محبوبترینها
از کجا بفهمیم قاشق چنگال اصل است | قاشق چنگال تقلبی نخرید!
با چاپ روی وسایل یک کسب و کار پرسود بسازید
قیمت دیگ بخار و تولیدکننده اصلی دیگ بخار
معروف‌ترین هدیه و سوغاتی یزد مشخص شد!
آشنایی با انواع دوربین مداربسته ضد آب
پرداخت اینترنتی قبوض ساختمان (پرداخت قبض گاز، برق و آب)
بهترین دوره آموزش سئو محتوا در سال 1403 با نام طوفان ۱۴۰۳ در فروردین ماه شروع می شود
یک صرافی ارز دیجیتال چه امکاناتی باید داشته باشد؟
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
تعمیرگاه مجاز تعمیر ماشین لباسشویی در شرق تهران
جراحی و درمان ریشه دندان عفونی با خانم دکتر صفوراامامی
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1799034445
چرا باید دانشگاه ها استقلال داشته باشند؟
واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا:
چرا باید دانشگاه ها استقلال داشته باشند؟ تهران-ایرنا- پس از آنکه در سال های گذشته استقلال دانشگاه ها با دخالت های گاه و بیگاه دولتمردان، خدشه دارد شد، دولت یازدهم بنا دارد تا این قطار از ریل خارج شده را به مسیر برگرداند و دانشگاهیان طعم شیرین آزادی و استقلال را بچشند.
«رضا فرجی دانا» وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اواخر سال گذشته ی خورشیدی (1392) در سخنانی بار دیگر از ضرورت استقلال دانشگاه ها حمایت کرد و گفت: سیاست وزارت علوم پاسخگو کردن دانشگاه ها در کنار اعطای استقلال به آنها است.
«حسن روحانی» رییس جمهوری نیز پیش از این بارها بر ضرورت استقلال دانشگاه ها و آزادی بیان و فعالیت های علمی و سیاسی در دانشگاه ها تاکید کرد.
وی بهمن ماه گذشته در جمع رییسان دانشگاه ها با تاکید بر لزوم فراهم کردن فضایی امن در دانشگاه ها گفت: برخی افراد دانشگاه و دانشجو را یک تهدید می دانند ولی دولت تدبیر و امید چنین چیزی را نمی پذیرد بلکه معتقد است دانشگاه راه حل است نه مسأله.
روحانی تصریح کرد:دانشگاه باید استقلال آکادمیک و آزادی آکادمیک خود را بازیابد. تحقیق، آزادی و توسعه علمی همواره دستشان در دست یکدیگر است و هیچ جا هم تحقیق بدون محیط آزاد نمی توانید بیابید، ما نیاز به محیط امن در دانشگاه داریم ولی نیاز به محیط امنیتی نداریم.
استقلال محیط های دانشگاهی، دلالت بر رهایی مراکز آموزش عالی از قید و بندهای دولتی و آزادی عمل این مراکز در اداره ی امور داخلی خود از جمله تامین منابع مالی و انسانی بدون وابستگی به دولت دارد. به این ترتیب، استقلال دانشگاهی به موقعیتی گفته می شود که موسسه ی آموزش عالی مجاز باشد بدون دخالت و تاثیر مستقیم نیرویی خارج از دانشگاه، به اداره و مدیریت امور خود بپردازد.
استقلال محیط های آموزش عالی امروزه به عنوان عامل موفقیت نظام های آموزشی در کشورهای پیشرفته محسوب می شود. از این رو اتخاذ سیاست هایی با هدف اجرای الگوی استقلال در محیط های علمی و آموزشی در کشورهای در حال توسعه، می تواند به پیشرفت علمی و در نهایت به استقلال هر چه بیشتر کشور کمک برساند.
با وجود این استقلال مراکز آموزش عالی در ایران همواره با چالش هایی روبرو بوده است.
اگر چه چندی است بحث هایی در خصوص استقلال دانشگاه ها مطرح می شود، اما این بحث ها تاکنون نتیجه یی عملی در پی نداشته است. این در حالی است که طی سال های اخیر با اجرای برخی سیاست ها از طرف دولت عرصه ی فعالیت آزاد و مستقل دانشگاه ها با افت و خیزهای فراوانی همراه بوده و تنگ تر شده است.
در این گزارش تلاش خواهد شد به واکاوی موضوع استقلال دانشگاه ها و محیط های علمی کشور، اهمیت این استقلال و چالش های موجود در این مسیر بپردازیم.
*** استقلال دانشگاه ها؛ شعاری ناموفق در مسیر زمان
موضوع استقلال مراکز آموزش عالی همواره در کشور مطرح بوده است. با استناد به نظر کارشناسان مختلف، استقلال دانشگاه از حاکمیت یکی از شعارهای اصلی دانشجویان در زمان مبارزه علیه رژیم شاهنشاهی بود، ولی به دلیل رخ دادن مسایل مختلف در سال های نخستین انقلاب، این موضوع کمتر مورد توجه قرار گرفت. این شعار بعد از 20 سال از پیروزی انقلاب اسلامی، در زمان ریاست جمهوری «سید محمد خاتمی» دوباره مطرح و در زمان مسوولیت «جعفر توفیقی» در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت دوم خاتمی بصورت جدی پیگیری شد.
اما با روی کار آمدن دولت «محمود احمدی نژاد» این طرح به طور کامل کنار گذاشته شد و وزیران علوم دولت وی دست به تغییرهایی گسترده یی در دانشگاه ها زدند؛ تا جایی که بعضی از کارشناسان بر این باورند که در دولت های نهم و دهم جو امنیتی در دانشگاه ها برقرار شد.
«صادق زیبا کلام» استاد علوم سیاسی و عضو هیات علمی دانشگاه تهران، در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا، با اشاره به سابقه ی تلاش برای استقلال دانشگاه در زمینه های مختلف، گفت: یکی از مطالبه های اصلی جنبش های دانشجویی که در پیروزی انقلاب اسلامی نقش داشتند، استقلال از حکومت و سیاست دولتی بود.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه بعضی از شعارهای مطرح شده در انقلاب به صورت کامل محقق نشد، افزود: به دلایل مختلف بعد از انقلاب نه تنها گامی در جهت استقلال دانشگاه برداشته نشد، بلکه مراکز آموزش عالی به وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی سپرده شد.
زیبا کلام با یادآوری سیاست های دولت اصلاحات در باره ی استقلال دانشگاه ها گفت: در دولت دوم سید محمد خاتمی تلاش های فراوانی برای استقلال دانشگاه ها صورت گرفت، ولی با پایان این دولت و شروع به کار دولت محمود احمدی نژاد، اختیار دانشگاه از افراد دانشگاهی گرفته شد؛ تا جایی که انتخاب مدیر گروه ها نیز به شورای عالی انقلاب فرهنگی سپرده شد.
«سعید لیلاز» اقتصاددان و مدرس دانشگاه در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا، بحث استقلال دانشگاه ها در ایران را بحثی با سابقه دانست و گفت: استقلال مراکز آموزش عالی جزو موارد بدیهی در جامعه است که باید انجام شود.
وی در ادامه با اشاره به سابقه ی وابستگی مراکز علمی به حاکمیت در ایران افزود: حتی از زمان تاسیس نظامیه های سلجوقیان، دانشگاه ها بخاطر قدرت حاکمیت و نحوه ی اداره ی جامعه به دولت وقت وابسته بودند.
در همین چارچوب «فرهاد بشیری» نماینده ی مردم پاکدشت و عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا، اظهار داشت: از ابتدای انقلاب بحث استقلال همواره مورد توجه بنیانگذار کبیر انقلاب، رهبر معظم انقلاب و دیگر بزرگان بوده است و آنها به این امر توجه خاصی داشتند.
*** تغییر رویکردهای سیاسی؛ چالشی در مسیر استقلال دانشگاه
زمانی که از استقلال یک نهاد یا یک شخص حقیقی یا حقوقی سخن به میان می آید، نخستین مفهومی که به ذهن متبادر می شود، این است که آیا این شخص یا نهاد توانایی یا صلاحیت تصمیم گیری مستقل یا به تعبیری «خود مدیریتی» را دارد یا خیر؟ از این رو اگر صحبت از استقلال دانشگاه در کشور است منظور تنها استقلال سیاسی نیست بلکه دانشگاه باید در زمینه های مختلفی همچون گزینش استادان، پذیرش دانشجو، امور مالی و اداری و انتخاب سرفصل های درسی متکی به خود باشد.
در برخی موارد منتقدان این موضوع، بحث استقلال مراکز آموزش عالی را خاص یک تفکر سیاسی می دانند که برنامه ریزی برای خروج از حاکمیت دارد، اما استقلال دانشگاه در زمینه های مختلف به معنای سرپیچی از حاکمیت نیست بلکه به این معناست که دانشگاه از تاخت و تاز مداخله جویان سیاسی که با تغییر هر دولت و سیاست های آن در دانشگاه و محیط های آموزشی تغییر اساسی می دهند، دور شود.
سعید لیلاز در این زمینه اظهار داشت: در تمامی دولت ها به خاطر وابسته بودن دانشگاه به نهاد حاکمیت بحث تغییر در دانشگاه ها بعد از تغییر تفکر دولت امری رایج است و این مختص زمان پس از انقلاب نیست، بلکه در سال های قبل از انقلاب نیز رواج داشته است.
این اقتصاددان در ادامه به استخدام با ملاک های حزبی و جناحی در دانشگاه ها اشاره کرد و افزود: اصل وفاداری به حزب و یا جناح سیاسی بحثی نیست که بتوان آن را رد کرد، بلکه هر حزب یا جناحی که به قدرت برسد از نیروهای وفادار خود استفاده می کند.
زیبا کلام نیز در این زمینه به تاثیر پذیری دانشگاه ها از سیاست های دولت نهم و دهم اشاره کرد و گفت: در این دو دولت بخصوص در دولت دهم سیاست های دیکته شده از سوی هیات دولت، کیان استقلال دانشگاه را به صورت کامل از بین برد.
وی افزود: در دولت دوم احمدی نژاد، دانشگاه ها به طور کامل وابسته به دولت بودند. در آن زمان حتی اختیار استخدام و بورس کردن استادان نیز از محیط دانشگاهی گرفته شد.
فرهاد بشیری نیز در خصوص نقش گروه های سیاسی مختلف در این فرایند معتقد است: هر شخص یا گروهی که با نام جناح خاصی روی کار می آید باید خادم انقلاب باشند نه مروج یک تفکر که سعی داشته باشند آن را در جامعه غالب کند.
*** دانشگاه؛ منتقدی سازنده یا نهادی منفعل؟
جنبه ی دیگر استقلال دانشگاه ها این است که این محیط های آموزشی بدون هیچ ترسی توانایی نقد سازنده به شرایط موجود جامعه را داشته باشند. اگر دانشگاه ها به عنوان مراکز تولید علم و خرد همواره در خدمت نوع تفکر حاکم قرار گیرند، قدرت نقد پذیری خود نسبت به عملکرد دولت را از دست می دهند و این می تواند آفتی برای محیط های علمی به شمار رود.
فرهاد بشیری با اشاره به ذات انتقادگر دانشگاهیان گفت: انتقاد از شرایط موجود همواره باید یکی از گزینه های روی میز دانشجویان باشد. این سخن مورد توجه بزرگان نظام در زمینه های مختلف سیاست، اقتصاد و جامعه است.
*** تولید علم اقتصاد محور در گرو غیر دولتی بودن دانشگاه
دانشگاه مستقل از دولت و سیاست در کنار ایفای نقش انتقادگری سازنده، می تواند به ایفای نقش های مثبت دیگری در عرصه ی جامعه بپردازد که مهم ترین آن تولید علم است؛ علمی که می تواند در اختیار اقتصاد قرار گیرد و به پیشرفت کشور کمک برساند.
اعمال نظرهای دولتی بر دانشگاه در زمینه های مختلف می تواند دانشگاه را در ایفای شایسته ی این نقش ضعیف و ناتوان سازد. دانشگاه به عنوان مرکز تولید علم می تواند ضمن اینکه در انجام کارهای پژوهشی با شرکت ها و مراکز تحقیقاتی قرار داد ببندند، زمینه ی اشتغال برای کارجویان را نیز فراهم آورد.
سعید لیلاز در این زمینه با تاکید بر تاثیر نامطلوب مداخله ی دولت در امور دانشگاه ها به پژوهشگر ایرنا، گفت: نمی توان انتظار داشت دانشگاهی که تحت تاثیر دولت است در خدمت تولید علم باشد.
وی با اشاره به اینکه اقتصاد و محیط آموزشی ایران دولتی هستند افزود: تا زمانی که نهادهای حاکم بر این دو نهاد سیطره دارند، نمی توان از محیط های علمی انتظار کارهای اقتصادی داشت.
این اقتصاددان در این زمینه به وابستگی مخرب محیط های علمی به نهادهای دولتی در اتحاد جماهیر شوروی اشاره کرد و گفت: اتحاد جماهیر شوروی با وجود اینکه ادعای زیادی در صحنه بین المللی داشت ولی در تولید علم اقتصاد محور ناتوان بود .
صادق زیبا کلام نیز در این ارتباط معتقد است: تجربه ی کشورهای مختلف نشان داده است، استقلال دانشگاه در زمینه های مختلف باعث ایجاد زمینه های پیشرفت علمی می شود .
وی با اشاره به سخت گیری های مختلف در مسیر فعالیت دانشگاه ها در هشت سال گذشته گفت: تجربه این دوره نشان داده است که هر چه دانشگاه بیشتر به دولت وابسته باشد، شاهد افت علمی بیشتری خواهیم بود.
بشیری نیز در این زمینه با اشاره به نقش محیط های دانشگاهی در نخبه پروری در کشور اعتقاد دارد: دانشگاه در زمینه ی علم آفرینی و تولید علم از توانمندی فراوانی برخوردار است، از اینرو باید در بیشتر زمینه ها خودکفا باشد. این امر همواره مورد توجه امام(ره)، مقام معظم رهبری و قانون اساسی است.
*** مدیریت مشارکتی؛ نبض کند شده ی استقلال دانشگاه ها
یکی از راه های رسیدن به استقلال در دانشگاه های کشور، ایجاد مدیریت مشارکتی و انتخاب اعضای هیات امنا از طرف دانشگاهیان برای اداره امور این نهاد علمی است. زمانی که دانشگاه بر اساس این نظام اداره شود، شایسته سالاری نیز در آن بیشتر رعایت می شود.
در چند سال گذشته اما، دولت با اتخاذ برخی تصمیم های بحث برانگیز، گزینش و استخدام استادان و کارکنان دانشگاه را به حوزه ی وزارت علوم محول کرد و این خود باعث شد تعداد زیادی از افراد صاحب نفوذ و بدون صلاحیت در جایگاه هایی همچون هیات علمی در دانشگاه ها قرار گیرند.
سعید لیلاز در ادامه ی گفت و گوی خود با ایرنا، با اشاره به سیستم اداره ی دانشگاه شهید بهشتی توسط هیات امنا، در دوره ی ریاست جمهوری محمد خاتمی گفت: در این دوره با انتخاب اعضای هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، شخصی با تفکری غیر از تفکر دولت اصلاحات ریاست دانشگاه را بر عهده گرفت؛ با وجود این در آن زمان کمترین مشکل در این دانشگاه پیش آمد.
وی طرح مدیریت مشارکتی و هیات امنایی را بهترین شیوه برای اداره ی دانشگاه ها دانست.
صادق زیبا کلام نیز در این ارتباط با یادآوری قرار داشتن اختیار دانشگاه ها در دست شورای عالی انقلاب فرهنگی، اظهار داشت: بحث مدیریت مشارکتی می تواند دانشگاه را به خوبی اداره کند، اما شورای عالی انقلاب فرهنگی هیچ وقت اجازه نمی دهد که مدیریت هیات امنایی در دانشگاه حاکم شود و اختیار دانشگاه را در دست گیرد.
*** منتقدان استقلال دانشگاه چه می گویند؟
در کنار بحث های مختلفی که در باره ی استقلال دانشگاه در سطح جامعه مطرح می شود، باید خاطر نشان کرد که این موضوع مورد قبول همه ی کارشناسان و صاحب نظران در داخل کشور نیست.
بسیاری از کارشناسان و منتقدان طرح استقلال دانشگاه ها بر این باورند که بحث استقلال دانشگاه از زمان دولت اصلاحات کلید خورده است و به گفته ی آنها این افراد اینک در دولت اعتدال نیز سعی دارند که این سیاست را در کشور ادامه دهند.
در همین زمینه صادق زیبا کلام به پژوهشگر ایرنا گفت: من خوشبین نیستم که طرح استقلال دانشگاه ها بتواند در کشور اجرایی شود، زیرا امروزه گروه های قدرتمندی مخالف این طرح هستند.
وی با یادآوری تلاش نمایندگان جبهه پایداری برای استیضاح رضا فرجی دانا وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، افزود: این گروه از نمایندگان که طرفدار تفکر دولت قبلی هستند، تلاش دارند که وزیر علوم را بخاطر بازگشت استادانی که بازنشسته ی اجباری شده اند به مجلس بکشانند. حال این افراد چگونه اجازه خواهند داد که دانشگاه مستقل از دولت و شورای عالی انقلاب فرهنگی عمل کند.
در همین چارچوب اما فرهاد بشیری نظر متفاوتی دارد. به باور وی در گذشته و حال عده ای تلاش می کنند با تندروی، زمینه ی استقلال دانشگاه را برای پیشبرد اهداف و شعارهای خود فراهم آورند.
وی مطرح کردن شعار استقلال دانشگاه را نوعی تبلیغ دانست که با هدف بهره برداری از جامعه ی گسترده ی دانشگاه و دانشجو صورت می گیرد.
این نماینده ی مجلس با اشاره به آنچه سوء استفاده ی گروه های مختلف و انحرافی از جامعه دانشگاهی خواند، معتقد است: طرح اینگونه شعارها بدون توجه به ارزش های انقلاب و دینی ما ضربه ی جبران ناپذیری به محیط علمی کشور می زند.
ادعای دیگری که منتقدان طرح استقلال دانشگاه ها آن را دستمایه ی مخالف های خود قرار داده اند، نفوذ رانت خواران و جولان آنها در محیط های دانشگاهی با استقلال دانشگاه است.
آنها بر این باورند هنگامی که استقلال به استادان دانشگاه ها برای جذب دانشجوی مقطع دکتری داده شد، در عمل فضا برای انحصارگرایی مهیا شد و چه بسیار دانشجویان مستعدی که به علت نداشتن رانت های سیاسی و غیره از تحصیل در این مقطع محروم شدند.
لیلاز در این زمینه با اشاره به پوچ بودن ادعای منتقدان گفت: رانت خواری در کشور به نظام اقتصاد دولتی بر می گردد و هیچ ربطی به خصوصی سازی در دانشگاه ندارد.
محدود شدن نظارت حاکمیت بر دانشگاه ها ادعای دیگری است که امروزه منتقدان طرح استقلال دانشگاه آن را به شدت دنبال می کنند. آنها بر این باورند که در صورت اجرای چنین طرحی، محیط برای مخالفت های اجتماعی و سیاسی فراهم می شود.
سعید لیلاز با رد این تفکر معتقد است: اینکه بخواهیم استقلال دانشگاه را به ناآرامی اجتماعی وصل کنیم مانند آن است که تمامی استادان و دانشجویان را ضد انقلاب و شورشگر بدانیم.
صادق زیبا کلام نیز با رد ادعای عبور از حاکمیت در طرح استقلال دانشگاه ها گفت: مگر در هند، آلمان و دیگر کشورهایی که دانشگاه مستقل است، عبور از حاکمیت مطرح می شود؟
وی مطرح کردن این بحث ها از طرف منتقدان را راهی برای جلوگیری از استقلال دانشگاه ها دانست و افزود: منتقدان و شورای عالی انقلاب فرهنگی اجازه نمی دهند دانشگاه از سیطره ی آنها خارج شود.
*** پایان سخن
استقلال دانشگاه ها و موسسه های آموزش عالی کشور از آن رو اهمیت دارد که می تواند با بخشیدن آزادی عمل به دانشگاه ها در انجام فعالیت های علمی- پژوهشی، به باروری علمی در کشور منجر شود؛ پیشرفتی که خود می تواند در خدمت تولید، اقتصاد و خودکفایی قرار گیرد.
همچنین استقلال دانشگاه را نباید مختص به یک گروه خاص دانشگاهی مانند استادان دانست، بلکه در کنار استادان باید به دانشجویان، تشکل های علمی و فرهنگی نیز استقلال لازم داده شود. بنابراین دانشگاهی مستقل است که حق ها و آزادی های همه ی کنشگران دانشگاهی را به تحلیل بگذارد و به رسمیت بشناسد.
کوتاه سخن آنکه اگر بخواهیم دانشگاه به معنای دقیق کلمه مستقل باشد، باید اختیار اداره ی آن را به دانشگاهیان بسپاریم تا در زمینه های مختلف بتواند کارها و نیازهای روز این مراکز را مدیریت کنند.
*گزارش از: غفار میرزایی (گروه پژوهش های خبری)
پژوهش**2052**9282**2054
انتهای پیام /*
: ارتباط با سردبير
[email protected]
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 27]
-
اجتماع و خانواده
پربازدیدترینها