واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: جای خالی سازمان مدیریت و برنامه ریزی - دکتر میثم موسایی* از سالی که سازمان برنامه براساس مصوبه شورای عالی اداری و دستور رئیس جمهوری سابق منحل شد حدود 7 سال می گذرد.
در این مدت اقتصاد ایران به غیر از 2 الی 3 سال اخیر بالاترین میزان درآمد نفتی را داشته است. درآمدی که در دوره های قبل محقق نشده بود، اما در همین مدت که کشور باید به رشد و توسعه یافتگی می رسید شاهد بیشترین میزان تورم، بیکاری و نرخ منفی تولید ناخالص داخلی در اقتصاد بودیم که می توان دلیل اصلی این چالش ها را در انحلال مغز متفکر دولت که همان سازمان برنامه است، دانست. البته تأثیر تحریم ها را نمی توان انکار کرد اما در سال هایی که تحریم وجود نداشت و درآمدهای ارزی کشور بواسطه قیمت بالای نفت رو به افزایش بود باز هم کشور با اتفاق های مثبت روبه رو نشد و همواره تمام بخش ها از تزریق نشدن پول و تسهیلات گلایه می کردند. لذا اگر سازمان برنامه به قوت خود باقی می ماند تمام منابع مالی مدیریت می شد و کشور با شرایط فعلی روبه رو نمی شد. در شرایطی که قیمت نفت در سال های گذشته روند افزایشی داشت می توانستیم برای تقویت تولید برنامه ریزی کنیم اما این فرصت از دست رفت. در آن برهه زمانی خیلی از کشورها(بدون درآمد نفتی) به دلیل نداشتن ارز به گرداب استقراض بلندمدت کشانده و حتی برخی از آنها با ورشکستگی روبه رو شدند. ایران با داشتن درآمد نفتی نیاز به استقراض نداشت اما با این اوصاف نتوانست از فرصت ها به نحو مطلوب استفاده کند.
عملکرد اقتصادی دولت در سال های گذشته نشان می دهد انحلال سازمان برنامه، سازمانی که کارشناسان خبره ای داشت باعث شد ایران با مشکلات متعدد روبه رو شود. زمانی که سازمانی ناظر بر اجرای فعالیت ها و برنامه های دولت نباشد خیلی از منابع مالی از بین می رود و در نهایت سیاست های اقتصادی دولت نمی تواند موفق عمل کند. حال اگر دولت وقت دستور انحلال سازمان برنامه را نمی داد این مجموعه با روند نظارتی خود منابع مالی را مدیریت می کرد و اجازه نمی داد برخی از پول ها در بخش هایی هزینه شود که هیچ سودی ندارد. زمانی که در بخش های مالی ضابطه مشخصی وجود نداشته باشد و بر اساس رانت منابع تزریق شود قطعاً فعالان اقتصادی هم امید خود را از دست می دهند و حاضر به سرمایه گذاری های جدید نیستند. در دوره گذشته به دلیل نبود سازمان برنامه، رانت زیادی برای برخی ها ایجاد شد، هرج و مرج در فعالیت های اقتصادی و متوقف شدن طرح ها از دیگر مواردی بود که به دلیل انحلال سازمان برنامه به وجود آمد. اگرسازمان برنامه منحل نمی شد شاهد افزایش نرخ بیکاری، کاهش قدرت خرید مردم و گرانی نبودیم. تصمیم های اشتباه مقطع گذشته بار مالی زیادی برای کشور ایجاد کرد. اقتصاد ایران در دوره گذشته با شوک های متعددی روبه رو شد که همه آنها نشأت گرفته از بی برنامگی و نداشتن نظارت بود. با احیای سازمان مدیریت جلوی ضرر و زیان ها گرفته خواهد شد اما زیان سال های گذشته قابل جبران نیست. سازمان برنامه در شرایطی احیا می شود که منابع مالی دولت محدود شده و قیمت نفت پایین آمده است. همین احیا کمک می کند که دولت با منابع محدود خود بتواند کشور را بهتر اداره کند و روند اعطای تسهیلات کنترل شده باشد. این امر ضمن مصرف بهینه از درآمدها باعث افزایش بازدهی بخش های مختلف می شود. در احیای سازمان برنامه هفت نکته مهم وجود دارد که دولت یازدهم باید به آن توجه کند. اول آنکه دوباره این سازمان تضعیف شده بتواند به فعالیت سابق خود بازگردد و از نظر نیروی انسانی حرفه ای و کارآمد استفاده شود. دوم آنکه جلسه ضربتی با هدف استخراج نقاط ضعف سازمان برنامه تشکیل شود. سوم اینکه، بوروکراسی های اضافی که زمان زیادی را می گیرد حذف شود.
به هرترتیب بوروکراسی های پیچیده سازمان برنامه در دوره قبل باعث شد این مجموعه منحل شود. لذا برای چابکی و اثرگذاری آن باید بوروکراسی ها حذف شود. نکته چهارم، استفاده از متخصصان مؤسسات پژوهشی است، این افراد به عنوان بازوهای علمی می توانند نقش آفرینان خوبی باشند. نکته پنجم، دعوت به همکاری از کارشناسان خارج از کشور است. دانش آنها می تواند به توسعه کشور کمک قابل توجهی کند. موضوع ششم که باید در احیای سازمان برنامه مورد توجه قرار گیرد استفاده از تشکل هاست. اگر سازمان برنامه خلأ های گذشته را برطرف کند می تواند از ظرفیت علمی بخش های مختلف استفاده کند و با به کارگیری برنامه های عملیاتی به موفقیت های خوبی برسد. احیای سازمان برنامه به منزله احیای «نام» آن نباید باشد، بلکه نکته مهم سوق دادن ظرفیت های علمی به سمت سازمان برنامه است و اینکه سازمان بتواند با استفاده از مراجع علمی تقویت شود و دولت را در مسیر درست هدایت کند. نکته هفتم استفاده از توان بخش خصوصی و در نظر گرفتن جایگاه این بخش در اقتصاد کشور است. اگر سازمان برنامه با در نظر گرفتن چنین مواردی فعالیت خود را آغاز کند می توان امیدوار بود اقتصاد ایران با روزهای خوبی روبه رو خواهد شد و به مرور کاهش نرخ تورم و رشد اشتغال خواهیم داشت.
*استاد دانشگاه
*روزنامه ایران
اول**
21/08/1393
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 60]