واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: سرقت علمي و طراحي نرمافزار اشتباهي!
براساس خبري كه در رسانهها منتشر شده مسئولان اين طرح وعده دادهاند كه اين نرمافزار تا چندماه آينده نهايي شده و استفاده از آن براي جامعه امكان پذير ميشود.
بهنظر ميرسد درطراحي اين نرم افزار، اشتباهي اساسي صورت گرفته و آن اين است كه نرم افزار مذكور بايد بتواند سرقت علمي از مقالات انگليسي را تشخيص دهد و گرنه در حوزه مقالات فارسي، شيوه دسترسي محققان ايراني به منابع آنقدر محدوديت دارد كه با روشهاي مرسوم و سنتي نيز ميتوان مانع سرقتهاي علمي و ادبي شد.
مسئله فراگير فعلي، سرقت، كپي غيرمجاز و گاهي برداشت كامل يك مقاله انگليسي يا زبان ديگر خارجي و ترجمه آن يا استفاده عيني از آن با نام ديگري است. چندي پيش براي تشخيص اينگونه تقلبهاي علمي، نرم افزاري به نام دژاوو طراحي شد كه اكنون در بسياري از مراكز علمي دنيا استفاده ميشود. حتي يكي از دانشگاههاي كشور نيز اعلام كرد كه از اين نرم افزار براي تشخيص تقلبهاي علمي استفاده ميكند.
واقعيت اين است كه بهرغم همه تدابير انديشيده شده، تعدادي از افراد فعال در حوزه توليد مقاله در مجامع دانشگاهي ايران از شيوه برداشت آزادانه و كپي برداري از مقالات ديگران براي مقالهسازي استفاده ميكنند. نپيوستن ايران به قانون كپي رايت و شيوع استفاده غيرمجاز از نرم افزار، مقالات، كتب و آثار داراي حق تاليف بينالمللي باعث شده تا بهرهبرداري جزئي و كلي از منابع و مقالات ديگران، در ايران قبح چنداني نداشته باشد.ظاهرا اكنون علاوه بر مقالات خارجي نوبت به مقالات داخلي نيز رسيده است كه اين دو مركز پژوهشي درصدد طراحي نرم افزار مقابله با سرقت علمي برآمدهاند. هر چند مشخص نيست دامنه اين كپيبرداريهاي غيرمجاز تا چه حد وسيع است اما در هر صورت بهنظر نميرسد كه اين وسعت به اندازه كپي غيرمجاز از منابع خارجي باشد.
ظاهرا بهدليل سخت بودن فرايند طراحي نرم افزار ضدسرقت علمي براي منابع خارجي، طراحان طرح مذكور به سراغ منابع داخلي رفتهاند. با وجود اين زمان بهرهبرداري از اين نرم افزار نيز چندان روشن نيست و اين در حالي است كه در تمام پروژهها براساس گانت چارت، زمان مشخصي براي بهرهبرداري از پروژه تعيين ميشود.البته در برخي از پژوهشگاهها كه خود مسئوليت مبارزه با سرقتهاي علمي در ايران را بر عهده دارند، مقالاتي ثبت شده كه كپي كامل از يك مقاله ديگر بوده است.
شايد هدف از طراحي اين نرم افزار نيز همين باشد كه ديگر چنين خطاهايي رخ ندهد اما بعيد است اين سامانه در اختيار عموم دانشگاهها و مراكز علمي و استادان و دانشگاهيان قرار گيرد.با همه اين احوال، با هوش و ذكاوتي كه از ايرانيها سراغ داريم درصورت بيرون آمدن اين نرم افزار، ظرف مدت كوتاهي، باگها يا حفرههاي آن تشخيص داده شده و راههاي دور زدن نرم افزار ابداع خواهد شد.
بنابراين توصيه ميشود به جاي اتخاذ تدابيري مانند طراحي نرمافزارهاي شكاركننده سرقتهاي علمي، به ترويج فرهنگ توليد علم و آموزش شيوهها و روشهاي تحقيق پرداخته شده و بودجههاي اين طرحها صرف مسائل كاربرديتر حوزه دانش در ايران شود.
ضمنا با وجود انتشار آنلاين اغلب ژورنالهاي علمي در ايران، راهي بينظير براي استخراج منابع اوليه مقالات و كشف سرقتهاي علمي در زبان فارسي وجود دارد: گوگل!
جمعه 29 آذر 1392
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: همشهری]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 57]