واضح آرشیو وب فارسی:پرشین وی: بيماری - ياسمن شريعتي: بيشتر مردم خيال ميكنند استخوانهايشان سخت و غيرقابل تغييراست و فقط از اندامهاي داخلي و ماهيچهها محافظت ميكند. ولي بافت استخوان از سلولهاي زنده و مواد در حال تغيير تشكيل شدهاست. ساختار استخوانهاي بدن، تحتتاثير تعادل بين مواد معدني و هورمونهايي است كه جذب مواد معدني را كنترل ميكنند. بيماري «استئوپروز» يا پوكياستخوان كه به دردخاموش نيز مشهور است، عارضهاي است كه در آن، تراكم سلولهاي استخواني كم ميشود و از قدرت طبيعي آن كاسته ميشود. دراينحالت، استخوان شكننده ميشود و احتمال شكستگي با ضربات كوچك افزايش مييابد. پوكياستخوان از گرفتاريهاي بسيار شايع جوامع بشري است كه روند آن بعد از 35سالگي آغاز ميشود. حدود نيمي از زنان مسنتر از 45 سال و90 درصد زنان مسنتر از 75 سال، به پوكي استخوان مبتلا ميشوند. در ايران نيز 50درصد زنان 40ساله و 90درصد زنان 75ساله، مبتلا بهاين بيماري هستند. البته مردان مسن نيز به پوكي استخوان دچار ميشوند، اما ميزان ابتلاي آنها كمتر از زنان است. به طور تقريبي، از هر سهزن، يك نفر و از هر 12 مرد يك نفر، به پوكي استخوان مبتلا ميشوند و اين امر در سال، منجر به دهها هزار شكستگي ناتوانكننده در مبتلايان ميشود. با وجود اين، متاسفانه تعداد اندكي از مبتلايان به پوكي استخوان مورد بررسي و ارزيابي قرار ميگيرند. شكستگيهاي حاصل از اين بيماري، به طور عمده درنواحي گردن، استخوانران، مهرههاي ستون فقرات و استخوانهاي مچدست، رخميدهد. حتي گاهي شكستگيهاي خودبهخودي مهرهها، گردن و استخوان ران نيز ديده شدهاست. شكستگيهاي ايجادشده گاه چنان كوچكاند كه بيمار هيچوقت متوجهشان نميشود. از بين رفتن استخوانها معمولا بدون درد است. در جوانها، شكستگي استخوان، يكي دو ماهه درمان ميشود، ولي در افراد مسن، روند بهبود كندتر است و ممكن است شكستگي هرگز درمان نشود. ميتوان بافت استخواني را به زبان ساده به صورت زير تقسيم كرد: استخوان انسان همانند يك ساختمان است كه داراي اسكلتبندي، ديوار چيني و ملات بين آجرهاست. اسكلت اين استخوانها، از رشتههاي قوي و محكمي به نام رشتههاي كلاژن تشكيل شده كه مابين رشتهها را املاح كلسيم پرميكند و چون استخوان بافتي زنده است، محتوي مقدار زيادي سلولهاي جوان و بالغ استخواني است كه وظيفه ساختن بافت استخوانها را به عهده دارند. پوكي استخوان از جمله عوارضي است كه با بالا رفتن سن، خود را نشان ميدهد. استخوان انسان در كودكي خاصيت ارتجاعي و تحمل فشار زيادتري دارد و بهتدريج سفت و محكم ميشود. اين مساله در20سالگي، به اوج خود ميرسد و بين 20تا 35سالگي، استحكام استخوان به همان قوت باقي ميماند. به همين دليل، در افراد جوان، فقط ضربات بسيار شديد، مثل تصادف، ميتواند منجر به شكستگي استخوان شود. اما از اين سن به بعد، به تدريج و با سرعتي كم، از تراكم استخوان كاسته ميشود و استخوانها با بالا رفتن سن، پوك ميشوند. در زنان، بعد از يائسگي، به علت توقف ترشح هورمونهاي زنانه و نقش مهم اين هورمونها در استحكام استخوانها، شيوع پوكي استخوان زيادتر ميشود. علل عمده بيماري عوامل بيماري پوكي استخوان مختلفاند. كمبود طولانيمدت كلسيم، پروتئين و ويتامينها (بهويژه ويتامين ث) در رژيمغذايي، اعتياد به الكل، استفاده از قرصهاي كورتون (نظير دگزامتازون) در طولاني مدت و پركاري تيروئيد، سبب كاهش تراكمسلولي در استخوانها و باعث ابتلاي شخص به اينبيماري ميشوند. متاسفانه اين بيماري در جنس مونث شايعتر است. از يك سو، استخوان زنها ظريفتر و سبكتر از مردها و تراكم سلولهاي استخواني نيز در زنها كمتر از مردهاست و از سوي ديگر، سرعت پوك شدن استخوان در مردها نيز، كمتر از زنان است. در دوره حاملگي و شيردهي نيز امكان تجزيه بافت استخواني در زنان بيشتر ميشود. بنابراين، باتوجه به اينكه بعد از يائسگي ميزان سطح هورمون استروژن در بدن زنان كم ميشود، صرف زن بودن، آدم را در گروه افرادي ميگذارد كه در معرض خطرند! سرب موجود درهواي آلوده، نقش زيادي در پوكي استخوان دارد. سرب موجود در محيط، به تدريج در استخوانها جمع و موجب بروز واكنشهاي شيميايي در آنها ميشود و امكان پوكي استخوان را در آينده افزايش ميدهد. مصرف خوراكيهايي همچون شكر و مواد خوراكي قنددار مانند نوشابهها و شيريني، ميزان جذب كلسيم را كاهش ميدهد و مانع جذب كلسيم در روده و ورود آن به خون ميشوند و به همين دليل پوكي استخوان را تسريع ميكند. قرارگرفتن در محيط آلوده به دود سيگار نيز، خطر ابتلا به پوكي استخوان را سهبرابر ميكند. علايم و عوارض پوكي استخوان شخصي ممكن است بدون آنكه خود اطلاع داشته باشد به پوكي استخوان دچار باشد و اساسا به همين دليل است كه پوكي استخوان بيماري خاموش ناميده ميشود. متاسفانه امكان تشخيص بيماري در مراحل اوليه از طريق علايم باليني وجود ندارد. بيمار در مراحل پيشرفته بيماري از روي عوارض اين بيماري پي به وجود آن ميبرد. عوارض اين بيماري عبارتند از: شكستگي خودبهخودي با كمترين ضربه بر استخوانها بهخصوص در نواحي ران و لگن، كمر و ستون مهره ها كه غالبا اين اولين علامت است. كمر درد شديد در نقطه خاص كه نشانه شكستگي است. وقتي بيماري خيلي شديد باشد، فشارهاي خفيفي مثل خم شدن به جلو، بلند كردن جاروبرقي، عطسه و يا سرفهكردن ميتواند باعث شكستگي مهره شود. از عوارض ديگر اين بيماري تغيير شكل ستون فقرات است كه موجب انحناي پشت يا قوز درآوردن ميشود. كوتاهشدن قد نيز ميتواند عارضهاي از اين بيماري تلقيشود. حتي بعضي محققان عقيده دارند افتادن دندانها در سالهاي بالا نيز ناشي از همين پوكي استخوان است. تشخيص بيماري در مراحل اوليه بيماري، معمولا هيچگونه نشانههاي باليني مشاهده نميشود. دربعضي موارد كمردردهاي بدون علت مشاهده شده اما هيچ قطعيتي تاكنون يافت نشدهاست. حتي عكسبرداري با اشعه ايكس كه به تشخيص شكستگي كمك ميكند، براي تشخيص زودرس اين بيماري روش مناسبي نيست. بهترين راه تشخيص اين بيماري، سنجش تراكم استخوان يا دانسيتومتري است. خوشبختانه امروز، براي سنجش تراكم استخوان دستگاههاي جديدي ساخته شدهاند كه ميتوانند با دقت نسبتا زيادي، تراكم استخواني و نسبت آن با استخوان سالم و سن مناسب را اندازه گيري كنند. آزمايش سنجش تراكم استخواني بدون درد است و تنها چند دقيقه طول ميكشد، همچنين احتياج به آمادگي قبلي ندارد و در آن دارويي مصرف نميشود. اين سنجش، پزشك را قادر ميكند تا شدت پوكي استخوان را ارزيابي كند و در نتيجه، استحكام استخوان را بسنجد. پيشگيري ميتوان با روشهاي بسيارسادهاي، خطر پوكي استخوان را كاهش داد: تغذيه مناسب، از روشهاي بسيار موثر براي پيشگيري از پوكي استخوان است. غذاي انسان بايد محتوي پروتئينها و املاح كافي خصوصا كلسيم و ويتامينهاي لازم باشد تا روند پوكي استخوان كندتر شود . بهترين منبع كلسيم وپروتئين شير، پنير، ماست، و غذاهاي دريايي به ويژه ماهي است. ويتامين Dبراي سلامتي استخوانها وجذب كلسيم، لازم وضروري است. بنابراين بايد زماني را دربيرون خانه گذراند تا آفتاب بتواند پوست را براي ساختن ويتامين D تحريك كند. انجام حركات ورزشي مستمر تراكم سلولهاي استخواني را زياد ميكند. بنابراين ورزشهايي نظير پيادهروي تند و شنا توصيهميشود. از مصرف مواد افزايش دهنده پوكي استخوان، مانند الكل، سيگار، قهوه فراوان و انواع نوشابهها، بايد خودداري شود. استفاده از زير گروههاي مختص استخوان، هورمونهاي زنانه نظير رالوكسيفن درخانمهاي يائسه زيرنظر پزشك، ميتواند مانع پوكي استخوان زودرس شود. درمان درمانهاي متفاوتي هماكنون براي پوكي استخوان وجود دارد كه هركدام با توجه به شرايط بيمار براي او انجام ميشود. از جمله تجويز تركيبات حاوي كلسيم و ويتامين D ، تجويز تركيبات فلورايد و داروهاي كاهنده سرعت پوكي استخوان كه تمامشان بسيار پرخرج و گران هستند و تنها مورد اول، يعني كلسيم و ويتامين D، قابلدسترس، كم هزينه و براي عموم قابل استفاده است.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پرشین وی]
[مشاهده در: www.persianv.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 262]