد. از دید ایشان داشتن حداقل اطلاعات در زمینه مکانیکی خودرو، کمک های اولیه، نحوه رویارویی با حیوانات وحشی و... از ضروریات است. روایت یک سفر و یک کاشف علیرضا نادری داستان مهم ترین کشف پروانه شناسی طی صد سال گذشته را چنین نقل کرد: « بهمن 1382 (2003م) برای یک ماموریت کاری از طرف سازمان حفاظت از محیط زیست عازم لرستان شدم. این استان از نظر گونه زایی پروانه ها بدون اغراق بی نظیر است و از نظر من هنوز هم حرف های ناگفته زیادی دارد. من همیشه عادت دارم هنگام سفر و بویژه زمانی که از جاهای جدید گذر می کنم، یک ارزیابی کلی از منطقه حداقل به طور ذهنی انجام دهم. به این صورت که با خود می گویم، این اکوسیستم چه نوع اکوسیستمی است؟ چه گونه هایی می تواند داشته باشد؟ چه زمانی باید بیایم و دوباره آن را ببینم و سوالاتی از این قبیل همیشه در ذهنم تکرار می شود. در آن زمستان وقتی که از آن منطقه خاص گذر می کردم، زیستگاهی کاملا متفاوت را دیدم. زیستگاهی که در بهمن گل های قاصدک در آن روییده بود، منطقه ای سرسبز و چمنزارگونه با آب و هوایی بین گرمسیر و سردسیر که می توانستید گل های وحشی را در همه جای آن ببینید. اولین ایده ای که با مشاهده آنجا در ذهنم نقش بست این بود که شاید بتوان گونه ای جدید را در آن مشاهده کرد. این باور با به خاطر آوردن زمان و مکان قوت گرفت. از آنجایی که اکثر گردشگران خارجی در فاصله اردیبهشت تا مرداد از کشور ما بازدید می کنند لذا به این نتیجه رسیدم که بعید است پروانه شناس دیگری هم اینجا را دیده باشد. ارزیابی ذهنی من بیشتر بر حضور احتمالی گونه هایی از دو خانواده papilionidae وPieridae تاکید داشت، اما در آن زمان فرصت درنگ نداشتم. پس تصمیم گرفتم با توجه به وضع اقلیم و زیستگاه تا پیش از پایان فروردین بار دیگر از آن منطقه بازدید کنم. اواخر فروردین بار دیگر همراه پدرم که مشوق همیشگی ام بوده به منطقه بازگشتیم. آن روز هوا بارانی همراه با رعد و برق بود و همان طور که می دانید پروانه ها هنگام بارندگی پرواز نمی کنند، اما پس از اندکی درنگ هوا آفتابی شد و من با امید وارد دره شدم.» کمیاب ترین پروانه ایران در یک دره پرواز می کند توصیفات نادری از زیستگاه به نوعی مؤید آسیب پذیری فوق العاده گونه های موجود احتمالی نیز هست. وی شرایط زیستگاه را چنین توصیف کرد: «آثار کوچ و چرای دام در این منطقه برای من یادآور مهم ترین عامل تهدیدکننده بقا یعنی تخریب زیستگاه بود. حدود دو ساعتی که در دره پیاده روی کردم فقط دو پروانه را دیدم. تقریباً مطمئن بودم که باید چیز جدیدی اینجا باشد، زیرا که پوشش گیاهی با دیگر جاها متفاوت بود. در حین بازگشت، هوا دوباره ابری شد. من تقریباً در خروجی دره بودم که پروانه ای پیش پایم از زمین بلند شد و یک متر دورتر بر زمین نشست. آن را گرفتم و با کمال شگفتی متوجه شدم که با آنچه که تصور می کردم، بسیار تفاوت دارد. تصور من در وهله نخست گونه Archon apollinaris بود. این گونه در شرق ترکیه، شمال عراق و ایران زیست می کند و در ایران در محدوده رشته کوه های زاگرس و آذربایجان غربی (تخت سلیمان) تا شمال فارس یافت می شود، اما پروانه ای که من گرفته بودم، کوچک تر و تیره تر بود. یعنی در واقع بسیار متفاوت بود با گونه هایی که تا آن روز شناخته شده بودند. آن روز دو بار دیگر به دره بازگشتم اما حاصلی نداشت. برای تعمیر خودرو مجبور بودم که به پلدختر برگردم، ولی روز بعد دوباره به دره بازگشتم. وضع هوا این بار بهتر بود و من شش نمونه دیگر پیدا کردم. حالا هر هفت نمونه من شبیه و کاملا متفاوت با گونه هایی بودند که تا آن زمان شناسایی شده بودند» نادری اشتیاق خود را از ثبت گونه جدید چنین توصیف کرد: «آن شب تا صبح نخوابیدم. هر بار از خواب بیدار می شدم، چراغ را روشن کرده، پروانه را با دقت نگاه می کردم و بعد از مدتی دوباره چراغ را خاموش می کردم، اما باز طاقت نمی آوردم و این کار تا صبح چند بار تکرار شد! وقتی به تهران بازگشتم با دوست آلمانی ام، دکتر جوزف فرینا که یکی از متخصصان زبده این جنس خاص است، تماس گرفتم. لازم به یادآوری است که این جنس تا آن زمان در دنیا دو گونه بیشتر نداشت. دکتر فرینا به من اطمینان داد که نمونه ها حاکی از کشف پروانه ای جدید است. ما در آن زمان برای احتیاط بیشتر آن را زیرگونه جدیدی از گونه قبلی معرفی و در مقاله ای علمی منتشر کردیم، اما دو سال بعد یک پروانه شناس فرانسوی به نام فردریک کاربونل به ایران آمد و پروانه را در منطقه دید. وی آغازگر تحقیقات مولکولی روی این گونه بود و نتایج تحقیقاتش نشان داد که پروانه کشف شده نه تنها زیرگونه نیست، بلکه یک گونه کامل و قدیمی است که می توان آن را جزو نیاکان دو گونه پیشتر شناخته شده دانست.» نادری افزود: «از آنجایی که یکی از دوستان و همسفرانم آقای حمیدرضا بستانچی سال ها مرا در سفرهای تحقیقاتی ام همراهی کرده بود لذا اسم گونه این پروانه نیز به افتخار ایشان Archon bostanchii نام گرفت.» اهمیت کشف گونه جدید مهندس نادری دلایل اهمیت این کشف را در چند مورد قابل تامل توصیف کرد: «خانواده ای که این گونه به آن تعلق دارد در کل خانواده مهمی است؛ زیرا از 20 هزار گونه پروانه شناخته شده در جهان فقط 500 گونه در این خانواده (papilionidae) جای می گیرند. از طرف دیگر از مجموع 413 گونه پروانه ای که تاکنون در ایران ثبت شده، فقط 11 گونه، یعنی درصد بسیار کمی متعلق به این خانواده است. آخرین گونه از این خانواده نیز سال 1287 هجری شمسی در لرستان کشف شد. علاوه بر این آخرین خبر از این جنس به سال 1271 هجری شمسی و گونه Archon apollinaris برمی گردد. همه اینها یعنی این گونه نه تنها در جنس، بلکه حتی از نظر خانواده علمی نیز کم نظیر است و چنین رکوردی در قرن گذشته در کشورمان سابقه نداشته است.» خبر کشف یک گونه جدید چطور اعلام می شود؟ کشف یک گونه جدید شاید برای همه جاذبه داشته باشد، اما آیا به راستی هر کسی می تواند کاشف یک گونه جدید اعم از جانوری یا گیاهی باشد؟ چطور می توان ثابت کرد یک گونه جدید است و چه کسانی صلاحیت اعلام و اخذ چنین تصمیماتی را دارند؟ نخست باید به خاطر داشت که هر آنچه در طبیعت پیدا می شود، لزوما ثبت نمی شود. فرآیند ثبت یک گونه، فوق العاده زمانبر است. زیربنای هر ثبت را داده ها و تحقیقات بیشتر تشکیل می دهد. دانشمندان حتی نمونه هایی از 50 الی 60 سال پیش در اختیار دارند که هیچگونه تصمیم گیری خاصی در مورد آنها انجام نشده است. لازمه هر ثبت جدید، داشتن نمونه و اطلاعات کافی است. در مورد این که چه تعداد نمونه برای هر ثبت لازم است به هیچ وجه نمی توان نظر قطعی داد. در مورد گونه Archon bostanchii از آنجایی که به یک جنس شاخص تعلق دارد و تعداد گونه های این جنس نیز کم است و بعلاوه تنوع زیاد یا تفاوت های بارز زیادی نیز به چشم نمی خورد هفت نمونه کافی بود، اما در مورد برخی از جنس ها وضع فرق می کند. لابد شما نیز پروانه های کوچک آبی رنگ را بارها در مناطق کوهستانی و گرمسیری دیده اید. این گروه از پروانه ها به زیرخانواده Polyommatinae تعلق دارند که 138 گونه از آنها در ایران یافت می شود. مرکز تنوع آنها در کل ایران و آناتولی است و علت تفاوت های گسترده شان را نیز می توان در سازگاری های بعد از دوره یخبندان جستجو کرد. در این مورد خاص به دلیل داشتن گونه های خواهری متعدد، محققان به شاخص ها و داده ها و زمان بیشتر نیاز دارند و از این رو معرفی گونه جدید برای آنها کار آسانی نیست. مشورت با متخصصان یکی از ضروریات این کار است. امروزه برای هر ثبت جدید باید مطالعات مولکولی، رفتارشناسی، بوم شناسی، زیست شناسی و ریخت شناسی انجام شده، محدوده پراکنش باید به دقت تعیین شود، گونه ها و جمعیت های نزدیک و مشابه به درستی ارزیابی و در نهایت جدولی تهیه شود. فقط پس از انجام همه این مراحل است که یک محقق می تواند ادعای کشف یک نمونه جدید را مطرح کند. پس از آن مرحله نوبت نامگذاری است. برای نامگذاری باید شاخصه هایی از ظاهر، کاشف، محل کشف و حتی خود نمونه مدنظر قرار گیرد و سپس اسم انتخابی به لاتین برگردان شود. یکی دیگر از مهم ترین مراحل معرفی گونه جدید، ارائه همه مستندات فوق در یک یا چند مقاله علمی و در نهایت انتشار آنها در نشریات معتبر علمی است. این نشریات معتبر هستند که برای هر کشف جدید اعتبار می آورند. در حال حاضر مراکزی در جهان هستند که این اسامی جدید را از نشریات علمی جمع آوری کرده و آنها را با تائید متخصصان جهانی به صورت یک مجموعه یا کتاب منتشر می کنند. لازم به یادآوری است، کسی که روی یک گروه از گونه ها تحقیق می کند، لزوما باید اطلاعات کافی از آن گروه داشته باشد یا به متخصصان مراجعه کند و فقط متخصصان هر خانواده و جنس هستند که اعتبار یک کشف را تضمین می کنند. در کشور ما بارها نمونه هایی بعنوان گونه های جدید ارائه شده، اما به دلیل فقدان پشتوانه علمی متاسفانه نتوانسته در مجامع علمی اعتبار و ارزش کافی را کسب کند. فرناز حیدری / جام جم
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 104]
-
گوناگون
پربازدیدترینها