واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
پیاده سازی مدل مثلثی قدرت در عراق
استبداد طولانی حزب بعث عراق که شیعیان و کردها را به شدت سرکوب میکرد، اکنون چنان دیوار بی اعتمادی میان شهروندان شیعه، سنی و کُرد را بالا برده که فرصت سوء استفاده را برای قدرت گرفتن تروریست ها فراهم ساخته است.
همزمان با فرارسیدن ماه مبارک رمضان، حسن روحانی رئیسجمهور کشورمان بار دیگر از سران کشورهای اسلامی خواسته تا این ماه را «ماه صلح و رحمت» نام نهند تا شاید فرصتی برای خلاءسلاح فکری و تبلیغاتی گروههای افراطی منطقه فراهم آید. او پیش از این نیز با ارائه طرح «صلح رمضانی»، عملا از چنین مدلی برای جلوگیری از اپیدمی تروریسم در خاورمیانه دفاع کرده بود. با این وجود اختلافات شدید میان دولتهای اسلامی در منطقه باعث شده تا فضا برای عملیاتی شدن چنین ایدههایی چندان مهیا نباشد. در شرایطی که تروریستهای بعثی – تکفیری به سمت بغداد حرکت میکنند و دولتهای غربی هم با چراغ سبز پنهانی، تحولات را تا مرز تنگ کردن عرصه بر نوری مالکی برای وانهادن پُست نخستوزیری ادامه میدهند، روشن نیست بشود درباره صلح در ماه رمضان صحبت کرد. همین امر باعث شده تا در تازهترین واکنشها به تحولات عراق، آیتالله سیستانی مرجع اعلای شیعیان عراق از جریانهای سیاسی این کشور بخواهد تا نخستوزیر، رییس جمهور و رییس پارلمان را پیش از برگزاری جلسه مجلس نمایندگان در روز سه شنبه این هفته انتخاب کنند. شاید اگر نیروهای سیاسی به این پیشنهاد تن دهند، نوعی تقسیمکار میان سه طیف اصلی سیاسی عراق صورت گیرد: شیعیان، سنیها و کردها. طبیعی است که این مدل اگر بخواهد در عراق پیاده شود، کرسیهای کابینه عمدتا باید به شیعیانی برسد که اکثریتی غیرقابل چشمپوشی را در اختیار دارند این همان مدلی است که در لبنان نیز اجرایی شده و بهطور سنتی، سران کشور از شیعیان، مسیحیان و اهل سنت انتخاب میشوند. شاید اگر این مدل در عراق نیز پیاده شود، دیگر نیازی به تجزیه این کشور به سه کشور کوچک و متخاصم بهجای عراق واحد نباشد. البته هنوز کشورهای نزدیک به طرفین درگیر در بحران عراق به چنین ایدهای واکنش ندادهاند اما بهنظر میرسد که این بهترین راه برای دفاع از یکپارچگی ملی عراق باشد. کشورهای خاورمیانه از بعد از جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراطوری عثمانی، دچار مشکلات متعددی در مرزهای خود بوده و تقسیمبندی کشورها در منطقه براساس منافع استعمارگران وقت، اکنون کارآیی خود را از دست داده است. در همین راستا اکنون در بسیاری از کشورهای عربی خاورمیانه، نهتنها شهروندان احساس تعلقی به کشور خود ندارند، بلکه اختلافات شدید قومی و مذهبی، باعث شکلگیری گروهکهای تروریستی فراملی شده که در عصر جهانی شدن و کمرنگشدن مرزهای حاکمیت ملی، ثبات کل منطقه را تهدید میکنند. در چنین شرایطی کشورهایی که دچار بحران وحدت ملی در داخل بوده و همین امر دولتهایشان را نیز دچار بحران مشروعیت کرده است، برای عبور از این بحران هر یک به شیوهای روی آوردهاند. یکی دیکتاتوری خانوادگی، یکی دیکتاتوری حزبی، دیگری دیکتاتوری نظامی و یک شیوه هم تقسیم پستهای برجسته مدیریتی بین طوایف و مذاهب گوناگون است. مدلی که هرچند سیستم مدیریتی را با مشکل عدم یکپارچگی روبرو میکند اما موقتا میتواند از سرریز اختلافات از سطح نخبگان به تودهها و در نتیجه به خشونت کشیده شدن عرصه منازعات سیاسی جلوگیری کند. طبیعی است که این مدل اگر بخواهد در عراق پیاده شود، کرسیهای کابینه عمدتا باید به شیعیانی برسد که اکثریتی غیرقابل چشمپوشی را در اختیار دارند. با این حال در شرایط کنونی که عراق با بحران وحدت ملی روبروست، باید تدبیری اندیشیده شود تا سنیهای میانهرو نیز فرصت مشارکت در قدرت را داشته باشند تا اینکه پس از مدتی شرایط برای تفکیک قدرت سیاسی بهوجود آید. سهیم شدن اهل سنت غیرافراطی در تشکیل دولت آتی عراق، همان نکتهای است که اکنون حتی نوریمالکی هم با آن مشکلی ندارد. هرچند گزاره ایدهآل در کشورهایی چون عراق و لبنان و سوریه، هضم اختلافات در نظامی حزبی به شیوهای دموکراتیک است، بهگونهای که مثلا یک شهروند اهل سنت مطمئن باشد که شهروند شیعه نه بهدلیل نزدیکیهای ایدئولوژیک بلکه بهخاطر منافع ملی کشورش میتواند به یک سنی رأی میدهد و اکثریت شیعیان برای همیشه به انزوای اهل سنت نخواهد انجامید. با این وجود استبداد طولانی حزب بعث عراق که شیعیان و کردها را بهشدت سرکوب میکرد، اکنون چنان دیوار بیاعتمادی میان شهروندان شیعه، سنی و کُرد را بالا برده که فرصت سوءاستفاده را برای برخی چهرههای بعثی و افراطی بهمنظور بهم ریختگی اوضاع سیاسی این کشور و بسترسازی برای قدرت گرفتن تروریستها فراهم ساخته است. در چنین فضایی است که باید با پیادهسازی راهکاری موقتی، اعتمادی نسبی را میان نخبگان همه طیفهای درگیر در بحران فراهم ساخت و سپس زمینه را برای ایجاد احزابی فراگیر که هم اعضایی شیعه داشته باشند و هم سنی فراهم ساخت. بهگونهای که اختلافات مذهبی تحت تاثیر منافع ملی کمرنگ شود. همان مدلی که اکنون آیتالله سیستانی بهعنوان یک مرجع تقلید دنبال کرده و نفوذ کلماش بیش از جمعیت شیعه است. ماه رمضان اگر در عمل ماه صلح و رحمت نام گیرد، آنگاه به نخبگان سیاسی فرصت میدهد تا بهجای حذف یکدیگر، به اتحاد برای نجات کشور عراق و بیرون آوردن منطقه از منجلاب تروریسم بیندیشند. همان اصل مهمی که مدتهاست بهدلیل تحریک کشورهای خارجی فراموش شده و تداوم آن میتواند زیانی جبرانناپذیر برای همه مذاهب در جهان اسلام داشته باشد. مصطفی انتظاری هروی منبع: رصد انتهای متن/
93/04/08 - 05:00
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 54]