واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: حتی اگر خود شیطان باشم
تبیاد : بعضی وقت ها آدم با خودش می گوید ، برای اینکه من آدم باشم بعضی آدمها چه کار ها که نکرده اند ! برای اینکه نا امید نشوم یا ناراحت نمانم یا سردر گمی را تجربه نکنم بعضی آدمها خلاقیت های عجیبی به خرج داده اند .یکی از آنها همین جناب آقای مولوی. در دفتر دوم مثنوی یک قصه ای تعریف می کند که ما می دانیم البته ازین خبر ها هم نبوده اما منظور او از قصه روایت یک محبت مزمن است که گاهی یادمان می رود که در دل هر کدام از ما هنوز زنده و نورانی است . او هم که بو برده است با یک مشت فراموشکار حرفه ای طرف است قصه ای عجیب ساخته تا حالا حالا ها یادمان نرود! ماجرا ازین قرار است :معاویه دم صبح خواب بود و نمازش داشت لب طلایی می شد!( معاویه ی ما با معاویه ی مولوی کلی فرق دارد معاویه ما نماز جمعه را چهارشنبه می خواند و بعضا مست و ملنگ دولا راست می شود اما معاویه مولوی مثل اینکه معقول مردی است! خداوند همه ما را به حقیقت راه نما باشد ) ناگهان مردی آمد و بیدارش کرد او هم مثل معاویه ی مولوی احتمالا معقول مردی بوده!! گرچه خودش را "شیطان" معرفی کرد . معاویه هم مثل شما گفت برو بابا تو خودت اصل و فرع گمراهی هستی مرا برای نماز بیدار می کنی؟ که آه از نهاد شیطان بلند شد : گفت ما اول فرشته بوده ایم راه طاعت را به جان پیموده ایمپیشه اول کجا از دل رودمهر اول ، کی ز دل بیرون شودنه که ما را دست فضلش کا شتست؟( مگز نه اینست که ما را دست مهر او پرورش داده و از هیچ به وجود آورده؟) از عدم ما را نه او بر داشتست؟ای بسا کز وی نوازش دیدهایمدر گلستان رضا گردیدهایموقت طفلیام که بودم شیرجو گاهوارم را کی جنبانید ؟ -اوخوی کان با شیر رفت اندر وجودکی توان آن را ز مردم واگشود ( مهر و لطف خداوند با خون و شیر در وجود ما جاری شده ، چگونه آن خون و شیر را اکنون از جان بر کَنیم؟)اصل نقدش ، داد و لطف و بخشش است ( اصل وجود خداوند همان عدل و دهش اوست) قهر بر وی چون غباری از غش است (اگر قهر و غضبی هست از اصل ذات نیست) گفت پیغامبر که حق فرموده استقصد من از خلق احسان بوده است ( وقتی معاویه اش چنان است شیطانش هم باید چنین حدیث بگوید - در مثل مناقشه نیست!)آفریدم تا ز من سودی کنندتا ز شهدم دستآلودی کنند چند روزی که ز پیشم راندهستچشم من در روی خوبش ماندهستمن سبب را ننگرم کان حادثستزانک حادث حادثی را باعثست ( من زیاد به رانده شدن توجه نمی کنم چراکه ناگهان از من سر زد پس ناگهانی هم مجازات شدم چون در ذات موجودات گمراهی نیست پس رانده شدن من هم جاودان نیست) لطف سابق را نظاره میکنمهرچه آن حادث دو پاره میکنمترک سجده از حسد گیرم که بودآن حسد از عشق خیزد نه از جحود ( چون عاشق خداوند بودم سجده نکردم نه اینکه بخواهم نا فرمانی کنم . (در جا های دیگر مثنوی و متون صوفیانه نیز آمده که ابلیس از شدت محبت به خدا آتش غضب او را پذیرفت ،اما خفت سجده به غیر خدا را نه. البته آقایان توجه نداشتند که سجده تنها خم شدن نیست و آنچه حقیقتا سجده است فرمانبرداری بنده در برابر خداست ، حالا شیطان در برابر آدم خم نشد به آن معنا نیست که در برابر خدا سجده کرد بلکه بر عکس او با خم نشدن در برابر آدم به خداوند سجده نکرد و نمی شود به این راحتی ها از او دفاع کرد)) هر حسد از دوستی خیزد یقینکه شود با دوست غیری همنشینهست شرط دوستی غیرت پزیهمچو شرط عطسه گفتن "دیر زی" [امروز ما به جای " دیر زی" یا عمرت پاینده می گوییم "عافیت باشد"] چونک بر نطعش جز این بازی نبود ( چون اراده خدا بر نا فرمانی من بود من نیز می دانستم که جز این چاره ندارم )گفت بازی کن چه دانم در فزودآن یکی بازی که بد من باختمخویشتن را در بلا انداختم( جبر گرایی در این ابیات در مثنوی کم پیدا می شود چون مولوی چندان جبر گرا نیست اما گویا در برابر شیطان معادلات همه تغییر می کند حلاج هم "فتوت" و فدا کاری شیطان را ستوده است!!) در بلا هم میچشم لذات اومات اویم مات اویم مات او خلاصه بعد از این نطق غرای شیطان معاویه از او می پرسد "کیست کز دست تو جامه اش پاره نیست" ما که تو را در حیله گری بی بدیل یافتیم اما بگو چرا مرا از خواب بیدار کردی؟ شیطان ابتدا پاسخ نمی دهد و مقدمات زیادی را در باب اصل نیک و بد و حکمت وجود خودش بیان می کند که گرچه زیبا سروده شده اما چون کلام به درازا می کشد در اینجا نمی گوییم. از معاویه اصرار و از شیطان انکار تا بالاخره شیطان باز شیطان می شود و می گوید :از بن دندان بگفتش بهر آنکردمت بیدار میدان ای فلانگر نماز از وقت رفتی مر ترااین جهان تاریک گشتی بی ضیااز غبین و درد رفتی اشکهااز دو چشم تو مثال مشکهاآن غبین و درد بودی صد نمازکو نماز و کو فروغ آن نیاز آنچه در این داستان بسیار جالب توجه است دیدگاهی است که مولوی به شیطان ایجاد می کند گرچه محققین معتقدند بسیاری از فرق صوفیه نظز لطفی به شیطان دارند و او را ابدا موجود خبیثی نمی دانند و شواهدی که مولوی را نیز درین جرگه بیاورد کم نیست اما من ترجیح می دهم به گونه ای دیگر نگاه کنم و تصور کنم که مولوی ثلاش می کند باز بودن درگاه خداوند را با تمثیلی آنچنان واضح بیان کند که هیچ گناهکاری از بازگشت به سوی خداوند نا امید نباشد ( اگر مولوی قصدش این نبوده باشد از شعرش می شود چنین نتیجه گرفت )درگاهی که منفور ترین رانده شده اش نیز هنوز به آن عشق می ورزد و کدامیک از ما می توانیم او را منع کنیم؟این داستان می خواهد بگوید :حتی اگر خود شیطان هم باشم او تا همیشه رحمان است.پ.ن. : ابلیس از ماده "بلس" به معنای نا امید شده است . بر اساس متون صحیح اسلامی گناه شیطان که او را در جهنم مخلد و جاودان کرده ، سجده نکردن به آدم یا گمراه کردن فرزندان آدم نیست که اگر توبه کند راه بازگشت باز است . گناه او "نا امید" شدن از لطف و بخشش خداست و ازین رو او هرگز توبه نمی کند.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 613]