محبوبترینها
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان میشوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830566457
ماهیت جنبشهای سلفی جهان اسلام
واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
ماهیت جنبشهای سلفی جهان اسلام
در دهه های اخیر، جریان سلفی به عنوان یکی از جبهه های ستیز با مدرنیسم و تمدن غربی در جهان اسلام، اهمیتی بیش از گذشته یافته و در نقاط مختلف جهان اسلام با افزونی نفوذ مواجهه بوده است. ولی باید توجه داشت که اکنون سلفی های یک دست نیستند،
ریشه ی پیدایش جنبشهای اسلامی را باید در تفکّرات پیشوایان تجدید فکری و مصلحان اندیشه؛ همچون سیدجمالالدین اسدآبادی، محمد عبده، و رشیدرضا جستجو کرد. چه اینکه نهال هر اندیشه نو، ریشه در بستر تاریخ و تحولات فکری قبل از خود دارد. جریانهای اسلامی که تجسم بازخیزی اسلام سیاسی محسوب میشوند، نه تنها در اثر اختلافات شدید ایدئولوژیک و فقدان همسونگری در خصوص اداره حکومت، دولتهای منطقه را به منازعه طلبیده و به شیوههای مختلف در پی رویاروئی و از میان برداشتن آنها بودهاند، بلکه با حامیان خارجی آنها یعنی آمریکا و متحدان غربیشان به منازعه برخاستهاند.(1) یک جنبش معمولاً به علت گستردگی افکار و عقاید طیف وسیعی از مردم را در خود جای میدهد وغالباً به ایجاد انواع گروههای نسبتاً آشکار سیاسی در دورن خود گرایش دارد.(2 ) جنبش با پسوند اسلامی به معنای تلاش دستهجمعی و نسبتاً منظم برای پیشبرد اهداف اسلامی است.(3) جنبش سلفیگری نیز طیفی از افکار و عقاید را شامل میشود که برای پیشبرد اهداف اسلامی در کشورهای مختلف در قالب حزبها و گروههای گوناگون فعالیت میکنند. در واقع سلفیگری یک حزب یا گروه خاص و مستقل نیست؛ بلکه نوعی تفکر است که خواهان بازگشت به صدر اسلام است و گروههای مختلفی این نوع از طرز فکر را نمایندگی میکنند که به نام گروههای سلفی مطرح هستند. سلفی از ریشه سلف به معنای پیشین است. ابن منظور میگوید: سلف، یسلف، سلفاً و سلوفاً؛ یعنی پیشی گرفت. سالف؛ یعنی پیشیگیرنده. سَلَف، سلیف و سلفه؛ یعنی جماعت پیشگیرنده. در معنای اصطلاحی سلف اختلاف زیادی است. دکتر محمد سعید رمضان بوطی میگوید: «سلف در اصطلاح بر کسانی اطلاق میشود که در سه قرن اول اسلام میزیستهاند. دکتر یوسف قرضاوی در مفهوم اصطلاحی سلفیه میگوید: «سلف عبارت است از همان قرنهای اول که بهترین قرنهای این امت است. قرنهایی که در آنها فهم اسلام، ایمان، سلوک و التزام به آن تحقّق یافت. سلفیگری نیز عبارت است از؛ رجوع به آنچه که سلف اول در فهم دین؛ اعم از عقیده و شریعت و سلوک داشتند.(4)در کتاب «المنجد فی الاعلام» ذیل کلمه «سلفیه» آمده است: «سلفیه جریان اصلاح طلبی که به بازگشت به شیوه های سلف صالح و تمسک به سنت دعوت میکند. در دایرهالمعارف بینالمللی اسلام نیز در زیر عنوان سلفیه اینگونه آمده است: سلفیه شاخهای از اصلاحطلبان سنتگرای اسلامی هستند که در اواخر قرن 19 میلادی شکل گرفتهاند. مرکز ثقل آنان مصر بود. اینان خواهان خلوص و پیرایش اسلام از طریق بازگشت به روش «سلف صالح» بودند. دکترین اصلی آنها این بود که در ایمان و اعتقاد خویش به مسلمانان صدر اسلام اکتفا کنند. سلیفه کسانی هستند که خود را تابع مطلق از قرآن، حدیث و سلف صالح میدانند. سلف صالح عبارتند از سه نسل اول مسلمانان یعنی صحابه، تابعین و تابعین تابعین.(5) جریان سلفیه و نگاه به گذشته برای احیای هویت اسلامی، بیش از هر چیز یک جریان اصلاحگرایانه است. این اصلاحگری جهتگیریهای متفاوت داشته که میتوان آن را در نگاه فلسفی، نگاه دینی، نگاه اجتماعی و نگاه سیاسی مشاهده کرد.(6) به اعتقاد سلفیها برای رسیدن به قدرت و عظمت گذشته اسلام باید اعتقادات را به همان صورت اصیل و خالص دریافت. این دریافت از طریق رجوع به سنت، قرآن و شیوهی سلف صالح است. در بازشناسی دقیق سلفیه باید به سیر تاریخی این جریان توجه داشت که در سه دوره قابل تقسیمبندی است: دورهی متقدم یا اولیه، دورهی پیش از عصر جدید(قرن17-19) و دورهی معاصر(قرن20م). سلفیه خود را پیروان «سلف صالح»، پیشینیان نیکوکردار، معرفی میکنند که شأن و بزرگی آنها به سبب مصاحبت و قرب زمانی به پیامبر اکرم (ص) است و از این رو درک ناب و فهم خالصی از اسلام همراه با عمل به اسلام داشتند. احمدبن حنبل آخرین فرد از نسل سلف شناخته میشود و سلفیه به او تأسی میجویند. از نظر او وحی بر عقل برتری دارد و متن مقدس با عقل تعارضی ندارد، وی تأویل را رد میکند و مباحث کلامی مطرح در میان فرق را بدعت میداند. از نظر او مرجع موثق فقط قرآن و سنت نبوی است و باید از سنت و اجماع تابعیت کرد. سلفی ها خود را پیروان مکتب اهل حدیث می دانند پس از در گذشت احمد بن حنبل در سال 241هجری که بنیانگذار مذهب اهل حدیث است در سال 305، ابوالحسن اشعری(م 324) تحت عنوان« احیاگری مکتب اهل حدیث» بالاخص احمد بن حنبل، مکتبی پی ریزی کرد و و اصلاحاتی در عقیده اهل حدیث پدید آورد، زیرا اشعری بر این عقیده بود که مذهب اهل حدیث با خرافات زیادی آمیخته شده است او برای اصلاح این مکتب قد علم کرد و تا حدی توانست در این کار موفق باشد. ولی متعصبین اهل حدیث او را از خود طرد کردند. در تمامی این دوران که اهل حدیث در یک طرف و اشاعره در طرف دیگر بودند، هرگز«سلف» و «سلفیه» به عنوان مذهب مطرح نبود تا اینکه ابن تیمیه(م728ه) دعوت به شیوه ی «سلف» را شعار مکتب خود ساخت. با مراجعه به آثار و افکار آن دسته از اصحاب حدیث که قبل از ابن تیمیه می زیسته اند، می توان از افرادی مانند ابن خزیمه(م311ق)،بربهاری(م329ق)، ابن ابی زید قیروانی مالکی مذهب (م386ق)نام برد که به آرای سلف ظاهر گرا در باب صفات الهی توجه داشته و هرگونه تاویل آیات و روایات را مردود دانسته اندو همچون دیگر سلفیان در مسائل صفات الهی، براساس ظاهر آیات و روایات نظر داده و در عین حال از تشبیه دوری می جستند. اما درست در در شرایطی که شرق جهان اسلام پس از حمله مغول، یک دوره نا آرامی را تجربه می کرد و غرب جهان اسلام نیز با از دست دادن اندلس از سرزمینها اروپایی عقب نشینی می کرد ،ابن تیمیه ظهور کرد و در سال 698ق کتاب معروف و جنجالی خود به نام «الفتوی الحمویه الکبری یا العقیده الحمویه الکبری »را در پاسخ به سوالی درباره « دیدگاه ائمه دین درباره آیات صفات» نوشت و به کرّات از عقیده سلف یاد کرد. وی حدود پنجاه بار لفظ «سلف» را در این رساله کوچک به کار برد و نوشت:« در عقل صریح و نقل صحیح چیزی که مخالف طریقه سلفیه باشد،وجود ندارد»(7) واین چنین مکتبی با عنوان «سلفیه» راه خود را در تاریخ باز نمود. به دنبال تعریف مفهوم از سوی ابن تیمیه، ادامه دهندگان افکار وی چون شاگردش ابن قیم جوزیه و شاگرد او ابن رجب حنبلی از« سلفیه» شمرده شدند.(8)چنین پیشینه ای برای جریان سلفیه در مذهب حنبلی، موجب شده است تا برخی صاحب نظران سلفیه را جریانی برخاسته از دل حنبلیه بدانند(9)اما شاگردان ابن تیمیه نتوانستند شیوه او را ترویج و گسترش دهند و پیروانی فراهم آورند؛ زیرا او در نقطه ای این فکر را مطرح کرد که مرکز علم و دانش و قله فقاهت؛ مانند شام و مصر بود. در اواخر سده 12 ق، جریان سلفیه وارد مرحله ای جدید شد و مفهوم تاریخی آن بار دیگر دچار تغییر شد؛ در نیمه اخیر سده 12ق چند جریان در عرض یکدیگر پدید آمدند که مصداق هایی از سلفی گری بودند؛ نخستین جریان در شبه قاره هند به پیشوایی شاه ولی الله دهلوی(1110-1176ق) بود. جریانی دیگر در سرزمین نجد که فاقد فرهنگ اسلامی و علمای برجسته بود، به وسیله محمدبن عبدالوهاب(م1207) شکل گرفت و گسترش یافت. سپس بر اثر پشتیبانی آل سعود در سرزمین نجد به صورت مذهب رسمی در آمد و با تسخیر حرمین شریفین، در پرتو حمایت بریتانیا، این مذهب بر این مناطق تحمیل گشت و تمام مراکز علمی و دانشگاه و مساجد و منابر وعظ و خطابه رسمی در اختیار آنان قرار گرفت و گروهای دیگر، از این حوزها بی بهره شدند. جریان سوم سلفی گری در شمال افریقا با بر آمدن موج اصلاح طلبی در جهان اسلام از اواخر سده 13 ق به وجود آمد، زمانی که مصر به اشغال انگلستان در آمد و گروهی از مصلحان مانند سید جمالدین اسد آبادی(م1316ق) و شیخ محمد عبده(م1323ق) در مقابل هجوم فرهنگ و تمدن غرب، تصور کردند که برای رهایی از چنگال اشغالگران مردم را به اسلام پیشینیان دعوت کنند این مصلحان در مقابل گروهی که فریب فرهنگ غربی را خورده و بیشتر در آن هضم شده بودند. گروه نخست اصلاح گر، برای این که جرکت خود را با شعاری زیبا همراه کنند، شعار«سلفیه» را انتخاب کردند تا بگویند ما پیرو اسلام راستین قرون نخستین هستیم(10). در سال 1929 که جمعیت« اخوان المسلمین» در مصر تشکیل شد، آن ها نیز به این مسلک رغبت نشان دادند و خیال می کردند که پیروی از گروهای نخست اسلامی(صحابه و تابعین)، نجات بخش امت های اسلامی است، ولی در عین حال به همه فرق، روی خوش نشان داده و غالباً به مسائل سیاسی و در راس آن به تاسیس حکومت پرداختند. اما سلفی گری در نجد که خود را وارث محمد بن عبدالوهاب می دانستند، موجی از تندروی و سخت گیری به راه انداختند و کم کم به تکفیر همه مسلمانان پرداختند و گاهی برای ساکت کردن مخالفان، شیعه را تکفیر کرده و اشاعره و صوفیه و مذاهب دیگر را اهل بدعت خواندند و مدعی شدند که اسلام ناب محمدی در اختیار سلف بوده و فهم آنان از کتاب و سنت برای همگان حجت است و هرکس از این راه عدول نماید، بدعت گذار و یا خارج از اسلام است در دهه های اخیر، جریان سلفی به عنوان یکی از جبهه های ستیز با مدرنیسم و تمدن غربی در جهان اسلام، اهمیتی بیش از گذشته یافته و در نقاط مختلف جهان اسلام با افزونی نفوذ مواجهه بوده است. ولی باید توجه داشت که اکنون سلفی های یک دست نیستند، بلکه گروهی « سلفی تبلیغی» هستند، ولی گروهی دیگر مانند القاعده و طالبان گام فراتر نهاده« سلفی جهادی» می باشند و می گویند با تشکیل جنبش های مسلحانه زیرزمینی باید دولت ها را سرنگون کرد و قدرت را به دست گرفت و اسلام اصیل را پیاده کرد.(11) پی نوشتها: 1- محمودیان، محمد، بنیادهای فکری القاعده، انتشارات دانشگاه امام جعفرصادق(ع)، تهران، 1390،ص24 2- موثقی، سیداحمد، جنبشهای اسلامی معاصر، انتشارات سمت، دانشگاه تهران، 1389،ص2 3- اکرمعارفی، محمد، جنبش اسلامی پاکستان، ناشر: بوستان کتاب قم، قم 1382،ص17 4- رضوانی، علیاصغر، شناخت سلفیها، چاپ پنجم، انتشارات مسجد مقدس جمکران، قم، 1388، ص 10-11 5- محمودیان، پیشین: 121-123 6- بشیر، حسن، تاریخ فرهنگی سلفیه؛ از متنگرایی تا زمینهگرایی در مجموعه مقالات بنیادگرایی و سلفیه، کوشش حسین هوشنگی- احمد پاکتچی، انتشارات دانشگاه امام جعفرصادق(ع)، تهران، 1390،ص 138 7- ابن تیمیه، احمد، الفتوی الحمویة الکبری، دارالکتب العلمیه، بیروت، بی تا،ص ص46 8- ابن حجر،احمد، انباء الغمر،به کوشش محمد عبدالمعید، حیدر آباد دکن: دائرة المعارف العثمانیة، 1389/1969، ج3،ص 176 9- عسگری، مرتضی، معالم المدرستین، موسسة النعمان، بیروت،1410/1990، ج 3،ص278 10- پاکتچی، احمد- هوشنگی، حسین، بنیادگرایی و سلفیه، انتشارات دانشگاه امام جعفرصادق(ع)، تهران، 1390، ص94 11-همان،ص481 ابراهیم جهانگیری منبع : مرکز اسناد انقلاب اسلامی
93/02/13 - 01:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 25]
-
گوناگون
پربازدیدترینها