يك سفر و چند پيام/ جاي ايران در بازي جديد روسيه كجاست؟

واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاين: يك سفر و چند پيام/ جاي ايران در بازي جديد روسيه كجاست؟

مقدمه
سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه در ديداري دو روزه از تهران درباره روابط دوجانبه و مهمترين مسائل منطقه خاورميانه با آقاي حسن روحاني رئيس جمهور و جواد ظريف وزير خارجه ايران گفت وگو كرد. در مطلب پيش رو نتايج و آثار اين سفر را در سه سطح بين المللي، منطقه اي و مناسبات دو جانبه ايران و روسيه مورد بررسي قرار داده شده است.
بدون شك آمد و شدهاي سياسي آن هم در سطح وزيران امور خارجه به طور معمول چندان مورد توجه قرارنمي گيرد، اما از آنجا كه سفرلاوروف در روند تحولات آتي پرونده هسته اي ايران، سوريه، عراق، تاثيرغيرقابل انكاري دارد به نظر مي رسد، نبايد از تحليل اين ديدار به سادگي عبور كرد.
تحليل آثار و نتايج سفر لاوروف
1- سطح بين المللي
در سطح بين المللي مي توان گفت مذاكرات لاوروف وزير خارجه روسيه با همتاي ايراني خود در تهران در باره پيگيري مواردي كه در توافقنامه ژنو بين ايران و گروه 1+5 تصريح شده است بسيار حائز اهميت است. زيرا كمك روسيه به اجرايي شدن اين توافقنامه و برطرف كردن اختلاف ديدگاههاي موجود بين ايران و آمريكا، بسيار تاثيرگذار است.
در روزهاي گذشته به دليل فشار قابل توجه اسرائيل در مورد جلوگيري ازاجرايي شدن توافقنامه ژنو درعمل آمريكايي ها دركاخ سفيد و كنگره دچار تناقض گويي هايي شده اند كه گمانه زني ها را براي ايجاد موانع جديد و سنگ اندازي ها به منظور اجرايي نشدن توافقنامه ژنو افزايش يافته است. در نتيجه نقش روسيه براي آنكه بتواند از به شكست كشاندن اين توافقنامه جلوگيري كند، بيش از هر زمان اهميت پيدا كرده است. اين نقش آفريني نه تنها براي دوطرف اهميت دارد بلكه براي اكثر كشورهايي كه مايل هستند هرچه زودتر به تحريم ها عليه ايران خاتمه داده شود، بيش از هر زمان ديگر اهميت يافته است. بايد ديد روسيه چقدر مي تواند در اين شرايط حساس از اين فرصتي كه بوجود آمده است، بهره برداري كند.
2- سطح منطقه اي
روسيه دو سالي است كه با همكاري نزديك با ايران توانسته نقش بسيار پررنگ تري در مقايسه با سالهاي گذشته در منطقه خاورميانه ايفاء كند. همزمان با آغاز سومين دوره رياست جمهوري پوتين در ارديبهشت سال 1391، مسكو نشان داد كه ديگر سياست تعامل با آمريكا را كه از سال 2010 با ريست كردن مناسبات دو جانبه آغاز شده بود، كنارگذاشته و به سمت رقابت و گسترش نفوذ در حياط خلوت آمريكايي ها پيش رفته است. در اين چهارچوب روسيه توانست مناسبات خود با ايران را از فشار آمريكا رها سازد و در سايه همكاري دو جانبه بين تهران و مسكو از يك جنگ حتمي در سوريه كه مي توانست ابعاد منطقه اي هم پيدا كند، جلوگيري كرد. در واقع طرح مشترك روسيه - ايران براي خلع سلاح شيميايي داوطبانه سوريه كه مورد پذيرش بشار اسد نيز قرار گرفت در عمل توطئه مشترك آمريكا، اسرائيل، فرانسه، انگليس، تركيه و عربستان براي حمله به سوريه را خنثي كرد. جلوگيري از جنگ در سوريه بدون شك موفقيت بزرگي براي سياست خاورميانه اي روسيه و ايران بود.
لاوروف در تهران بدنبال تعميم اين تجربه موفق در ساير مناطق بحراني مانند افغانستان بود. زيرا پس از خروج نيروهاي آمريكا و ناتو از افغانستان در سال 2014، بدليل خلاء قدرت نظامي اين امكان وجود دارد كه گروه هاي تروريستي و افراط گرايان كه خود را در پوشش اسلام پنهان كرده اند، فرصت يابند تا از طريق مرزهاي تاجيكستان و ازبكستان بار ديگر آسياي مركزي و قفقاز را صحنه جنگ خانمانسوز جديدي كنند كه بي شك دامنه آن مي تواند تا قفقاز شمالي در قلمرو روسيه و مرزهاي شرقي ايران نيزكشيده شود.
با توجه به عضويت ناظر افغانستان و ايران در سازمان شانگهاي، روسيه اميدوار است در چهارچوب مدل هاي امنيتي اين سازمان بتواند با كمك ايران به برقراري ثبات و امنيت افغانستان و مبارزه عليه قاچاق مواد مخدر اقدام كند.
درباره رژيم حقوقي درياي خزر و تعيين تكليف نهايي آن در اجلاس پيش روي سران كشورهاي همسايه درياچه خزر كه قرار است در سال آينده در بندر آستاراخان روسيه برگزار شود نيز مذاكرات مقدماتي برگزار شد. بي ترديد حل و فصل نهايي رژيم حقوقي درياي خزر به افزايش همكاري ها بين كشورهاي منطقه كمك بسيار زيادي خواهد كرد.
3- سطح مناسبات دوجانبه
لاوروف در تهران درباره برگزاري نشست كميسيون مشترك اقتصادي بين دو كشور در آستانه برچيده شدن تدريجي تحريم ها در آينده نزديك، گفتگوهاي رضايت بخشي داشت. همچنين كارشناسان دو كشور درباره توسعه همكاري ها در زمينه توليد برق اتمي و نصب راكتورهاي جديد هسته اي نيز مذاكرات اوليه اي داشتند.
درباره موشكهاي پدافندي اس 300 نيز همچنان موضوع از طرف ايران پيگيري شد و طرف روسيه نيز پيشنهاد جايگزيني موشكهاي آنتي 2500 را به جاي آن در مذاكرات راگوزين كه چندي پيش در تهران بود، مطرح كردند. اما ايران همچنان مايل است توافقنامه مربوط به خريد موشكهاي پدافندي اس 300 اجرايي شود . بعد از آن مي توان درباره خريد موشكهاي دفاعي جديد وارد مذاكره شد.
به وضوح روشن بود كه مساله اس 300 به عنوان يك عامل منفي در روابط دو كشور همچنان باقي مانده است. با اين حال افزايش آمد و شد بين مقام هاي دو كشور و نيز برداشتن گامهاي بعدي درباره توافقنامه ژنو بين ايران و گروه پنج به علاوه يك، تاثير مثبتي در گسترش مناسبات دو كشور در آينده خواهد داشت.
بويژه آنكه ايران با اعزام آقاي سنايي كارشناس ارشد مسائل روسيه به عنوان سفير جديد خود در مسكو نشان داد كه هم زمان به بهبود مناسبات ايران با غرب، به گسترش روزافزون مناسبات با روسيه و چين و شرق نيز عنايت ويژه اي دارد. زيرا آقاي سنايي كه تا همين چند روز قبل نماينده مجلس بود، اكنون به عنوان سفير، كار خود را در مسكو آغاز كرده است؛ او با احاطه اي كه بر موضوعات اساسي و تاثيرگذار برروابط تهران - مسكو دارد، مي تواند گام هاي سريع تري را در توسعه مناسبات دو كشور بردارد.
براي آنكه همكاري متقابل بين ايران و روسيه بيش از گذشته رشد كند، دو طرف بايد از تكرار اشتباهات گذشته ممانعت كنند و نشان دهند كه دوره آنكه از جيب ديگران هزينه همكاري ها را بپردازند، گذشته است . ايران و روسيه همچنين بايد نشان دهند مي توانند مناسبات خود را به گونه اي ارتقاء دهند كه از تاثيرپذيري مناسبات شان از سياستهاي آمريكا و غرب بكاهند.
اين كار چندان دشوار نيست از يكسو روسيه بايد به آمريكا نشان دهد منافع همكاري پايدار با ايران را دريافته است و ايران نيز نشان دهد نمي خواهد به مناسباتش با مسكو نگاه ابزاري داشته باشد و فقط زمانيكه با غرب مشكل دارد مي خواهد به روسيه روي خوش نشان دهد.
نتيجه:
روسيه در سالهاي پس از فروپاشي شوروي در مناسبات با ايران فراز ونشيب هاي گوناگوني را تجربه كرده است. به نظر مي رسد اين بار برخلاف گذشته مسكو ترجيح مي دهد در مورد يك توافق جامع با ايران وارد مذاكره شود و به نتيجه برسد.
متاسفانه روسيه در سالهاي گذشته درباره بعضي از مسائل از جمله كمك به برقراري صلح در تاجيكستان و حمايت از اتحاديه شمال در مبارزه عليه طالبان درافغانستان با ايران كارمشترك انجام داد. اما بعد از پايان اين ماجراها ايران را فراموش كرد و نرد عشق را در وادي ديگر باخت. به نظر مي رسد روسيه اينبار در سفر به تهران با تاكيد بر توافق جامع همكاري ها، اين پيغام را به مقامات ايراني منتقل كرد كه روسيه جدي تر از هر زمان ديگر بدنبال همكارهاي راهبردي با ايران در خاورميانه و آسياي مركزي و افغانستان است.
اگر چنين فرضي محقق شود، اين براي اولين بار است كه روسيه در باره سياست يكجانبه گرايي خود در مناطق همجوار، تجديد نظر كرده است.
بي شك ايران از چنين رويكردي استقبال مي كند، چرا كه مي داند اين همكاري دوجانبه به برقراري صلح و امنيت در كشورهاي منطقه كمك مي كند و زمينه بسيار مناسبي را براي رفع مشكلات موجود بر سر توسعه همكاري هاي اقتصادي منطقه اي بر مي دارد.

دوشنبه 25 آذر 1392

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبر آنلاين]

[مشاهده در: www.khabaronline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 41]

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب

صفحات پیشنهادی

يك سفر و چند پيام/ جاي ايران در بازي جديد روسيه كجاست؟

يك سفر و چند پيام جاي ايران در بازي جديد روسيه كجاست مقدمه سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه در ديداري دو روزه از تهران درباره روابط دوجانبه و مهمترين مسائل منطقه خاورميانه با آقاي حسن روحاني رئيس جمهور و جواد ظريف وزير خارجه ايران گفت وگو كرد در مطلب پيش رو نتايج و آثار اين سفر ر