واضح آرشیو وب فارسی:نامه نیوز:
هشتاد سال است که فقط تهرانیها بد هستند!
در فضایی که نمیتوان به نقد عملکرد اقوام، پلیس، روحانیون و سیاستمداران پرداخت، طبعاً نمیتوان انتظار سینما، روزنامه، خبرگزاری، کتاب و دیگر زمینههای اطلاعرسانی راستگو هم داشت.
به گزارش نامه نیوز به نقل از قانون آنلاین، فیلم «دختر لر» (1312) که نخستین فیلم صدادار سینمای ایران بود، جمله معروفی از زبان بازیگر نقش اولش داشت که میگفت: «تهرون جای قشنگیه؛ اما مردمش بَدَن.» این فیلم جنجال بسیاری آفرید و حتی بازیگر نقش اول آن بارها کتک خورد و ناسزا شنید؛ اما نه به این دلیل که تهرانیها را آدمهای بدی معرفی کرد، بلکه چون در فضای سنتی آن روز، یک «دختر» در فیلم بازی کرده بود. اکنون هشتاد سال از ساخت فیلمی که در آن دختری «لر» تهرانیها را بد میداند، گذشته؛ اما در سریال «سرزمین کهن» که قرار بود بخشی از تاریخ معاصرمان را به تصویر بکشد، لرهای بختیاری بهواسطه اینکه در برخی از صحنهها نام قومشان به گونهای مناسب بهکار نرفته، اعتراضات گستردهای بهراه انداختهاند. بیان چند نکته کلی و به اختصار درباره واکنشها به این سریال ضروری است:
در این هشتاد سال هیچ کارگردانی نتوانست به نقد دیگر اقوام بپردازد، چرا که بهعنوان توهین قلمداد میشد. اقوام انتظار دارند چهرهشان سفید یکدست نشان داده شود. تنها تهرانیها هستند که هرچقدر هم دربارهشان بد و بیراه بگویند، باز هم نباید چیزی بگویند. در حالیکه بخش عمدهای از تهرانیها، یا خود یا پدرانشان زاده شهرستاناند.
در فضایی که نمیتوان به نقد عملکرد اقوام، پلیس، روحانیون و سیاستمداران پرداخت، طبعاً نمیتوان انتظار سینما، روزنامه، خبرگزاری، کتاب و دیگر زمینههای اطلاعرسانی راستگو هم داشت. اگر واقعاً هیچ کدام از اقوام ما نقطه منفیای در پروندهشان ندارند، پس حال و روز کنونی ایران (که مجموعهای است از همین اقوام) از کجا آمده است؟ متن انتقاداتی که در این چند روزه بختیاریها منتشر کردهاند، آنان را بری از خطا جلوه میدهد. بهعنوان کسی که اصالت بختیاری دارد، میدانم این قوم از دوره صفویه تاکنون، خدمات شایانی به کشور کردهاند. اما واقعاً اینگونه نیست که هیچ ایرادی در کارشان نباشد. برای نمونه مقالات بسیاری درباره عملکرد نادرست مشروطهچیهای بختیاری چه در هنگام مشروطه و چه پس از آن نوشته شده است (که بعید میدانم نویسندگان همه آنها، مشکلی با بختیاریها داشته باشند). بالاخره طبیعی است که هر قوم و ملتی ایراداتی هم در کارش باشد.
پژوهشها نشان میدهد که مدارای هویتی در اقوام ایرانی، پایین آمده است. سخن بر سر دفاع از بازنمایی بختیاریها در سریال سرزمین کهن نیست. همانگونه که دکتر قرایی اشاره کرده است، اگر یک جامعهشناس یا انسانشناس این صحنهها را از پیش میدید، توصیه به پخش نمیکرد. اما ایرانیها هم کوچکترین مسئله را توهین به خود قلمداد کرده و تندترین واکنشها را نشان میدهند. در واکنش به این سریال، پیش از ساماندهی تحرکات خیابانی که به خشونت کشیده شود، میشد از مجاری قانونی اقدام کرد و آنگاه اگر به نتیجه نمیرسید، به فکر راههای دیگر میبود. یادمان باشد برخی شیوههای دفاعی، بیشتر به وجهه یک گروه آسیب میزند تا نقد بیرونی (آنچنانکه یکی از نمایندگان بختیاریها در مجلس، سخن از «چماق لری» در برابر دیگران به میان آورد و بختیاریها هم واکنش مناسبی به گفتههایش نشان ندادند).
الگوبرداری در اینگونه موارد دارد تبدیل به چشم و همچشمی قومی میشود. بختیاریها دارند واکنش خودشان را با واکنش چند سال پیش ترکها به روزنامه ایران مقایسه میکنند و مازندرانیها هم واکنششان را به سریال «پایتخت» با واکنش بختیاریها به «سرزمین کهن» مقایسه کرده و افسوس میخورند.
واقعیت این است که بختیاریها در طول تاریخ، خواستهها و توقعات چندانی (دستکم به اندازه برخی از دیگر اقوام) نداشته و بهواسطه حضورشان در نواحی دور از مرز، همیشه مدافع استقلال و حفظ تمامیت ارضی ایران بودند. با این وجود چند سالی است حساسیتشان به برخی موارد بیش از حد شده است. باید دید چه مکانیسم نادرستی چنین نتیجهای را آفریده است؟ طرحها و برنامههایی که در این چند سال با نامهایی چون «مهندسی فرهنگی» «مدیریت فرهنگی» «سیاستگذاری فرهنگی» اجرا شده، عمدتاً دستورالعملهایی از بالا بوده که نهایتاً منجر به چند همایشِ نمایشی شده است، والا از یک سو عدهای به نام دفاع از حقوق اقلیتهای مذهبی، سربازان بیگناه را گروگان نمیگرفتند و از سوی دیگر، عدهای بهواسطه احساس توهین، به خیابانها بیایند.
1392/12/3
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نامه نیوز]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 32]