واضح آرشیو وب فارسی:فارس:
تأثیر مرگ «مارشال فهیم» بر انتخابات ریاست جمهوری افغانستان
«مارشال فهیم» میتوانست در انتخابات پیش روی افغانستان نقش تعادلی ویژهای میان اقوام این کشور ایفا کرده و مانع قومی شدن انتخابات شود.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در کابل، مارشال قسیم فهیم معاون اول رئیس جمهور افغانستان که روز یکشنبه بر اثر سکته قلبی درگذشت، از مجاهدان برجسته و نامدار این کشور بود که سابقه جهاد در برابر ارتش سرخ، همرزمی با احمدشاه مسعود و رهبری ائتلاف شمال در برابر طالبان از کارنامه مبارزاتی وی بود. نقش فهیم پس از شهادت احمدشاه مسعود برجستهتر شد زیرا فرماندهی ائتلاف شمال که نیروی مقاومت در برابر طالبان بود را به عهده داشت. پس از حادثه یازده سپتامبر 2001 که آمریکا نگاه خود را معطوف به افغانستان کرد، نیروهای تحت امر فهیم نقش مهمی را در شکست طالبان ایفا کردند، از این رو و به دلایل دیگر در شکلگیری نظام افغانستان نوین نظر و دیدگاههای ائتلاف شمال فوقالعاده حائز اهمیت بود. «گری شرون» نخستین فرمانده CIA که برای شکار اعضای القاعده و براندازی طالبان در رأس تیمی وارد افغانستان شده بود، در کتاب «ماموریت سقوط» به نقش محوری و کلیدی فهیم در ائتلاف شمال اشاره میکند. همچنین «جیمز دابینز» نماینده ویژه اوباما در امور افغانستان و پاکستان که در سال 2001 به عنوان نماینده دولت جرج بوش برای تشکیل دولت جانشین طالبان تلاش میکرد، در کتابی که خاطرات آن زمان خود را به رشته تحریر در آورده، به طور متعدد به نقش کلیدی فهیم در شکلگیری کنفرانس بن اشاره میکند. فهیم یکی از نمایندگان قدرتمند قوم تاجیک بود دیدگاههای فهیم پس از تشکیل حکومت موقت نیز حائز اهمیت و کلیدی بود. وی به عنوان یکی از نمایندگان قدرتمند قوم تاجیک در حکومت افغانستان نقشهای کلیدی را در مقاطع حساس ایفا کرد و از این رو کسانی که فهیم را یکی از ستونهای اصلی نظام افغانستان نوین مینامند، سخن به گزافه نگفتهاند. فهیم در زمانی درگذشت که افغانستان در یکی از مقاطع حساس سیاسی قرار دارد. کمتر از یک ماه به انتخابات ریاست جمهوری افغانستان باقی مانده است، این انتقال سیاسی با خروج بخش عمده نظامیان خارجی از افغانستان و واگذاری مسئولیت تأمین امنیت این کشور به نیروهای افغان همراه شده است. در زمانی که افغانستان به شدت وابسته به کمکهای خارجی است، آمریکا بزرگترین حامی مالی افغانستان ادامه کمکهای نظامی و اقتصادی خود را به امضای پیمان امنیتی با کابل مشروط کرده و حامد کرزی حاضر نیست که بدون برآورده شدن پیششرطهایش آن را امضا کند. روند مصالحه با مخالفان مسلح افغانستان همچنان سردرگم است و برخی رئیس جمهور افغانستان را به دلیل علایق قومی، متهم میکنند که به مخالفان مسلح امتیاز میدهد. رتبه بالای فهیم در بین سایر همرزمان «احمدشاه مسعود» فهیم نماینده عالیرتبه قوم تاجیک در دولت افغانستان بود و هر چند پس از احمدشاه مسعود هیچ کس از تاجیکان نتوانست مانند وی اقتدار به دست آورد اما از میان سایرین، فهیم بارزتر از دیگران بود. در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، تیمهای مختلفی تشکیل شده است. این تیمها را میتوان به پنج گروه دولتی، اپوزیسیون، جهادی، مستقل و تکنوکرات (که البته رنگ عوض کردهاند) تقسیم بندی کرد. فهیم هیچگاه به طور علنی از هیچ یک از جناحها حمایت نکرد اما بالعکس وی آشکارا علیه تکنوکراتها سخن گفت. این فرمانده جهادی در یکی از سخنرانیهای اخیر خود با اشاره به تلاش تکنوکراتها در آستانه انتخابات هشدار داد اجازه نمیدهد آنهایی که گذرنامه دوگانه دارند، بر افغانستان حکومت کنند. در 3 جناح دیگر یعنی دولتی، اپوزیسیون و جهادی، یا همکاران دولتی یا همسنگران سابق فهیم حضور دارند. اما این که این مرد پرقدرت تاجیک از کدام یک حمایت میکرد هرگز به وضوح مشخص نشد. هر چند در جناح اپوزیسیون دکتر عبدالله عبدالله یار و همسنگر قدیمی وی و دیگر سران تاجیک مانند یونس قانونی، عطامحمد نور و صلاحالدین ربانی قرار دارند و یک بار این ادعا هم مطرح شد که فهیم با عبدالله ائتلاف کرده است اما هیچگاه این مطلب از سوی فهیم تأیید نشد. یکی از علل موفقیت کرزی در دور قبل حضور فهیم در کنار وی بود جناح دولتی به خوبی موقعیت فهیم را درک میکرد و در تلاش این تیم برای جلب حمایت فهیم از کاندیدای مورد نظر نیز نباید شک و تردید کرد. یکی از علل موفقیت حامد کرزی در انتخابات ریاست جمهوری دوره پیش، حضور مارشال فهیم در کنار وی عنوان میشود. در حال حاضر به جز احمدضیاء مسعود که معاون اول زلمی رسول است(گفته میشود که مورد تأیید رئیس جمهور میباشد)، تقریبا تمامی چهرههای سرشناس تاجیک به دور عبدالله گرد آمدهاند و در صورت تداوم این وضعیت امکان دو قطبی شدن یا قومی شدن انتخابات میان پشتونها و تاجیکان محتمل است، از این رو حمایت فردی همچون مارشال فهیم میتوانست نخست از این کار پیشگیری کند و در ثانی بخشی از آراء تاجیکان را برای زلمی رسول کسب کند. زمزمههایی در مورد گرایش فهیم به تیم حاکم شنیده میشد. اعطای امتیازات مادام العمری مارشالی از سوی حامد کرزی به فهیم در روزهای اخیر حاکی از جو صمیمی و تفاهم میان دو طرف دارد. این نکته مسلم است که مهمترین دغدغه حامد کرزی در این ایام انتخابات ریاست جمهوری پیشرو است. وی سفر خود به سریلانکا را قربانی مذاکرات پیرامون انتخابات کرد. بنابراین بسیار محتمل است که اعطای امتیازات مارشالی در راستای تفاهم یا زمینه سازی برای این تفاهم در مورد انتخابات صورت گرفته باشد. کارنامه 12 سال اخیر فهیم نشان داد که تنها یک فرمانده نظامی نیست بلکه در زمینه سیاست نیز پختگی لازم را داشت. وی از معدود سیاستمدارانی بود که در جامعه سنتی افغانستان توانست 12 سال جایگاه خود را در مرکز حکومت حفظ کند. فهیم به دلیل درایت و جایگاه سیاسی و قومی نه تنها تکیهگاه تاجیکان محسوب میشد بلکه در چالشهای سیاسی مورد اعتماد دیگر جناحها و اقوام نیز بود. نتیجهگیری با مرگ فهیم، تاجیکان وزنه سنگینی را درون حاکمیت از دست دادند و هر فردی قادر نیست که این جایگاه را پر کند. بدون فهیم تاجیکان که از منتقدان رفتارهای سیاسی و قومی دولت هستند، نقش کنترلی محدودتری خواهند داشت. در آستانه انتخابات مارشال میتوانست نقش پل ارتباطی را میان این دو جناح بازی کند که با نبود فهیم این خلأ به خوبی پدیدار خواهد شد. فهیم میتوانست نقش تعادلی را در انتخابات ایفا کرده و یکی از عوامل موثر در پیشگیری از قومی شدن انتخابات باشد. خطری که میتواند از چالشهای عمده انتخابات پیش رو محسوب شود. در فقدان فهیم این خطر وجود خواهد داشت مگر آن که دیگر سیاستمداران افغان خلأ ناشی از فقدان وی را پر کنند. با توجه به جایگاه قومی و اجتماعی فهیم، تیمی که به حمایت از وی چشم دوخته بود، با مرگ فهیم رأی زیادی را از دست داد و برای پر کردن این خلأ تلاش و رایزنیهای گستردهای را نیاز دارد. انتهای پیام/خ
92/12/19 - 12:54
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 53]