محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1826469708
وضعیت زبان فارسی در عراق
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
از دیرباز حضور ایرانیان شیعه در عراق، به ویژه اقامت علما و مجتهدان فارسی‌زبان در مدرسهها و حوزه‌های علمیه‌ی عتبات عالیات، سبب رواج هر چه بیشتر این زبان در برخی از شهرهای عراق شده است. به کارگیری گسترده زبان فارسی در عتبات عالیات چندان بوده که خشم دولتهای عرب سنی حاکم بر عراق را برانگیخته است. این دولتها گذشته از مواضع ضد‌شیعی و اختلاف نظر مذهبی، از بعد ملی نیز نمی‌توانستند زبان فارسی را به عنوان نماد ایرانی بپذیرند. حال آنکه این زبان در عمل زبان نخست شیعیان ساکن در عتبات بود. حکومت تازه تأسیس عراق که دست‌نشانده‌ی بریتانیا بود می‌کوشید یک نظام سیاسی در متصرفات پیشین عثمانی به وجود آورد. اما ارتباط نیرومند معنوی و اقتصادی مردم بین‌النهرین و عتبات عالیات با شیعیان ایرانی را مخالف بنیانهای جدید حکومت خود می‌دید، بنابراین هر آنچه را با ایران در ارتباط بود نفی می‌کرد. یکی از این موارد، مدرسههای ایرانی در عراق بود. دولت عراق در این زمینه به مدرسه‌هایی مانند مدرسه‌ی علوی در نجف اشرف، مدرسه‌ی حسینی درکربلا، مدرسه‌ی شرافت ایرانیان در بغداد، مدرسه‌ی اخوت در کاظمین و مدرسه‌ای در بصره که ویژه ایرانیان بود توجه کرد. در سال 1307 ش/ 1346 ق. دولت ایران برای یاری رساندن به آموزش فرزندان ایرانیان در عراق کمک هزینه‌ای را تصویب کرد اما این مسئله موجب حساسیت عراقیها شد. روزنامه‌ی الاستقلال چاپ بغداد در جمادی الاول 1346 / آبان 1307 به این امر واکنش نشان داد و در مقاله‌ای با نام «حکومت ایران و عراق، تضییقاتی که متضمن معنی است» به کار دولت ایران و این مدرسهها حمله کرد و از اولیای حکومت عراق خواست مدرسههای بیگانگان را بیشتر کنترل کند. زیرا معتقد بود که این مدرسهها اهداف سیاسی دولت ایران را پی‌گیری می‌کنند. 1 حکومت عراق افزون بر حساسیت نسبت به فعالیت مدرسههای ایرانی، در فاصله‌ی سالهای 1307 ـ 1304 کوشید از حمل پرچم دارای شیر و خورشید (نشان ایران) در جلوی دسته‌های مذهبی در عتبات جلوگیری کند و سرانجام به بهانه‌ی اینکه این پرچم، پرچم حکومت ایران است مانع این کار شد. 2 دولت عراق پس از موفقیت در جلوگیری از حمل و نصب پرچم شیر و خورشید ایران در مراکز مذهبی و اقتصادی عتبات عالیات، به سراغ دیگر نشان ایرانی رفت که همانا زبان فارسی بود، در حالی که دانستن زبان فارسی در عتبات به سبب حضور تاریخی زوار و سخنوران ایرانی و یادگیری و کاربرد آن در مراکز اقتصادی و بازار عتبات برای هر نوع ارتباط، معامله و تبادل اقتصادی، ضروری بود. زمزمه‌های مخالفت با زبان فارسی نخست در روزنامه‌های بغداد منعکس شد. روزنامه‌ی الناشئه‌الاسلامیه چاپ بغداد در تاریخ 5 صفر 1357 / 17 فروردین 1317 در مقاله‌ای به نام «زبان ما در کربلا» به کاربران فارسی حمله کرد و استفاده از آن را نافی هویت عربی دانست و نوشت:
«... در آن شهر فامیلهای عربی اصیلی از نسل علوی هاشمی زندگانی می‌نمایند که اگر با آنها صحبت کنید با این زبان خارجی [یعنی فارسی] پاسخ می‌دهند و اگر بخواهید که به زبان اجداد و پدران خود گفتگو نمایند در جواب به زبان رکیک و مبتذلی که آثار عجمه از آن ظاهر است اظهار می‌دارند که کلیه‌ی نوکران و دایگان ما به همین زبان صحبت می‌کنند. چه عذر غیر‌مشروعی و علت پستی است.» 3 سفارت ایران نیز گسترش زبان فارسی را در عتبات تأیید کرد و در سال 1317 ش. در گزارشی به وزارت امور خارجه نوشت:
«... به اندازه‌ای عده‌ی ایرانیان مقیمین کربلا زیاد است که حتی اعراب و خانواده‌های مهم کربلا هم به زبان فارسی صحبت می‌دارند و عربهایی که بخواهند به زبان عربی صحبت کنند لهجه‌ی آنها مخلوط به فارسی است و از این جهت جراید عراق گاه و بی‌گاه از این وضعیت انتقاد می‌نمایند.» 4
ناخرسندی حاکمان عرب از این وضع موجب شد در اقدامی که به نظر متأثر از نپذیرفتن واقعیتهای اقتصادی و ارتباط مادی و معنوی ساکنان عتبات با ایرانیان و زبان فارسی بود، با به‌کارگیری این زبان مقابله کنند. با فرارسیدن ایام محرم و مسافرت زوار ایرانی به کربلا در سال 1319 ش. شهربانی کربلا به همه‌ی واعظان و روضه‌خوانها که در صحن مطهر به منبر می‌رفتند دستور داد به زبان عربی روضه بخوانند. کنسول ایران در کربلا به اشتباه تصور می‌کرد مسئول صدور این دستور، عبدالله علوان، متصرف کربلا، است. 5 در حالی که پایه‌ی رویارویی با نمادهای ایرانی، سیاست حکومت عراق بود که به گونه ای تدریجی، ملایم و مداوم باید اجرا می‌شد. البته سفارت ایران از اقدامهای دولت عراق بی‌خبر نبود و وزارت امور خارجه را در جریان وقایع و مسائل مرتبط قرار می‌داد. کنسول ایران در گزارشی درباره‌ی منع روضه‌خوانی به زبان فارسی نوشت:
«... مطابق معمول همیشه در حرمهای مطهر حضرت سید‌‌الشهدا و حضرت عباس به زبان فارسی روضه‌خوانی [می‌شد] و در هر گوشه‌‌ی حرم و مساجد حرم دائماً از طرف اشخاص روضه و مرثیه خوانده می‌شد و همچنین یکی از دو نفر مداح شبها و صبح‌ها در صحن مطهر مدیحه‌سرایی می‌نمودند؛ دو سه روز است که از طرف ادارهی اوقاف امر و قدغن شده است [که] کسی حق ندارد در صحن و یا حرم مطهر به زبان فارسی روضه‌خوانی و یا مدیحه‌سرایی نماید و از همه‌ی روضه‌خوانها و وعاظ التزام گرفته‌اند که به زبان ایرانی روضه نخوانند.» 6 دیپلماتهای ایرانی برای رویارویی با این برخورد مقامهای عراقی که تأثیر منفی بر زوار ایرانی داشت کارهایی انجام دادند. منشی کنسولگری ایران در کربلا بی‌درنگ با استاندار کربلا دیدار کرد و کارهای نادرست مقامات عراقی را مانع حسن هم‌جواری و دوستی ایران و عراق و موجب تأثیر منفی دانست. متصرف کربلا در پاسخ گفت:
«... این کار تازه نیست؛ از زمان متصرف سابق همچه [چنین] امری از بغداد رسیده بود و چون هنوز ناسخ آن نیامده ادارهی اوقاف امریه‌ی سابق را تأیید نموده است... ».7 وزیر مختار ایران در بغداد با صالح جبر، وزیر کشور عراق، دیدار و از وی درخواست کرد دستورهای لازم را در مورد لغو امریه‌ی ادارهی اوقاف صادر کند. 8 همزمان با اقدامهای کنسولگری ایران در کربلا و وزیر مختار ایران در بغداد، علمای کر بلا آقایان شیخ احمد حائری و سید عبدالحسین حجت طباطبایی با متصرف کربلا گفتگو کردند و خواستار لغو دستور ادارهی اوقاف شدند. به گزارش سفارت ایران، آیت‌الله سید‌هبة‌الدین شهرستانی، (یکی از مراجع عتبات) به کربلا رفت و با متصرف آنجا مذاکره و پیامدهای ناگوار اجرای آن دستور را گوشزد کرد و یادآور شد :
«... در بنایی ایرانی، روی فرش ایرانی، زیر سقف ایرانی، زبان ایرانی را نباید منع نمود.» 9 کوششهای سفارت و علما مؤثر بود و متصرف کربلا قول داد دستورالعمل صادره را لغو کند. 10 مدتی نگذشت که آیت‌الله شهرستانی به کنسول ایران اطلاع داد:
«امروز مدیر اوقاف نزد ایشان [یعنی آیت‌الله شهرستانی] آمده و اظهار داشت منع مرتفع گردید و روضه‌خوانها مجازند که باز به زبان فارسی روضه‌خوانی نمایند.» 11
پس از چند روز، روضه‌خوانی و مدیحه‌سرایی به زبان فارسی در صحن و حرم مطهر رواج یافت.
نتیجه‌گیری
اگر چه این بار مناقشه‌ای که برای محدود کردن زبان فارسی به وجود آمد حل و فصل شد، تحمل نکردن پیوند میان شیعیان ساکن عتبات و ایرانیان، وجه مشترک دولتهای عراق پس از استقلال بود و این دولتها با کارهای تدریجی توانستند روابط مادی و معنوی شیعیان عراق و ایران را کاملاً کنترل کنند.
پانوشت‌ها:
1. کوهستانی‌نژاد، 1384، ص 213 تا 215.
2. آذری شهرضایی، 1385، ص 172 تا 180.
3. اسناد وزارت امور خارجه، 1317 ش، ک 16، پوشه‌ی 11.
4. همان، 1317 ش، ک 16، پوشه‌ی 11.
5. همان، 1319 ش،ک 63، پوشه‌ی 3.
6. همان، 1321 ش، ک 55، پوشه‌ی 12.
7. همان، نامهی شماره 582.
8. همانجا.
9. همان،نامهی شماره‌ی 803.
10. همانجا.
11. همانجا.
کتابنامه
1. آذری شهرضایی، رضا، «شیر و خورشید علوی در عتبات عالیات و مخالفانش»، فصلنامه‌ی گفتگو، شماره‌ی 46، بهار 1385.
2. بایگانی اسناد وزارت امور خارجه، اسناد قدیمه، سال 1317، کارتن 16، پوشه 11.
3. همان، اسناد قدیمه، سال 1319، کارتن 63، پوشه 3.
4. همانف اسناد قدیمه، سال 1321، کارتن 55، پوشه 12.
5. کوهستانی‌نژاد، مسعود، چالش‌ها و تعاملات ایران و عراق، تهران: مرکز اسناد و خدمات پژوهشی وزارت خارجه، 1384.
6. مسکوب، شاهرخ، هویت ایرانی و زبان فارسی، تهران، فرزان، 1379. برگرفته از:فصلنامه تاریخ روابط خارجی - مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، مقاله رضا آذری شهررضائی
4 آبان 1393 ساعت 17:08
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 85]
-
گوناگون
پربازدیدترینها