تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1816163528
جام جم ایام | امیرکبیر؛ پیشگام ترقی و پیشرفت
واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
20 دی 1230 سالروز قتل امیرکبیر است. وی یکی از پیشگامان نوسازی در کشور بود. تاسیس دارالفنون، اعزام دانشجو به خارج، تنظیم امور مالی و... از مهم‌ترین اقدامات امیرکبیر بود. در گزارشی که می‌خوانید شرحی از اقدامات مترقی این صدراعظم ایرانی ارائه شده است. از نخستین اقدامات امیرکبیر را می‌توان اصلاح امور مالی دانست. بعد از قائم‌مقام فراهانی وضع مالی ایران تدریجا دچار بحران عظیمی شده بود و روزبه‌روز از میزان عایدات کاسته و بر مخارج افزوده می‌گشت. دامنه این عدم توازن و تعادل مالی، دم به دم با بخشش‌ها و مستمری‌‌های بی‌مورد توسعه می‌یافت. پول‌های نقد مخصوص حقوق درباریان و شاهزادگان بود و دسترنج اهالی بیچاره که به هزار جور و اعتساف جمع می‌شد یکسره به جیب آنها می‌رفت و پرداخت حقوق دیگران از طرف صدراعظم وقت به حکام ولایات حواله می‌گردید. در سپاه، امرایی بودند که بدون داشتن ابواب جمعی مواجب گزاف دریافت می‌کردند مثلا محمدحسن‌خان امیر والی که از همشهری‌های حاجی میرزا آقاسی و در دربار، قرب و منزلتی به هم رسانده بود هر ساله صورت لشگر را به تهران می‌فرستاد و حقوق و مواجب دریافت می‌کرد ولی آن را به لشگریان پرداخت نمی‌کرد.1 امیرکبیر برای خاتمه دادن به بحران مالی کشور هیاتی را متشکل از مستوفیان مامور نمود صورت دخل و خرج مملکت را تنظیم نموده تا امیرکبیر بتواند طبق آن صورت تصمیم‌گرفته اوامر لازم صادر را نماید. این هیات عالی پس از بررسی، کمبود عایدات را از مخارج به یک میلیون تومان (000/500 هزار لیره انگلیسی) تخمین زد. امیرکبیر این صورت بررسی را مدنظر قرار داد و برای تعدیل درآمد و مخارج از حقوق کسانی که از خزانه دولت مواجب دریافت می‌داشتند یعنی از شخص خود گرفته تا کوچک‌ترین مستخدم کشور به تناسب مبلغی کاست.2 علاوه بر آنچه گذشت امیرکبیر مخارج شاه را تحت نظر گرفته، محدود کرد. به این معنی که برای شاه حقوق ثابتی از قرار ماهی 10 هزار تومان معین نمود و اولین بار بود که بعد از قائم مقام مواجب ثابتی برای شاه مقرر شد که بیش از آن نمی‌توانست از خزانه دولت وجهی دریافت نماید.3 از دیگر اقدامات مهم امیرکبیر در راستای سالم‌سازی و بهبود بخشیدن به فضای اجتماعی و اقتصادی کشور، مبارزه با ارتشاء می‌باشد. بهره‌مندی از فضایل اخلاقی نظیر پاکدامنی و عدم تطمیع کارگزاران و مسوولان از یک طرف و مبارزه با فقر از طرف دیگر می‌تواند لازمه مبارزه و رهایی از این معضل دیرینه اجتماعی باشد. امیرکبیر در جایگاه صدراعظم ایران با بهره‌مندی از پاکدامنی و عدم تطمیع و نیز به کارگیری سیاست قاهرانه به مبارزه برای ریشه کن کردن این آفت اجتماعی ایران همت گماشت. در قدم اول امیر فرمانی به جمیع حکام صادر نمود که حسن عمل و صداقت را پیشه خود قرار داده و ابدا گرد ارتشاء نگردند و ایشان را به وعده خود دلگرم و به وعید تهدید نمود و به وسیله منشیان مخصوص خود اعمال و رفتار حکام را تحت نظارت مستقیم گرفت.4 نکته قابل توجه این که حتی دول استعماری نظیر انگلیس بر صداقت، پاکدامنی و نیز علاقه‌مندی امیرکبیر به کشور تاکید و اتفاق نظر داشتند چنان که وزیر مختار انگلیس به پالمرستون می‌نویسد: «پولدوستی در وجود امیر بی‌اثر و او یکی از افراد انگشت‌شمار این مملکت می‌باشد که سعادت و نیکبختی وطنش را در دل دارد5». از مهم‌ترین اقدامات امیرکبیر در عرصه علم و فرهنگ تاسیس مدرسه دارالفنون بود. امیرکبیر با درک نیازهای کشور در زمینه علوم جدید، تصمیم به استخدام معلمینی از کشور اتریش گرفت و جان داودخان ارمنی، مترجم دولت ایران را با سفارشنامه‌هایی در سال 1267 روانه دربار امپراتور اتریش کرد. معلمین نظامی انگلیسی که تجربیات ناگواری در ایران به یادگار گذاشته بودند صالح به نظر نمی‌رسیدند بخصوص که آوردن آنها نفوذ انگلستان را در ایران زیاد می‌نمود. به کار گرفتن معلمین روسی را نیز امیرکبیر به صلاح کشور نمی‌دانست که هم موجب ازدیاد نفوذ سیاسی آنها و هم رقابت‌هایی که بالاخره به ضرر ایران خاتمه می‌یافت، می‌شد.6 امیرکبیر که به هیچ‌وجه حاضر نمی‌شد معلمین خارجی مستخدم ایران داخل در مسائل سیاسی کشور گردند و ایجاد رقابت سیاسی کنند صلاح آن دید که با استخدام معلم از یک کشور بی‌طرف همت گمارد. دکتر پلاک که خود از معلمانی بود که امیر از اتریش آورده بود دراین‌باره می‌نویسد: «قصد امیر چنان بود که معلمان خارجی باید از مداخله در امور سیاسی مملکت خودداری نمایند و منحصرا به تدریس بپردازند و به همین ملاحظه از استخدام معلمان روسی و انگلیسی و همچنین فرانسوی صرف‌نظر کرد. میرزاتقی‌خان برای ترقی و بیداری افکار ملت روزنامه‌ای را به نام وقایع اتفاقیه در سال 1267 بنیاد نهاد. وقایع اتفاقیه روزنامه‌ای بود هفتگی که با چاپ سنگی و عباراتی ساده و عاری از تقلید و تکلف به طبع می‌رسید. امیرکبیر مدیریت روزنامه وقایع اتفاقیه را به عهده حاجی میرزا جبار ناظم‌المهام که دارای اطلاعات خارجی و سابقا مدتی کنسول ایران در بغداد بود، سپرد. برای تهیه و درج اخبار مهم کشور امیر به حکام ایالات و ولایات دستور داد که وقایع مهم قلمرو حکومت خود را گرد آورده مرتبا به تهران ارسال دارند تا اخباری که در خور طبع و نشر بود در روزنامه درج شود. میرزا تقی‌خان امیرکبیر به نشر و طبع کتب مختلف در علوم جدید توجه و علاقه خاصی داشت، حتی هنگامی که در ارزنه‌الروم سرگرم حل مسائل سیاسی ایران و عثمانی بود از این اندیشه غافل نبود؛ در همان ایام ژان داوود مسیحی را که آن وقت در ارزنه‌الروم اقامت داشت مامور کرد جدیدترین جغرافیای عالم را که در آن وقت نوشته شده بود به ترکی ترجمه نماید و میرزا محمدحسین فراهانی دبیرالملک که از همراهان و ملازمین امیر بود مامور ترجمه و انشاء آن از ترکی به فارسی گردید و نام آن را جهان‌نمای جدید یا جغرافیای کره نهادند. این کتاب، نخستین جغرافیایی است که به سبک جدید به فارسی ترجمه شده است ولی متاسفانه در آن عهد به طبع نرسید.7 ازجمله کتبی که به دستور امیرکبیر ترجمه گردید 2 جلد تاریخ و شرح احوال ناپلئون می‌باشد که میرزا شفیع منشی مامور نوشتن آن بوده است.8 میرزا تقی خان امیرکبیر به طبع و نشر کتب سلامتی و بهداشتی بخصوص امراض ساری توجهی خاص نشان می‌داد. به همین جهت در دوران صدارت او کتب متعددی در معالجه و طرز جلوگیری از وبا و آبله که در آن وقت غالبا شیوع پیدا می‌کرد و تلفات هنگفتی وارد می‌آورد منتشر شد و میان معاریف و کدخدایان و روحانیون توزیع شد که به این وسیله توجه عامه را بر رعایت دستورهای سلامتی جلب کنند.9 در مدرسه دارالفنون چاپخانه مخصوصی تاسیس شد که تالیفات معلمان دارالفنون در علوم مختلف در آنجا به چاپ می‌رسید ولی به ضرورت وقت و تالیف و انتشار کتب طب، ریاضی، طبیعیات و دیگر علوم جدید به وسیله معلمان و مترجمان دارالفنون رواج یافت. در زمان امیرکبیر به دلیل این که صفحات قرآن در دکان‌ها به صورت اوراق باطله مصرف می‌شد «از کل باسمه‌چی‌ها به حکم امنای دولت علیه التزام گرفته شد که بعدالیوم دیگر قرآن باسمه چاپ نزنند».10 میرزا تقی‌خان امیرکبیر در زمینه پزشکی و حفظ سلامت عمومی اقدامات مفیدی انجام داد. نخستین قدمی که در این راه برداشت تاسیس بیمارستانی به نام «مریضخانه دولتی» بود. مریضخانه دولتی نخستین بیمارستان جدیدی است که در ایران احداث شده به همین لحاظ هم در بدو تاسیس چندان مورد اعتنا واقع نشد.11 تدریس رشته‌های طب جدید و داروسازی در دارالفنون و باز شدن پای اطبای خارجی به ایران موجب رونق و رواج طب جدید در کشور ما شد. برقرار کردن امتحان علمی برای اطباء از مهم‌ترین اقدامات امیرکبیر در زمینه سلامت و پزشکی می‌باشد. تا سال 1286 اشتغال به طبابت با آن که امری حیاتی بود مقررات خاصی نداشت فقط آشنایی به پاره‌ای اطلاعات مجمل طبی کافی بود هر کس خود را طبیب بخواند و جامعه نیز نتیجه زیان‌زا و مهلک این امر را تحمل کند در این سال از طرف امیر مقرر شد کسانی که فعلا به طبابت مشغول هستند باید امتحانات لازم را نزد دکتر کازولانی داده تصدیق‌نامه تحصیل دریافت کنند و هر کس از عهده این امتحانات برنیامد از شغل خود محروم و اگر حقوق دیوانی داشت قطع می‌گردد.12 تلقیح عمومی آبله از خدمات بی‌اندازه سودمند و نوع‌پرستانه امیر است که برای اجرای آن عده‌ای را که با اصول طبی آشنایی داشتند برگزیده، طرز تلقیح مایه آبله را به آنان آموخته به جمیع ایالات و ولایات مخصوصا روستاها و نواحی سرحدی که اهالی آنجا بیشتر در معرض این مرض مهلک بودند روانه داشت، دستور تلقیح مایه آبله به عموم اطفال نیز صادر شد.13 در کنار اقدامات انجام شده، امیرکبیر پایبندی به حفظ نظافت و رعایت دستورهای بهداشتی را مستلزم آگاهی و هوشیاری عموم مردم می‌دانست، لذا از یک طرف دستور داد کتاب‌هایی درباره امراض ساری مانند وبا، آبله و... حاوی علل ظهور و طرز جلوگیری آنها ترجمه و چاپ کنند و این کتاب‌ها بین روحانیون و سرشناسان شهرها توزیع گردد و از طرف دیگر دستور داد تا با درج مقالاتی در روزنامه وقایع اتفاقیه توده ملت را با امراض و ناخوشی‌هایی که از آشامیدن آب‌های آلوده و پلید بروز می‌کند متوجه کرده، ضررهای ریختن خاکروبه در آب‌های جاری و شستشوی رخت و لباس در آن را به اطلاع مردم برسانند که شیوع امراض واگیر بلای آسمانی نیست و بلیه زمینی و نتیجه عدم رعایت بهداشت است. 14 در زمینه اقتصادی، امیرکبیر سیاست اقتصادی ایران را بر پایه اصل «حمایت از اقتصاد ملی» قرار داده بود. وضع اقتصادی ما ایجاب می‌کرد که از صنعت داخلی حمایت شود و دولت پشتیبان اقتصاد کشور باشد زیرا دولت ضعیفی چون ایران برای این که در مقابل رقابت همسایگان قوی و حریص خود کمر راست کرده، مقاومت کند ناگزیر باید حامی جدی صنایع داخلی باشد و به وسایل ممکن میزان تولید داخلی را بالا برد و از خطر رقابت خارجیان حفظ کند. بنابراین اجرای این سیاست اقتصادی در 4 بخش شامل توسعه و ترویج صنایع، استخراج معادن، بسط کشاورزی و توسعه تجارت انجام شد. امیرکبیر در مدت صدارت خویش دستور ساخت برخی آثار و بناها و نیز مرمت و احیای برخی از ابنیه تاریخی را صادر کرد. ازجمله این آثار و بناها می‌توان به سرای اتابکیه مشهور به سرای امیر در تهران اشاره کرد که برای پیشرفت و ترقی تجارت در جمادی‌الثانی 1267 به مساعی آقامهدی ملک‌التجار به انجام رسید به تصریح ایستویک مولف انگلیسی که قریب 10 سال بعد از امیر به ماموریت‌های سیاسی به ایران مسافرت کرده است، مبلغ 30 هزار لیره (60 هزار تومان) صرف این بناها گردید.15 (بازار و کاروانسرای امیر و تیمچه). از دیگر آثار امیرکبیر می‌توان به «سرای امیر» در تبریز که از بزرگ‌ترین بازارهای تبریز و از لحاظ تجاری هم‌اکنون اهمیت بسزایی دارد، اشاره نمود. قنات مشهور به «قنات وزیرآباد» در تبریز که در جنوب غربی آن شهر جریان دارد و از بنای باشکوهی که آن نیز از بناها و آثار میرزا تقی‌خان است، می‌گذرد منسوب به امیرکبیر است که هنگام وزارت نظام خود در آذربایجان احداث نموده است.16 به دستور میرزا تقی‌خان امیرکبیر در سفر اصفهان در حوالی هفت دست اصفهان پهلوی عمارت سعادت‌آباد، بنای عظیم تازه‌ای به اسم عمارت اتابکیه مشرف بر زاینده‌رود احداث گردید و نیز در تخته پل اصفهان مشهور به سبزه میدان که سالیان متمادی مردارگاه و کشتارگاه گوسفندان و میدان اعدام و در عین حال کانون فساد بود عمارت باشکوه و بزرگی به نام عمارت میدان ساخته و آنجا را نظیر سرای امیر در تهران و اصفهان محل تجارت کردند. 17 از دیگر آثار امیر عمارتی است در چشمه علی دامغان و ارک معظمی است در شیراز که در سال 1267 نظیر ارک کریمخانی به وسیله عبدالله خان معمارباشی بنا شد. موضوعی که بی‌مناسبت نیست در خاتمه این فصل اضافه کنیم این است که در عهد امیر جمعیت تهران رو به ازدیاد نهاد و اجازه داده شد قریب دویست باب خانه در بیرون دروازه بنا کنند. 18 امیرکبیر در سفر اصفهان دستور داده بود بعضی از آثار دوره صفویه را که دچار تخریب و ویرانی شده بود مرمت کنند از این‌رو به چراغعلی خان نایب‌الحکومه آنجا امر کرد که از ویرانی پل خواجو که در بنیادش رخنه‌ای یافته بود، جلوگیری نماید. چراغعلی خان در اجرای امیرنظام حسن خدمت به خرج داد و پل خواجو را مرمت نمود. مرمت عمارت دولتی بروجرد نیز به دستور امیرکبیر صورت گرفت. احداث چندین حمام سنگ مرمر در تهران و ساختن بناهایی در قصر گلستان به مساعی شاهزاده بهرام میرزا و مرمت قصرهای سابق آنجا که از آثار زندیه می‌باشد از دیگر اقدامات امیرکبیر به‌شمار می‌رود.19 اقدامات مترقیانه امیرکبیر اگر ادامه پیدا می‌کرد نتایج درخشانی به بار می‌آورد، اما متاسفانه در اثر سعایت بدخواهان دولت او مستعجل بود. سعید کائینی پا‌نوشت‌‌ها: 1ـ ناسخالتواریخ نوشته میرزاتقی سپهرلسان الملک2ـ?امیرکبیر و ایران، نوشته دکتر فریدون آدمیت، صفحه 1093ـ مجموعه مکاتبات درباری، کتابخانه مجلس4ـ?امیرکبیر و ایران، نوشته دکتر فریدون آدمیت، صفحه1745ـ اسناد وزارت خارجه انگلیس، جلد 1466ـ امیرکبیر و ایران، نوشته دکتر فریدون آدمیت7ـ نسخه ناقصی از این کتاب که سابقا جزو کتابخانه سلطنتی بوده و فعلا در کتابخانه ملی معارف موجود است.8ـ مجموعه مکاتبات درباری برگرفته از کتاب امیرکبیر و ایران نوشته دکتر فریدون آدمیت9ـ وقایع اتفاقیه، صفحه 4610ـ وقایع اتفاقیه، شماره 1411ـ وقایع اتفاقیه، شماره 10312ـ وقایع اتفاقیه، شماره 3013ـ وقایع اتفاقیه، شماره 1714ـ امیرکبیر و ایران ، نوشته دکتر فریدون آدمیت، صفحه 18015ـ East Wickep 23316ـ تاریخ و جغرافیای دارالسلطنه تبریز17ـ روضه‌الصفا ناصری، جلد دهم، نوشته رضاقلی‌خان هدایت18ـ منتظم ناصری، نوشته محمدحسن خان صنیع‌الدوله19ـ ناسخالتواریخ، نوشته میرزاتقی سپهرلسان الملک
20 اسفند 1392 ساعت 19:08
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 60]
-
گوناگون
پربازدیدترینها