محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1843272103
نگاه شما: حادثه زاهدان و معرفی مواد آلاينده |اخبار ایران و جهان
واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: نگاه شما: حادثه زاهدان و معرفی مواد آلاينده
بخش «نگاه شما» برای ارائه و معرفی «نگاه» مخاطبان «تابناک» به همه موضوعات است. هر مخاطب «تابناک» می‌تواند با مد نظر قرار دادن شرایط همکاری با این بخش، «نگاه» خود را ارسال کند تا در معرض دید و داوری دیگر مخاطبان قرار گیرد.
کد خبر: ۴۴۷۵۰۵
تاریخ انتشار: ۱۷ آبان ۱۳۹۳ - ۰۹:۰۰ - 08 November 2014
مقدمه
ده روز پس از ماجرای تصاعد گاز متعفن در زاهدان که منجر به مراجعهٔ بیش از ۶۰۰ نفر به بیمارستان‌ها و بستری شدن جمعی از شهروندان شد] ۱ [، مروری بر آنچه رخ داد و اخباری که منتشر شد از جنبهٔ شیمیایی نه تنها لازم، بلکه ضروری است؛ چرا که در کشوری به وسعت ایران اسلامی با سطح مشخصی از توسعهٔ کشاورزی و صنعتی، حجم به نسبت وسیعی از مواد و محصولات شیمیایی تولید، فراوری و مصرف می‌شود و امکان بروز حوادثی مشابه آنچه در زاهدان رخ داد، در همهٔ مناظق کشور و هر روز وجود دارد. بازخوانی ماجرای زاهدان، می‌تواند حاوی نکات آموزنده‌ای برای مدیران اجرایی استان‌ها و مدیران فعال در عرصهٔ ملی باشد.
حادثهٔ زاهدان، در کشور ما یگانه نبوده و نیست. در سال گذشته در روستایی در حوالی مشکین شهر حادثه‌ای رخ داد که دلیل آن در ابتدا، امحا و آتش زدن آفت کش‌های نباتی تاریخ مصرف گذشته اعلام شد] ۲ [، اما بعد از مدتی مشخص شد که حادثه ناشی از گاز کلر بوده است] ۳ [. بنابراین نمی‌توان استان‌ها را بدون مطالعه و بررسی عملیاتیِ سطح آمادگی در برابر حوادث شیمیایی، تنها بر مبنای سطح درآمد یا شاخص-های جمعیتی مورد ارزیابی قرار داد.
از سوی دیگر و پس از بروز حادثه، ارائه و انتشار اطلاعات و داده‌های اشتباه، نه تنها اعتماد افکار عمومی را نسبت به نهادهای حاکمیتی خدشه دار می‌کند، بلکه به طور طبیعی بر کارایی دستگاه‌هایی که عملکرد هماهنگ آن‌ها، منجر به مدیریت بحران و حل و فصل سریع موضوع می‌شود، تاثیر نامطلوب خواهد داشت. اطلاع رسانی دقیق و به موقع می‌تواند باعث ایجاد آرامش در جامعه و در بین اهالی منطقهٔ درگیر شود؛ و این آرامش، همان چیزی است که گروه‌های امدادی در شرایط بحران به آن سخت نیازمندند. به همین دلیل لازم است تجربهٔ زاهدان در همهٔ حوزه‌های امداد و نجات از جمله حوزهٔ اطلاع رسانی مورد تحلیل قرار گرفته، نتایج مکتوب شده و در اختیار مسئولین همهٔ استان‌ها قرار داده شود تا با مطالعه و بررسی تجربیات گذشته، در آینده و در هنگام بروز حادثه، هماهنگ‌تر و کارا‌تر به فعالیت بپردازند.
در ابتدای این نوشته شرحی از آنچه رخ داد بر مبنای مطالب منتشر شده در رسانه‌های عمومی ارائه شده و در پی آن، برخی نکات موجود در اخبار، ازمنظر یک متخصص شیمی، مورد بررسی دقیق‌تر قرار گرفته است. به نظر نویسنده، جامعهٔ شیمی کشور که یکی از پرشمار‌ترین جوامع علمی کشور را تشکیل می‌دهد] ۴ [و در ده سال گذشته با تولید سی هزار و هفت صد و یک مقاله، رتبهٔ نوزدهم تولید علم را در این رشته در بین بیش از یک صد و چهل کشور جهان به دست آورده] ۵ [، باید به مشکلات روزآمد کشور در حوزه‌های بسیار مهمی همچون تامین غذای سالم، آب بهداشتی، هوای پاک و... که بهداشت و سلامت همهٔ اعضای جامعه از جمله خود شیمیدان‌ها را متاثر می‌کند، توجه بیشتری نموده و در بخش آموزش نیز به جز مباحث شیمی محض، مدرسین به دانشجویان، در زمینهٔ اخلاق حرفه‌ای وابعاد تاثیرات مثبت و منفی مواد و صنایع شیمیایی بر انسان و محیط زیست، نکات بیشتری بیاموزند.
شرح ماجرا
تخلیهٔ مواد شیمیایی در چاه و کانال فاضلاب در نیمه‌های شب سوم یا اوایل بامداد چهارم آبان ماه و انتشار بوی آزار دهندهٔ آن، بسیاری از اهالی منطقه‌ای در شمال شهر زاهدان] ۱ [را مضطرب و نگران کرد، به نحوی که در تماس با نهادهای مختلف خواستار پیگیری موضوع شدند. در همان شب فرماندار و نیروهای آتش نشانی در محل حضور یافتند و خودروهای آتش نشانی با ریختن آب در فاضلاب قصد شستشوی کانال را داشتند؛ اما گفته می‌شود همین مساله موجب گسترش انتشار گاز سمی شد] ۶ [. انتشار بوی زننده و بسیار نافذ ترکیبات شیمیایی در منطقه، موجب ایجاد احساس سوزش در چشم‌ها، بروز مشکلات تنفسی، سرفه و مراجعهٔ تدریجی ۶۱۱ نفر از اهالی] ۱ [، از جمله عده‌ای از دانش آموزان مدارس منطقه به مراکز درمانی، تعطیلی ۱۰۹ مدرسه] ۶ [و...؛ گردید. با اطلاع یافتن مقام‌های ارشد دانشگاه علوم پزشکی زاهدان و تشکیل ستاد بحران در این دانشگاه] ۷ [؛ گروهی برای جستجوی علت نشت مواد به منطقه اعزام شدند. اولین گزارش‌ها از انبار حاوی بشکه‌ها و چاهی که محتویات بشکه‌ها در آن تخلیه شده بود، دریافت و به دنبال آن اعلام شد اینکه بشکه‌ها حاوی باقیمانده‌های نفت و گازوئیل بوده است] ۸ [. پس از آن، نتایج آزمایش‌های اولیه بر روی نمونه‌هایی که از بشکه‌ها جمع آوری شده بود، نشان داد که محتویات بشکه‌ها احتمالا حاوی مادهٔ بسیار سمی آرسین بوده است] ۹ [. در مصاحبه‌ای، ضمن اشاره به آرسین، معاون وزیر بهداشت اعلام کرد علت حادثه، تخلیهٔ غیر مجاز باقیماندهٔ سموم دفع آفات نباتی بوده است] ۹ [. البته این خبر که تخلیهٔ سموم گیاهی تاریخ مصرف گذشته در کانال فاضلاب و واکنش آن با آب منجر به حادثه شده، روز پیش از این مصاحبه، به نقل از مدیر روابط عمومی اداره کل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان منتشر شده بود] ۶ [. همزمان ارسال نمونه‌ها به آزمایشگاه‌های معتبر در کشورصورت گرفت] ۱ [. در همین حین، مراجعهٔ کار‌شناسان ادارهٔ جهاد کشاورزی به منطقه برای تعیین نوع سم گیاهی منجر به اعلام ترکیبی دیگر شد. رئیس سازمان حفظ نباتات در روز هفتم آبان ماه اعلام کرد: «مسمومیت‌ها در زاهدان به کشاورزی ربط ندارد»] ۱۰ [. وی همچنین اعلام کرد: «بر خلاف گزارشاتی که منتشر شده و... این بشکه‌ها حاوی ترکیباتی به نام «MDEA» یا متیل دی اتانول آمین بوده و....» و همچنین افزود: «کار‌شناسان شیمی معتقدند این ترکیب وقتی با آب ترکیب می‌شود تولید گازهای نیتروز می‌کند و این گاز‌ها می‌تواند در حد خیلی پایین هم ایجاد مسمومیت کند.»] ۱۰ [. سرانجام نتایج بررسی نمونه‌ها از آزمایشگاه‌های معتبر رسید و در روز پنج شنبه هشتم آبان ماه، چهار روز پس از واقعه، ریاست دانشگاه علوم پزشکی زاهدان اعلام کرد روغن دی سولفیدی، ماده‌ای بوده که به کانال فاضلاب وارد شده است] ۱ [.
بحث
مرور اخبار کاملا نشانگر سردرگمی مسئولین در شناسایی مواد مربوطه است. یکی از نکات منفی مدیریت حادثه در زاهدان، همانا اطلاع رسانی غیردقیق و غیرکار‌شناسانه است. به رغم تلاش و حس مسئولیت پذیری گروه پزشکی، اینکه ستاد بحران در دانشگاه علوم پزشکی تشکیل شده، احتمالا این اجازه را به دیگر نهاد‌ها و سازمان‌ها داده که هر یک شاید برای رفع مسئولیت شروع به اظهار نظر کنند. پیش ازاین باید به طریقی به همهٔ دستگاه‌ها تذکر داده می‌شد که مدیریت بحران در این حادثه به عهده چه نهادی است و وظیفهٔ دیگر سازمان‌ها و ادارات نیز مشخص می‌شد.
دلیل اینکه در ابتدا اعلام شد، مواد مورد نظر مواد نفتی هستند، مشخص نیست. شاید مشاهدهٔ لکه‌های درشت روغن بدبو بر روی آب، راهنمای کار‌شناسان برای رسیدن به این جمع بندی بوده؛ شاید هم ایشان تنها اظهارات و گفته‌های کارگران و کسانی که محتویات بشکه‌ها را در کانال فاضلاب تخلیه کرده‌اند را بازگو نموده‌اند. به هرحال تشابه روغن دی سولفیدی که در انت‌ها اعلام شد با گازوئیل و مواد نفتی را می‌توان تنها تا حدی در بوی زنندهٔ مواد و چگالی آن‌ها که در هر دو مورد کمتر از آب است، مشاهده کرد.
اما اعلام آرسین، بسیار تامل برانگیز است. اینکه بر اساس چه روش آزمایشگاهی این ماده به عنوان عامل سمی گزارش شد نیز معلوم نیست. اما اگر فرض کنیم که آشکارساز گاز آرسین در این آزمایش مورد استفاده قرار گرفته، باید کارکنان آزمایشگاه دقت می‌کردند که هر آشکارسازی، نه تنها به مادهٔ مورد نظر بلکه به گروهی دیگر از ترکیبات نیز پاسخ مثبت می‌دهد و این کار‌شناس آزمایشگاه است که باید با توجه به دیگر شواهد و دستیابی به داده‌های حاصل از حداقل دو روش مستقل، نظر خود را در رابطه با شناسایی ماده اعلام کند. از این رخداد می‌توان چنین نتیجه گرفت که تجهیزاتی در اختیار کار‌شناسان بهداشتی استان قرار داده شده، اما آموزش لازم به ایشان داده نشده تا به خوبی با کاربرد‌ها و محدودیت‌های سامانهٔ موجود آشنا شوند.
آرسین در شرایط متعارف، در حالت گازی است. این ترکیب نمی‌تواند از واکنش بین ماده‌ای با آب حاصل آمده و یا اینکه محلول در روغن آلاینده بوده و پس از تماس روغن با آب، از سطح آن در محیط منتشر شده باشد. برای تشکیل آرسین در محیط آبی، به اسید یا هیدروژن نیاز است. ضمن اینکه رطوبت، آرسین را تخریب می‌کند] ۱۱ [. تشابه تاحدی مهم بین روغن دی سولفیدی و آرسین که شاید کار‌شناسان را به اشتباه انداخته، بوی آن هاست که نزدیک به بوی سیر است.
دیگر اینکه هیچ یک از مواد اعلام شده از جمله مواد نفتی، آفت کش‌های نباتی (بخوانید سموم گیاهی)، متیل دی اتانول آمین و روغن دی سولفیدی، اصلا با آب وارد واکنش نمی‌شوند. می‌دانیم که مواد نفتی که هیدروکربن‌های آلیفاتیک و آروماتیک هستند و همچون روغن‌های دی سولفیدی تمایلی برای واکنش با آب نداشته و آبگریزند. از سوی دیگر، هر کسی که قدری با کشاورزی آشنا باشد می‌داند که اغلب آفت کش‌های نباتی، به گونه‌ای فرموله می‌شوند که کشاورز برای مصرف باید آن‌ها را با آب رقیق نموده و مصرف کند. ضمن اینکه حداقل دانش شیمی موید آن است که برگ، ساقه و دیگر اندام‌های هر گیاهی دارای مقادیری آب است. اگر قرار بود سم گیاهی به شدت با آب وارد واکنش شود و گاز آزاد کند، بر سر گیاه چه می‌آمد؟ متیل دی اتانول آمین نیز در آب کاملا محلول است.
متیل دی اتانول آمین کاملا در آب محلول بوده و وارد واکنش با آب نمی‌شود. رئیس سازمان حفظ نباتات به نقل از کار‌شناسان شیمی از تشکیل ترکیبات سمی نیتروز از واکنش MDEA با آب خبر داده که متاسفانه اشتباه و تاسف آور است. کار‌شناسان مشاور ایشان باید مسیر تبدیل متیل دی اتانول آمین به ترکیب گازی حاوی گروه نیتروزو و فرار را در اثر واکنش آن با آب مشخص کنند. بدون اکسایش هیچ‌گاه ترکیبات دارای گروه نیتروژن آمینی به نیتروزو تبدیل نمی‌شود. در آب بدون عامل اکسید کننده چگونه این کار انجام می‌شود؟
مجددا تعجیل و عدم دانش کافی در زمینهٔ شیمی منجر به ایراد چنین مطالب و انتشار اطلاعاتی خلاف واقع شد. کار‌شناسان سازمان حفظ نباتات می‌توانستند قبل از اظهار نظر با یک جستجوی ساده در شبکهٔ اینترنت دریابند که این ماده که به طور عمده برای شیرین سازی گاز طبیعی در پالایشگاه‌های گاز مورد استفاده قرار می‌گیرد، در آب محلول بوده و اصلا با آن وارد واکنش نمی‌شود.
از سوی دیگر، نام متیل دی اتانول آمین، به عنوان ماده‌ای صنعتی در جدول ۳ پیوست مواد شیمیایی کنوانسیون منع سلاح‌های شیمیایی آورده شده] ۱۱ [و به همین دلیل تولید، صادرات و واردات آن طبق مقررات خاص و با ارائهٔ اظهارنامه امکان پذیر است. سطح طبقه بندی اطلاعات و داده‌های ارائه شده به سازمان بین المللی را نهاد تنظیم کنندهٔ اظهارنامه تعیین نموده و پس از تائید مرجع ملی اجرای کنوانسیون در وزارت امور خارجه، به سازمان بین المللی منع سلاح‌های شیمیایی (OPCW) منعکس می‌شود. اعلام نام ماده و مبداء واردات آن در رسانه‌های عمومی، بدون هماهنگی با مرجع ملی امری نیست که مورد پذیرش باشد. ممکن است کارکنان دانشگاه علوم پزشکی زاهدان از وجود مرجع ملی اظهار بی‌اطلاعی کنند، ولی بی‌گمان سازمان حفظ نباتات از وجود چنین نهادی مطلع است.
نکتهٔ مهم دیگر آنکه در این ۴ روز از دانشگاه سیستان و بلوچستان و گروه شیمی آنکه اکنون دانشجویانی در مقطع دکتری در آن تحصیل می‌کنند] ۱۲ [، خبری منتشر نشد. وظیفهٔ دانشگاه سیستان و بلوچستان با امکانات آزمایشگاهی آن در این ماجرا چه بوده است؟ این دانشگاه باید در منطقه، محل اتکا و امید اهالی باشد. امیدواریم که فردی یا افرادی از این گروه برای بررسی موضوع پیشگام شده باشند. در این زمینه اطلاعاتی منتشر نشده است.
نتیجه گیری
حال می‌توان ماجرا را این گونه بیان کرد که یک پالایشگاه گاز، بشکه‌های حاوی متیل دی اتانول آمین را وارد کرده و از آن برای شیرین کردن گاز طبیعی استفاده نموده است. بشکه‌های خالی باقی مانده برای نگه‌داری محصول فرعیِ شیرین کردن گاز طبیعی که همانا روغن دی سولفیدی یا مخلوط دی سولفیدهاست، مورد استفادهٔ مجدد قرار گرفته است. این بشکه‌ها اکنون حاوی مواد متعفنی است که تنها کاربرد محدودی در برخی صنایع از جمله پتروشیمی دارد. به طریقی بشکه‌ها به زاهدان می‌رسد و تخلیه مواد درون بشکه‌ها به مجرای فاضلاب رخ می‌دهد. اغلب این مواد همچون دی اتیل دی سولفید، چگالی کمتر از چگالی آب داشته، بر روی آب شناور شده و لایه ا ی روغنی بر روی آب ایجاد می‌کند. افزایش سطح پخش، همچون آب پاشی توسط نیروهای آتش نشانی، منجر به افزایش دامنهٔ انتشار و تبخیر مواد شده و بوی متعفن فضای منطقه را بیش از پیش پر کرد. باقی ماجرا هم که مشخص است. یکی از خوش شانسی‌ها در این ماجرا آن است که با توجه به آتش گیر بودن روغن دی سولفیدی، انفجاری در چاه و مسیر فاضلاب رخ نداد.
مشاهده شد که در ماجرای زاهدان، نداشتن آمادگی‌های قبلی، کمبود دانش و مهارت و نیز تعجیل در حل و فصل موضوع منجر به اعلام اخباری پراشتباه در زمینهٔ اعلام مادهٔ آلاینده شد. همچنین مشخص شد که سطح هماهنگی نهاد‌ها و ادارات در استان مطلوب نیست. اعلام نهایی مواد آلاینده، ۴ روز پس از وقوع حادثه در مرکز استان، نتیجهٔ خوبی برای دست اندرکاران استان و به خصوص بخش شیمی دانشگاه سیستان و بلوچستان نیست. شاید مسئولین دانشگاه علوم پزشکی زاهدان باید با همکاران خود در دانشگاه سیستان و بلوچستان تماس می‌گرفتند و از ایشان طلب یاری می‌کردند؛ ولی از سوی دیگر ابراز اینکه ما اطلاع نداشتیم و یا کسی از ما طلب کمک نکرد، نمی‌تواند سرپوشی بر بی‌تفاوتی متخصصین شیمی دانشگاه سیستان و بلوچستان باشد. ایشان آگاه‌ترین و ماهر‌ترین افراد در زمینهٔ شناسایی مواد در منطقه بودند و در نزدیک‌ترین فاصله نسبت به نقطهٔ حادثه قرار داشتند.
هر که تحصیلاتی در رشتهٔ شیمی تجزیه داشته باشد، می‌داند که بررسی نمونه‌های گرفته شده از درون بشکه‌ها در کمتر از دو ساعت امکان پذیر بود؛ در حالی که ۴ روز به طول انجامید. نمونهٔ محتویات بشکه‌ها به صورت دست نخورده دردسترس بوده، تنها همت و ارادهٔ ارائهٔ خدمات به همشهریان نیاز بود تا ماده مشخص شود.
به نظر می‌رسد استانداری‌ها باید نسبت به احصا و برآورد خطرات در منطقه اقدام و بر مبنای تمام توان موجود در استان و حتی استان‌های همجوار، برای مواجهه با خطرات پیش بینی شده برنامه ریزی کنند و در این میان از نقش آفرینی همکاران شیمیدان نیز غافل نشوند.
منابع
۱- خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، «بر اساس نتایج آزمایشگاه‌های معتبر کشوری، روغن دی سولفیدی عامل مسمومیت شهروندان زاهدانی اعلام شد»، کد خبر: ۸۱۳۶۹۳۶۸ (۴۳۱۵۲۱۴)، هشتم آبان ماه ۱۳۹۳، ساعت ۰۹: ۵۴.
۲- خبرگزاری فارس، «امحای سموم شیمیایی عامل اصلی آلودگی هوا در مشگین شهر»، شماره خبر: ۱۳۹۲۱۰۰۴۰۰۱۳۰۰، چهارم دی ماه ۱۳۹۲، ساعت: ۱۸: ۱۷.
۳- پایگاه خبری تحلیلی سبلانه، «وقتی دله دزدی بوی مسمومیت بدهد»، کد مطلب: ۲۲۳۷۰، هفتم بهمن ماه ۱۳۹۲، ساعت ۱۵: ۴۴.
۴- http: //www. semnan. ac. ir/index. aspx؟ fkeyid=&siteid=۱&pageid=۶۶۰۸&newsview=۲۶۸۸
۵- وبگاه شبکه خبر، «ایران دارای رتبه۱۹ جهان در شیمی/آمار مقالات علمی»، زمان انتشارخبر: سی و یکم شهریور ماه ۱۳۹۳، ساعت: ۱۶: ۱۲.
۶- خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، «۱۰۹ مدرسه زاهدان به علت گاز سموم گیاهی تعطیل شد»، کد خبر: ۸۱۳۶۵۰۷۲ (۴۳۰۸۹۰۸)، پنجم آبان ماه ۱۳۹۳، ساعت: ۱۱: ۰۵.
۷- پایگاه خبری – اطلاع رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، «رئیس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در پی مسمومیت دانش آموزان اعلام کرد: اوضاع منطقه آلوده کاملا تحت کنترل قرار دارد»، پنجم آبان ماه ۱۳۹۳، ساعت: ۱۰: ۳۴.
۸- خبرگزاری فارس، «رئیس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان: عامل مسمومیت در زاهدان بوی باقیمانده نفت و گازوئیل بود.»، شماره: ۱۳۹۳۰۸۰۵۰۰۰۸۹۹، پنجم آبان ماه ۱۳۹۳، ساعت: ۱۳: ۴۱.
۹- خبرگزاری فارس، «معاون درمان وزارت بهداشت: مسمومیت دانش آموزان زاهدان به دلیل نشت گاز آرسین بوده است.»، شماره: ۱۳۹۳۰۸۰۶۰۰۰۳۳۳، ششم آبان ماه ۱۳۹۳، ساعت: ۱۰: ۱۲.
۱۰- خبرگزاری دانشجویان ایران، «رئیس سازمان حفظ نباتات: مسمومیت‌ها در زاهدان به کشاورزی ربط ندارد»، کد خبر: ۹۳۰۰۷۰۳۴۱۹، هفتم آبان ماه ۱۳۹۳، ساعت: ۰۱: ۲۶.
۱۱- http: //www. cdc. gov/niosh/ershdb/EmergencyResponseCard_۲۹۷۵۰۰۱۴. html
۱۲- http: //www. opcw. org/chemical-weapons-convention/annexes/annex-on-chemicals/schedule-۳/
۱۳- http: //www. usb. ac. ir/Units. aspx؟ UnitID=۸۶&Culture=fa-ir
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تابناک]
[مشاهده در: www.tabnak.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 20]
-
گوناگون
پربازدیدترینها