واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: آثار ماندگار(تحف العقول از ابن شعبه حرانی) (از علمای قرن چهارم)
ابو محمد حسن بن علی بن حسین بن شعبه حرانی، از معاصرین «شیخ صدوق» محمد بن علی بن بابویه (متولد381ق.) و راوی أبی علی محمد بن همام (336-258 ه.ق) است و بدین قرینه، از اعلام قرن چهارم هجری به شمار رفته است.از تاریخ تولد و وفاتش، اثری در دست نیست. بزرگان شعیه او را ستوده اند. شیخ حر عاملی در «امل الآمل» او را از «محدثین فاضل و گرانقدر» برشمرده؛ مولا عبداللّه افندی، صاحب «ریاض العلماء» او را «فاضل دانشمند، فقیه و محدث» معرفی کرده است؛ صاحب «الروضات» گوید: «حسن بن علی بن حسین بن شعبه حرانی - یا چنان که در پاره ای نسخه ها آمده است، حلبی - فقیهی فاضل، متبحری هشیار و بلند پایه ای آبرومند است و کتاب بسیار سودبخش مفصّل تحف العقول عن آل الرسول او، مورد اعتماد صاحب نظران است». کتاب دیگر او «التمحیص فی بیان موجبات تمحیص ذنوب المؤمنین» است؛ گرچه برخی این کتاب را به أبی علی محمد بن همام نسبت داده اند، اما شیخ آقا بزرگ تهرانی، به استناد سخن شیخ ابراهیم قطیفی در کتاب «الوافیة فی تعیین الفرقة الناجیة» و نقل قاضی نور اللّه شوشتری (شهید 1019 ق) از آن کتاب در «مجالس المؤمنین»، و تصریح شیخ حر عاملی، التمحیص را از ابن شعبه حرانی دانسته است.تحف العقولسخنان ائمه علیهم السلام در حکمت، مواعظ، آداب و دعا بسیار بوده، به طوری که بعضی از علما، جُنگی از موعظه ها و رشته هایی از مرواریدهای حکمت ائمه علیهم السلام را در کتاب هایی جداگانه گردآورده اند که «روضه کافی» و «تحف العقول» از آن جمله اند.نام کامل کتاب ابن شعبه، «تحف العقول فی ما جاء من الحکم و المواعظ عن آل الرسول»، است که به اختصار «تحف العقول» نامیده می شود. این کتاب با کمی حجم، شامل رشته هایی از مرواریدهای گزیده حکمت و نوید و تهدید و پند آموزی ها و بهترین اندرزها و خطبه ها و زبده سخنان و ادب است، که مذاق خواننده فرزانه را گوارا و کام نوشنده را سیراب می کند.کتاب در 16 فصل سامان یافته است؛ 12 فصل آن، سخنانی از رسول خدا و ائمه علیهم السلام، به جز امام زمان عجل اللّه تعالی فرجه الشریف را در بر دارد؛ مناجات حضرت موسی، مناجات حضرت عیسی، اندرزهای عیسی در انجیل و جز آن، از حکمت های اوست؛ سفارش مفضل به گروه شیعیان، چهار فصل دیگر آن است. از ویژگی های این کتاب، نقل منفرد بعضی از روایات است که از آن جمله می توان به نقل خطبه «ایمان و کفر» امام امیرالمؤمنین علیه السلام - که در نهج البلاغه هم نقل نشده و نقل رساله «جبر و اختیار» امام هادی علیه السلام اشاره کرد. نقل سخنرانی رسول خدا صلی اللّه علیه وآله در حجة الوداع، بخش هایی از خطبه «الوسیله» امیرالمؤمنین علیه السلام، روایت «رسالة الحقوق» امام زین العابدین علیه السلام از نقل صدوق در «خصال» طولانی تر است، ماجرای گفت وگوی امام صادق علیه السلام با سفیان ثوری، ماجرای گفت وگوی ابوحنیفه یکی از پیشوایان مذاهب اهل سنت - با امام موسی کاظم علیه السلام به هنگامی که کودک نوپایی بود، نقل رساله امام رضا علیه السلام درباره حلال و حرام، نقل ماجرای تزویج مأمون، دخترش را با امام جواد علیه السلام و گفت وگوی امام جواد علیه السلام با یحیی بن اکثم، از دیگر فواید این کتاب است.چاپ های تحف العقول1. چاپ سنگی همراه کتاب روضه کافی و بعضی از کتب فیض کاشانی در سال 1297 در ایران؛2. چاپ مرحوم غفاری با مقدمه، پاورقی و ترجمه اعلام کتاب و شرح مختصری از بعضی اخبار مشکله و توضیح لغات در سال 1376قمری در تهران و 1404قمری در قم؛3. چاپ نجف اشرف در سال 1383قمری.4. چاپ مرحوم غفاری با ترجمه مرحوم آیة اللّه کوه کمره ایترجمه های تحف العقول1. ترجمه احمد جنتی، چاپ در سال های 1363، 1366 و 1382شمسی، مؤسسه امیرکبیر، تهران؛2. ترجمه بهراد جعفری، چاپ در سال 1380شمسی، اسلامیه، تهران؛ 3. ترجمه صادق حسن زاده، چاپ در سال 1382شمسی، انتشارات آل علی، قم؛4. ترجمه آیة اللّه حاج شیخ محمدباقر کوه کمره ای (1416 ق/ 1374ش)، انتشارات کتابچی، تهران؛5. ترجمه پرویز اتابکی با عنوان «رهاورد خرد»، چاپ در سال 1376شمسی، نشر و پژوهش فرزان روز، تهران.تهیه و تنظیم: عباس علی مردیمنابعالذریعه، شیخ آقا بزرگ تهرانی؛اعیان الشیعه، شیخ محسن عاملی؛مقدمه علی اکبر غفاری بر تصحیح تحف العقول؛ره آورد خرد؛ ترجمه پرویز اتابکی از تحف العقول.افق حوزه با هدف آشنایی بیش از پیش خوانندگان محترم، به ویژه طلاب و فضلای جوان با میراث ارزش مند علمی تاریخ شیعه، در هر شماره، به معرفی اجمالی یکی از آثار گران سنگ علمای گذشته می پردازد.انعکاس پیشنهاد ها و انتقادات سازنده خوانندگان ارجمند، موجب امتنان وافر و راه گشای خادمان حوزه در این هفته نامه، در جهت ایفای بهتر از پیش رسالت اطلاع رسانی خود خواهد بود.پدیدآورنده: تهیه و تنظیم: عباس علی مردی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 9623]