محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1843048598
بررسی عوامل زیستی در شکلگیری شخصیت افراد
واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری رسا:
بررسی عوامل زیستی در شکلگیری شخصیت افراد خبرگزاری رسا ـ اسلام، نقطههای آغازین تربیتی را نه تنها قبل از تولد؛ بلکه قبل از ازدواج می‌داند و یکی از دلایل آن، وراثت است؛ زیرا نقش عوامل ژنیتکی وراثت در تکوین شخصیت کودک بسیار مؤثر است.
به گزارش خبرگزاری رسا، هر مکتب تربیتی باید دارای اهداف، مبانی و روشها باشد که نحوه ارتباط و هماهنگی ساختار به این عناصر باهمدیگر، عیار آن نظام تربیتی را معلوم کند؛ مبانی ماهیتی توصیفی دارند و ناظر به «واقعیت» و «هست»ها می‌باشند و زیر ساخت مباحث بعدی به شمار می‌روند. «اصول» نیز ماهیتی هنجاری دارند و ناظر به «باید»ها هستند. اصول، دستورالعمل‌های کلیاند که راهنمای عمل قرار می‌گیرند؛ اما روشها دستورالعملهایی هستند متانسب با شرایط و مختلف و اقتضاءی‌ات به صورت جزئی ابداع می‌شوند؛ اصول، بر مبانی مبتنی هستند و روشها نیز بر اصول تکیه دارند و از آنجا که مبانی از جهان‌بینی نشأت دارند و میان از هستیشناسی اتخاذ شده است در این جا به بیان مبانی مبتنی بر «انسان‌شناسی» پرداخته میشود. مبنا: شاکله در اعمال افراد بر اساس شالکه خود عمل میکنند؛ به تعبیر دیگر؛ شاکله در تولید اعمال و رفتار تأثیر دارد و قرآن کریم می‌فرماید: قل کل یعمل علی شاکلته؛ هر کسی بر اساس شاکله خود عمل میکند. مفهوم شناسی راغب اصفهانی «شاکله» را از ماده «ش ـ ک ـ ل» به معنای بستن پای چارپا و همان سجیه می‌داند که انسان را برای انجام اعمال بر طبق مقتضای خود مهار میکند. روانشناسان از شاکله به «منش یا «شخصیت» تعبیر میکنند. برای تربیت اخلاق، راههای متعددی پیشنهاد شده است؛ ولی راهکارهای کلیدی که می‌تواند تغییر پایدار را در وجود ما نهادینه کند، تغییر از طریق شاکله است. وقتی اعمال جوارحی و جوانحی ما، ریشه در شاکله ما دارند، برای تغییر رفتا لازم است به تغییر شاکله خود بپردازیم؛ چرا که «از کوزه همان تراود که در اوست». شاکله فاسد، عمل فاسد تولید میکند و اگر بخواهیم عمل صالح تولید شود، لازم است به اصلاح و تغییر شاکله بپردازیم. اصل: تغییر و اصلاح شاکله برای تولید عمل صالح، باید شاکله اصلاح شود؛ برای ایجاد و تغییر و اصلاح، لازم است بدانیم شاکله در وجود انسان چگونه شکل گرفته است؛ به تعبیری دیگر، عوامل مؤثر شاکله چیست و در چه بعد از ابعاد انسان؛ تأثیر گذاشته است؟ تا بهتر بتوانیم به اصلاح شاکله بپردازیم. عوامل تأثیر مؤثر بر شکلگیری شاکلهعوامل متعدد و فراوانی در شکلگیری شاکله مؤثرند که شاید بتوان همه آن را تحت چهار عنوان کلی متمرکز کرد: 1- عوامل زیستی عوامل زیستی مؤثر در شکلگیری شاکله، متعدد و گسردهاند که در اینجا به دو مورد اشاره می‌کنیم: الف. وراثت: اسلام، نقطههای آغازین تربیتی را نه تنها قبل از تولد؛ بلکه قبل از ازدواج می‌داند و یکی از دلایل آن، وراثت است؛ زیرا نقش عوامل ژنیتکی وراثت در تکوین شخصیت کودک بسیار مؤثر است. مجموعه ویژگی‌های غیر اکتسابی را که از اجداد و از طریق والدین، به وسیله «ژن¬ها» به فرزند انتقال می‌یابد، وراثت یا انتقال ژنتیکی مینامند. در روایت اسلامی نیز بر موضوع وراثت، تأکید شده و صفات مانند شجاعت و بزدلی، وفاداری و بی وفایی به عوامل ارثی نسبت داده شده است. ب. نوع شخصیت و ترکیب مزاج: علامه طباطبایی در ذیل آیه شریف «قل کل یعمل علی شاکلته» می‌نویسد: از امور مؤثر در شکلگیری شخصیت و شاکله، نوع خلقت و ترکیب مزاج افراد است. برخی اعمال و ر فتار مثل غضب و انتقام و شهوت‌رانی از نو ع ترکیب مزاج افراد نشأت می‌گیرد. در تببین این مطلب، به اختصار باید گفت: علم طب، حدوث و بقای حیات انسان را به هفت چیز وابسته می‌داند و که اصطلاحا به آنها «امور طبیعه» می‌گویند و این امور عبارت‌اند از ارکان، اخلاط، امزجه، ارواح، قوا، اعضا و افعال.از میان امور طبیعه، مزاج از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و مزاج، کیفیت، میانه‌ای از ترکیبت عناصر چهار گانه (خاک؛ آب و هوا و آتش) است. به نظر اطبا، اگر بدن انسان از مقادیر متناسب (نه متساوی و هم وزن) این عناصر ترکیب شده یاشد، مزاج معتدل به وجود می‌آید و اگر ترکیب این عناصر چهار گانه؛ متناسب نباشد،؛ مزاجی نامتعادل به وجود می‌آید که هریک آثار و عوارض خااص خود را دارد و هر فردی یک مزاج ذاتی (اصلی) دارد که بیشتر ریشه در وارثت، دارد؛ ولی اگر به هر علت درونی یا بیرونی؛ مزاج متغیر شود، علاومی در شخص پیدا میشود که نشانه‌ها مزاج عارضی (اکتسابی) هستند و اگر مزاج عارضی به مدت طولانی درمان نشود این وضعیت به مدت طولانی به صورت مزمن درآید، «سوء مزاج» رخ خواهد داد. مثلا شخصی که از مزاج صفرای طبیعی برخوارد است، فردی زرنگ، باهوش و زود فهم می‌باشد ولی اگر صفرای او از اعتدال خارج شود، مستعد صفات و حالاتی چون پرخارشگری، بی‌تابی و آشفتگی خواهد شد و لازم است با رجوع به متخصص، به تعدیل مزلح بپردازد؛ در این در بحث روشها علمی به بیان نکات بیشتر خواهد پرداخته شد. 2- عوامل بیرونی از جمله عواملی بر شکلگیری شاکله، تأثیر ویژه دارد محیط است که به طور خلاصه می‌توان آن را به دو دسته عمده تقسیم کرد: محیط درون رحم که در آن، جنینی تحت تأثیر امروی قرار دارد، مانند حالات مادر، تغذیه مادر و حتی صداهای مادر در معرض آن قرار داد و محیط برون رحم شامل دامان مادر، محیط خانواده و بعد محیط مدرسه و همچنین ارتباط با دوستان میشود به دلیل وضوح نقش محیط در شاکله انسان، از ذکر آیات و روایت دو سخنان اندیشوران علوم تربیت در این براه خوددارای شده است. 3ـ عوامل ارادی و اختیاری از مهمترین عوامل اصلی و بسیار مؤثر در شکلگیری شاکله انسان؛ اموری است که به اراده و اختیار انسان انجام میشود و همه اعمال صالح و غیر صالح ما در شکلگیری شاکله مؤثرند از آنجا بحث روش¬شناسی بیشتر درباره اراده و نسبت آن با عوامل دیگر را در آینده پی میگیریم در بحث روش شناسی عملی، به تفصیل دراین باره سخن خواهیم گفت. 4- عوامل غییبی با توجه به اعتقاد ما در توحید افعالی، خداوند به صورت طولی بر همه افعال و رفتار ما مؤثر است و در همه عوامل فوق الذکر نیز حضور دارد افرون بر آن؛ آیات قرآن؛ مبادی غیبی و در رأس آن، خداوند را عامل مستقل ذکر میکند که به طور جدی در عرصه هستی فعال هستند و بر اعمال و فضائل و رذایل نیز تأثیرگذارند. نحوه تأثیرگذاری و فرایند آن و ارتباط با ارادا و اختیار انسان را در بحث روششناسی علمی پی میگیریم و در اینجا برای رفع ابهام، به برخی شواهد این موضوع اشاره می‌کنیم. خداوند در آیات ابتدایی سوره بقره ایمان به غیب را از ویژگی‌های متقین بر می‌شمارد که از مصادیق متناسب با بحث ما خداوند متعال، فرشتگان الهی و شیاطین هست. همچنین این‌روایت که از پیاکبر اکرم(ص) حکایت شده از همین زاویه تحلیل است: «ان لربکم فی ایام دهرکم نفحات الا فتعرضوها»قطعاً در روزگار شما از جانب پرودگارتان، نسیم‌های روحانی و معنوی است، آگاه باشید و خود را در معرض آن قرار دهید. گستره تأثیر شاکله: قبل از پرداختن به روشهای تغییر و اصلاح شاکله، لازم است بدانیم که این عوامل به تدریج، حاصلی به بار می‌آورد که با ضرب در همدیگر؛ در اعماق وجود انسان نشست میکنند و رفته رفته سخت و دیرپا میشود و شاکله شکل گرفت، خود را در ابعاد مختلف به ظهور و بروز میرساند. در این مجال به برخی ابعاد می‌پردازیم: 1- ابعاد معرفتی: عوامل مختلف، برای انسان یک منظومه معرفتی شکل می‌دهد؛ از جهان‌بینی گرفته تا ابعاد معرفتی، قرآن کریم نمونه‌های مختلفی از بینش افراد درباره مبدأ، معاد و نبوت معرفی میکنند. از اعتقادات که بگذریم، بینش ما در ابعاد مختلف بازخورد را نشان می‌دهد. این شکلگیری بینش‌ها صحیح و غلط، مربوز به قشر خاصی از جامعه نیست و گاهی صاحب‌نظران در رشته‌های مختلف نیز وام‌دار همین شکلگیری شخصیت هستند؛ برای مثال، در میان روان شناسان، رفتارگرایان به جبر محیطی تمایل دارند و روان تحلیل گران به جبر درونی. در مقابل، روانشناسان انسان‌گرا با تأکید به خودشکوفایی و خلاقیت و آزادی، گرایش قابل‌توجهی به مبانی اراده انسان دارند. یک مثال ساده: برخی افراد کم‌اطلاع، چنینی اعتقاد دارند و که خداوند نیازی به نماز من و امثال من ندارد؛ لذا نمازخواندن لازم نیست. با کمی کنکاش متوجه می‌شویم که این بینشی است که به طور جزیی نسبت به یک عبادت در شخص به مرور زمان؛ تحت تأثیر عوامل مختلف مثلا اعتقاد و رفتار خانواده شکل گرفته است و باعث شده شاکله او چنین اثر اعتقادی را بروز دهد. 2- ابعاد اخلاق و رفتار عوامل مؤثر یاد شده، هر یک به اندازه خود، سهی در رقم خوردن به اندازه خود، سهمی در رقم خوردن اخلاق و رفتار دراند، مثلاً چنانچه گذشت، عوامل زیستی، زمینه‌ساز برخی ویژگی‌های اخلاق و بروز رفتار خاص هستند و «عوامل غیبی» و «محیط» نیز در این زمینه بی‌تأثیر نیستند و در بحث روشهای به تفصیل به این مطلب می‌پردازیم. 3- ابعاد روانی ریشه فضایل و رذایل اخلاقی و اعمال شایسته و ناشایست را نباید فقط در بعد معرفتی و اخلاق و رفتار و جست‌وجو کرد؛ بلکه بسیاری از فضائل و رذایل و رفتار و کردار ما، ریشه در امور روانی دارند؛ برای مثال؛ برای درمان رذیله «ریا» گاهی توصیه میشود روایت باب «ریا» و روایات باب اهمیت «اخلاص» را مطالعه می‌کنیم تا «ریا» درمان میشود. این راه درمان، در صورتی مؤثر است که دلیل ریاکاری، عدم معرفت به ریا و اخلاص و اثر آن دو باشد؛ اما ممکن است ریا، ریشه روانی داشته باشند؛ مثلاً گاهی شخص، دچار کمبود محبت و توجه است و با ریاکاری می‌خواهد محبت و نظر دیگران را به خود جذب کند که در این حالت؛ درمان دیگری می‌طلبد. مثالی دیگر که جامعه با آن دست به گریبان است، بدحجابی است و از این زاویه که به موضوع بنگریم، اگر بدحجابی به دلیل جهل باشد، لازم است احکام و حجاب و آثار و برکات آن بیان شود؛ ولی ممکن است شخص بی‌حجاب، دچار فقر محبت یا فقر شخصیتی باشد، یا نیازمند توجه دیگران باشد که از این طریق به فکر تأمین کمبودهای خود است؛ با اینکه اصلا به خودباوری لازم ندارد تا بتواند در جامعه و میان دوستان، باحجاب باشد و در مقابل طعنه و کنایه‌های آنها مقاومت کند. گاهی دیده میشود، برخی از این بخش شخصیت افراد، جهل یا غفلت دارند، بی‌دینی یا دین‌گریزی را به چنین افرادی نسبت می‌دهند که چنین قضاوتی صحیح نیست. همه این امور که احتمال داده شد، از حاصل‌ضرب عوامل مؤثر بر شکلگیری شاکله در شخصیت به وجود آمده است و درمان خود را می‌طلبد که در بحث روشها به آن می‌پردازیم: روشها: 1- روش اعطای بینش: چنانچه گذشت عوامل مختلف، دست‌به‌دست هم داده و یک منظومه معرفتی برای انسان تربیت داده‌اند که این بعد معرفتی، بخش قابل توجه شادی مؤثرترین بخش شاکله را تشکیل داده است. از این‌رو برای اصلاح شاکله، به بازنگری جدی در این بعد نیاز داریم که لازم است از عقاید آغاز شود؛ زیرا نقش کلیدی عقیده نسبت به بقیه معارف بر کسی پوشیده نیست و آیات قرآن کریم و روایت اهل‌بیت (ع) تأکید بسیاری بر آن دارند. از آنجا که گاهی انسان دچار جهل مرکبی میشود و به تعبیری، به بیماری «خود دانا بینی» مبتلا میشود، لازم است موانعی مانند: گمان، تعصبات، تقلید کورکورانه، تمایلات نفسانی و پیروی از اکثریت را کنار زد و با مراجعه به عالمان ربانی و مطالعه آثارشان، در تصحیح عقاید تلاش کرد. برای تشخیص بیماری خطرناک «خود دانا بینی» در منابعی دینی نشانه‌هایی بیان شده که در این باره راه گشاست. سیره اصحاب اهل‌بیت(ع) این بوده که به محضر آن بزرگواران شرفیاب می‌شدند و عقاید خود را عرضه می‌داشتند و اهل‌بیت(ع) نیز عقاید آنها را اصلاح می‌کردند. بعد از عقاید، اخلاق و احکام است لازم است در نگرش خود به این دو بخش مهم از معارف دین، بازنگری کنیم. ضرورت اخلاق و احکام و نقش آنها با همدیگر و با عقاید موضاعاتی است که بررسی ویژه را می‌طلبد. هستیشناسی و انسان‌شناسی و همچنین خودشناسی در همین رهگذر قابل تحلیل است؛ برای نمونه شخصی به بهانه «خداوند نیازی به نماز ندارد» به خداشناسی و انسان‌شناسی و به طور جزئی‌تر به خودشناسی می‌رسید و از طرفی به حکمت عبادات و فلسفه احکام؛ معرفت است. چنین پاسخی نمی‌داد. یا مثلاً برخی افراد متدین به جای قرائت قرآن؛ ترجمه یا تفسیر آن را می‌خوانند. این عملکرد باز مولد همان نگرش و جهل به حکمت عبادت و به ویژه نقش قرائت قرآن و در رشد انسان و همچنینی عدم تفکیک میان د و مقوله فهم قران و انس با قرآن و تلاوت و تدبر در آیات الهی است و اینکه هیچ یک جایگزین دیگری نمی‌شود و هر یک آثار و فواید خاص خود را داد. گستره اعطای این بینش برای تغییر نگرش وسیع است و فرصت پرداختن به همه ابعاد آن در این مجال نیست، لذا به همین مقدار اکتفا می‌کنیم. 2- روش ترمیم و تأمین بهداشت روان یکی از ابعاد وجود انسان، بعد روان است که اگر نیازهای آن به موقع و به اندازه تأمین شود، انسان از بهداشت روانی برخوردار میشود و اعمال مرتبط با این بعد نیز به صلاح و اعتدال نزدیک‌تر است. آنچه در این مجال در پی بیان آن هستیم، این است که عوامل مؤثر بر شکلگیری شاکله، دست‌به‌دست هم داده و این لایه پنهان و به دوران ما را شکل داده‌اند که لازم آ ست با اقداماتی سنجیده؛ این بخش از شاکله نیز اصلاح شود. بدیهی است پرداختن به این بعد از وجود انسان، از حوصله این نوشتار خارج است و برای نمونه، به چند مورد اشاره می‌کنیم: خودباوری و اعتماد به نفس: اگر انسان در دوره‌های مختلف زندگی مورد تحقیر واقع شود و به او متناسب با توانایی‌اش مسؤولیت ندهند و مدام ناکامی‌هایش را به رخش بکشند و به او تلقین کنند که نمی‌توانی، او اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهد و همین عدم اعتماد به نفس موجب میشود که گاهی وظایف خود را انجام ندهد و از طرفی برخی رذایل اخلاقی در او شکل بگیرید و اعمال ناشی است هم از او سربزند. فقر شخصیت: وقتی انسان از دوران کودکی مورد بی‌مهری و بی‌توجهی قرار نگیرد، دچار فقر شخصیتی میشود که مطمئناً در اخلاق و رفتار او به شکل‌های مختلف ظهور و بروز می‌یابد. کمبود محبت چنین افرادی را رنج می‌دهد و محتاج محبت و توجه دیگران می‌شوند؛ لذا در مسیر جلب محبت دیگران، ممکن است خلاف شرع و عرف رفتار کنند. گاهی برای این که شخصیت از دست رفته خود را باز یابند و به تعبیری دیگر، «خود را اثبات کنند!» دچار رذایل اخلاقی دیگر می‌شوند. از امام صادق علیه‌السلام نقل شده است: هیچ فردی تکبیر و روزگویی نمیکند؛ مگر به سبب حقارت و ذلتی که در وجود خود احساس میکند. راه اصلاح و ترمیم: بدیهی است که درمان بیماری و آسیب‌های روانی، از پیچیدگی خاصی برخوردار است که لازم برای درمان به مشاوران و متخصصان متعهد رجوع شود و در این مجال به روشهای عمومی درمان و ترمیم این خلأ اشاره می‌کنیم: 1- اگر انسان توجه کند که خلیفه الهی روی زمین است و به ارزش وجود خود پی ببرد و هدف خلقت توجه کند؛ همچنین دقت کند چه اموری او را به هدف خلقتش نزدیک میکند، درصدد رعایت آنها برآید؛ کم‌کم به رضایتمندی می‌رسد. راه رسیدن عزت و دوری از ذلت هم از همین مسیر می‌گذرد. 2- لازم است نیازهای که نام برده شد از طریق صحیح پاسخ داده شود؛ تا این خلأهای شخصیتی پر شود؛ برای نمونه ارتباط و انس با مبدأ هستی و غنی مطلق، به انسان غنا میبخشد و در سایه عبادت و خالصانه و عاشقانه؛ انسان پشتوانه شخصیتی مییاید. 3- اگر این افراد به خودشناسی برسند و به وجود توانمندی‌ها و استعدادهای خود پی ببرند و بر آن¬ها تمرکز کنند، آن استعدادها به شکوفایی می‌رسند و دیگر لازم نیست به اعمالی دست یازد، تا به طور غیر واقعی خود را اثبات کنند. 4- برای درمان خود کم‌بینی و نبود اعتماد به نفس، لازم است نعمتها و تواناییها را بشناسیم و برای خود، بارها بشماریم و شکر آنها را بجا آوریم که شکر نعمتها باعث تقویت و توسعه آن میشود. 5- از افرادی که ما را تحقیر و سرزنش میکنند، دوری کنیم. با افرادی که به ما احترام می‌گذارند و دارایی‌ها و توانایی‌های ما را به ما نشان می‌دهند، و به آنها اعتماد دارند؛ ارتباط برقرار کنیم. 6- در نهایت، بکوشیم با مطالعه و تفکر و ارتباط با عالمان ربانی، مبانی فکری خود را تقویت کنیم، تا بتوانیم از اهداف و عملکرد خود در زندگی به طور منطقی دفاع کنیم و نگران و همچنین مشتاق تأیید و تشویق آنها نباشیم. یادآوری از آنجا که شاکله و ساختار شخصیتی انسان، به مرور زمان شکل گرفته که حداقل از زمان انعقاد نطفه است و اگر موضوع وراثت را نیز به آن بیفزاییم، زمان طولانیتری محاسبه میشود، یکی دو روش از روشها، تغییر و اصلاح شاکله در مدت زمان کوتاهی اتفاق بیفتد، لذا وقتی همه روشها به کار گرفته شد، نیاز به صبوری و شکیبایی است، تا به «تدریج» این فرایند مهم، مسیر تحقق را طی کند. 3- روشهای عملی از مهمترین روشها که در تغییر و اصلاح شاکله، نقش اصلی دارد «روشهای عملی و کاربردی» است./998/ت300/س منبع: نشریه خلق شماره 42
۱۳۹۳/۷/۲۰
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری رسا]
[مشاهده در: www.rasanews.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 37]
-
گوناگون
پربازدیدترینها