واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین:
در آستانه نودو پنج سالگی اولین سند مدرن برای توسعه اقتصادی در ایران وبلاگ > زارع، مهدی - در سه سال اخیر بحث از اقتصاد دانش بنیان در فضای عمومی و رسانه و فن سالاری ایران بیشتر شده است. سابقه موضوع البته به سده های پیشین بر میگردد. در این یادداشت تلاش می شود تا بر سابقه تلاش برای توسعه اقتصادی دانش بنیان در گذشته ایران مرور شود.
نساجی در دوران صفویه: "شعر" (به فتح "ش") به موی انسان یا حیوان گفته میشود و در بافندگی، نوعی پارچهاست که با مو یا ابریشم و با دستگاه بافندگی بافته میشود. بافتن شعر پشمی در یزد و اصفهان و شعر ابریشمی در کاشان حداقل از دوره صفویه (1501 تا 1722م) قابل پیگیری است. در عصر صفوی در کاشان ۳۰ کارگاه، خلعت و پارچه های گرانبها تولید می کردند، در آران نیز ابریشم بافی جریان داشته است. تقریبا یک سوم مردم کاشان در آن زمان شعر باف بوده اند. شعر بافی بعد از قالی بافی رایج ترین حرفه در کاشان بود. به هر دستگاه شعر بافی یا مخمل بافی "کارخانه" میگفتند. این پارچه ها در لباس کرد ها عنوان سر بند یا کمربند استفاده می شود. آغاز صنایع مدرن در زمان صفویه: شاه عباس اول صفوی (که در سالهای 1587 تا 1629م در ایران ابتدا در قزوین و سپس در اصفهان حکمرانی می کرد) دو برادر انگلیسى را که در ظاهر براى جهانگردى همراه عدهاى ملازم به شرق آمده بودند در سال 1597 م در قزوین به حضور پذیرفت؛ آنتونى شرلى و برادرش رابرت شرلى به قصد باریابى به درگاه صوفى اعظم به ایران آمده بودند، در باریابى به حضور شاه، هدایایى به وى تقدیم کردند و از جانب شاه با محبت پذیرفته شدند. شاه چون دریافت که برخى از همراهان این دو برادر در فن توپ ریزى و ساختن سلاحهاى آتشین مهارت دارند، از توان و تخصص برادران شرلی برای تجهیز ارتش شخصى خود استفاده کرد. جنگهای ایران و روس در اوایل دوره قاجار: در اوایل سده نوزدهم میلادی، جنگهای ایران و روس (جنگ اول 1804-1813م، جنگ دوم 1826-1828م. هر دو در زمان پادشاهی فتعلیشاه قاجار) عملا ایران را در معرض شوک بزرگی قرار داد. همسایه ابر قدرت شمالی با تجاوز نظامی و به قصد جدا کردن قفقار و بخشهای مهمی از استان آذربایجان ایران و البته اگر می توانست و ادامه می یافت احتمالا همه بخشهای شمالی ایران، نبردی نابرابر و سهمگین را با همسایه جنوبی که بدست حکمرانان بی کفایت و خوابزده ای اداره می شد آغاز کرد. این نبردها علاوه بر شکست و وارد کردن خسارتهای جانی و مالی فراوان به کشور ما و جدا کردن بخشهایی از خاک ما، موجب تماس اروپاییان با ایران در مرحله ای نوین شد. در آن زمان و احتمالا به دلایل ژئوپلتیکی و رقابت بین ابرقدرتهای وقت، فرانسه و انگلستان ظاهرا خواهان روابط دوستانه با ایران بودند و این در حالی بود که دولت روسیه به ایران تجاوز کرده و در حال نبرد با ما بود. کمپانی هند شرقی بریتانیا به دنبال رکود دراز مدت قرن هجدهم میلادی در روابطش با ایران، در سال 1801 م پیمان دوستی و تجارت با دولت قاجار امضا کرد با استقرار تفوق سیاسی کمپانی هند شرقی در هندوستان، این شرکت در مبادلات تجاری با ایران از طریق خلیج فارس پارچه انگلیسی به ایران صادر کرد. ضمنا از شمال کشور نیز انگلستان کالاهای خود را با کشتی تا دریای سیاه و بندر ترابوزان عثمانی می فرستاد و از آنجا از طریق خاک عثمانی به بازارهای تبریز (بزرگترین بازار تجارتی ایران در آن زمان) وارد می کرد. ادامه این روند به نحوی بود که در دهه اول حکومت ناصرالدین شاه قاجار (که از سال 1848م آغاز شد)، انگلستان بزرگترین شریک تجاری ایران بوده است . توسعه صنایع داخلی در دوره قاجار: حاج محمدحسین اصفهانی صاحب کمپانی مشهور به امینالضرب (1872م – 1932م، درگذشته به سال 1311 ه.ش.) از تجار معروف عصر ناصری و مظفری در دوره قاجار است. او فعالیتهای زیادی در عرصه تجاری و صنعتی انجام داد و برای مدتی مسوولیت ضرابخانه دولتی را هم به عهده داشت. حاج امینالضرب در شهرهای مهم اروپایی آن روزگار نمایندگی تجاری داشت و بدین ترتیب با مناسبات تولید و تجارت در دنیال مدرن در سده نوزدهم آشنا بود. او ریاست اتحادیه تجار تهران را بعد از جنگ جهانی اول (1914 تا 1918م) برعهده گرفت. در 13 ژوئیه 1919 (21 تیرماه 1298 ه.ش) یک گردهمایی در منزل حاجی محمد جعفر آقا تاجر خامنه به منظور انتخاب اعضای عمومی اتحادیه تجار در دروازه قزوین، کوچه قوام در تهران برگزار شد. در 5 دسامبر 1919م (13 آذر 1298 ه. ش.) با حضور 16 نفر از تجار، نظام نامه اساسی هیات اتحادیه تهران به ریاست حاج محمدحسین امینالضرب به تصویب رسید و خطمشی کلی اتحادیه تعیین شد. تجار خواستها و اهداف خود از ایجاد چنین تشکلی را در مفاد نظامنامه اتحادیه تجار مطرح کردند که احتمالا اولین نظامنامه صنفی در مورد توسعه اقتصاد صنعتی و تجارت در ایران مدرن است. این نظامنامه به شرح ذیل است:
1. توسعه و ترویج تجارت و صناعت و فلاحت.
2. تاسیس شرکتهای تجاری و صناعتی و فلاحتی.
3. تاسیس مدارس تجاری و صناعتی و فلاحتی و تقاضای تکمیل و رفع نواقص آنها از مبادی عالیه.
4. تقدیم پیشنهادات و لوایح قانونی راجع به اصلاحات امور تجاری و تنظیم دفاتر به مقامات مربوطه.
5. اهتمام در پیشرفت قوانین مذهبی و تقاضای توسعه و صحت جریان امور معارف از مقامات مقتضیه.
6. رفع اختلاف و مناقشات تجاری و غیره از بین اعضا.
چهارشنبه 28 خرداد 1393 - 12:37:08
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 33]