محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1829362832
بررسی بنیاد تمدن اسلامی و ارزش های آن برای پیشرفت امروز ملل مسلمان
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
بررسی بنیاد تمدن اسلامی و ارزش های آن برای پیشرفت امروز ملل مسلمان
رسول خدا (ص) می تواند به عنوان یک الگو برای رهبران کشورهای اسلامی مطرح باشد تا با تأمل در نحوه ی حکومت داری ایشان، تاکتیک های مورد استفاده ی ایشان جهت ایجاد همبستگی اجتماعی و سیاسی شناسایی و به روز شده و مورد استفاده قرار گیرد.
شروع رسالت حضرت خاتم (ص) را می توان شروع تحولات همه جانبه ی فردی و اجتماعی، مادی و معنوی و از منظری دیگر شروع تحولات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی دانست. در این مقاله سعی می شود به روش مطالعه ی تاریخی-تطبیقی و با تکنیک کتابخانه ای به مطالعه و بررسی منابع موجود و تحلیل آن ها پرداخته و نشان داده شود که پیامبر اکرم (ص) در رویارویی با چالش های پیش روی جامعه ی آن روز حکومت اسلامی جهت نیل به پیشرفت و توسعه، از راهبرد «تشکیل یک امت واحد، یکپارچه و منسجم» بهره گرفتند و با توجه به یافته های این مقاله مبنی بر اینکه مهم ترین معضلات پیش روی جوامع اسلامی در عصر حاضر جهت نیل به ترقی و پیشرفت نیز از همان جنس می باشد، نتیجه گیری می شود که برای برطرف نمودن آن ها می توان از همان استراتژی استفاده نمود. در نتیجه، می توان رسول خدا (ص) را به عنوان یک الگو برای رهبران و دولت مردان کشورهای اسلامی مطرح نمود تا با تأمل در جزئیات زندگی و نحوه ی حکومت داری ایشان، فنون و روش های مورد استفاده ی ایشان جهت ایجاد همبستگی اجتماعی و سیاسی شناسایی و به روز گردیده و مورد استفاده قرار گیرد. واژگان کلیدی: تمدن اسلامی، بنیاد تمدن اسلامی، پیشرفت و توسعه ی ملل مسلمان، الگوی توسعه ی نبوی. مقدمه اگرچه مسئله ی «پیشرفت ملل مسلمان» یک موضوع حایز اهمیت در تمام عصرها بوده است، اما امروزه اهمیت این مسئله صد چندان شده است؛ زیرا واقعیات امروز جهان اسلام حاکی از عدم توسعه یافتگی تقریباً تمامی ملل مسلمان است و در مقابل، کشورهایی که تقیدات دینی، جلوه ی به ظاهر بسیار کمتری در عرصه ی اجتماعی آنان دارد، پله های علوم روز، پیشرفت دنیوی و ترقی مادی را یکی پس از دیگری پیموده اند. توجه به این واقعیت تلخ ممکن است موجب تبادر این موضوع به ذهن شود که بین دین، به ویژه دین اسلام و پیشرفت و توسعه، تقابل و تضاد وجود دارد. متأسفانه این مسئله از چشم دین ستیزان پنهان نمانده و دستاویز نظریه پردازان لائیک قرار گرفته تا دین را افیون توده ها و عامل عقب ماندگی مسلمانان معرفی کرده و ملازمه ی واهی دین مداری و عقب ماندگی را تئوریزه نمایند. از سوی دیگر، آموزه های دین اسلام بر این دلالت دارد که «اسلام کامل ترین دین الهی است»1، «دین اسلام ضامن سعادت و حیات دنیوی و اخروی بشر است»2، «قرآن کتاب هدایت بشر تا پایان دنیا است3 که عمل به آن ضامن سعادت بشر است»4و موارد دیگر. این آموزه ها که جزء اعتقادات اساسی مسلمانان به حساب می آید با واقعیات ذکرشده ی فوق هم خوانی ندارند. در این مقاله سعی می شود نشان داده شود اولاً، اسلام قابلیت تمدن سازی داشته و می تواند ملل مسلمان را به پیشرفت و تعالی دنیوی رساند؛ ثانیاً، در مسیر پیشرفت و توسعه ی ملل مسلمان، پیامبر اکرم (ص) و اقدامات تعالی بخش و تمدن ساز ایشان الگوی بسیار مناسبی برای تبعیت کردن می باشد. همچنین در پایان مقاله نتیجه گیری می شود که عدم پیشرفت ملل مسلمان ارتباطی با دین و آموزه های آن نداشته و لذا باید علت عقب ماندگی مسلمانان را در جای دیگری جستجو کرد. قابلیت تمدن سازی و تعالی بخشی دین اسلام جهت نشان دادن قابلیت دین اسلام در ایجاد یک تمدن عظیم و پیشرفت دهنده ی مسلمانان، بهترین راه این نشان دادن این نکته است که در عمل این واقعه محقق گشته است. به عبارت دیگر، اگر بتوان نشان داد که اسلام با ظهورش پایه های تمدنی را بنا نهاد که در طی چند قرن به اوج بالندگی و شکوفایی رسید، قابلیت تمدن سازی دین اسلام به اثبات رسیده است. با مراجعه به منابع تاریخی و مقایسه ی وضعیت جزیره العرب در دوران قبل و بعد از ظهور اسلام، به وضوح مشاهده می شود که این دین الهی تحولات عظیم و تأثیرات شگرف فردی و اجتماعی را در اعراب آن روزگار ایجاد کرده است که گستردگی ابعاد زمانی و مکانی آن به همراه عمق وسیعش همگی دال بر ایجاد یک تمدن جدید و در عین حال عظیم و جهانی است. به عنوان ارائه ی شاهدی بر این مدعی، گوستاو لوبون شرق شناس مشهور معتقد است: «هر اندازه بیشتر در تمدن عرب دقت کنیم و کتاب های علمی، اختراعات و صنایع ایشان را در نظر بگیریم، حقایق تازه تری برای ما روشن می شود و به خوبی درک خواهیم کرد که اعراب در قرون وسطی دانشمند و فاضل بوده اند و تاریخ سراغ ندارد که در زمانی اندک آن همه ی پیشرفتی که نصیب عرب شد، نصیب دیگران شده باشد»(1374: 3). هرمان راندل هم بر این عقیده است که: «مسلمانان در قرن دهم میلادی تمدنی در اسپانیا پدید آوردند که در آن، علوم از شکل عقاید مبهم درآمده و با صنایع و فنون زندگی هماهنگی یافته بود »5. همچنین حسینی از استودارد6 نویسنده ی آمریکایی نقل می کند که: «تمدن اسلام چیزی نیست که انکارپذیر باشد. ... این تمدن از تمدن های مشهوری است که تاریخ عمومی دنیا با آن زینت یافته است»7. امام خمینی (ره) نیز بر این اعتقاد است که: «تمدن اسلام، مقدم بر سایر تمدن ها است»8. همچنین شهید مطهری به نقل از برخی جامعه شناسان غربی، تمدن اسلامی را یکی از سه یا پنج تمدن مهم تمام دوران ها برشمرده است9. از سوی دیگر، آندره میکل قوه ی محرکه ی تمدن اسلامی را دین اسلام می داند10. همچنین گوستاو لوبون در ارتباط با پایه گذار تمدن اسلامی بیان می کند: «معجزه ی کبری محمد این بود که توانست قافله ی پراکنده عرب را گرد آورد و از این کاروان سرگردان و پریشان ملت واحدی تشکیل دهد بدانسان که همه را در برابر یک دین خاضع کرده، مطیع و فرمان بردار یک پیشوا گرداند. ... ما اگر بخواهیم ارزش افراد را به کردار و آثار نیکشان بسنجیم، به طور مسلم محمد بزرگ ترین مرد تاریخ است»11. جمع بندی این اظهار نظرها که جزء بسیار کوچکی از دیدگاه های مستشرقین و صاحب نظران منصف و بی طرف اروپایی را شامل می شود، عبارت است از: الف- اسلام، صاحب تمدنی است که به تمدن اسلامی معروف شده است؛ ب- تمدن اسلامی، تمدن عظیمی است که آوازه ی آن دنیا را پر کرده است؛ ج- بنیان گذار تمدن عظیم اسلامی، پیامبر اکرم (ص) بوده و اقدامات ایشان در دوران رسالت شان سرآغاز شکل گیری این تمدن بوده است. بررسی اقدامات تمدن ساز و پیشرفت دهنده ی پیامبر اکرم(ص) شروع رسالت حضرت خاتم(ص) را می توان شروع تحولات همه جانبه ی فردی و اجتماعی، مادی و معنوی و از منظری دیگر شروع تحولات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی دانست. پیامبر اکرم(ص) با تمرکز بر روی افراد، از تحول فردی به تحول اجتماعی رسیدند و با تربیت همه جانبه ی فرهنگی، سیاسی و اقتصادی افراد سبب تحولات اجتماعی گسترده ای شدند که می توان آن را آغاز فرایند توسعه یافتگی مسلمانان به حساب آورد. این فرایند در سده های بعد تکمیل شد و در زمانی که اروپائیان زیر استثمار کلیسا دست و پا می زدند، به اوج بالندگی خود رسید. بنابراین ما در این قسمت بر آنیم مهم ترین اقدامات توسعه ای ایشان را بررسی نماییم. البته قبل از پرداختن به این موضوع، قابل ذکر است که آنچه که در باب مفهوم توسعه و پیشرفت در سطور بالا نیز منعکس شده و همان هم در ادامه مورد استفاده قرار می گیرد، پیشرفت به معنای ایجاد تحولات فردی و اجتماعی است که زمینه ی بالندگی، رشد و شکوفایی جامعه را فراهم می آورد. جهت بررسی اقدامات رسول خدا (ص) که منجر به پیشرفت و ترقی جامعه ی نوظهور اسلامی گشت و همچنین جهت قضاوت راجع به ارزشمندی آن ها، ابتدا لازم است مشکلات و معضلاتی که در ابتدای تشکیل حکومت اسلامی در شهر مدینه وجود داشت برشمرده شده و سپس راه حل های مورد استفاده پیامبر (ص) بررسی گردد. بدین منظور مهم ترین چالش های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی پیش روی حکومت اسلامی تبیین می گردد: الف- چالش های سیاسی: - اختلافات و نزاع های قبیله ای: اختلافات شدید و بسیار تنش زای موجود بین دو قبیله ی بزرگ شهر مدینه، یعنی اوس و خزرج، حکومت پیامبر (ص) را تهدید می کرد؛ - ناهمگونی ترکیب ساکنین مدینه: تازه مسلمانان غیرساکن در مدینه و به ویژه مکیان که به فرمان پیامبر (ص) مأمور به مهاجرت به این شهر شدند (شایان توجه است که این چالش و چالش نخست اگرچه ماهیت فرهنگی-اجتماعی دارند اما همان طور که توضیح داده شد، تهدیدات آن ها بیشتر جنبه ی سیاسی داشته است)؛ - تحرکات یهودیان مدینه: قبایل یهودی (مانند یهودیان خیبر) از تحولات صورت گرفته و تشکیل حکومت اسلامی و حاکمیت پیامبر (ص) بر شهر رضایت چندانی نداشتند. ب- چالش های اجتماعی: - اشرافی گری و فخرفروشی: امتیازات اشرافی و فخرفروشی های قومی و قبیله ای موجود در جامعه ی آن روز جزیره العرب از مهم ترین معضلات پیش روی جامعه ی مسلمین بود؛ - رسوم جاهلی و فرهنگ خرافی: اوضاع اجتماعی شهر مدینه متأثر از رسوم جاهلی متعدد دیگر و فرهنگ خرافی بود که سد راه پیشرفت و ترقی جامعه ی اسلامی بودند که از آن جمله می توان به ننگ دانستن دختر اشاره نمود؛ - ظلم و بی عدالتی: وضعیت اجتماعی حکومت اسلامی، همچنین تحت تأثیر شرایط نابسامان حقوقی بود که به ظلم و بی عدالتی دامن می زد. به عنوان مثال اشراف، حقوق زیردستان و قبایل قوی، حقوق اقوام ضعیف را پایمال می کردند و قضاوت ها به نفع زورمندان رقم می خورد و غیره. ج- چالش اقتصادی: - فقر و بیکاری: پس از تشکیل حکومت اسلامی و مهاجرت مسلمانان سایر مناطق به این شهر، وضع اقتصادی آن دچار مشکل گردید؛ زیرا از یک سو مهاجرین به طور مخفیانه و شبانه خانه و کاشانه ی خود را ترک کرده و به سمت این شهر حرکت کرده بودند و لذا بسیاری از اموال و دارایی آن ها در شهر خودشان باقی مانده بود و با توشه ی اندکی به مدینه آمده بودند و بنابراین به رغم افزایش جمعیت شهر مدینه، امکانات اقتصادی این شهر بسیار محدود گشته بود و در واقع سرمایه ی سرانه ی موجود بسیار کاهش یافته بود که به افزایش بیکاری و بروز فقر شدید می انجامید؛ - تحریم ها و محدودیت های مناسبات اقتصادی: از سوی دیگر، حکومت نوپای اسلامی از سوی مشرکان و همچنین یهودیان با تحریم ها و محدودیت مناسبات اقتصادی مواجه بود که فشارها و مشکلات اقتصادی را مضاعف کرده و خطر ناامنی سیاسی را به همراه داشت. پیامبر اکرم (ص) به عنوان حاکم جامعه ی مسلمین اقدامات متعددی انجام دادند تا این چالش ها را مرتفع گردانند که مهم ترین این اقدامات عبارتند از: الف- پیمان برادری بین مسلمانان رسول خدا (ص) در همان سال اول هجرت، پیمان برادری (عقد اخوت) را بین مهاجرین و انصار منعقد ساخت. این پیمان سبب شد افکار و سنت های غیراخلاقی نظیر برتری ثروتمند بر فقیر، سفید بر سیاه، عرب بر عجم و مانند آن که جنبه ی فرهنگی و اجتماعی داشتند به یکباره کنار گذاشته شوند. واضح است که این همدلی و مدارا کردن و در کنار یکدیگر روزگار گذراندن دو فرد که از دو فرهنگ خاص و با پیشینه های متفاوت بودند، ارزش های اخلاقی را ترویج کرد و سطح فرهنگی جامعه را ارتقاء بخشید و به لحاظ اجتماعی هم تعاملات و همدلی ها را افزایش داد. همچنین این پیمان، وحدت جامعه ی اسلامی را تقویت نمود؛ زیرا بر طبق یکی از مفاد آن، انصار می بایست از برادران مهاجر خود حمایت و پشتیبانی نمایند. از سوی دیگر، این پیمان تأثیرات اقتصادی قابل ملاحظه ای در پی داشت؛ زیرا یکی از مفاد آن ارث بری دو برادر از یکدیگر به رغم وجود ارحام بود که البته این قانون بعد از جنگ بدر توسط آیه ی «اولوا الارحام اولی ببعض»12منسوخ گشت. همچنین در برخی از منابع تاریخی ذکر شده است که از مفاد این پیمان سهیم شدن مهاجر در اموال فرد انصاری بود. بدین ترتیب نیروی انسانی بالقوه یِ موجود در جامعه ی مسلمین فعال گشت. ب- تدوین قانون اساسی مدینه النبی نظام نامه ی شهر مدینه یا همان قانون اساسی دولت اسلامی، یک قرارداد اجتماعی بود که توسط شخص پیامبر اکرم (ص) تنظیم گردید و به تصویب ساکنین شهر مدینه اعم از مسلمان و یهودی رسید. مهم ترین مفاد این نظام نامه عبارت بودند از: - مسلمانان و یهودیان مانند یک ملت در مدینه زندگی خواهند کرد؛ - مسلمانان و یهودیان در انجام مناسک دینی خود آزاد هستند؛ - آخرین مرجع اختلاف، شخص پیامبر خواهد بود؛ - یهودیان مدینه مالک دارایی خویش هستند؛ - همه ی مردم در حقوق و تکالیف یکسان هستند و تفاوتی میان کوچک و بزرگ و ثروتمند و تهی دست نیست. این نظام نامه ی حقوق سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، یهودیان را به رسمیت شناخته و لذا سبب ایجاد وحدت سیاسی، انسجام اجتماعی و شکوفایی اقتصادی در جامعه ی مسلمین گشت و با تعیین پیامبر (ص) به عنوان آخرین مرجع حل اختلاف، امنیت قضایی در مدینه برقرار شد و با یکسان تلقی شدن همه ی افراد در حقوق و تکالیف، سنت های اشرافی و تعصبات قومی و قبیله ای رو به کاهش نهاد. ج- حل اختلافات داخلی از دیگر اقدامات رسول خدا (ص) در مدینه، ایجاد آشتی و برقراری صلح میان دو قبیله ی بزرگ متخاصم اوس و خزرج بود که اختلافات چندصدساله ی آنان، سبب کشته شدن هزاران نفر شده بود و توان قابل ملاحظه ای از نیروی انسانی این دو قبیله را صرف جنگیدن کرده بود و لذا به کارهای اقتصادی که سبب بالندگی و شکوفایی اقتصاد آن شهر می شد، نمی پرداختند و در نهایت، بسیاری از نیروی انسانی لازم جهت نیل به توسعه، در جنگ کشته می شدند. د- بنای یک پایگاه فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دستور ساخت مسجدالنبی، از جمله ی اقدامات اولیه اما اساسی پیامبر اکرم (ص) به شمار می آید؛ زیرا در این مکان علاوه بر برپایی نماز جماعت، ملاقات های عمومی رسول خدا (ص) نیز صورت می گرفت و محلی برای کارهای فرهنگی پیامبر و برپایی جلسات سیاسی و نظامی ایشان هم بود. از سوی دیگر، مسجدالنبی مکانی شد برای آنکه اهل صفه که عبارت بودند از جمعی نیازمند و درمانده، در قسمتی از آن بیتوته نمایند و از تأمین اجتماعی که پیامبر اکرم (ص) پایه گذار آن بود بهره مند گردند. هـ- تبلیغ کلامی و رفتاری سیره ی کلامی و رفتاری رسول خدا (ص) نیز در رفع چالش های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برشمرده شده ی فوق، بسیار مؤثر بود. برای مثال ایشان در ساخت مسجدالنبی و کانال خندق مشارکت فعال داشتند که این خود اقدامی جهت برچیده شدن رسوم جاهلی و اشرافی گری به حساب می آمد. بنا بر آنچه که راجع به چالش های پیش روی حکومت نوپای اسلامی و اقدامات رسول خدا (ص) جهت برطرف نمودن آن ها ذکر شد، به وضوح مشخص می شود که ایشان نابسامانی های پیش روی جامعه ی اسلامی را به خوبی شناسایی کرده و با به کارگیری راه حل های ابتکاریِ متفاوتی، سعی نمودند آن ها را برطرف نمایند. اما آنچه که از اهمیت به سزایی برخوردار است آنکه پیامبر اکرم (ص) در رویارویی با چالش ها از یک استراتژی واحد بهره گرفتند، اگرچه تاکتیک های مورد استفاده متعدد و متنوع بود. استراتژی مورد استفاده ی ایشان «تشکیل یک امت واحد، یکپارچه و منسجم» بود. پیامبر اکرم (ص)؛ الگوی کشورهای مسلمان سؤالی که در اینجا مطرح می شود اینکه آیا استراتژی مورد استفاده ی رسول خدا (ص) استراتژی مناسبی برای ایجاد ترقی و پیشرفت در ملل مسلمان این عصر نیز است؟ پاسخ به این سؤال، مستلزم بررسی وضعیت کشورهای مسلمان به لحاظ سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است. این ویژگی ها به شرح ذیل می باشد. الف- وضعیت سیاسی در بسیاری از کشورهای اسلامی، اختلافات و تنش های داخلی که منشأ قومی- قبیله ای، سیاسی یا منشأ مذهبی دارد، ثبات سیاسی لازم جهت پیشرفت و توسعه را مختل کرده و امکانات، نیروها و سرمایه ها را به جای به کارگیری در مسیر پیشرفت، به بیراهه و باتلاق اختلافات و نزاع های داخلی کشانده است. همچنین در برخی از کشورهای اسلامی که تنش های سیاسی داخلی کمتری دیده می شود، حکومت ها درگیر اختلافات مرزی شدید یا درگیر انواع دیگری از تنش های سیاسی خارجی هستند که سرعت پیشرفت و توسعه را به شدت کند کرده و استفاده ی بهینه از امکانات موجود را مختل می گرداند. ب- وضعیت اجتماعی وضعیت اجتماعی کشورهای مسلمان، تحت تأثیر ویژگی مشترک آن ها که همانا عدم توسعه یافتگی است، اشتراک های فراوانی دارد. برای مثال در اکثر کشورهای اسلامی معضلات ذیل مشاهده می گردد: - نادیده گرفتن حقوق زنان و تبعیض جنسیتی؛ - نادیده گرفتن حقوق اقوام مختلف و تبعیض نژادی؛ - نادیده گرفتن حقوق پیروان ادیان مختلف و تبعیض مذهبی؛ - عدم مشارکت زنان در فعالیت های اجتماعی؛ - ابتلای جامعه به خرافات و موهومات؛ - وجود اختلاف طبقاتی بسیار شدید در سطح جامعه؛ - و موارد دیگر. ج- وضعیت اقتصادی تقریباً در اکثر قریب به اتفاق کشورهای مسلمان، منابع طبیعی (همچون چاه های نفت و گاز و معادن طلا و سایر فلزات قیمتی) قابل ملاحظه ای وجود دارد. همچنین در بسیاری از این کشورها پتانسیل های اقتصادی بسیار مهم دیگری همچون صنعت گردشگری، حمل و نقل بین المللی هوایی و دریایی و ... وجود دارد که بالفعل نمودن بهینه ی آن ها می تواند پیشرفت و توسعه را به ارمغان بیاورد. اما مهم تر از امکانات مادی و اقتصادی، وجود نیروهای انسانی توانمندی است که با همدلی، اتحاد و تشریک مساعی کشورشان را از پله های ترقی بالا ببرند. به عبارت دیگر، مهم تر از سرمایه ی فیزیکی، وجود سرمایه ی انسانی است که در سایه ی سرمایه ی اجتماعی موجود در جامعه به صورت بهینه مورد استفاده قرار گرفته و کشور را در مسیر پیشرفت به پیش می برد. در کشورهای اسلامی، نیروهای انسانی توانمند کم و بیش وجود داشته و به مرور زمان بر تعداد آن ها افزوده می شود. اما معضلی که گریبان گیر اکثر این کشورها (به ویژه ایران، پاکستان، اندونزی، عربستان و مصر به عنوان کشورهای دارای سطح سرمایه ی انسانی قابل ملاحظه) بوده، ضعف انباشت سرمایه ی اجتماعی است. سرمایه ی اجتماعی به منزله ی چسب اجتماعی است که نیروهای انسانی را در کنار یکدیگر نگه داشته و سبب تقویت تعاملات سازنده ی آن ها می گردد. در واقع سرمایه ی اجتماعی عبارت است از هر آنچه که به مثابه ی نخ تسبیح عمل کرده و دانه های تسبیح را که همانا نیروهای انسانی توانمند هستند در کنار یکدیگر مجتمع گردانیده و با یکدیگر متحد می کند و مانع از پراکندگی و اختلاف آن ها می شود. کمبود سطح سرمایه ی اجتماعی در کشورهای مسلمان را می توان یکی از مهم ترین عوامل عدم توسعه ی اقتصادی این کشورها دانست؛ چرا که بر طبق نظر کالویس و آنجئون (2004) یکی از عواملی که سبب شد اندیشمندان اقتصادی پیرامون عوامل غیراقتصادی توسعه تحقیق کنند، مشاهده ی این تناقض بود که با وجود انباشت یکسان سرمایه های انسانی، فیزیکی و طبیعی در مناطق مختلف، سطوح متفاوتی از توسعه ی پایدار پدیدار گشت و لذا نقش آن عوامل را ارتقاء بخشیدند. خلاصه و نتیجه گیری با توجه به آنچه که راجع به مهم ترین معضلات پیش روی جوامع اسلامی در عصر حاضر جهت نیل به ترقی و پیشرفت بیان گردید و حسب تأمل و تعمق در آن ها مشخص می شود که جنس این معضلات از جنس همان معضلاتی است که پیش روی جامعه ی نوپای اسلامی در صدر اسلام قرار داشت و لذا برای برطرف نمودن آن ها می توان از استراتژی واحدی استفاده کرد. در نتیجه، رسول خدا (ص) می تواند به عنوان یک الگو برای رهبران و دولت مردان کشورهای اسلامی مطرح باشد تا با تأمل در جزئیات زندگی و نحوه ی حکومت داری ایشان، تاکتیک های مورد استفاده ی ایشان جهت ایجاد همبستگی اجتماعی و سیاسی شناسایی و به روز شده (و نه عیناً) و مورد استفاده قرار گیرد. بی شک، حصول به پیشرفت و توسعه بدون وجود همدلی، هماهنگی، همکاری و مشارکت همه ی اقشار جامعه، اعم از دولتی و خصوصی، پیر و جوان، از نژادهای مختلف و از پیروان مذاهب متفاوت، امکان پذیر نمی باشد و شاهد این مدعی آن است که با تأمل در سیر تحولات اجتماعی کشورهای پیشرفته، کشوری را نمی توان یافت که در دوران طلایی ترقی و پیشرفت خود، حایز این فاکتور اساسی و تعیین کننده نبوده باشد. پی نوشت ها: 1- آل عمران، آیه ی 19 2- طباطبایی، 1363، ج 12: 37 3- طباطبایی، 1363، ج 1: 10 4- مائده، آیه ی 3 5- حکیمی، 1357: 123 6- L. Stoddard 7- به نقل از حسینی، 1381: 31 8- صحیفه ی نور، ج 18: 162 9- مطهری، 1362: 262 10-1381: 35 11-1374: 128 12- انفال: آیه ی 75 منابع و مآخذ: 1. قرآن کریم 2. حسینی؛ سید محمد عارف، 1381، رویارویی تمدن اسلامی و مدرنیته، مرکز جهانی علوم اسلامی 3. حکیمی؛ محمد رضا، 1357، دانش مسلمین، دفتر نشر فرهنگ اسلامی 4. خمینی؛ روح الله، 1372، صحیفه ی نور، مؤسسه ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج 18 5. طباطبایی؛ محمد حسین، 1363، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه ی محمد باقر موسوی همدانی، انتشارات دار العلم، ج 12 و ج 1 6. لوبون؛ گوستاو، 1374، تمدن اسلام و عرب، ترجمه ی سید هاشم حسینی، کتاب فروشی اسلامیه 7. مطهری؛ سید مرتضی، 1362، نقدی بر مارکسیسم، انتشارات صدرا 8. میکل؛ آندره، 1381، اسلام و تمدن اسلامی، ترجمه: حسن فروغی، انتشارات سمت 9. Callois, J.M. & Angeon, V. (2004), On the Role of Social Capital on منبع: فصلنامه صدرا شماره 10 انتهای متن/
93/07/30 - 01:02
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 31]
-
گوناگون
پربازدیدترینها