محبوبترینها
قیمت انواع دستگاه تصفیه آب خانگی در ایران
نمایش جنگ دینامیت شو در تهران [از بیوگرافی میلاد صالح پور تا خرید بلیط]
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1830766278
دکتر محسن جلیلوند راهبرد دفاعی متحدانه و پتانسیل نظامی خارجی عربستان سعودی
واضح آرشیو وب فارسی:فارس: دکتر محسن جلیلوند
راهبرد دفاعی متحدانه و پتانسیل نظامی خارجی عربستان سعودی
استراتژی نظامی عربستان در خلیج فارس تابعی از متغیر استراتژی نظامی آمریکا است. یعنی هر زمانی که آمریکایی ها استراتژی نظامی خود را تغییر دهند، استراتژی نظامی آنها هم تغییر می کند.
در سال 1923 میلادی همزمان با تاسیس دولت واحد عربستان سعودی، نیروی نظامی این کشور، از جمله نیروی زمینی، نیز تشکیل شد. پس از اکتشاف نفت و ملاقات ملک عبد العزیز و فرانکلین روزولت، رئیس جمهور وقت آمریکا، ایالات متحده هم پیمان اصلی عربستان گردید. نزاع اعراب و اسرائیل در 1948 میلادی، سقوط محمدرضا پهلوی، و هراس از گسترش تشیع، از عوامل موثر بر توجه ریاض به تقویت ارتش عربستان است. در همین راستا نوشتار زیر در مورد وضعیت، توان و قدرت عربستان می باشد. توان، برنامه ها و اهداف گذشته ی نظامی عربستان عربستان کشوری دست ساخته است. عربستان بعد از قرارداد سایکس - پیکو در منطقه خاورمیانه شکل گرفت. یعنی بعد از توافق انگلیسی ها با عبدالعزیز بن سعود، متحد قبلی انگلستان (شریف حسین) کنار گذاشته شد و آل سعود در عربستان قدرت گرفتند. ساختار جغرافیایی عربستان بر اساس خاطرات سایکس، وزیر خارجه انگلستان، و پیکو، وزیر خارجه فرانسه، بر پایه ساختارهای مرزی کشوری چون ایران نیست. این مرزها که بعدها بدان عربستان سعودی اطلاق شد، داری خطوط صافی است که صرفا بر روی کاغذ شکل یافته است. یعنی باید گفت، این کشور هم ساختار حکومتی اش دست ساز است، و هم ساختار جغرافیایی آن، که آنها را وادار کرده تا به برخی از عوامل متوسل شده تا خود را حفظ کنند. لذا تا قبل از انقلاب اسلامی، عربستان زیر سایه نظامی ایران قرار داشت. بر اساس سیاستی که برخی بدان سیاست دو ستونی آمریکا نام داده اند، ایران به عنوان ستون نظامی و عربستان به عنوان ستون مالی در خاورمیانه مطرح بود. در این راستا آمریکایی ها نمی خواستند عربستان از نظر ساختار نظامی دست بالایی در منطقه خاورمیانه داشته باشد. به همین خاطر دولت عربستان در آن زمان هر چند تلاش کرد تا توان نظامی خود را افزایش دهد، اما آمریکایی ها دو چیز را حفظ می کردند؛ نخست شاه به عنوان ژاندارم خلیج فارس همیشه باید برتری نظامی داشته باشد و دوم اینکه توان نظامی کشورهای عرب منطقه همیشه پایین تر از توان نظامی اسرائیل باشد. به همین منظور عربستان ناگزیر این امر را حفظ کرد. عربستان حضور نظامی خارجی خود را در دو بخش انجام می دهد؛ نخست به گونه غیر رسمی و یارگیری از شهروندان کشورهای فقیری مانند سودان، سومالی و.. تا آنها را به عنوان گروهی شبه نظامی تقویت و آموزش داده و در جنگ های مختلف دنیا وارد عمل شود بخش دوم و کلاسیک نیروی خارجی هم نیروی نظامی کشورها شورای همکاری خلیج فارس با فرماندهی عربستان است. بعد از انقلاب اسلامی ایران تحولات دیگری رخ داد و آمریکایی ها در جنگ ایران و عراق، توان نظامی کشورهای منطقه و حاشیه خلیج فارس را تقویت کردند تا با به وجود آوردن شورای همکاری خلیح فارس، ایران را محدود کنند. با وقوع جنگ در سال 1991، بین آمریکا و متحدین از یک سو و عراق از سوی دیگر، عربستان زیر نظر فرماندهی آمریکا در این جنگ شرکت کرد تا برای نخستین بار بتواند نقش خارجی داشته باشد. یعنی هر چند عربستان در جنگ 1973 بخشی از سرویس نظامی خود را به کمک مصر و سوریه فرستاد، اما در جنگ 1991 برای نخستین بار وارد جنگ شد و حتی خاک این کشور هم مورد هجوم موشک های عراق قرار گرفت. وضعیت نظامی عربستان عربستان پس از وقوع انقلاب اسلامی ایران تصمیم گرفت که توان نظامی خود را افزایش دهد. این امر با حمایت آمریکایی ها همراه بود. عربستان با جمعیت بیست و شش میلیون نفری، دارای حدود 250 هزار نفر پرسنل نظامی است. این کشور با داشتن 1300 دستگاه تانک، چهار هزار و دویست نفربر، 350 عراده توپ کششی و خود کششی، پدافند موشکی و همچین تعداد زیادی خمپاره انداز و سامانه دفاع موشکی در موقعیت خوبی است. نیروی هوایی عربستان 1200 هواپیمای جنگنده دارد. همچنین این کشور 341 هلی کوپتر و 217 فرودگاه عملیاتی دارد. این نیرو بعد از اسرائیل و مصر، بیشترین تعداد هواپیما را در خاورمیانه داراست. نیروی دریای این کشور قدرتمند نیست، ولی دارای ناوچه و قایق و... است. بودجه نظامی عربستان در حدود 40 میلیارد دلار است. در حال حاضر عربستان در حال تقویت توان نظامی خود به هر نحوی است. چنانچه تمام جنگنده های اف 15 این کشور (که بعد از آمریکا و ژاپن بیشترین تعداد آنها را دارد) به روز، بازسازی و نوسازی شده است. همچنین عربستان جنگنده های تورنادو خود را کنار گذارده و تایفون یور فایتر را از اروپا خریداری و 72 فروند از آنها را دریافت کرده است. عربستان از نظر توان نظامی اکنون در جایگاه بیست و ششمین قدرت نظامی جهان است. راهبردهای دفاعی و نظامی عربستان نسبت به یک دهه گذشته در واقع راهبرد نظامی تمام کشورهای خاورمیانه، بعد از حمله آمریکا به عراق و افغانستان، دچار تغییر شد. در واقع حضور نظامی آمریکا تا آن زمان صرفا در حد حضور ناوگان پنجم خود در بحرین بود؛ اما بعد از این دوران، آمریکایی ها با دو جنگ عراق و افغانستان و اشغال دو کشور، حضور مستقیمی در منطقه داشتند. این امر موجب شد راهبرد نظامی تمام کشورهای منطقه تغییر کند. در این راستا آمریکا کشورهای دوست و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را زیر چتر نظامی خود قرار داد. در ادامه با سفر جرج بوش، رئیس جمهور آمریکا، به عربستان، دو کشور قراردادی استراتژیک را امضا کردند و واشنگتن متعهد به کمک به عربستان، در مقابل حمله به عربستان شد. با این وجود، هر چند عربستان از گذشته زیر نفوذ نظامی آمریکایی ها بود، اما بعد از آن آمریکایی ها هزینه های دفاعی را به عربستان تحمیل و عربستان را از نظر استراتژیکی زیر چتر نظامی خود قرار دادند. این امر باعث شد راهبرد دفاعی عربستان از راهبرد دفاعی مستقلانه به راهبردی دفاعی متحدانه تغییر یابد . جایگاه نظامی عربستان سعودی در سطح شورای همکاری خلیج فارس نقش عربستان در شورای همکاری خلیج فارس، نقش پدر یا برادر بزرگ است. نقش عربستان در این شورا موجب شده است تا همه اعضا شورا زیر نفوذ عربستان بوده و معمولا سیاست های خود را با عربستان هماهنگ کنند. به گونه ای که مثلا وقتی در بحرین مردم بر ضد دولت دچار مشکل شدند، عربستان وارد عرصه شد و ارتش این کشور به دخالت در بحرین پرداخت. نقش عربستان در شورای همکاری خلیج فارس، نقش پدر یا برادر بزرگ است. نقش عربستان در این شورا موجب شده است تا همه اعضا شورا زیر نفوذ عربستان بوده و معمولا سیاست های خود را با عربستان هماهنگ کنند. قابلیت های ضربتی و تهاجمی بنا به برخی گزارش ها، نیروی هوایی پادشاهی عربستان سعودی پس از نیروی هوایی ارتش اسرائیل و نیروی هوایی ارتش مصر، سومین قدرت هوایی در منطقه خاورمیانه محسوب می‌شود. نیروی هوایی پادشاهی عربستان سعودی با خریدهای کلان نظامی و بکارگیری تجهیزات مدرن توانسته خود را قوی کند. اما دشوار است که بگوییم عربستان توانسته قابلیت های دفاعی خود را به تهاجمی سوق داده باشد. نیروی هوایی عربستان در واقع باید با اجازه آمریکایی ها عمل کند. حتی باید گفت کل ساختار نظامی عربستان با اجازه آمریکایی ها عمل می کند. از نگاه آمریکایی ها عربستان منبع نفت است و اجازه ایجاد چالش به آن نمی دهند تا خود در هر اقدام نظامی پیش قدم باشد؛ لذا صرفا توان دفاعی این کشور تقویت شده است. البته باید گفت از نگاه آمریکایی ها توان نظامی عربستان باید همیشه پایین تر از توان نظامی اسرائیل باشد. همچنین آمریکایی ها تا حدی عربستان را تقویت می کنند تا ریاض صرفا در مقابل جمهوری اسلامی ایران توان دفاعی داشته باشد. بنابراین باید گفت توان فرماندهی در ارتش و نیروی آنها وجود ندارد، اما با تمام این نکات، هر چیزی در جنگ مشخص می شود. یعنی مشخص نیست که عربستان با تمام سلاح های خود دارای چه نوع توان عملیاتی است. در همین راستا حتی شنیده شده است که برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس به حدی دارای کمبود خلبان هستند که خلبان های آمریکایی هواپیماهای آنها را به پرواز در می آورند تا ساعت پروازشان را پر کنند. در واقع عربستان توان آموزش تعداد زیادی خلبان و ایجاد چالش در سطح بالا را ندارد. عربستان در زمان جنگ ایران و عراق موشک های برد بلندی از چین گرفته است، اما بدون اجازه آمریکایی نمی تواند از این موشک ها استفاده کند. بنابراین باید گفت در واقع توان عملیاتی عربستان هر چند در صحفه کاغذ خیلی بالا است، اما در صحنه ی عمل به گونه دیگری است. خیزش های عربی سه سال گذشته و نقش خارجی عربستان آمریکایی ها در سه سال گذشته بخشی از وظایف و سیاست های خود در منطقه خاورمیانه را به عربستان محول کرده اند. به عنوان مثال، بسیاری از گروه های جهادی و تفکیری در خاورمیانه دارای خواستگاه اقتصادی و حمایت مالی عربستانی هستند. آمریکایی ها به دو دلیل بخشی از وظایف خود را به عربستان محول کرده اند؛ نخست انداختن هزینه های اقتصادی این رویکرد به گردن عربستان، و در کنار آن، هزینه های جانبی و روانی آن را نیز به عربستان بسپارند تا اگر در آینده اتفاقی رخ داد، حمایت آمریکا از گروه های ترویستی برجسته نگردد. یعنی عربستان در واقع ابزاری برای سیاست های کلی آمریکا در منطقه شده تا آنها از راه عربستان سیاست های خود را به پیش برند. هر چند عربستان دارای تفکرات خاصی برای خود بوده و در لبنان، سوریه و عراق نیز در این راستا عمل می کند، اما بدون چراغ سبز آمریکا و به گونه مستقلانه توان روانی و مادی خاصی ندارد که وارد عرصه های خارجی در منطقه گردد. بودجه نظامی عربستان در حدود 40 میلیارد دلار است. در حال حاضر عربستان در حال تقویت توان نظامی خود به هر نحوی است. چنانچه تمام جنگنده های اف 15 این کشور به روز، بازسازی و نوسازی شده است. همچنین عربستان جنگنده های تورنادو خود را کنار گذارده و تایفون یور فایتر را از اروپا خریداری و 72 فروند از آنها را دریافت کرده است. روابط نظامی و دفاعی عربستان با کشورهایی چون فرانسه و... در سطح نظامی و به ویژه تجارت تسلیحات در جهان نوعی تقسیم کار بین المللی وجود دارد. یعنی تمام این عرصه ها تعریف شده است. چنانچه اگر فقط آمریکایی ها به اسرائیل سلاح بفروشند، اروپایی ها باید برخی از سلاح های خود را به عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس بفروشند. یعنی نوع تقسیم کار بین قدرت های بزرگ وجود دارد و عربستان به گونه خود مختار نمی تواند از اروپا سلاح بخرد. جدا از این، ساختار تسلیحاتی و نظامی جهان از یک الیگارشی پیروی می کند. وقتی اروپایی ها قرار است جنگنده اروپایی بسازند، موتور آن آمریکایی است و باید با هماهنگی آمریکایی ها صادرات آن مورد توجه قرار گیرد. چنانچه در مقابل هم، اکنون در پروژه اف سی و پنج انگلیسی ها هم دخیل هستند. یعنی در واقع آمریکا در تمام صنایع نظامی اروپا حداقل دارای سهام 15 درصدی است و بدون اجازه آمریکا، اروپایی ها نمی توانند یورتایفون به عربستان بفروشند. چرا که یوروتایفون از موتور های رویزرویز بهره می گیرد و بیشتر از 15 درصد سهام آن آمریکایی است و بدون اجازه آمریکا فروخته نمی شود. جدا از این هر چند توان نظامی روسیه خوب است، اما در حوزه تکنولوژی در حدی نیست که عربستانی ها حاضر به پرداخت پول گزافی برای آن باشند. به علاوه عربستان نمی تواند بدون اجازه آمریکایی ها از پاکستان یا روسیه سلاحی خریداری کند و این امر مطمئنا با هماهنگی آنها صورت خواهد گرفت. توان بومی و صنعتی عربستان سعودی و واردات و صادرات اگر به توان بومی و صنعتی عربستان در حوزه مسائل دفاعی توجه کنیم، باید گفت عربستان هر چند بتواند سلاح هایی مانند کلاشینکف و ژ3 را مونتاژ کرده و بسازد، اما دارای توان بالایی نیست. در واقع کشورهای خاورمیانه در حدی نیستند که بتوانند سلاح های خیلی پیشرفته بسازند. یعنی تنها ایران و یا اسرائیل در حوزه صنایع موشکی، هوایی و.. توانایی هایی دارند، ولی دیگر کشورها در حدی نیستند که توان خودجوش بومی داشته باشند. جدا از این باید گفت عربستان هر چند دارای صادرات نظامی و دفاعی نیست، اما در زمینه واردات خرید های کلان و عمده ای انجام داده است. در واقع عربستان هم چون هر کشوری از خرید سلاح خود دو منظور و هدف را پیگیری می کند؛ نخست حفظ امنیت خارجی خود، و دوم حفظ امنیت داخلی در کشور. یعنی وقتی کشوری هلی کوپتر خریداری می کند، این سلاح صرفا در تهاجم خارجی نقش ندارد، بلکه بخش عمده از آن در سرکوب داخلی استفاده می شود. چنانچه مثلا سیصد و چهل و یک فروند هلی کوپتر عربستان صرفا برای دفاع از مرزها نیست، بلکه برای سرکوب شورش داخلی هم کارآمد است. در همین راستا با توجه به وضعیت نیروی زمینی عربستان (که دارای توان عملیاتی بالایی نیست)، آنها نیروی هوایی خود را تقویت کرده تا خود را به راحتی حفظ کنند. عربستان کشوری دست ساخته است. عربستان بعد از قرارداد سایکس - پیکو در منطقه خاورمیانه شکل گرفت. یعنی بعد از توافق انگلیسی ها با عبدالعزیز بن سعود، متحد قبلی انگلستان (شریف حسین) کنار گذاشته شد و آل سعود در عربستان قدرت گرفتند. سامانه موشکی خلیج فارس و نوع همکاری های نظامی و مشارکت عربستان با آمریکا سامانه موشکی طرح کلان و استراتژیکی از سوی آمریکا برای محدود کردن کشورهایی است که احتمال می رود در آینده به آمریکا حمله نظامی کنند. این برنامه کوچک شده ای از طرح جنگ ستارگان و ابتکار دفاع استراتژیک است. در واقع سپر موشکی در چارچوب طرح اصلی آمریکا برای روسیه، ایران کره شمالی و.. است، که احتمال تهدید منافع آمریکا از سوی آنها وجود دارد. حتی گنبد آهنین اسرائیل هم بخشی از این طرح است. برنامه سپر دفاع موشکی در برخی از کشورها به گونه نرم افزاری پیاده شده و در برخی دیگر از کشورها این سپر به گونه سخت افزاری مورد توجه قرار گرفته است. مثلا در جمهوری چک و لهستان رادارهای سپر دفاع موشکی نرم افزاری است، اما در ترکیه و اسرائیل پاتریوت ها مستقر شده است. در کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس هم این سپر مورد توجه و در حال عملیاتی شدن است. چنانچه عربستان هم در این چارچوب عمل می کند و خود مستقلا نقشی ندارد. در بعد دیگری عربستان با ناتو عملا ارتباطی ندارد؛ چرا که منطقه حوزه خلیح فارس منطقه ای است که آمریکایی ها خواستار حضور شریکی در آن نیستند. اگر قرار باشد ناتو وارد این منطقه گردد، باید برخی از قدرتهای اروپایی در آن منطقه با آمریکایی ها شریک گردند. در حالی که مطمئنا واشنگتن شریک دیگری را در این حوزه نمی پذیرد. بنابراین مدیریت امور دفاعی و نظامی عربستان با آمریکا است. نقش و پتانسیل نظامی خارجی عربستان سعودی در منطقه نقش و پتانسیل نظامی عربستان سعودی در هر گونه حمله احتمالی نظامی ناتو به سوریه، بستگی به میزان شرکت ناتو و آمریکا در این حمله دارد. در جنگ نخست خلیج فارس، عربستان شرکت کاملی داشت. مثلا معاون فرمانده کل، یعنی معاون ژنرال شوارتسکف، عربستانی بود. در جنگ دوم آمریکا و عراق در 2003 ، عربستان حضور لجستیکی داشت، اما نیروی نظامی عملیاتی نداشت. لذا نقش و پتانسیل نظامی عربستان سعودی در هر گونه حمله احتمالی نظامی ناتو به سوریه، بستگی به نوع رویکرد ناتو و آمریکا دارد. در این شرایط در صورت حمله ناتو به سوریه، آنان اجازه حضور مستقیم عربستان در سوریه را نمی دهند، ولی اجازه داده می شود که برخی از گروه های ارتش آزاد سوریه توسط عربستان تقویت شود. در بعد دیگری اکنون عربستان با هماهنگی آمریکایی ها تلاش کرده نیرویی منطقه ای در خاورمیانه ایجاد کند تا بخشی از نیروهای واکنش سریع آمریکا از منطقه به نقاط دیگر جهان منتقل شود. لذا اکنون عربستان حضور نظامی خارجی خود را در دو بخش انجام می دهد؛ نخست به گونه غیر رسمی و یارگیری از شهروندان کشورهای فقیری مانند سودان، سومالی و.. تا آنها را به عنوان گروهی شبه نظامی تقویت و آموزش داده و در جنگ های مختلف دنیا وارد عمل شود (مثلا در لبنان، سوریه و... بمب گذاریهای انتحاری یا عملیات های نیمه کلاسیکی را انجام دهند)، بخش دوم و کلاسیک نیروی خارجی هم نیروی نظامی کشورها شورای همکاری خلیج فارس با فرماندهی عربستان است. آینده راهبردها و اهداف اصلی نظامی و دفاعی این کشور در سطح ملی و بین المللی استراتژی نظامی عربستان در خلیج فارس تابعی از متغیر استراتژی نظامی آمریکا است. یعنی هر زمانی که آمریکایی ها استراتژی نظامی خود را تغییر دهند، استراتژی نظامی آنها هم تغییر می کند. در شرایط کنونی عربستان تحت لوای قدرت نظامی آمریکا عمل می کند و به عنوان نقشی مکمل در منطقه حاضر هست. بنابراین من فکر نمی کنم عربستان تا حداقل 50 سال آینده به عنوان نیروی تاثیر گذار مطرح شود. دکتر محسن جلیلوند کارشناس مسائل استراتژیک و دفاعی
92/12/10 - 06:30
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: فارس]
[مشاهده در: www.farsnews.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 184]
-
گوناگون
پربازدیدترینها