واضح آرشیو وب فارسی:جوان آنلاین: اين همه با خيل و حَشَم رفتهاند...
نویسنده : دكتر مهدي محقق
اذا عرف الانسان اخبار من مضي توهمته قد عاش في اول الدهر نامه شاهان عجم پيش خواه يك ره و بر خود خود به تأمل بخوان كوت فريدون و كجا كيقباد؟ كوت خجسته علم كاويان؟ سام نريمان كو و رستم كجاست پيشرو لشكر مازندران؟ بابك ساسان كو و كو اردشير؟ كوست؟ نه بهرام و نه نوشيروان! اين همه با خيل و حَشَم رفتهاند نه رمه ماندست كنون نه شبان يكي از فوايد تاريخ پند گرفتن و عبرت آموختن از گذشتگان و به كار بستن آن در زمان حال است. در تاريخ از خداوندان زر، زور، شاهان، حاكمان و سلاطين ياد ميشود كه با همه توانايي و قدرت به ضعف و ناتواني رسيدند و سپس دنيا، جاه و مال دنيا را بهجاي گذاشتند و رفتند. تأمل و درنگ در تاريخ به ما ميآموزد آنچه از آدمي باز ميماند، ذكر خير و سيرت محمود و گزارش نيك و باقيات الصالحات است. در تمدن اسلامي به علم تاريخ اهميت بسيار داده شده است و دانشمندان كتابهاي تاريخ را به سبكهاي مختلف و اسلوب گوناگون به رشته تحرير در آوردهاند. نهتنها كتابهاي فراوان در تاريخ به معني اخص كلمه بسيار نگاشته شد، همچون تاريخ طبري، مروجالذهب مسعودي، تجاربالامم ابنمسكويه و كاملاًلتواريخ ابناثير بلكه سيرت و اخبار خلفا، سلاطين، علما و دانشمندان هم نوعي تاريخ به شمار آمده است، مانند تاريخالامويين خالد بن هشام اموي، الاوراق صولي در اخبار عباسيين و سيرتنامههاي مأمون، معتصم، ناصر و مستنصر و سيرالملوك ثعالبي، سيره سلطان جلالالدين خوارزمشاه مانند اينها و نيز تاريخ وزيران و عاملان همچون الوزرا صابي و الوزرا و الكتّاب جهشياري و اخبار قضاه مصر ابنزولاق و اخبار قضاه قرطبه ابنبشكوال و به همين قياس است اخبار الحكماء ابنقفطي و تاريخالاطباء ابن ابياصيبعه و ساير كتابهاي تذكره، تراجم، طبقات، سير و غير ذلك. تاريخهاي محلي نيز در اسلام از جايگاه ويژهاي برخوردارند، همچون تاريخ مكه ارزقي، تاريخ مدينه زبي بن بكار، تاريخ بخاراي نرشخي، تاريخ نيشابور حاكم، تاريخ قم حسن بن محمد قمي، تاريخ طبرستان ابن اسفنديار، تاريخ بغداد خطيب بغدادي و دهها مانند آن. ايرانيان نهتنها به زبان عربي به نوشتن تاريخ مبادرت ورزيدند، بلكه كتابهاي فراواني را به زبان شيرين فارسي به زيور تأليف در آوردند كه كتابهاي تاريخ بيهقي، تاريخ گرديزي، تاريخ گزيده حمدالله مستوفي، جامعالتواريخ رشيدالدين فضلالله همداني و تاريخ جهانگشاي جويني نمونهاي از دهها بلكه صدها كتاب تاريخي به زبان فارسي است. دكتر عبدالحسين نوايي از همكاران مورخ بزرگ معاصر، مرحوم عباس اقبال آشتياني بود كه او را در نشر مجله علمي و ادبي يادگار ياري ميكرد. او علاقه خاصي به تاريخ دوره قاجار داشت و معتقد بود تحقيق و بررسي در دورههاي تاريخي نزديك به زمان حاضر، ما را به شناخت مشكلات و مسائل موجود بسيار كمك ميكند. او رنج ميبرد از اينكه در كشور ما به محققان و پژوهشگران ايراني بها داده نميشود و اين فرصت مناسبي براي بيگانگان است كه آنان آنگونه كه خودشان ميخواهند تاريخ ما را بنويسند! او صريحاً اظهار ميكرد چرا فرنگيها بايد اينقدر براي ما مهم باشند كه تاريخمان، يعني سرنوشت اجداد و نياكانمان را به دست آنها بسپاريم. ننگ نيست تاريخمان را ديگران بنويسند؟ يك فرنگي بنويسد؟ چرا؟ مگر فرنگي تاريخش را ميدهد ما بنويسيم؟ آن فقيد سعيد تا پايان حيات نيز دغدغه تاريخنگاري ملي را با خويش داشت و بر انجام بهينه آن اصرار ميورزيد. يادماني كه انجمن آثار ومفاخر فرهنگي براي آن بزرگ منتشر ساخته شما را بيشتر با ابعاد شخصيتي و افكار وي آشنا ميسازد.
منبع : روزنامه جوان
تاریخ انتشار: ۱۹ مهر ۱۳۹۳ - ۱۳:۱۵
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جوان آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 25]