تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
مراحل قانونی انحصار وراثت در یک نگاه: از کجا شروع کنیم؟
چگونه برای دریافت ویزای ایران اقدام کنیم؟ مدارک لازم و نکات کاربردی
راهنمای خرید یو پی اس برای مراکز درمانی و بیمارستانی مطابق الزامات قانونی
آیا طلاق توافقی نیاز به وکیل دارد؟
چگونه ویزای آفریقای جنوبی را به آسانی دریافت کنیم؟ راهنمای قدم به قدم
همه چیز درباره ویزای آلمان و مراحل دریافت آن
چرا پاسارگاد به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران شناخته می‌شود؟
خرید انواع خودکار و روان نویس شیک و ارزان
خرید انواع خودکار و روان نویس شیک و ارزان
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1819818821
انتشار کتاب المعجم الموضوعی لشرح‌المقاصد به همراه لوح فشرده
واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاری رسا:
در سه جلد؛
انتشار کتاب المعجم الموضوعی لشرح‌المقاصد به همراه لوح فشرده خبرگزاری رسا ـ انتشار کتاب المعجم الموضوعی لشرح‌المقاصد (3 جلد) به همراه لوح فشرده از سوی مؤسسه فرهنگی امام خمینی رحمةالله علیه منتشر شد.
به گزارش خبرگزاری رسا، چکیده و نمایه‌های کتاب ارزشمند شرح المقاصد فی علم الکلام است که در «مرکز پژوهشی دائرة‌المعارف علوم عقلی اسلامی» وابسته به «مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی» در اختیار علاقه‌مندان علم کلام اسلامی قرار گرفته است. چکیده‌نویسی منابع مهم علوم عقلی در رشته‌های گوناگون، یکی از فعالیت‌های تحقیقی «مرکز پژوهشی دائرة‌المعارف علوم عقلی اسلامی» است که به منظور آسان‌سازی، سرعت‌بخشی و جامعیت پژوهش‌های علوم عقلی اسلامی صورت گرفته است. این فعالیت برای دستیابی به اهداف بعدی مرکز، که تدوین مقالات فرهنگ‌نامه‌ای و دائرة‌المعارفی است، نقش اساسی دارد. چکیده‌نویسی و نمایه‌نویسی منابع مهم، پیشینه‌ای مشابه در بعضی از مراکز تحقیقاتی رایانه‌ای داشته است، ولی کاری که در این مرکز بر روی منابع علوم عقلی انجام شده است، با کارهای مشابه در مراکز دیگر، به لحاظ شیوه، محتوا و اتقان کار، تفاوت‌هایی اساسی دارد. برای روشن‌شدن اهمیت و ضرورت چکیده‌نویسی و پی‌آمدهای ارزشمند آن در پژوهش‌ها و نیز شیوة این کار در «مرکز پژوهشی دایرة المعارف علوم عقلی اسلامی»، مناسب است در این زمینه با مخاطبان و کاربران محترم سخنی کوتاه داشته باشیم: کارایی‌های چکیده و نمایه در پژوهش بی‌تردید، پژوهش دقیق و جامع، بدون آگاهی از میراث گذشتگان و فعالیت‌های علمی دیگران، امکان‌پذیر نیست و آگاهی یافتن از میراث گذشتگان، از طریق مطالعه کامل آثار بزرگان گذشته و حال، مستلزم صرف زمانی بسیار است که با توجه به گستردگی اطلاعات و تنوع فعالیت‌های علمی اندیشمندان، غیرعملی است. آگاهی کامل از همه میراث گذشتگان در مباحث علمی، برای تدوین مقاله‌های دائرة‌المعارفی که عهده‌دار گزارشی کامل از تاریخچه و سیر تحولات و بازتاب همه مطالب اصلی درباره یک موضوع‌اند؛ نیازی جدی است. از این رو، «مرکز پژوهشی دائرة‌المعارف علوم عقلی اسلامی» که از جمله وظایف و اهداف آن، فراهم آوردن زمینه‌های پژوهش آسان و سریع است، در صدد برآمد برای تأمین این هدف راه‌هایی سریع‌تر و آسان‌تر بیابد. تفاوت چکیده و نمایه با شیوه‌های مشابه در گذشته، زمینه‌سازی برای دستیابی سریع به محل درج مطالب مورد نظر، از طریق تدوینِ «فهرست‌های مطالب» که در ابتدای منابع قرار می‌گرفت و نیز از طریق تهیه معجم‌های لفظی؛ مانند معجم‌المفهرس‌های الفاظ، کشف الابیات‌ها و کشف الآیات‌ها انجام می‌شد. این‌گونه معجم‌ها، جستجو از طریق الفاظ موجود در منابع را به‌خوبی فراهم می‌سازند، امّا نمی‌توانند امکان دستیابی سریع به محل درج همه مطالب مورد نظر را فراهم آورند؛ زیرا به طور معمول مطالب زیادی درباره یک موضوع در منابع وجود دارد که ذیل واژه و عنوان مربوط به آن موضوع به‌کار نرفته است. افزون بر این، ذیل واژه مربوط به موضوع یک تحقیق، معمولا مطالب زیادی هست که چه‌بسا تنها، بعضی از آنها در یک پژوهش مورد نیاز باشد. فراوانی اطلاعاتی که ذیل یک موضوع قرار می‌گیرند، معمولاً محقق را ناچار می‌سازد تا برای دستیابی به مطلب مورد نظر خود، متن‌های مربوط به همه آنها را ببیند که این کار مستلزم زمان زیادی است. برای رفع این مشکل، در کشف الآیات‌ها و کشف‌الابیات‌ها، بخشی از آیه قرآن کریم یا بخشی از شعر را می‌آورند تا پژوهشگر، از میان آنها، آیه یا شعر مورد نظر خود را انتخاب کند و تنها در پیِ محل درج همان متن باشد، ولی در دیگر موضوع‌ها (در معاجم و نرم‌افزارهایی که تنها جستجوی لفظی از طریق آنها ممکن است) این مشکل همچنان باقی است. گام بعدی در دستیابی به نشانی محل درج مطالب، تهیه «نمایه‌های مفردی» است که ملاک آن، تنها الفاظ به‌کار رفته در منابع نیستند، بلکه این نمایه‌ها، با توجه به محتوای مطالب منابع و اصطلاح‌های رایج و کاربردی، تهیه می‌شوند. این گام، مشکل اول را تا حد زیادی برطرف می‌کند، امّا مشکل دوم، یعنی اندراج نمایه‌های انبوه که همه آنها هم مورد نیاز یک پژوهش نیستند، همچنان باقی می‌ماند. برای مثال: اگر پژوهشگری در پی دستیابی به محل درج «سابقه بحث از معاد جسمانی و روحانی پیش از قرن چهارم» باشد، هرگز نمی‌تواند از طریق معجم‌های لفظی به محل درج مطالب مربوط به موضوع تحقیق پی ببرد؛ چون پیش از قرن چهارم، واژه‌های «معاد جسمانی» و «روحانی» به‌عنوان دو اصطلاح، به معنای فعلی نبوده است، ولی اگر برای متن‌های پیش از قرن چهارم با توجه به محتوای مطالب، نمایه‌های مفردی تهیه شده باشند، می‌توان در این نمایه‌ها از واژه‌های «معاد جسمانی» و «معاد روحانی» بهره برد، امّا همچنان، مشکلی هست و آن اینکه چه‌بسا ذیل این دو اصطلاح، صدها نمایه درج شده باشد که تنها چند نشانی از آنها، به مطلب مورد نظر محقق مربوط باشد و او بدون مراجعه به متن منابع، نمی‌تواند بفهمد کدام نشانی با موضوع مطلوب وی مرتبط است. از این رو، به‌ناچار باید به همه نشانی‌ها مراجعه کند و متن منابع را بخواند تا به‌دست آورد که آیا این متن به آنچه او در پی آن است، ارتباط دارد یا خیر؟ بنابراین، نمایه‌های مفرد نیز نمی‌توانند سرعت لازم را برای محقق فراهم آورند، اما با پدید آمدن «نمایه‌های ترکیبی» این مشکل تا حد زیادی برطرف شد؛ زیرا در نمایه‌های ترکیبی، مثلاً واژه‌های «معاد جسمانی» و «معاد روحانی» با واژه‌هایی مانند «تاریخچه» ترکیب می‌شوند و نمایه «تاریخچه بحث از معاد جسمانی و روحانی» ایجاد می‌گردد. این‌گونه ترکیب‌ها، دامنه نمایه را بسیار مشخص‌تر و محدودتر می‌کند و با محدود شدن دامنه تحقیق، سرعت کار، چندین برابر افزایش می‌یابد. اما در عین حال، چه‌بسا ده‌ها نشانی ذیل نمایه «تاریخچه معاد جسمانی و روحانی» در منابع باشد و پژوهشگر برای اینکه به نشانی‌های خود برسد، باید همه این نشانی‌ها را بیابد و متون آنها را مطالعه کند تا دریابد که آیا این نشانی‌ها مطلب مورد نظر او را که تنها «تاریخچه معاد جسمانی و روحانی» است، دربر دارند یا نه؟ روش استفاده از این کتاب آخرین پیشرفت در ابداع شیوه‌ای نو، برای دستیابی سریع به محل درج مطالب و فهم آنها، شیوه‌ای است که ما در این کتاب از آن بهره برده‌ایم و آن را «چکیده و نمایه» نامیده شده است، در این شیوه، نخست چکیده‌هایی از محتوای مطالب متن به شیوه‌ای تعلیمی و گویا تهیه می‌گردد و سپس، برای هر کدام از چکیده‌ها، نمایه‌هایی ترکیبی و کاربردی ساخته می‌شود. آن‌گاه هر یک از این نمایه‌ها ذیل کلیدواژه یا کلیدواژه‌هایی قرار می‌گیرند. برای استفاده از این مجموعه، پژوهشگری که در پی مطلبی می‌گردد، چند راه برای دستیابی به نشانی محل درج مطلب خود دارد. طبیعی‌ترین و دقیق‌ترین راه این است که برابر حروف الفبا، کلیدی‌ترین واژة خود را جستجو کند تا در ذیل آن، نمایه‌های ترکیبی مربوط به آن کلیدواژه را بیابد و از میان آنها، نمایه یا نمایه‌های مورد نظر خود را برگزیند و پس از آن، از طریق آنها چکیده‌های مربوط به نمایه‌های انتخاب شده را ملاحظه کند و با مطالعه آنها، به‌دست آورد که آیا نشانی مورد نظر، مطلبی مناسب با موضوع تحقیق او را دربر دارد یا خیر. در صورتی که محتوای چکیده، بیانگر ارتباط متن با مطلب مورد نظر او باشد، به سراغ خود متن خواهد رفت و چون چکیده‌ها حالت تعلیمی دارند و از گویایی لازم برخوردارند، محقق می‌تواند به‌سرعت متن را بفهمد و مطلب مورد نظر خود را از آن استخراج کند. این شیوه، نسبت به معجم‌های لفظی و نمایه‌های مفرد، ده‌ها برابر بر سرعت جستجوی پژوهشگران می‌افزاید. بنابر پژوهشی انجام شده و نیز آمار به‌دست آمده، وجود چکیده‌ها در کنار نمایه‌های ترکیبی، نسبت به وجود نمایة ترکیبی بدون چکیده، دست‌کم به صورت میانگین، ده برابر سرعت کار را، در یافتن مطلب مورد نظر افزایش می‌دهد و اگر جنبة تعلیمی بودن چکیده‌ها و تأثیری که آنها در سرعت فهم متن می‌گذارند در نظر گیریم، بر این سرعت افزوده خواهد شد. تنها اشکالی که ممکن است به ذهن آید این است که معمولاً پژوهشگران به گزارش دیگران از متون اعتماد نمی‌کنند. بنابراین، چکیده‌های تهیه شده هرگز مورد اعتماد کامل محققان قرار نمی‌گیرند. از این رو، مخاطبان به ناچار باید خود متون را ببینند و مطالب مورد نظر خود را مستقیم از آن به‌دست آورند، امّا همان‌گونه که پیش‌تر نیز اشاره شد، هدف در تهیة چکیده و نمایه‌های ترکیبی این است که محققان بتوانند دقیق‌ترین نشانی را از مطالب مورد نظر خود به‌دست آورند، نه اینکه با استفاده از چکیده‌ها از متون اصلی منابع مستغنی شوند و آنها را به‌کلی رها کنند. صرف‌نظر کردن از تخلیة کامل متن و به جای آن توجه ویژه به دقت در ارجاعات و محدود کردن دامنة مطالب در چکیده‌ها و ترکیبی‌کردن نمایه‌ها، از ویژگی‌های اختصاصی چکیده‌ها و نمایه‌های این مرکز است که در مقایسة با کارهای مشابه در مراکز دیگر بی‌سابقه است. گفتنی است با توجه به اینکه تدوین چکیدة مختصر، گویا و دارای جنبه تعلیمی، به فهم دقیق متن‌های تخصصی و تحلیل روشن از آن نیاز دارد، این مرکز، برای تهیة چکیده‌ها و تصحیح و اصلاح آنها تنها، از پژوهشگران فاضل بهره برده است، اما، نمی‌توان گفت پژوهشگران، کاربر را از متون اصلی بی‌نیاز کرده‌اند؛ زیرا اولاً از آغاز هم بنا نبوده است که تمام محتوای متون به صورت کامل در ضمن چکیده‌ها بیان شوند؛ زیرا تخلیة متن‌ها و ذکر همة محتوای آنها در چکیده‌ها، با رعایت اختصار و گویایی چکیده‌ها ناسازگاری عملی دارد؛ ثانیاً در هر صورت، احتمال اختلاف برداشت محقق چکیده‌نویس با کاربران پژوهشگر و حتی احتمال برداشت نادرست محقق چکیده‌نویس، وجود خواهد داشت. البته، با توجه به اینکه چکیده‌نویسی و نمایه‌سازی متون تخصصی به پژوهشگران برجسته نیاز دارد و پژوهشگران برجسته معمولا، برای چنین پژوهش‌هایی کمتر همکاری می‌کنند و انجام دادن چنین پژوهش‌هایی هزینة مالی بسیار دارد و توجیه این بودجه برای کسانی که ارتباط مستقیمی با کارهای علمی ندارند مشکل است، به‌ناچار آثار علمی اندکی برای کار چکیده‌نویسی انتخاب شده‌اند که کتاب شرح المقاصد از جملة آنها است. علت انتخاب کتاب شرح المقاصد درباره علت انتخاب کتاب شرح المقاصد برای چکیده و نمایه‌نویسی، لازم است یادآور شویم مرکز پژوهشی دایرة‌المعارف به این نکته توجه داشته است که کتاب شرح المقاصد بر طبق مبانی اعتقادی اهل تسنن نوشته شده است و دیدگاه مؤلف آن درباره امامت امیرمؤمنان، علی و خلافت خلیفه اول، بر اساس مبانی اعتقادی شیعه، قابل نقد و دارای پاسخ است، اما ملاک اصلی مرکز در انتخاب منابع برای چکیده و نمایه‌نویسی، دارا بودن دو ویژگی است: یکی اینکه، کتاب مورد نظر در موضوعات علوم عقلی؛ مانند منطق، معرفت‌شناسی، امورعامه، کلام، دربرگیرنده مطالب مهمی باشد؛ دیگر اینکه، مراجعه محققان علوم عقلی به آن زیاد بوده، چکیده و نمایه‌کردن آن تأثیر جدی در جامع و عمیق‌تر شدن تحقیقات، صرفه‌جویی در زمان و هزینه تدوین مقالات داشته باشد. کتاب شرح المقاصد به دلیل برخورداری از این دو ویژگی، برای چکیده و نمایه‌نویسی انتخاب شده است. منابع دیگری نیز در رشتة کلام و دیگر رشته‌های علوم عقلی، در این مرکز چکیده و نمایه‌نویسی شده که برخی به‌صورت کتابهای «معجم موضوعی» که دربردارندة چکیده‌ها و نمایه‌های آن منابع‌اند به همراه نرم‌افزارهای رایانه‌ای در لوح‌هایی فشرده، در اختیار پژوهشگران قرارگرفته است و برخی دیگر در حال آماده‌سازی برای عرضه است. لوح‌های فشرده در کنار نسخه چاپی این اثر دو گونه لوح فشرده با عنوان «کنز الحکمة 7» برای استفاده از چکیده‌ها و نمایه‌های کتاب شرح المقاصد تهیه شده است: لوح فشرده جامع این لوح فشرده، دربر دارنده متن کتاب شرح المقاصد، چکیده‌ها، نمایه‌ها، کلیدواژه‌های این کتاب و اصطلاح‌نامة علم کلام است. این اصطلاح‌نامه، با نمایه‌های استخراج شده همآرایی شده‌اند. این نرم‌افزار که به‌صورت مستقل عرضه شده است دارای امکانات فراوان و قابلیت جستجوهای ساده و پیشرفته متعددی است و به وسیله آن، می‌توان از راه‌های مختلف از متن، چکیده‌ها و نمایه‌های کتاب و اصطلاح‌نامه علم کلام بهره برد. لوح فشرده همراه «لوح فشرده همراه»، لوح فشرده دیگری است که به کتاب حاضر پیوست شده و به همراه آن عرضه خواهد شد. این لوح فشرده، متن حروف‌چینی شدة نسخه‌ای از کتاب شرح المقاصد را دربردارد که چکیده‌ها و نمایه‌ها از آن استخراج شده و ارجاعات (به صفحه و سطر) بر اساس آن بوده است. این لوح فشرده، دو فایده برای کاربران دارد: اول آنکه، در صورت در دسترس نبودن اصل این نسخه، می‌توانند به آن مراجعه کنند؛ دوم آنکه، متن تایپ‌شده در این لوح فشرده، قابلیت جستجوی لفظی را فراهم آورده است. همان‌گونه که از ویژگی‌های این کار و حجم چکیده‌ها و نمایه‌های کتاب شرح المقاصد برمی‌آید این مجموعه حاصل تلاش پژوهشگران علوم عقلی و متخصصان امور نرم‌افزاری رایانه‌ای و مدیران اجرایی متعددی است که هرکدام نقشی ارزنده در این دستاورد داشته‌اند./998/د102/ق
۱۳۹۳/۴/۱۷
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاری رسا]
[مشاهده در: www.rasanews.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 41]
-
گوناگون
پربازدیدترینها