واضح آرشیو وب فارسی:سیری در ایران: شرايط اقليمي خشك و نيمه خشك بخش عمده اي از ايران، تاثير ژرف و بنيادي در خلق پديده هاي گوناگون معماري اين سرزمين گذاشته است، به گونه اي كه از ديرباز در بيشتر دشت هاي وسيع ايران براي دسترسي به آب، تلاش چشمگيري صورت گرفته و ايرانيان با بهره جستن از تمامي توانايي هاي خود، ده ها كيلومتر قنات حفر كرده اند. آنها در كنار ساخت قنات ها و سدها، به ذخيره سازي آب هاي فراوان زمستاني براي به مصرف رساندن آنها در فصل هاي گرم سال نيز توجه داشته اند و براي تحقق اين مساله، آب انبار را بنيان نهاده اند.
آب انبارها در بافت شهرهاي حاشيه كوير، مركز بسياري از آبادي ها و شهرك ها و محله ها بوده اند و در بسياري از محله ها، بزرگ ترين و چشمگيرترين واحد معماري به شمار مي رفتند.
آب انبار ها شامل يك مخزن بزرگ به شكل مكعب يا مكعب مستطيل يا استوانه اي شكل در داخل زمين بودند كه روي آن را با طاق قوسي يا گنبدي مي پوشاندند.
در بعضي از موارد، پوشش سقف آب انبار در نواحي كوهستاني خصوصا در مناطق خوش آب و هوا و جنگلي، به صورت مسطح بوده و با چوب و كاهگل پوشيده مي شد.
اين مخازن معمولاپايين تر از سطح زمين بودند و از طريق چند پله به آن مي رسيدند.
يكي از نكات مهم براي تعيين مكان آب انبار، نزديكي آن به آب جاري در فصول پرآب بوده است. مخزن آب انبار دريچه اي دارد كه متصل به جريان آب قنات يا نهر است. در مواقع پر كردن مخزن، مسير عبور آب را كاملاتميز كرده و آن را از هرگونه آلودگي پاك مي كردند و بعد از باز كردن دريچه، آب به مخزن راه يافته و آن را پر مي كرده است.
در نواحي كوهستاني به رغم بارندگي نسبتا بيشتر از نواحي گرم و خشك و وجود چشمه ها و رودخانه هاي دائمي يا فصلي مردم همچون ساير نواحي گرم و خشك، براي ذخيره آب قابل شرب، معمولااز آب انبار استفاده مي كردند؛ هر چند كه تعداد آب انبارها در اين نواحي كمتر از مناطق گرم و خشك است. يكي از اين آب انبارها كه اخيرا پرونده آن براي ثبت ملي به ميراث فرهنگي استان ارسال شده، آب انبار شهر خامنه است.
اين آب انبار در خامنه استان آذربايجان شرقي و در زبان آذري به قيرخ اياخ (چهل پا) يا چهل پله معروف است.
آب انبار خامنه در محله ميرپنج و در نزديكي مسجد تاريخي حسين خان ميرپنجه قرار دارد و قدمت آن بنا به گفته اهالي شهر به اوايل دوران قاجاريه مي رسد.
آب انبار خامنه با آب انبار هاي استان ها و مناطق كويري كشور متفاوت است و اين تفاوت ها مي تواند جذابيت خاصي براي گردشگران داشته باشد، چرا كه اين آب انبار برخلاف انواع كويري اش منبعي براي نگهداري آب ندارد زيرا به دليل فراواني بارش برف و باران در خامنه، آب مورد استفاده اهالي هميشه در قنات ها موجود بوده است.
اين آب انبار در مسير قنات چنار خامنه در كنار درختان چنار 1400 ساله خامنه احداث شده است.
با توجه به اين كه آب در آب انبار خامنه هميشه در جريان است، همواره مي توان آب زلال و گوارا از آن برداشت كرد.
اين آب انبار در انتهاي يكي از كوچه هاي بن بست محله ميرپنج قرار دارد. بعد از عبور از بيست پله به آب روان قنات مي رسيم. با مشاهده مسير آب در انتهاي آب انبار يك دالان سنگي ديده مي شود كه آب از يك طرف آن وارد شده و از طرف ديگر به سمت قنات چنار خامنه ادامه مسير مي دهد.
در دو طرف دالان منتهي به انتهاي آب انبار كه در عمق زمين حفر شده است، 2 ديوار سنگي را مشاهده مي كنيم كه سقف آجري هلالي شكلي را به دوش مي كشند.
آب اين آب انبار در فصول مختلف سال متغير است و در فصول بارندگي به دليل جذب آب بيشتر در سرچشمه قنات، آب موجود در آب انبار بيشتر و در فصل تابستان مقدار اين آب كاهش مي يابد، اما اين نكته كه آب در آن هميشه جاري است يك امر بديهي است.
نزديكي اين آب انبار به مسجد تاريخي حسين خان ميرپنجه و درختان چنار 1400ساله، يك محيط گردشگري مناسب را پديد آورده كه مي تواند نقش بسزايي در توسعه امر گردشگري در شهر خامنه داشته باشد.
این مطلب را به لیست مطالب مورد علاقه خودتون اضافه کنید" rel="nofollow">این مطلب را به لیست مطالب مورد علاقه خودتون اضافه کنید
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سیری در ایران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 105]