واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا:
حیات وحش؛ ثروت زیستی استان مرکزی اراک - ایرنا- ثروتهای هر کشور بر سه بخش مادی، فرهنگی و زیستی تقسیم می شود و حیات وحش و تنوع زیستی یک بخش مهم و ارزشمند این ثروت است.
این ثروت خداداد از منابع بالقوه طبیعی،پشتوانه زیست باکیفیت و مناسب جوامع انسانی است که استان مرکزی از این نظر بسیار غنی است و بر سومین سکوی غنای زیستگاهی کشور تکیه داده است.
تنوع زیستی منشاء و کانون مولد تامین غذا، دارو ، مایحتاج مادی و زیستی جوامع انسانی است و حفظ و احیای آن به عنوان منابع پایه و زیرساختی حیات و میراث طبیعی وظیفه تک تک بخشها و لایه های اجتماعی است.
استان مرکزی با دارا بودن یک و هشت صدم درصد مساحت کشور و اقلیم معتدل کوهستانی در کنار عرصه های کویری و دشت ، محیطی مستعد در پذیرش و پروش تنوع زیستی را دارد به طوریکه هم اینک یکهزار و 336 گونه گیاهی و 335 گونه جانوری در آن شناسایی شده است.
این استان در عرصه تنوع جانوری خود 205 گونه پرنده، 53 گونه پستاندار، 54 گونه خزنده، چهار گونه دوزیست و 19 گونه ماهیان را جای داده که گنجینه ای باارزش و کم نظیر را شامل می شود.
12 اسفند ماه به عنوان روز جهانی حیات وحش فرصتی مغتنم است که ظرفیتهای زیستی استان مرکزی به عنوان یکی از داشته های مهم این منطقه معرفی شود و ساز و کارهای موثر حفاظتی و احیایی گونه های باارزش و عرصه های زیستگاهی بازتعریف و تقویت شود.
هم اینک 12 و نیم درصد از مساحت استان مرکزی در قالب 11 منطقه تحت مدیریت زیست محیطی قرار دارد که دو منطقه حفاظت شده ˈهفتاد قلهˈ اراک و ˈالوندˈ خمین، دو پناهگاه حیات وحش راسوند شازند و جاسب دلیجان، شش منطقه شکار ممنوع شامل بازرجان تفرش، کلاهه آشتیان، چال خاتون شازند، پلنگاب خنداب، خرقان زرندیه و تالاب میقان و اثر ملی طبیعی غار نخجیر استان مرکزی را شامل می شود.
حیات وحش مهم مناطق کوهستانی که بر بستر بخش گسترده ای از نوار کوهستانی زاگرس زیست دارد و تا ارتفاعات سه هزار متری مشاهده می شود شامل کل و بز، قوچ و میش، پلنگ، سیاه گوش و کاراکال است و در کنار آن طیف بزرگی از تنوع زیستی مناطق دشتی و بیابانی شامل آهو، سمور، گربه وحشی، انواع جوندگان و پرندگان شکاری نیز به چشم می خورد.
در حوزه مناطق دشتی و بیابانی نیز استان مرکزی بستر پذیرنده طیف های مختلف جانوری است که در سرامد آن می توان به گونه های برجسته پرندگان شامل شاهین، بحری، بالابان، دلیجه، باقرقره، بلدرچین و انواع گنجشکسانان اشاره کرد.
استان مرکزی در حوزه حیات وحش تالابی نیز میراث دار گنجینه ای غنی است که از جمله ان می توان از درنای خاکستری ، فلامینگو، خوتکا، سنقر تالابی، عقاب تالابی ، حواصیل خاکستری ، لک لک سفید ، تنجه، آنقوت و انواع کاکایی را نام برد.
فون و فلور (مجموع جانوران و گیاهان هر منطقه ) به عنوان داشته طبیعی هر اقلیم حاصل میلیونها سال است و اهمیت آن در حد زبان و فرهنگ هر منطقه باید نهادینه و بزرگنمایی شود.
توسعه پایدار که مبنای برنامه ریزی اصولی و تصمیم سازی کلان هر منطقه است اگر بدون توجه به حفظ و حراست داشته های طبیعی و زیستی دنبال شود لطمات جبران ناپذیری بهمراه دارد که خسارات سنگین آن در حوزه تنوع زیستی با تخریب زیستگاهها و تهدید و انقراض گونه های ارزشمند گیاهی و جانوری نشان داده می شود.
اتحادیه بین المللی حفاظت محیط زیست (IUCN) به عنوان مرجع حوزه حفاظت زیستی و منابع طبیعی در جهان، هرساله فهرستی از گیاهان و جانوروان رو به انقراض مناطق مختلف جهان را با نام فهرست قرمز منتشر می کند که وجود تعدادی از گونه های ارزشمند گیاهی و جانوری استان مرکزی در این لیست لزوم توجه ویژه تصمیم سازان کشور و استان را به مباحث توسعه ای و مشارکت در احیا و حفظ تنوع زیستی مورد تاکید قرارد می دهد.
بر اساس فهرست قرمز امسال این سازمان بین المللی یوزپلنگ ایرانی به عنوان گونه در معرض خطر انقراض و هفت گونه زرده بره، پلنگ، پازن، خفاش نعل اسبی مدیترانه ای و خفاش نعل اسبی کوچک، قوچ ارمنی و آهوی ایرانی در استان مرکزی در رده گونه های آسیب پذیر معرفی شده اند.
در گونه های پرندگان نیز در فهرست قرمز اتحادیه بین المللی حفاظت محیط زیست ، نام کرکس کوچک در زمره گونه های در معرض خطر انقراض و سه گونه عقاب شاهی، هوبره و دلیچه کوچک در رده گونه های آسیب پذیر استان مرکزی معرفی شده اند.
این فهرست همچنین در حوزه خزندگان نیز زنگ خطر آسیب پذیری را برای دو گونه آگامای سر وزغی و لاکپشت مهمیزدار عربی در استان مرکزی به صدا درآورده است که در تمامی گونه های اشاره شده نیاز است برنامه احیایی و حفاظتی مناسبی تعریف و اجرا شود.
آنچه مسلم است انسان به عنوان بخشی از چرخه زیستی و حیات سهم معین و تعریف شده ای را در رد پای اکولوژیک دارد و دخالتهای بی رویه او در طبیعت به نابودی گونه های ارزشمند و برهم خوردن نظام زیستی می انجامد که پیامدهای وخیم آن گریبانگیر خود انسان نیز می شود.
در قرن حاضر بدرفتاری انسان با طبیعت پیرامون خود در روند انقراض گونه های زیستی، نگرانی های عمیقی را ایجاد کرده بطوری که بسیاری از گونه ها از چرخه طبیعت حذف شده اند و بسیاری نیز با کابوس نابودی دست بگریبانند.
زیستگاه هفتاد قله اراک در گذشته نه چندان دور یکی از کریدورهای اصلی آهوی ایرانی بوده که کمربند کوهستانی زاگرس را در پهنه استانهای لرستان، همدان ، مرکزی و اصفهان به هم متصل می کرده است اما امروز به دلیل تخریب های زیستگاهی و توسعه بی رویه انسانی جمعیت این گونه ارزشمند به شدت کاهش یافته بطوریکه محیط زیست استان مرکزی در صدد طرحهای احیایی و حفاظتی خاص برای این گونه ارزشمند است.
اگرچه پازن به عنوان نماد زیستی استان مرکزی ثبت شده اما وجود نام این گونه در فهرست قرمز اتحادیه جهانی محیط زیست نگرانی ها را برانگیخته است گونه ای که وفور آن در زمان قاجاریه زیستگاه هفتادقله را به عنوان یکی از شکارگاههای اصلی شاهان تبدیل کرده بود و کتیبه های نقش بسته بر دل ارتفاعات این منطقه حفاظت شده گواه حیات وحش غنی این منطقه بوده است.
ثبت تصویر پلنگ ایرانی و مشاهده شاه گوش در زیستگاه های استان مرکزی بیانگر این است که این منطقه ظرفیتهای منحصر بفرد و استعدادهای طبیعی مناسبی دارد که باید ضمن حفاظت بهینه و احیای آنها از این داشته ها به درستی در حوزه جذب گردشگر طبیعی، تولید ثروت و اشتغال مولد بهره جست.ک/4
مژگان حیدری
13/12/1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 80]