واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین:
سرچشمه آمازون تعیین سرچشمه اصلی بزرگترین رودخانه جهان در طول تاریخ به نحو شگفتآوری با دشواریهای خاص خود همراه بوده است.
دانشمندان حداقل از اواسط قرن 17 میلادی به بعد بر سر این که نقطه شروع رودخانه آمازون دقیقا کجا می تواند باشد با یکدیگر بحث و اختلاف نظر جدی داشته اند. تا مدت ها فقط پنج رودخانه جنوب غربی پرو به عنوان سرچشمه های اصلی احتمالی رودخانه آمازون مورد توافق جمعی قرار گرفتند و این تعداد طی سال ها حتی کمتر هم نشد، اما بتازگی یک محقق و خبرنگار علمی ژورنال علمی «عرصه» مدعی شده سرچشمه حقیقی این رودخانه را کشف کرده است. مجله عرصه یکی از مجلات معتبر آکادمیک در زمینه جغرافیای زیستی و فیزیکی است که انتشارات علمی، تخصصی و دانشگاهی بین المللی وایلی از سال 1969 میلادی آن را چاپ می کند. جیمز کنتوس از دانشگاه سنت دیه گو آمریکا و نیکلاس تریپسویچ از مرکز تحقیقات باستان شناسی دانشگاه برکلی کالیفرنیا نویسندگان این مقاله جنجال برانگیز هستند که معتقدند رودخانه مانتارو واقع در جنوب غربی کشور پرو را باید به عنوان سرچشمه اصلی رودخانه آمازون معرفی کرد. اگر نظریه آنها درست باشد، این کشف تازه باعث خواهد شد حدود 75 تا 92 کیلومتر بر طول رودخانه آمازون افزوده شود و این در حالی است که براساس آخرین داده های مرکز تحقیقات زمین شناسی آمریکا طول این رودخانه 6.437 کیلومتر برآورد شده است. یکی از دلایلی که جایگاه رودخانه مانتارو را به این مرز ارتقاء می دهد، چرخش یا اصطلاحا خمش منحصربه فرد این رودخانه در نیمه پایین دست است که باعث می شود این رودخانه از آنچه در واقعیت هست کوچک تر جلوه کند، اما این که جغرافیدانان بتوانند رودخانه مانتارو را به عنوان سرچشمه اصلی آمازون بپذیرند، دقیقا به این مساله بستگی دارد که این دانشمندان بخواهند چه تعریفی از سرچشمه رودخانه ارائه دهند؛ این که آیا سرچشمه صرفا دورترین نقطه بالادست است که بیشترین حجم آب آمازون را تامین می کند یا این که فقط دورترین نقطه طولانی ترین انشعاب در حوضه آبخیز را باید سرچشمه تلقی کرد. اینها پرسش هایی است که به گفته جغرافیدانان هنوز درباره آن ابهاماتی وجود دارد. سرچشمه های متعدد؟ به گفته اندرو جانستون یکی از جغرافیدان موزه ملی هوا فضای اسمیتسونین، رودخانه مارانیون در قرن 18 میلادی به عنوان سرچشمه آمازون شناخته شد. این رودخانه در مقایسه با دیگر انشعابات، هنوز هم بیشترین حجم آب جاری را به آمازون تزریق می کند. بعدها رودخانه اوکایالی یکی از شاخه های پایین دست رودخانه آپوری ماک به دلیل این که بزرگ ترین سرشاخه یا انشعاب آمازون بود، به عنوان سرچشمه معرفی شد. از سال 1971 میلادی (1350هـ .ش) و بعد از سفر تحقیقاتی به سرپرستی لورن مکین تایر کاپیتان بازنشسته نیروی دریایی آمریکا نیز قله پوشیده از برف میس می، عنوان سرچشمه آب رودخانه آپوری ماک و آمازون را به خود اختصاص داد. ادامه سفر تحقیقاتی مکین تایر سال 2000 میلادی (1379) و با همراهی اندرو جانستون جغرافیدان صرفا تاکیدی بود بر این که دریاچه تیکلاکوچا در پایین دست کوه میس می می تواند سرمنشأ و رودخانه آپوری ماک طولانی ترین جریان بالادست رودخانه آمازون تلقی شود. ابهامات هنوز پابرجاست برخی از جغرافیدانان بر این باورند مشکلی که در پذیرش ادعای دکتر کنتوس و همکارش وجود دارد، این است که رودخانه مانتارو پس از ساخت سد تابلاچاکا در سال 1974 میلادی (1353) تقریبا مدت پنج ماه از سال را کاملا خشک می شود. علت این امر نیز صرفا به دلیل انحراف آب در بخشی است که رودخانه نسبتا پرپیچ و خم می شود. به گفته خوان والدز، مسئول بخش تحقیقات جغرافیایی مجله نشنال جئوگرافی که خود در عین حال یک جغرافیدان برجسته و مشهور نیز هست، مشکل این قضیه دقیقا از اینجا ناشی می شود که برای تعیین یک منطقه به عنوان سرچشمه اصلی رودخانه، جریان آب باید در آن قسمت ممتد و روان باشد در حالی که این مساله درباره نقطه پیشنهادی جدید صحت ندارد. nationalgeographic / مترجم: فرناز حیدری
یکشنبه 18 اسفند 1392 4:50
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: جام جم آنلاین]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 58]