واضح آرشیو وب فارسی:الف: امیرکبیر مردی از جنس مردانگی
بخش تعاملی الف - اعظم فعله گری
اشاره: مطلبی که می خوانید از سری یادداشت های بینندگان الف است و انتشار آن الزاما به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست. بینندگان الف می توانند با ارسال یادداشت خود، مطلب ذیل را تایید یا نقد کنند.
تاریخ انتشار : شنبه ۲۸ دی ۱۳۹۲ ساعت ۰۸:۴۹
قائم مقام فراهانی خطاب به امیر کبیر گفته بود: فرزند، تو در آتیه مشاغل بزرگی را اشغال خواهی کرد و روزی خواهد رسید که در تاریک ترین مواقع اگرخائنین و مغرضین مزاحمت نشوند کشتی طوفان زده مملکت را از گرداب هلاکت و پریشانی نجات خواهی داد سراغاز دوران رشد و توسعه سیاسی ،اجتماعی ،اقتصادی و فرهنگی ایران به عصر امیر کبیر بر می گردد. در حقیقت مجموعه اقدامات امیر کبیر که در راستای اصلاح و نوسازی ایران صورت گرفت عملا نقطه ی پایانی بر دوران سنتی و سر اغازی بر توسعه یابندگی ایران تلقی میگردد. البته اقدامات محدودی قبل از امیر کبیر توسط عباس میرزا و دیگران صورت پذیرفته بود، اما این اقدامات ان چنان محدود و ناچیز و غیر منسجم بود که موجب تغیرات ساختاری نگردید. از این رو اقدامات هدفمند و ساز مان یافته امیر کبیر به عنوان مبدا رشد و توسعه در ایران قلمداد می شود. امیر کبیر زمانی مسئولیت اداره کشور را در دست گرفت که شیرازه امور کشور به کلی از هم پاشیده بود، کشور زیر بار غرامت های جنگ با روسیه به ورشکستگی افتاده، و دخالت های روسیه و انگلیس رو به فزونی گذاشته بود و از سوی دیگر شاهزادگان قاجار مالک همه کشور شده و هر یک بر بخشی از دستگاه اداری کشور چنگ انداخته و این کار به فرهنگ تبدیل شده بود، به گونه ای که مملکت از آن شاه و شاهزادگان تلقی می شد و مردم به عنوان رعیت شاه شناخته می شدند که در سایه عنایات ملوکانه اجازه یافته بودند، زندگی کنند.در چنین شرایطی امیر کبیر که تربیت یافته دست قائم مقام فراهانی و یکی ازدرخشان ترین چهره های فرهیخته قاجار بود برای نجات ایران شروع به کار کرد و پس از تصدی پست صدارت عظمی، دست به اصلاح ساختار کشور زد. وی می خواست علاوه براینکه نظام اداری و اقتصادی کشور را سر و سامان دهد، مخالفان و تجزیه طلبان داخلی را سر کوب کرده و اقتدار را به دولت مرکزی بر گرداند، مسیر رشد و ترقی و توسعه و استقلال کشور رانیز طی کند. امیر کبیر با شناختی که از وضعیت روز جهان داشت و پیشرفت های غربیان را در زمینه های صنعتی و علمی مشاهده کرده، درصدد بر امد تا ساختار های بنیادین کشور را نو سازی کند. از این رو وی با تلاش هایی که برای سامان بخشیدن به وضعیت اشفته کشور می نمود، سلسله اقداماتی را به شرح زیر در جهت تامین این هدف به عمل اورد:۱-تاسیس دار الفنون، امیر کبیر بنای مدرسه ی دار الفنون را در سال ۱۲۶۶اغاز کرد که در استانه بر کناری وی ازصدارت، آماده ی افتتاح گردید. هدف امیر کبیر از تاسیس این مدرسه، آموزش تخصص های فنی روز و تربیت نیروهای کار آمد جهت پیش برد اهداف اصلاحی او بود. وی تاکید داشت که از کشورهای استعمارگر و سلطه جویی چون روسیه و انگلیس استاد استخدام نکند و به این منظور به کشور های اتریش و پروس متمایل شده بود که سابقه یا استعماری از انان وجود نداشت. تخصص های مورد نظروی پزشکی، داروسازی، مهندسی، معدن و تخصص های نظامی توپخانه، سواره نظام و پیاده نظام بود.۲-تاسیس چاپخانه۳-تاسیس دارالترجمه۴-انتشارروزنامه وقایع اتفاقیه۵-اعزام دانشجو به خارج.برخی از این اقدامات قبل از او به صورت جسته و گریخته وجود داشته است، اما با اقدام وی شکل سازمان یافته و رسمی به خود گرفت و منشا تاثیرات جدی بر بافت فکری فرهنگی کشور شد. شاید اگر بخواهیم نتیجه تلاش های امیر کبیر را بیان کنیم، به چیزی بیشتر از تاثیری که برساختار فرهنگی - فکری کشور بر جای گذاشت، نتوانیم برسیم، زیرا در حالی که امیر طعم شیرین تلاش های خود را نچشیده بود، عزل شده و به قتل رسید و میراث او در اختیار افراد بی کفایت و وابسته ای، چون اقا خان نوری قرار گرفت و همه ی اثار مثبتی که اقدامات امیر می توانست داشته باشد، برباد رفت. اما مهمترین اثر بر جا مانده از ان اقدامات، شکل گیری جریان غرب گرایی و سپس غرب زدگی در ایران است. تا پیش از این اقدامات میزان اشنایی و اگاهی جامعه از علم تمدن و فرهنگ غرب بسیار محدودبود. تنها راه ممکن، سفر به فرنگ بود که برای افراد انگشت شماری امکان پذیر بود. اما امد و شد استادان غربی، بازگشت دانشجویان اعزامی به فرنگ، ترجمه، چاپ وانتشار کتب غربی که در دار الترجمه صورت می گرفت، مطالب و مباحثی که از روند تحولات در غرب در روزنامه ها درج می شد عوامل مهمی در انتقال فرهنگ غرب بود.علاوه بر اقدامات ذکر شده وی اصلاحاتی هم در وزارت امور خارجه انجام داد و برای نخستین بارصدور تذکره (گذرنامه) رابرای ایرانیانی که به خارج سفر می کردند معمول کرد و ثبت و ضبط مکاتبات سیاسی را به صورت منظمی دراورد. هم چنین به مبارزه با رشوه خواری به طور جدی پرداخت تا جایی که دریافتی های بی حساب و مواجب بی جهت را که بسیاری از درباریان ازدستگاه های حکومتی می گرفتند قطع کرده و تا جایی پیش رفت که حقوق شاه را به حدود دو هزار در ماه کاهش داد و وضع مالیاتی کشور را سرو سامان داد.امیر کبیر در اصلاحات اجتماعی نیز پیشرو بود وی دستور داد که رسم قمه کشی و لوطی بازی از شهرها و راه ها برداشته شود و حمل اسلحه سرد وگرم را ممنوع اعلام کرد. امیر برای انجام چنین اقداماتی به کمک افراد کاردان ولایق نیاز داشت تا بتواند دربرابر هجمه ی دشمنان خارجی و داخلی دوام بیاورد یکی از این افراد کاردان و شایسته سردار عزیز خان مکری مردی از دیار و خطه سرسبز کردستان بود سردار با نشان دادن شایستگی و مشارکت در ثبات و امنیت کشور توانست علاوه بر داشتن سمت دامادی امیر ریاست دارالفنون، ولی عهد اذربایجان ووزارت جنگ حضور موثری در زمان صدارت امیر داشته باشد.امیر در زمان مرگ خود خطاب به به حاج علی خان صاحب الدوله که به دستور ناصرالدین شاه مامور قتل او بود گفت: اگر شما رگ مرا میزنید بدانید زمانی رگ ناصرالدین شاه را زدم که دارالفنون را تاسیس کردم اما بدانید که در میان شما کسی هست که ایران را اباد می کند و او کسی نیست به جز عزیز خان سردار کل. امیر کبیر مردی بود که افکار و عقاید وی برای ترقی مردم و مملکت در عمل او پدیدار شده و البته این عمل از انجا نشات می گرفت که امیر با چشم دل و چشم سر درد و رنج مردم محروم و ستمدیده و بی کفایتی، رفاه و خیانت اشراف و درباریان را دیده و از تمامی انها تجربه کسب کرده بود تا در راه ازادی و سربلندی ایران عزیزتا انجا پیش رود که جان خود را فدا کند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: الف]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 49]