محبوبترینها
چگونه با ثبت آگهی رایگان در سایت های نیازمندیها، کسب و کارتان را به دیگران معرفی کنید؟
بهترین لوله برای لوله کشی آب ساختمان
دانلود آهنگ های برتر ایرانی و خارجی 2024
ماندگاری بیشتر محصولات باغ شما با این روش ساده!
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
بارش‌های سیل‌آسا در راه است! آیا خانه شما آماده است؟
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1841913275
کار و اشتغال در آموزه‌های اسلامی
واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری رسا:
سبک زندگی اسلامی؛
کار و اشتغال در آموزه‌های اسلامی خبرگزاری رسا ـ کار، چه جایگاهى در مبانى دینى و اعتقادى ما دارد؟ آیا فرهنگ موجود کار در جامعه ما با فرهنگ دینى و ملىمان هماهنگ و همخوان است؟ آیا دین اسلام ما را به کار و کوشش و تلاش دعوت کرده است یا به تنپرورى؟ حقیقت این است که هم فرهنگ دینى ما و هم فرهنگ ملى ما مشوق کار و کوشش است و فرهنگ کار فعلى ما با باورهاى دینى و ملى متضاد است.
کار، چه جایگاهى در مبانى دینى و اعتقادى ما دارد؟ آیا فرهنگ موجود کار در جامعه ما با فرهنگ دینى و ملىمان هماهنگ و همخوان است؟ آیا دین اسلام ما را به کار و کوشش و تلاش دعوت کرده است یا به تنپرورى؟ حقیقت این است که هم فرهنگ دینى ما و هم فرهنگ ملى ما مشوق کار و کوشش است و فرهنگ کار فعلى ما با باورهاى دینى و ملى متضاد است.
زندگى انسان در طول تاریخ همواره در پیوند با کار و تلاش بوده است. با نگاهى به آثار تمدنهاى باستانى، به این نتیجه خواهیم رسید که هیچگاه بشر بدون کوشش نبوده است. گوناگون بودن تلاش در نسلهاى بشرى در طول تاریخ، بدون تردید از اندیشه و همت بلند آنها حکایت دارد. چگونه مىتوان به جاودانه بودن آثار هنرى، علمى و فرهنگى ملتهاى زنده نگریست و نشانه‌هاى کار و کوشش ارزندهشان را سراغ نگرفت؟ اشتغال به کار و فعالیت‌هاى مفید، یکى از نشانه‌هاى سلامت روان در شخص است و مفیدترین و مؤثرترین کار کاریست که از روى علاقه و مناسب با استعدادها و توانائی‌هاى انسان باشد.
از سویى، یکى از عوامل تربیت که خیلى ساده است، ولى شاید کمتر به آن توجّه مىشود، عامل کار است. کار از هر عامل دیگرى اگر سازندهتر نباشد، نقشش در سازندگى روح، کمتر نیست. هم تربیت بر کار موثر است و هم کار بر تربیت؛ یعنى ایندو، هم علت یکدیگر هستند و هم معلول یکدیگر. هم انسان سازنده و خالق و آفریننده کار خودش است، و هم کار(و نوع کار) خالق و آفریننده روح و چگونگى انسان.
در دین مبین اسلام، بیکارى به شدت رد شده است و در مقابل، کار به عنوان یک امر مقدس، معرفی شده است؛ در روایتی در خصوص کار و داشتن حرفه آمده است: «إنّ اللهَ یُحِبُّ المُؤمنَ المُحترِف؛ خداوند مؤمنى را که داراى حرفه است و بدان اشتغال دارد، دوست می‌دارد.»[1]
یا در حدیث دیگری از پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله آمده است؛ «الکادُّ عَلى عِیالِهِ مِن حَلالٍ کَالمُجاهِدِ فی سَبیلِ اللّه؛ آن که خانواده خویش را از حلال روزى مى‌دهد، مانند مجاهدِ در راه خدا است.»[2] و «النَّفسُ إن لَم تَشغلهُ شَغَلَکَ؛ اگر تو نفس را به کارى مشغول نکنى، او تو را به خودش مشغول مىکند.»[3] و روایات متعدد دیگری که همگی تاکید بر اهمیت کار و حرفه و اشتغال دارند.
دین اسلام، دین کار و تلاش است؛ ولی به رغم تبلیغاتی که بعضا از سوی مخالفان، در مورد تشویق روحیه دنیاگریزی و ترغیب به آخرت نسبت به دین اسلام می‌شود و گریز از کار و تلاش را ثمره این نگرش در بین مسلمانان می‌دانند، منابع دینی اسلام پر از روایات و احادیثی است که بر کار و تلاش تاکید فراوانی دارد و آن را از بهترین و ارزشمندترین عبادت‌ها به حساب آورده است. در آیه‌اى از قرآن کریم، آفرینش روز و روشنایى آن را براى تأمین معاش ذکر کرده است: «وَ جَعَلنَا النَّهَارَ مَعَاشَا؛ روز را براى کسب روزى معیشت قرار دادیم.»[4]
پیامبر عظیم الشان اسلام حضرت محمد مصطفى صلی‌الله‌علیه‌وآله دست کارگر را مىبوسید و از افراد بیکار و تنبل خشنود و راضى نبود و مى‌فرمود: «مَلعونٌ مَن ألقَى کَلَّه عَلَى النّاس؛ کسى که بار زندگى خود را بر دوش مردم بیندازد مورد لعن است.»[5]
در آیه‌اى دیگر، ضمن بیان پاره‌اى از نعمت‌هاى الهى، استفاده از نعمت‌ها را در سایه کار دانسته است. «وَ جَعَلْنَا فِیهَا جَنَّاتٍ مِن نَّخِیلٍ وَ أَعْنَابٍ وَ فَجَّرْنَا فِیهَا مِنْ الْعُیُونِ* لِیَأْکُلُوا مِن ثَمَرِهِ وَ مَا عَمِلَتْهُ أَیْدِیهِمْ أَفَلَا یَشْکُرُونَ؛ و در آن [زمین] باغ‌هایى از درختان خرما و تاک قرار دادیم و چشمهها در آن روان کردیم* تا از میوه آن و [از] کارکرد دست‌هاى خودشان بخورند آیا باز [هم] سپاس نمىگزارند.»[6]
اهمیت به کیفیت کار
بر اساس آموزه‌های دینی، کیفیت کار، همواره از اهمیت بیشتری نسبت به کمّیّت آن دارد؛ به طوری که حتی در عبادات و امور معنوی هم بر خلاف تصور برخی‌ها، به زیادی عبادت دعوت نشده، بلکه بر انجام درست و نیکوی آنها تاکید شده است؛ چنانکه در قرآن می‌خوانیم، «إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ إِنَّا لَا نُضِیعُ أَجرَ مَنْ أَحسَنَ عَمَلًا؛ آنان که به خدا ایمان آوردند و عمل شایسته انجام دادند، بى‌شک ما پاداش نیکوکاران را از بین نخواهیم برد.»[7]
ولی متاسفانه، امروزه وضعیت جامعه به گونه‌اى شده است که کار کردن عیب است و بچههاى کارگران و کشاورزان ترجیح مىدهند که عنوان کار پدر خود را جایى اعلام نکنند.
این در شرایطى است که سایر ملتها به ویژه ملتهاى اروپایى و مردم غیر مسلمان جهان به شدّت براى کار ارزش قائل هستند و در کار و کوشش و عمل به دستورات و توصیههاى قرآن کریم و روایات پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و ائمه اطهار علیهم‌السلام در زمینه کار از ما پیشى گرفتهاند.
فرهنگ کار
یکى از موضوعاتى که همواره مورد تاکید دین اسلام قرار گرفته، بحث کار و کوشش و دوری از هر گونه بطالت و مبنا قرار دادن کار براى شکوفایى استعدادهاى انسان و تربیت اوست و این امر هم در قرآن و هم در سنت قابل مشاهده است.
استاد مرتضى مطهرى، یکى از بهترین راههاى تربیت افراد را کار مىداند و حدیث شریفى از پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل مىکند. «النَّفسُ إن لَم تَشغلهُ شَغَلَکَ؛ اگر تو نفس را به کارى مشغول نکنى، او تو را به خودش مشغول مىکند.»[8]
بنابراین، از نظر مبنایى و منابع، ما آموزههاى گرانبهایى درباره کار داریم، که متاسفانه مانند بسیارى از آموزههاى دیگر دینى ما در کتابخانهها مضبوط و کمتر در میدان عمل به آن توجه شده است. در قرآن کریم، آیات فراوانى در مورد ارزش کار و تاکید بر عمل صالح وجود دارد. قرآن به شدت انسان را از سخنان بىعمل منع و همواره تاکید مىکند که فضل خدا نصیب کسانى خواهد شد که اهل جُهد و کوشش و تلاش باشند.
در آیات 39 تا 41 سوره نجم آمده است: « وَ أَنْ لَیْسَ لِلإنْسَانِ إِلا مَا سَعَى* وَ أَنَّ سَعْیَهُ سَوْفَ یُرَى* ثُمَّ یُجْزَاهُ الْجَزَاءَ الأوْفَى؛ و این که براى انسان بهرهاى جز سعى و کوشش او نیست و سعى او به زودى دیده مىشود و سپس به او جزاى کافى داده خواهد شد.»[9]
در آیه‌ای دیگر آمده است: «وَ مَنْ أَرَادَ الآخِرَةَ وَ سَعَى لَهَا سَعْیَهَا وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولَئِکَ کَانَ سَعْیُهُم مَّشْکُورًا؛ آن کسى که سراى آخرت را بطلبد و سعى و کوشش خود را براى آن انجام دهد، در حالى که ایمان داشته باشد، سعى و تلاش او پاداش داده خواهد شد.»[10]
بر طبق یکى دیگر از آیات قرآن، هر کسى مسئول کارى است، که انجام داده و باید عکس العمل آن را خواه خوب و خواه بد، پذیرا باشد؛ «کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ رَهِینَةٌ؛ هر کس در گرو اعمال خویش است»[11] در سوره نحل آمده است که بیانگر این مطلب که هر کس عمل صالح کند، خواه مرد باشد، خواه زن، به او حیات پاکیزه مىبخشیم و پاداش آنها را به بهترین اعمالى که انجام دادهاند، خواهیم داد؛ «مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاةً طَیِّبَةً وَ لَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا کَانُواْ یَعْمَلُونَ؛ هر کس از مرد یا زن کار شایسته کند و مؤمن باشد، قطعا او را با زندگى پاکیزهاى حیات [حقیقى] بخشیم و مسلما به آنان بهتر از آنچه انجام مىدادند پاداش خواهیم داد.»[12]
ارزش کار در سنت
در احادیث، موجود است که هنگامی که پیغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله از جنگ تبوک بر مىگشتند، یکى از انصار به استقبال ایشان می‌آمد و با او مصافحه می‌کرد. حضرت ملاحظه می‌کردند که دست‌هاى او زبر و خشن شده و پینهبسته است، از او سوال کردند چه کار کردى که دستهایت این قدر خشن شده است؟ او عرض کرد یا رسول الله زیاد بیل زدهام؛ زیرا مجبور بوده‌ام براى نان زن و بچهام کار کنم. حضرت دست‌هاى او را گرفتند و بوسیدند و فرمودند: این همان دستى است که در آتش نخواهد سوخت. نظیر این مطالب در زندگى پیغمبر اکرم و ائمه اطهار فراوان است. این مسأله نشان دهنده این است که کار و کارگرى در نزد اولیای خدا چقدر ارزش و عظمت دارد.
بر اساس آموزه‌های دینی، زندگی توأم با آسایش و رحمت الهی، شامل حال فرد و جامعه‌ای می‌گردد که همه افراد آن، مشغول به فعالیت و کار و تلاش سازنده باشند و در هیچ زمانی از سعی و تلاش و کوشش دریغ نکرده باشند؛ در غیر این صورت از رحمت الهی به دور و مورد لعن و نفرین قرار می‌گیرند. درحدیث نبوی آمده است: «مَلعُونٌ مَن القی کَلَّهُ عَنِ النَّاسِ؛ هر کس بار زندگی خود را بر دوش دیگران بگذارد از رحمت الهی به دور است.»[13]
مبغوض شدن نزد خدای متعال
امام محمد باقر علیهالسلام، روایتی از حضرت موسی بن عمران علیهالسلام نقل می‌کند که حضرت موسی بن عمران ازخدای سبحان سؤال کرد «یا ربّ! أیّ عبادک أَبغض إِلَیکَ؟ قَالَ: جِیفةٌ بِاللَّیلِ، بطّالٌ بِالنَّهَارِ؛ پروردگارا! از کدام یک از بندگانت بیشتر نفرت داری؟ خداوند فرمود: آن کس که شب‌ها چون مرداری در بستر خفته و روزها را به بطالت و تنبلی می‌گذراند.»[14]
امام باقر علیهالسلام در روایتی در این باره فرمود: «إنّی لَأبغضُ الرَّجُل أن یَکُونَ کِسلَاناً عَن أمرِ دنیاه وَ مَن کَسلَ عَن أمرِ دُنیاه فَهُوَ عَن أمرِ آخرتِهِ أکسلُ؛ من از مردی که نسبت به کارهای دنیوی خود تنبل و بی‍اعتنا باشد نفرت دارم؛ آن کس که در کار دنیای خود تنبل باشد، در کار آخرتش تنبل‌تر خواهد بود.»[15]
آثار منفی بیکاری
در روایات و احادیث اسلامی، آثار منفی فراوانی برای بیکاری بیان شده است و تفکری اندک، پیرامون این پیامدهای ناگوار می‌تواند انگیزه انسان برای کار و تلاش را بیشتر کند.(البته از مبغوض بودن این پدیده در نزد خداوند متعال و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و امامان معصوم علیهم‌السلام به دلیل اینکه قبلا به آن اشاره شد، فاکتور می‌گیریم.)
1. عدم اجابت دعای فرد بیکار و بی‌‍‌عارامام صادق علیهالسلام در روایتی از پیامبر اسلام نقل کرده است، «إنّ أَصنافاً مِن أُمَّتِی لایَستجَاب دُعائَهُم... وَ رَجلٌ یَقعدُ فِی بَیتِهِ وَ یَقُولُ: یَا رَبِّ أُرزُقنِی! وَ لَایَخرجُ وَ لَایَطلبُ الرِّزق، فَیَقُول اللهُ عَزَّوَجَلّ لَهُ: عَبدِی! أَلَم أَجعَل لَکَ السَّبِیل إِلَی الطَّلَبِ وَ التَّصرُفِّ فِی الأرضِ بِجَوارِحِ؛ گروه‌هایی از امت من دعایشان مستجاب نمی‌شود... و مردی که در خانه می‌نشیند و می‌گوید: خدایا! روزی مرا برسان، امّا در جستجوی روزی از خانه بیرون نمی‌رود. خدای بزرگ به او می‌فرماید: ای بنده من! مگر بدن سالم به تو ندادم، تا به دنبال کار بروی و روزی خود را به دست آوری؟!»[16] 2. بزهکاری و آلودگی به فسادامام علی علیهالسلام فرمود: إن یَکُن الشُّغل مجهدةٌ فَاتّصالُ الفِراغ مَفسدةٌ؛ اگر کار زحمت دارد، بیکاری مدام نیز فسادآور است.»[17] 3. بی‌اعتباری و از دست دادن وجهه اجتماعیمعاذ بن کثیر لباس فروش به امام صادق علیهالسلام عرض کرد: « إنّی هَمَمتُ أَن أَدعُ السُّوق، وَ فِی یَدِی شَیءٌ؟ فَقَال: إذَا یَسقط رَأیکَ وَ لَایُستعان بِکَ عَلَی شَیءٍ؛ اکنون که پولی پس انداز کرده‌ام، کار بازار را ترک کنم؟ حضرت فرمود: در این صورت، اعتبارت را از دست می‌دهی و دیگر کاری به تو سپرده نمی‌شود.»[18]
برخی دیگر از پیامدهای بیکاری، اعم از فردی و اجتماعی عبارتند از: 1. هدر رفتن استعدادها و توانایی‌های جسمی و فکری 2. وحشت فزاینده از اقدام به کار 3. فرسودگی زودرس و از بین رفتن نشاط روحی و جسمی 4. بدبینی به دیگران(به ویژه اگر توأم با فقر باشد) 5 . ایجاد دلسردی افراد کوشا و پر تلاش جامعه به ویژه اگر افراد بیکار از رفاه نسبی و احترام کاذب اجتماعی برخوردار باشند.
آثار و فواید کار و کوشش
1. سلامتی و تندرستی / آرامش روحی و نشاط در زندگی
پیامبر اسلام در این باره فرمود: «اَلعَافِیَةُ عَشرة أَجزَاء، تِسعَةٌ فِی طَلبِ المَعِیشَةِ، وَ جُزءٌ فِی سَایرِ الأَشیَاءِ؛ تندرستی ده جزء دارد که نُه جزء آن در کار و تلاش برای کسب درآمد جهت هزینه‌های زندگی است و یک بخش آن در دیگر امور است.»[19]از طرفی، نفس اشتغال به کار و احساس مفید بودن، تأثیر به سزایی در نشاط روحی و لذت بردن از زندگی دارد؛ امام صادق علیهالسلام به مفضل درباره کار می‌فرماید: «وَ لَو کَفَی النَّاس کَلّ مَا یَحتاجُونَ إِلیهِ، لَمَا تَهنّأُوا بِالعیشِ وَ لَا وَجَدُوا لَهُ لِذّةً...؛ اگر تمام نیازهای مردم(بدون کار و تلاش) برایشان مهیا می‌شد، هرگز زندگی‌شان گوارا نمی‌شد و از آن لذتی نمی‌بردند. حضرت در ادامه فرمود: هرگاه فردی میهمان گروهی شود و مدتی در میان آنها بماند و بی هیچ زحمتی بخورد و بپوشد و پذیرایی شود، سرانجام از بیکاری دل زده می‌شود و در صدد بر می‌آید تا خود را به کاری مشغول سازد؛ اکنون تصور کن اگر که همه عمر انسان چنین می‌گذشت چه بر سرش می‌آمد؟»[20]2. کسب عزت و سربلندی
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله مسلمانان را بر تمکن مال و عدم نیاز به دیگران تشویق و ترغیب می‌داد؛ حضرت می‌فرمود: «اُطلُبُوا الحَوائِجَ بِعِزَّةِ الأَنفُس؛ خواسته‌های خود را با عزت نفس به دست بیاورید.»[21]
3. کار به منزله جهاد در راه خدا
پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله در این خصوص فرموده است: «الکادّ عَلَی عَیالِهِ کَالمُجاهِد فِی سَبیل اللهِ؛ فردی که برای تأمین نیازهای خانواده‌اش در تلاش است، همانند مجاهدی است که در راه خدا جهاد می‌کند.»[22]
علاوه بر این اموری که ذکر شد، می‌توان موارد زیر را به عنوان فوائد و آثار کار بیان کرد که به صورت خلاصه تنها به ذکر عناوین آن می‌پردازیم؛
- هدفمند شدن و استفاده بهینه از زمان
- تقویت و استحکام اراده
- واقع بینی و تعدیل کردن آرزوها
- فکر و اندیشه منطقی؛ کار و تلاش، دیدگاه و نگرش انسان را با قواعد و قوانین عقلی و منطقی، منطبق می‌سازد؛ به طوری که کمتر پیش می‌آید که انسان‌های تلاش‌گر، موفقیت خود را از طریق روش‌های غیرمعقول و تخیلی دنبال کنند.
- امیدواری به آینده و ایجاد خودباوری
نتیجه گیری
جمع آوری مطالب در مورد مسأله کار و اشتغال ما را به این سوق می‌دهد که که توجه به مسائل اقتصادی در مبانی اسلام، جامعه‌ای مستحکم و دارای ثبات روحی و روانی و پیشرفت را در پی خواهد داشت.
آیات و روایات موجود در خصوص این موضوع، الگوی رفتاری و گفتاری خوبی را برای ما زمینه سازی می‌کنند؛ به طوری که جامعه‌ای رو به کمال تشکیل شود که همان هدف نهایی انبیاء و اولیاء الهی بوده و هست. در مکتب اسلام ایجاد کار و اشتغال سالم یک امر مقدس، همچون عبادت و جهاد در راه خدا نامیده شده است. امید است با نامگذاری سال 93 به سال اقتصاد، همگی در مسیر تعالی اقتصادی جامعه حرکت کنیم.
منابع:
[1]. وسائل الشیعه، ج12 ، ص13، بدین لفظ؛ اِنّ اللهَ یُحبُ المَحتَرِفَ الاَمینَ.
[2]. من لا یحضره الفقیه، ج3، ص168
[3]. تعلیم وتربیت در اسلام، شهید مطهری، ص414
[4]. نبأ، 11
[5]. بحار الانوار، ج77، باب7، ص142، ح1
[6]. یس، 34 و 35
[7]. کهف، 30
[8]. تعلیم وتربیت در اسلام، شهید مطهری، ص414
[9]. سوره نجم، 39 تا 41
[10]. اسراء، 19
[11]. مدثر، 38
[12]. نحل، 97
[13]. بحار الانوار، ج77، باب7، ص142، ح1
[14]. همان، ج73، ص 180، ح 8
[15]. اصول کافی، ج5، ص85، ح4
[16]. الحیاة، ج5، ص493
[17]. همان، ج5، ص493
[18]. بحارالانوار، ج75 ، ص 304
[19]. اصول کافی، ج5، ص 74
[20]. الحیاة، 1ج، ص635
[21]. بحارالانوار، ج56، ص 41
[22]. کنزالعمال، ج4، ح 9209، ص6
عقیل مصطفوی مجد975/702/ر
۱۳۹۳/۴/۲۲
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری رسا]
[مشاهده در: www.rasanews.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 23]
-
گوناگون
پربازدیدترینها