واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
راهبرد حزب الله برای حماس و فلسطین دو جنبش فتح و حماس در فلسطین، دوم ژوئن و پس از ماهها گفتوگو به منظور دستیابی به توافق آشتی، بر سر تشکیل دولت وحدت ملی با هم به توافق رسیدند و جنبش مقاومت اسلامی حماس پس از بحثهای طولانی میان رهبران برجسته این جنبش درباره چشمانداز آینده آن، تصمیم به انحلال هر چند ظاهری دولت خود در باریکه غزه گرفت و به این ترتیب، به استراتژی هفت سال گذشته خود که در آن اولویت با حکومت بر غزه بود، پایان داد و برنامه جدیدی را که برگرفته از خط مشی جنبش حزبالله لبنان بود، در پیش گرفته و حال سعی در پیاده کردن آن در فلسطین را دارد.
به عبارت دیگر، حماس با این استراتژی جدید تصمیم به ادغام در داخل نظام سیاسی فلسطین و در عین حال، حفظ تشکیلات نظامی خود و تداوم سیطره بر باریکه غزه از طریق کنترل ساختار اداری این منطقه گرفته است و در این راه از شبکه گسترده موسسات اجتماعی و کادرهای نظامی و امنیتی خود نیز که جمعیت آنها به 20 هزار نفر می رسد، استفاده خواهد کرد. جنبش حماس از زمان سیطره بر باریکه غزه در ژوئن 2007 نزدیک به 50 هزار کارمند جدید در بخش دولتی استخدام کرده است. البته حماس به موازات این اقدامات، تلاش خواهد کرد از توافق آشتی ملی برای احیای ساختار سیاسی و عملیات مقاومتی زیرزمینی خود در کرانه باختری نیز استفاده کند. سخنان چند هفته گذشته اسماعیل هنیه، نخست وزیر دولت حماس و نایب رئیس دفتر سیاسی حماس اشاره به همین مساله داشت. وی تاکید کرد: «ما از دولت مان چشم پوشی می کنیم، اما همچنان در عرصه حاکمیتی حضور خواهیم داشت... ما از پست ها و سمت ها دست می کشیم، اما از ایفای نقش خود دست نخواهیم کشید.» بازسازی داخلی این تغییر در راهبرد جنبش حماس؛ یعنی انتقال از راهبرد حاکمیت انحصاری بر غزه به راهبرد امضای توافق با تشکیلات خودگردان و موافقت با حضور نسبی آن در نوار غزه و جایگزینی همکاری محتاطانه با عباس با انتقادات تند و گزنده از وی همراه بود. البته این خود انتقادی و بازنگری در ساختار داخلی در نتیجه شکست ها و ناکامی های متعدد دوره اخیر اتفاق افتاد که برخی از آنها در قالب برکناری نظام اخوان المسلمین به عنوان طرف دوست و حامی حماس در کشور همسایه مصر، توقف روند انتقال سلاح به غزه از طریق شبه جزیره سینا، کاهش کمک های مادی ایران و قطر، ناراحتی روز افزون ساکنان نوار غزه به دلیل افزایش نرخ بیکاری، مشکلات اقتصادی و... عنوان می کنند. در این شرایط سخت و دشوار، رهبران جنبش حماس طی هفته های قبل از امضای توافق آشتی ملی با جنبش فتح، دیدارهای متعددی با مسئولان ایرانی در تهران و رهبران جنبش حزب الله لبنان در بیروت برگزار کردند که این طرف ها به رهبران و نمایندگان حماس توصیه کردند اهداف و آرمان های آینده نگرانه را جایگزین دفاع صرف از باریکه غزه کنند. در همین زمینه، رهبران حماس پیشنهاد اجرای راهبرد جنبش حزب الله در فلسطین را دریافت کردند که مفهوم و محتوی کلی آن را می توان در این جمله خلاصه کرد: «آرای انتخاباتی باید پشتوانه ای برای سلاح مقاومت باشد.» در پی اتخاذ این راهکار از سوی جنبش حماس و آشتی آن با جنبش فتح، جمهوری اسلامی ایران به تمجید از توافق آشتی طرف های فلسطینی پرداخت و سخنگوی وزارت خارجه ایران از حمایت تهران از همبستگی و وحدت طرف های فلسطینی در مقابل رژیم صهیونیستی سخن گفت و از هر گونه توافقی که به احیای وحدت ملی در فلسطین منجر شود، استقبال کرد.» این اظهارات یکی از نشانه های حمایت قبلی و استقبال ایران از توافق آشتی میان طرف های فلسطینی بود. استقلال نظامی همانند موضع قاطع جنبش حزب الله در لبنان، اظهارات رهبران مختلف جنبش حماس نیز نشان می دهد که گردان های شهید عزالدین قسام شاخه نظامی این جنبش حاضر به زمین گذاشتن سلاح خود و پذیرش سلطه و نظارت تشکیلات خودگردان فلسطین بر روی خود نیست و قصد دارد رشد طبیعی خود به عنوان یک جنبش مقاومتی را ادامه دهد. همین مساله درباره سرویس های اطلاعاتی و امنیتی حماس نیز صدق می کند و همان طور که جنبش حزب الله نیروی مسلحی برای خود تشکیل داده است، حماس نیز در تلاش است ساختار نظامی مستقل خود را که عملا بزرگ تر و مجهزتر از سرویس های امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین خواهد بود، توسعه دهد. به عنوان مثال، کارگاه های ساخت موشک های ام 75 در باریکه غزه ـ که برد آنها تا تل آویو و قدس می رسد ـ با وجود موافقت قبلی عباس با تشکیل کشور خلع سلاح شده فلسطین، به تلاش های خود برای تولید موشک ادامه می دهند و حماس هیچ قصدی برای انحلال سرویس های اطلاعاتی خود ندارد، بلکه بر عکس به آنها اجازه خواهد داد همان طوری که نیروهای حزب الله جنوب بیروت و دره بقاع لبنان را در کنترل خود دارند، سازمان های اطلاعاتی اش نیز کنترل عملی باریکه غزه را در اختیار داشته باشند. با وجود این که بر اساس توافق آشتی ملی مقرر شده است برخی یگان های تشکیلات خودگردان فلسطین وارد غزه شوند، اما نقش اصلی آنها به اداره گذرگاه های مرزی این منطقه با مصر و رژیم صهیونیستی محدود خواهد شد و بعید است که حضور آنها باعث تغییر کامل اوضاع میدانی در غزه شود. نفوذ سیاسی وقتی جنبش حماس تصمیم به تبعیت از راهبرد و استراتژی جنبش حزب الله بگیرد، تلاش خواهد کرد هر چه زودتر در داخل نهادهای تشکیلات خودگردان نفوذ کرده و کنترل برخی از آنها را در دست بگیرد. این در حالی است که رهبران حماس در حال حاضر موافقت کرده اند هیچ وزیری از این جنبش در دولت نیمه تکنوکراتی که به نخست وزیری رامی حمدالله نخست وزیر سابق تشکیلات خودگردان تشکیل شده است، حضور نداشته باشد. در واقع این جنبش بیشتر تمرکز خود را روی انتخاباتی معطوف کرده است که عباس وعده برگزاری آن را پس از شش ماه دیگر داده و قرار است پس از برگزاری آن، کادر رهبری سازمان آزاد ی بخش فلسطین «ساف» انتخاب شود و برای اولین بار، شخصیت های برجسته ای از جنبش حماس و نیز جنبش جهاد اسلامی فلسطین در آن حضور داشته باشند. حماس همچنین به تبعیت از جنبش حزب الله سعی در فعالیت به عنوان یک حزب سیاسی را دارد و در این خصوص، علاقه مند به مشارکت در انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان، پارلمان و شهرداری ها و کسب اکثریت یا حداقل درصد بالایی از آراء و در ادامه تشکیل دولت یا مشارکت در ائتلاف دولتی است، اما رهبران این جنبش در قدرت آن برای پیروزی در انتخابات ریاست تشکیلات خودگردان یا پارلمان تردید دارند. دلیل این مساله در درجه نخست ناشی از تکروی های عباس در زمینه تغییر قانون انتخابات به نفع نامزدهای جنبش فتح است و از سوی دیگر، به علاقه مندی رهبران حماس برای تصدی پست های وزارتی مانند جنبش حزب الله در لبنان و تاثیرگذاری بر روی تصمیمات پارلمان باز می گردد. در واقع، توافق آشتی ملی قبل از این نیز دستاوردهای مهمی برای جنبش حماس داشت و تشکیلات خودگردان فلسطین به صورت غیرعلنی برای رفع ممنوعیت فعالیت های سیاسی جنبش حماس در کرانه باختری تلاش کرد و در نتیجه همین امر، زمینه برگزاری تجمعات عمومی و نشست ها و حتی توزیع کتاب ها و اعلامیه های حماس در کرانه باختری فراهم شد. از سرگیری فعالیت های علنی حماس درکرانه باختری روی سرویس های امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین نیز تاثیر می گذارد. به این ترتیب، حماس بار دیگر اجازه پیدا می کند در اردوگاه های آوارگان فلسطینی در خارج از شهرهای اصلی کرانه باختری فعالیت کند و از آنجا که عناصر سرویس های امنیتی تشکیلات رام الله بندرت وارد این اردوگاه ها می شوند، جوانان فلسطینی براحتی می توانند جلسات خود را در این اردوگاه ها برگزار کنند. حضور در سازمان آزادیبخش سیطره بر سازمان آزادیبخش فلسطین به عنوان تنها نماینده قانونی ملت فلسطین و مسئول مذاکرات سازش با رژیم صهیونیستی از اهمیت زیادی برای جنبش حماس برخوردار است و اگر روزی خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس جانشین محمود عباس در سمت ریاست این سازمان شود، باید درباره مسائل مختلف بویژه این مساله تصمیم گیری کند که آیا از توافقنامه های اسلو عقب نشینی خواهد کرد یا نه؟ تاکنون رهبران ارشد حماس مستقیم به این هدف تشکیلاتشان اشاره ای نکرده اند؛ زیرا هنوز موانع متعددی بر سر راه عضویت این جنبش در ساف وجود دارد؛ چه برسد به سیطره حماس بر آن. بنابراین مقامات حماس ترجیح می دهند در شرایط کنونی و وقتی عباس بصراحت اعلام می کند که دولت وحدت ملی فلسطین، رژیم صهیونیستی را به رسمیت خواهد شناخت و راهکار تشکیل دو کشور را قبول خواهد کرد، اعتراضی به این اظهارات نکنند؛ هر چند بارها به این مساله تاکید کرده اند که دولت وحدت ملی هیچ برنامه سیاسی را دنبال نخواهد کرد. نتیجه این که پیاده شدن راهبرد حزب الله در تشکیلات خودگردان فلسطین می تواند به تقویت قدرت نظامی حماس و اجرای برنامه های مقاومتی اش در کرانه باختری و غزه منجر شود. حتی این جنبش در آینده می تواند در تصمیمات تشکیلات خودگردان فلسطین و ساف نیز اعمال نفوذ کند؛ هر چند حق مخالفت قاطع با این تصمیمات را نداشته باشد. شاید در این شرایط، نظام جدیدی در اراضی فلسطینی شکل بگیرد که به طور کلی جامعه فلسطینی را قدرتمندتر کند و این موضوع برای آینده اسرائیل نگران کننده خواهد بود. پژوهشکده واشنگتن / مترجم: یوسف رضازاده
سه شنبه 03 تیر 1393 4:00 بازدید:0
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 67]