واضح آرشیو وب فارسی:مهر:
استانها > شمال > اردبیل گزارش نوروزی مهر/
"بایرام پایی" رسمی به قدمت نوروز باستانی در اردبیل/ تبریک مادران روانه خانه دختران
اردبیل – خبرگزاری مهر: در آستانه تحویل سال نو، هدیه دادن از جمله آداب و رسومی است که به شکل های مختلف رواج دارد. یکی از این آداب "بایرام پایی" است که از چند صد سال پیش در اردبیل برای تبریک مادرانه به دختران نو عروس روانه خانه داماد می شود.
به گزارش خبرنگار مهر، از یک هفته مانده به تحویل سال نو مادران در تکاپو برای آماده سازی "بایرام پایی" یا پیشکش عید نوروز برای دختران خود هستند. این رسم با پخت غذاهایی خاص همراه بوده و به مانند آیینی دیرینه همچنان از سوی مسن ترها به نیکی از آن یاد می شود. در قالب این رسم خانواده نو عروسان غذاهای سنتی و بومی، شیرینی و شکلات خانگی و هدایای خود را در مجمعی های مسی گذاشته و به خانه دختران نو عروس شان که در همان سال به خانه بخت رفته اند، ارسال می کنند. با این وجود در برخی از خانواده ها انجام این رسم تا سال ها بعد از ازدواج دختران نیز ادامه داشته و گاه برای دختران دختران نیز از سوی مادربزرگ ها مشاهده می شود. کوکو و قیمه تبریک سال نو مهمترین بخش هدایای مادران را چهار نوع غذا تشکیل می دهد. به گفته یکی از کهنسالان اردبیلی رسم پختن غدای قیمه و کوکو مهمترین بخش بایرام پایی است. پوراندخت سپاسی در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: در این رسم مادر نوعروس کوکو، قیمه، مرغ و ماهی و برنج را پخته و در آستانه عید و تحویل سال نو به همراه هدیه به خانه دختران خود می فرستد. وی با اشاره به تزئین ظرف بایرام پایی به عنوان مهمترین بخش این آداب و رسوم در گذشته اضافه کرد: پلو را در دوری چینی و هر یک از چهار خورشت را در ظرف های جداگانه ریخته و روی آن سرپوش های مسین سفید شده تمیزی قرار می دادند. این شهروند اردبیلی افزود: علاوه بر این شیرینی و شکلات و هدایایی مانند چادری، پیراهنی و روسری نیز در گذشته مرسوم بوده است.
برنج غذای اعیانی شب عید وی تصریح کرد: در گذشته خوردن برنج مرسوم نبوده و به دلیل اینکه ایام عید خوش ترین ایام مردم بوده است در بایرام پایی مادر برنج پخته و برای نوعروس و یا دختران خود می فرستاد. به گفته سپاسی هدایای بایرام پایی توسط یکی از افراد خانواده و یا توسط پیک های اجیر شده ای به خانه دختران فرستاده می شود. وی افزود: صاحبخانه به غیر از اجرت معمولا هدیه کوچکی را نیز برای پیک در نظر می گرفت و گاهی دختران نوعروس نیز بعد از دریافت بایرام پایی اجرتی را به پیک می دادند. این کهنسال اضافه کرد: به دلیل اطلاع قبلی دختران، معمولا در خانه داماد شام پخت نمی شد و بایرام پایی به عنوان شام شب عید صرف می شده است. وی با بیان اینکه این رسم هم اکنون در بین خانواده ها مرسوم بوده اما با تغییراتی همراه است، تاکید کرد که بخشی از این مراسم با حضور نوعروس و داماد در خانه مادر و پدر شوهر اجرا می شود. هدیه شادباش دختران نامزد کرده رسم بایرام پایی محدود به دختران نو عروس نبوده و مادران برای عروس آینده خود نیز هدایایی را به خانه پدری اش ارسال می کنند. مهین سلطانی در این خصوص به خبرنگار مهر تصریح کرد: رسم شادباش عروس ها فقط شامل هدیه بوده و به توجه به وضعیت مالی خانواده پسر تهیه می شود. وی افزود: این هدایا شامل طلا، لباس، آیینه عید و زیور آلات دیگر است که توسط داماد، مادر داماد و چند تن از اقوام نزدیک داماد و به صورت حضوری برده می شود. "دلکه" سهم عیدی کودکان در این میان کودکان نیز از سهم عیدی بی نصیب نمانده و چنان که اشاره شد رسم بایرام پایی مادران تا مدت ها بعد از ازدواج دختر و صاحب فرزند شدن وی ادامه می یابد. باباصفری در کتاب اردبیل در گذرگاه تاریخ از هدیه دادن "دلکه" و "توتک" به کودکان یاد می کند. به گفته این نویسنده توتک مجسمه ای از گل به شکل حیوانات اهلی و بیشتر قوچ و گوسفند بود که در کوره پخته شده و رنگ می شد. دو پای عقب این مجسمه به هم چسبیده می شد تا به مانند سوت عمل کند.
وی در این خصوص اضافه می کند که در گذشته به دلیل اینکه صنعت پلاستیک سازی پیشرفته نبوده است توتک به عنوان اسباب بازی کودکان مورد استقبال قرار می گرفت. علاوه بر این دلکه ظرف استوانه ای شکل و گلدان مانند با دو دسته و پایه نیز یکی دیگر از عیدی های کودکان بود. بابا صفری این اسباب را به عنوان یکی از هدیه های ارزشمند بزرگترها به کودکان توصیف کرده و افزوده است توتک را اغلب پدران و مادران خریداری می کردند، اما دلکه از سوی نزدیکان در چهارشنبه سوری و یا بایرام پایی به کودکان هدیه داده می شود. تشکر دختران در روز عید در مقابل ارسال هدایای عید در روز تحویل سال نو به محض تحویل سال دختران به خانه پدران خود رفته و تبریک عید می گویند. رسم دید و بازدید روز اول در اردبیل مختص دید و بازدید محارم و نیز کسانی که عزیزی را از دست داده اند، همچنین در روز اول دختران به خانه پدر رفته و دید و بازدید خود را از خانه پدر آغاز می کنند و در روزهای بعد دید و بازدید از اقوام صورت می گیرد. احترام، صفا و شادی مهمترین آموزه ای است که در رسومات عید اردبیل به چشم می خورد. رسوماتی که تنوع آن با تفکر و تعقل متنوع شده و نیازمند احیاء و معرفی است. ................................. گزارش: ونوس بهنود
۱۳۹۲/۱۲/۲۹ - ۱۴:۳۲
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: مهر]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 70]