واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: پرتوفرآوری و کاربردهای آن(4)روش های پرتوفرآوری مواد غذاییفنون و تکنیک های پرتودهی با پرتوفرآوری خیلی حائز اهمیت هستند مخصوصا اگر قرار باشد صادرات به کشورهایی با اقلیم گرم و مرطوب باشد جایی که غذا بخاطر درجه حرارت بالا می تواند به سرعت فاسد شود. پرتودهی مواد غذایی با شتاب دهنده الکترونی (پرتوفرآوری بتا) و پرتو یونیزه کننده از چشمه های دیگری مثل رادیوایزوتوپ های کبالت-60، سزیم-137 صورت می گیرند. اشعه ایکس هم گاهی اوقات به همین منظور مورد استفاده قرار می گیرد.هیچ یک از این چشمه های پرتوزای مورد استفاده که در بالا نام برده شدند، به اندازه ای انرژی ندارند که طی فرآیند پرتودهی، مواد غذایی مورد تابش را فعال یا پرتوزا نمایند.
پرتوفرآوری در کاربردهای مختلف در محدوده دزهای متفاوتی اعمال می شود:• دز کم تا 1kGy برای جلوگیری از رسیدگی زودرس میوه ها و سبزیجات، کنترل برخی از باکتری ها در گوشت، کنترل حشرات در غلات• دز متوسط 1-10 KGy تخریب باکتری در گوشت از جمله سالمونلا، شیجلا، پرسینیا و جلوگیری از رشد کپک در میوه ها.• دز بیش از 10 برای از بین بردن حشرات و باکتری ها در ادویه جات، سترون سازی مواد غذایی.در مراکز پرتودهی مواد غذایی، یک سیستم نقاله ای یا یک سیستم انتقال دهنده دیگری هست که مواد غذایی را به محل چشمه پرتوزا نزدیک می کند به نحوی که کارگران ملزم به مجاورت با چشمه نباشند. چشمه یک بسته بندی ویژه دارد که خیلی شبیه به یک مداد با قطر حدود یک سانتیمتر می باشد. در جایی که پرتودهی در آنجا انجام می پذیرد با دیوارهای سیمانی حفاظ گذاری می شود که از خروج پرتوها به بیرون جلوگیری کند.گرچه ریسک پرتوگیری در اینجا به مقدار قابل ملاحظه ای کمتر از راکتورهای هسته ای است، ولی به هر حال وقتی که چشمه پرتوزا در حال استفاده نیست، آنرا در زیر استخر آب نگهداری می کنند. این امر کمک می کند که پرتوهای ساطع شده نتوانند به بیرون از محیط نفوذ کنند. ولی هیچ فرآیندی نیست که مواد غذایی را از فاسد شدن کاملا حفظ کند.مراکز پرتو فرآوری مواد غذایی معمولا توسط مسئولین رسمی و بهداشتی و ایمنی شغلی کشور نظارت می شوند، بنحوی که صحت عملیات پرتودهی و اطمینان از ایمنی شرایط کار برای شاغلین و ساکنان محل فراهم باشد. بر اساس بررسی های انجام شده از نظر اقتصادی پرتودهی مواد غذایی در یک دید کلی برای منظورهای ذکر شده در بالا 2 تا 7 صدم دلار برای هر کیلو هزینه خواهد داشت. این هزینه در مقایسه با سایر روشها به اضافه حفظ کیفیت محصول و تلفات کمتر آن کاملا، با صرفه بیشتر همراه خواهد بود. شکل زیر به کارگیری چشمه های گاما را در پرتوفرآوری مواد غذایی نشان می دهد.
در پاسخ به اینکه مواد غذایی پرتودهی شده مشکل دیگری را ایجاد می کنند یا خیر؟ گفته می شود که در پرتوفراوری گاما احتمالا بیشترین تحقیق در مورد روش های پرتودهی که متصور است انجام شده در مقابل نتایج این تحقیقات، پیشنهاداتی ارایه شده است که امروزه منجر به مقررات ویژه ای گردیده است. اکنون این مقررات جهانی مدعی است که این روش ها ایمن ترین و موثرترین روشهای شناخته شده و یا به عبارتی پاستوریزه کردن مواد غذایی محسوب می گردند.از قرن نوزدهم قوانین و مقرراتی وجود داشته است که مخصوصا حفاظت از سلامت محصولات بومی را از حشرات و آفت های غیر بومی شدیدا مورد توجه داشته است. در آمریکا قانون و مقررات قرنطینه ای از سال 1912 وجود داشته است. این قانون نه تنها در آمریکا چندین بار اصلاح و توسعه یافته است بلکه اکنون در سطح جهان بر اساس تکنولوژی های پیشرفته و مسایل روز تدوین و اجرا می شود.در اینجا شاید مناسب باشد به این سوال عمومی که چه تفاوتی بین جسم آلوده شده و پرتودیده وجود دارد هم توضیح داده می شود.آلودگی عبارتست از آمیختگی و تماس انتقال ماده رادیواکتیو به یک جسم که مقدار آن قابل اندازه گیری باشد. چنین جسمی خود به عنوان یک چشمه رادیواکتیو محسوب شدده و باید حفاظت شده و از دست زدن به آن خودداری گردد. زیرا تماس آن با هر جسم دیگری آنرا هم ممکن است آلوده نماید.
یک جسم پرتو دیده (به عنوان مثال توسط کبالت-60) فقط پرتو به آن تابیده شده است و هیچ تماس یا برداشتی از ماده رادیواکتیو نداشته است. لذا این جسم بدون هیچ نوع اشکال و یا خطری می تواند مثل هر جسم معمولی دیگری (از نظر پرتوزایی) مورد استفاده قرار گیرد. تهیه کننده: مژده اصولیتنظیم برای تبیان : محسن مرادی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 429]