واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: هر چقدر بخواهد شفاعت میکند!
قوام و پایداری دین از چیست؟قرآن كریم در آیات فراوانی، انسانها را به فراگیری علم و دانش و شناخت رازهای هستی و اسرار عالم آفرینش دعوت میكند و در برابر دیدگان مردم افق تازهای میگشاید و شناخت و معرفت را یك وظیفه قطعی قلمداد میكند و جالب اینجاست كه این دعوت زمانی انجام میگیرد كه ابرهای جهل و تاریكی، افق جامعه را پوشانده و مردم را به خوابی عمیق فرو برده است.خداوند متعال در 27 مورد در قرآن كریم با لفظ «اعلموا» مردم را به صورت آشكار، به فراگیری و شناخت دعوت نموده است مانند آیات 203، 209، 223، و 231 سوره بقره .از نظر قرآن قوام و پایداری دین بر اساس تعلیم و آموزش است و انتقال اندوختههای علمی به دیگران از اهم عبادات است. قرآن كریم در مواردی بر لزوم تعلیم و تعلم توصیه نموده و مردم را به دلیل ترك تفقه و کوشش سرزنش كرده است؛ «چرا از هر گروهی، طائفهای از آنان كوچ نمیكنند تا در دین آگاهی یابند و به هنگام بازگشت به سوی قوم خود آنها را انذار نمایند تا شاید از مخالفت فرمان الهی حذر نمایند.»1قرآن علم را بصیرت و بینایی و جهل را كوری و ظلمت میداند؛ «... هَلْ یَسْتَوِی الأَعْمَى وَالْبَصِیرُ ...»2 از نظر قرآن كریم علم و دانش منشأ ایمان و تقوا است؛ چنانكه میفرماید: «آنها كه پیش از این علم و دانش دریافت داشتهاند هنگامی كه قرآن بر آنها تلاوت میشود به خاك میافتند و سجده میكنند و میگویند: پروردگار ما منزه است زیرا وعدههایش قطعاً انجام شدنی است.»3همچنین در جای دیگر میفرماید: «و راسخان در علم میگویند: ما به همه آیات الهی ایمان آوردهایم همه از سوی پروردگار ماست و تنها صاحبان عقل متذكر میشوند.»4 علم و دانش در همه ابعاد افتخارآفرین است و منشأ قدرت و پیشرفتهای مادی میشود: «ما به داود و سلیمان علم و دانش فراوان بخشیدیم و آنها گفتند: سپاس خداوندی را كه ما را بر بسیاری از بندگان مؤمنش برتری بخشیده، سلیمان وارث داوود شد و گفت: ای مردم! سخن گفتن پرندگان به ما تعلیم داده شده است و از هر چیزی هم به ما عطا گردیده كه اینها خود فضیلت آشكاری است.»5زمانی كه قوم موسی (علیهالسلام) قارون ثروتمند و مغرور را نصیحت كردند كه از مكنت خود جامعه را اشباع كن پاسخ داد: «این ثروت را به وسیله دانشی كه نزد من است به دست آوردهام.»6 و خداوند متذكر میشود كه ثروتمندان و نیرومندان دیگری نیز هلاك شدهاند: «آیا او نمیدانست كه خدا اقوامی را پیش از او به هلاكت رساند كه از او نیرومندتر و ثروتمندتر بودند.»7 قرآن كریم درك اسرار هستی را ویژه دانشمندان میداند و میفرماید: «از نشانههای او آفرینش آسمانها و زمین و تفاوت زبانها و رنگهای شماست و اینها نشانههایی برای دانشمندان است.»8 و در جای دیگر كه نعمات الهی برشمرده میشود میفرماید: «این مثالها را برای مردم میزنیم و جز عالمان آن را درك نمیكنند.»9آنها كه پیش از این علم و دانش دریافت داشتهاند هنگامی كه قرآن بر آنها تلاوت میشود به خاك میافتند و سجده میكنند و میگویند: پروردگار ما منزه است زیرا وعدههایش قطعاً انجام شدنی است.
از نظر قرآن هر چه ایمان بالاتر باشد بنده خدا مقربتر است و در حدیثی از امام صادق(علیهالسلام) نقل شده كه فرمودند: «پاداش هر كس به اندازه عقل و دانش اوست.»10 علامه طباطبایی با استناد به آیهی «هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ إِنَّمَا یَتَذَكَّرُ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ »11 معتقد است كه در آیه فوق علم داشتن و نداشتن هر دو مطلق آمده، ولی مراد از آن برحسب مفاد آیه، علم به خداست، چون علم به خداست كه آدمی را به كمال میرساند و به حقیقت معنای كلمه نافع است و نبود آن ضرر میرساند؛ ولی علوم دیگر مانند مال هستند كه تنها نافع زندگی دنیوی است و با فنای دنیا، فانی میگردد. پس مؤمنان دو دستهاند مؤمنان عالم و مؤمنان غیرعالم كه گروه اول رجحان و برتری دارند.12 قرآن كریم در مقام اهتمام به صاحبان علم میفرماید: «... یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ»13 ؛ خداوند رتبهی كسانی از شما را كه ایمان آوردهاید و كسانی را كه دانشمندند به درجات بالا ارتقا داد و خداوند به آنچه میكنید آگاه است. در تفسیر منهج الصادقین آمده است: «این كه صاحبان علم نام برده شدهاند با آن كه از جمله مؤمنان هستند دلالت بر رفعت درجات و شایستگی آنها دارد.»14 همچنین در سوره علق آمده است: «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِی خَلَقَ خَلَقَ الْإِنسَانَ مِنْ عَلَقٍ اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ عَلَّمَ الْإِنسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ .»15 كه در این آیه نازلترین و عالیترین مرتبه وجودی انسان ذكر شده است. برترین مراتب علم است، از آن جهت كه خداوند كریم پس از صفت كریم و كرامت (كه هستی همه چیز به واسطه این صفت ذات اقدس است) صفت تعلیم علم را به خود منتسب نموده است و از طرف دیگر در مقابل علم، علقه را قرار داده كه نازلترین مراتب وجود است پس قوس صعودی كمال انسان حركت به سمت علم است.16در حدیثی از پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) نیز آمده است: «وقتی كه عالم و عابد در روز قیامت بر صراط اجتماع كنند به عابد گویند به بهشت برو و از عبادت خویش بهرهمند شو و به عالم گویند كه اینجا بمان و از هر كسی كه میخواهی و دوست داری شفاعت نما زیرا هر كس را تو شفاعت كنی پذیرفته خواهد شد، پس عالم در مقام پیامبران میایستد و از دوستان و یاران خویش تا آنجا كه میتواند شفاعت مینماید. زیرا در قیامت سه گروه شفاعت میكنند: پیامبران، دانشمندان و شهدا.»17 گروه دین و اندیشه تبیان، فراوری هدهدی1- توبه، 1222- رعد، 16. 3- اسرا، 107-108.4- آل عمران، 7. 5- نمل، 16- 15.6- قصص، 78. 7- قصص، 77. 8- روم، 1.9- عنكبوت، 43 .10- مجلسی، بحارالانوار، ج1، ص84 .11- زمر،9. 12- طباطبایی، المیزان، ج9، ص226 .13- مجادله،11.14- منهجالصادقین، كاشانی، ج9، ص210. 15- علق، 5-1.16-علم الحدیث، مدیرشانه چی، ص180)17- نهجالفصاحه، پاینده، ج1،ص24 .
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 287]