واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: چالشهاي سنت قرضالحسنه در سيستم بانكي
گروه اقتصاد: متاسفانه در حال حاضر، شرايط قرضالحسنه بانكي در كشور شرايط مناسبي نيست و عليرغم تاكيدات فراوان در خصوص استفاده از اين سنت پسنديده در تعاملات اقتصادي جامعه اسلامي هنوز بانكها آنطور كه بايد به آن نپرداختهاند.
ساليان متمادي است كه سنت پسنديده قرضالحسنه به شكلي خودجوش و مردمي ميان ايرانيان رايج است. با اين حال، بر اساس اطلاعات موجود نخستين صندوق قرضالحسنه به صورت نهاد مردمي و سازمانيافته در سال 1348 و در يكي از مساجد جنوب تهران تأسيس شد. با تصويب و اجراي قانون عمليات بانكداري بدون ربا در سال 1363، قرضالحسنه چه در جانب تجهيز منابع و چه در جانب تخصيص منابع به بانكها و ساير مؤسسههاي پولي و اعتباري راه يافت.
عليرغم استفاده بانكها از عقد قرضالحسنه در تجهيز و تخصيص منابع، با اين حال چالشهاي مشخصي در اين رابطه وجود دارد كه باعث شده است در شرايط موجود، قرضالحسنه بانكي از جايگاه مناسبي برخوردار نباشد و اين خود ضرورت تحول و اصلاح وضع موجود را ضروري مينمايد. در ادامه به صورت مختصر به برخي از چالشهاي قرضالحسنه بانكي اشاره ميشود.
عدم تفكيك بين قرضالحسنه و قرض بدون بهره
ماهيت قرضالحسنه با نوعي خيرخواهي همراه است. از اين رو ممكن است فردي به فرد ديگري قرض بدهد، اما اين قرض به دليل نداشتن نيّت خيرخواهانه ماهيّتا قرضالحسنه نباشد. مهمترين مثال براي اين مورد، قرضالحسنه جاري بانكهاست. هدف بسياري از افراد از افتتاح حساب جاري، دريافت دست چك و ساير خدمات است كه هر چند ربا به حساب نميآيد، اما به دليل نبود نيّت خيرخواهانه، اين فعاليت قرضالحسنه نميباشد. از اين رو لازم است در نظام بانكي بين قرض بدون ربا و قرضالحسنه تفاوت قائل شد.
پرداخت جايزه به سپردهها
در حال حاضر بانكهاي كشور به منظور تشويق دارندگان حسابهاي قرضالحسنه پسانداز، بر اساس قرعهكشي اقدام به پرداخت جايزه به برخي از دارندگان اين حسابها مينمايند. هر چند اين جايزهها مشروط نيست، اما عملا نوعي شرط ضمني به حساب ميآيد. چرا كه اگر بانكي اقدام به انجام قرعهكشي نكند، قطعا برخي از سپردهگذاران اعتراض خواهند نمود و وجوه خود را از آن بانك بيرون ميكشند. انجام چنين عملي (دادن جوايز) در قانون عمليات بانكي بدون ربا نيامده است و به نظر ميرسد با ماهيّت عقد قرضالحسنه نيز ناسازگار است. از اين رو، پيشنهاد ميشود يا اساسا پرداخت جايزه متوقف گردد و اين دسته از حسابها صرفا ماهيت قرضالحسنه يابند و يا اينكه عنوان حساب، قرض بدون ربا باشد و نه قرضالحسنه.
استفاده از منابع قرضالحسنه جهت فعاليتهاي سود ده
در حال حاضر برخي از بانكها بخشي از وجوه قرضالحسنه را جهت استفاده در فعاليتهاي سود ده اقتصادي به كار ميگيرند. در حالي كه مسلما سپردهگذاران اين وجوه را جهت فعاليتهاي قرضالحسنه در اختيار بانك قرار ميدهند. از اين رو، پيشنهاد ميشود منابع قرضالحسنه به طور كامل به فعاليتها قرضالحسنه اختصاص يابند.
اعطاء تسهيلات قرضالحسنه به كارمندان بانك
در حال حاضر برخي از بانكهاي كشور از منابع قرضالحسنه جهت دادن تسهيلات به كارمندان خود استفاده ميكنند. در اين رابطه بر اساس گزارش دفتر مطالعات اقتصادي مركز پژوهشهاي مجلس، در حال حاضر حدود نيمي از وامهاي قرضالحسنه برخي بانكها، به وام قرضالحسنه رفع نيازهاي ضروري كاركنان خود آن بانكها اختصاص مييابد. اين در حالي است كه بعيد به نظر ميرسد نيمي از كارمندان شبكه بانكي از اقشار فقير و نيازمند جامعه باشند. در اين رابطه پيشنهاد ميشود بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران با پيشنهاد آييننامه و يا تدوين دستورالعملي خاص، هر گونه استفاده از منابع قرض الحسنه براي كاركنان بانك ها را ممنوع سازد.
حسين ميسمي
منبع: پژوهشكده پولي و بانكي
سه شنبه 3 دي 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 57]