محبوبترینها
9 روش جرم گیری ماشین لباسشویی سامسونگ برای از بین بردن بوی بد
ساندویچ پانل: بهترین گزینه برای ساخت و ساز سریع
خرید بیمه، استعلام و مقایسه انواع بیمه درمان ✅?
پروازهای مشهد به دبی چه زمانی ارزان می‌شوند؟
تجربه غذاهای فرانسوی در قلب پاریس بهترین رستوران‌ها و کافه‌ها
دلایل زنگ زدن فلزات و روش های جلوگیری از آن
خرید بلیط چارتر هواپیمایی ماهان _ ماهان گشت
سیگنال در ترید چیست؟ بررسی انواع سیگنال در ترید
بهترین هدیه تولد برای متولدین زمستان: هدیه‌های کاربردی برای روزهای سرد
در خرید پارچه برزنتی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟
سه برند برتر کلید و پریز خارجی، لگراند، ویکو و اشنایدر
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1825959297
رهبر دینی در جامعه ای چند فرهنگی
واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: وبلاگ > آشنا، حسام الدین - در مورد مرحوم علامه سید محمد حسین فضل الله، مساله سیاست‌های رسانه‌ای و سیاست‌های بازنمایی ایشان در کشور ما قابل توجه است. این سیاست‌ها توام با فراز و فرودهای بسیار زیادی بوده‌است. در یک دوره‌ای نظام رسمی اطلاع‌رسانی از ایشان به نیکی یاد می‌کرد و ایشان بازتاب خوبی داشته‌است. ایشان در ایران حضور زیادی داشت. در همایش‌ها و مراسم مربوط به انقلاب اسلامی و بزرگداشت‌ها و بازتاب رسانه‌ای این‌ها شرکت داشت. در یک دوره‌ای ایشان مورد بی‌مهری قرار گرفت و چالش‌هایی که در اطراف ایشان ایجاد شد موجب شد که با احتیاط با شخص ایشان و مواضع ایشان برخورد شود. لذا وقتی ما یک نظام غیر رسمی که بخواهد ایشان را در داخل ایران نمایندگی کند نداشتیم و نظام رسمی هم گاه و بی‌گاه با بی‌مهری با ایشان بر خورد می‌کرد، طبیعی است که ایشان خیلی بروز و ظهوری در جامعه ما نداشته است.اما آیا آقای فضل الله در آن‌جایی که باید بیشترین حضور و نفوذ را داشته باشد، یعنی در میان طلاب و حوزه‌های علمیه و روحانیت جوانی که می‌خواسته راه‌های نو را امتحان کند و عرصه‌های جدید را کشف کند، حضور داشته است یا خیر؟ در میان حوزه‌ها و طلاب ایشان چقدر مورد توجه قرار گرفته است؟ چون به هرحال شما می‌توانید مخالف فضل الله باشید می‌توانید موافق فضل الله هم باشید؛ اما به هر حال باید او را بشناسید. آثارش راخوانده باشید، تا موافق یا مخالفش باشید. مفهومی که ما در مورد یک رهبر دینی می‌فهمیم شاید در مرحوم علامه فضل الله تجلی پیدا کرده‌باشد. پایگاه اصلی ایشان به عنوان یک رهبر دینی، مسجد است. مسجد الحسنین، مسجدی است که ایشان به طور مرتب در آن اقامه نمازجماعت می‌کند. یعنی به عنوان یک امام جماعت ثابت و راتب فعالیت می‌کند. در این مسجد هم نمازهای یومیه را امامت می‌کند و هم امامت نمازهای جمعه را به عهده دارد. دومین وظیفه که ایشان به عنوان یک رهبر دینی انجام می‌دهد وظیفه خطابه است. خطیب بسیار برجسته و بسیار جذاب با توجه به ذوق ادبی، ذوق شاعرانه و توانایی‌های بلاغی بسیار بالایی که داشتند، خطیبی بسیار موثر در جمعیت بودند. ایشان اهل قلم هم هست. کتاب‌های متعدد و متنوع هم از سخنان ایشان و هم از نوشته‌های جدای از سخنرانی‌هایشان در مسایل اسلامی منتشر کرده‌است. آشنایی بسیاری از افراد با ایشان از طریق این کتاب‌هاست. ایشان یک مناظره کننده حرفه‌ای هم هست. یعنی مصاحبه‌هایی که با ایشان انجام شده مصاحبه‌هایی بسیار چالشی است و معمولاً ایشان در این مناظره‌ها و مصاحبه‌ها سربلند بیرون آمده‌است. یعنی ایشان آماده بوده که مورد چالش قرار بگیرد. به عنوان یک روحانی، دارای مجموعه‌ای از موسسات وابسته مرتبط با خدمات خیریه است. انواع موسسات خیره در تحت پوشش ایشان اداره می‌شد. اگر بخواهیم فعالیت‌های اخیر ایشان را هم اضافه کنیم، یک فعال رسانه‌ای جدی در حوزه رسانه‌های جدید بوده است. اگر من نخواهم اغراق کنم، سایت مرحوم فضل الله یا اولین سایت یک مرجع شیعی است یا جز اولین آن‌هاست. ولی بی اغراق جزو پرمراجعه‌ترین سایت هاست. این سایت همانطور دائم به روز می‌شود و تعامل خیلی سنگینی با کاربران خود دارد و بسیار مورد استفاده است. آخرین فرصتی که برای ایشان پیش آمد، مرجعیت به عنوان یک سازمان است. یعنی سازمان دادن به وظایف یک مرجع، که این مرجعیت یک تشکیلاتی دارد. سابقه حزبی ایشان و کار تشکیلاتی که قبلا کرده بودند و تشکیلاتی که حول و حوش ایشان شکل گرفته بود، علیرغم همه چالش‌هایی که دوستان اشاره کردند، موفقیت ایشان را به عنوان یک مرجع در کشورهای خلیج فارس و در خود لبنان با تحفظ در مورد حزب الله افزایش داده بود نکته دیگر، بحث محیط چند فرهنگی لبنان است. کسی که بخواهد در آن محیط وظیفه تبلیغی، دعوتی و دفاعی خود را از حریم تشیع و اسلام انجام دهد، بسیار وضعیت متفاوتی دارد با روحانی جلیل القدری که در قم و به اصطلاح در عش شیعه قرار دارد. او برای اینکه طرف مخاطب خودش را اسکات کند، هیچ ابزار قدرتی در اختیار ندارد. نمی‌تواند به راحتی حکم ارتداد، تکفیر و یا طرد افراد یا جماعات را اعلام کند. از طرف دیگر بیشتر از اینکه حالت هجومی و نقد دیگران را داشته باشد در حوزه دفاغ قرار دارد. او باید دیگران را قانع کند برای اینکه استدلالاتش با عقل و منطق امروز دنیا جور دربیاید. من و 6 نفر از دوستانم این فرصت را داشتیم که در سال 1378 به مدت یک ماه، به مدت 18 جلسه، یک دوره به اصطلاح خود ایشان از درس خارج فقه در حوزه ارتباطات ایشان استفاده کنیم. این درس‌ها کاملاً به صورت تصویری و صوتی ضبط شده‌اند. درس نسبتاً پرچالشی بود. مباحثات این درس به گونه‌ای بود که ایشان قبلا این بحث‌ها را در جاهای مختلف منتشر کرده بودند و بر مبنای مطالعه مطالبی که ایشان در حوزی‌های فقهیشان منتشر کرده بود، آن جلسات درس برگزارشد. ایشان در موقعیتی بود که باید از مواضع خودش دفاع می‌کرد و استدلال فقهی می‌کرد. اگر بخواهم ویژگی درس‌ها و بحث‌های ایشان را خیلی مختصر بیان کنم؛ به تصور بنده ایشان 2 پایه اصلی کار فقهی در حوزه‌های جدید داشته‌است. یکی این است که ایشان تمام تلاشهای فقهی خود در مورد مسائل مستحدثه را معطوف به حل مساله کرده بود. این رویکرد و روش حل مساله یعنی باید مشکل کسی که سوال می‌کند حل می‌شد. باید تکلیفش مشخص بشود. نباید او را در ابهام بگذاریم. به خصوص اینکه مسائل مستحدثه‌ای که از ایشان سوال می‌شد، لزوما در مورد مسائل فردی نبود. بخشی از آن در مورد مسایل اجتماعی بود و تصمیماتی که باید سازمان‌ها و موسسات می‌گرفتند. فقه شیعه در یک سطح بسیار پربار کار کرده است. به تعبیری گفته می‌شود که فقه شخصی و مربوط به مکلفین است. در پیش از جمهوری اسلامی و پس از جمهوری اسلامی یک مساله شکل گرفت به عنوان فقه حکومتی که فقه الدولة و فقه دولتی نام گرفت. فقهی که تکلیف دولت را معلوم می‌کند و آن هم مبانی خودش را دارد. اما آن بخش میانی فرد و حکومت که به یک معنا فقه اجتماعی، فقه سازمان‌ها، شرکت‌ها و موسسات است. مثل اینکه اگر یک موسسه بخواهد به عنوان یک موسسه متدین بشود، باید چه کار کند. سوال خیلی ساده و ابتدایی است ولی جوابش شاید به آن سادگی نباشد. یا اینکه شرکت‌ها خمس دارند یا ندارند؟ از این نوع مسایل و سوال‌ها. او باید درگیر این بخش از فقه هم باشد. دومین پایه این است که ممکن است سوال کننده شیعه باشد، اما کسی که پاسخ‌ها را می‌شنود و می‌خواند همه جهان هستند. این مساله چالش بزرگ مرحوم علامه فضل الله بود. به عنوان یک مبلغ و داعی فتوا می‌داد. به عنوان یک مبلغ و دعوت‌گر تصور می‌کرد امروز باید تشیعی را ارائه کند که یک مسیحی معتقد هم وقتی آن بیانات را می‌شنود بگوید اهلا و سهلا، این منطق دارد. پشت این مساله یک عقلانیتی است. دیگران اصلا مواجهه با چنین چالشی را ندارند، لذا خیلی راحت‌تر می‌توانند سخن بگویند. به تعبیری می‌توانند محفلی‌تر و به اصطلاح مبتنی بر فرقه صحبت کنند. اما او باید به گونه‌ای سخنرانی می‌کرد که نه تنها مسلمانان یا مسیحیان را قانع کند، بلکه اصولا بی‌دین‌ها را هم قانع کند. ایشان سه‌شنبه شب‌ها در طبقه پایین مسجد الحسنین یک مجلس پرسش و پاسخ زنده داشتند. هرکس حق داشت مستقیما از ایشان سوال کند و او پاسخ می‌داد. مدتی شفاهی بود و مدتی کتبی بود. ولی به هر حال جلسه حضوری بود. فضایی تقریبا به اندازه نصف حسینیه ارشاد بود و سنی داشت و ایشان پاسخ می‌دادند. خانمی از ایشان سوال کرد در مورد زن دوم و اینکه چرا اسلام به مرد اجازه می‌دهد که همسر موقت بگیرد؟ آن‌کسی که من دیدم و سوال کرد، حتی در جلسه مسجد الحسنین محجبه نبود. این مرد می‌خواهد این پاسخ را برای این جلسه بدهد. ایشان گفت آیا سوال شما از منظر حقوق زنان است، یا از منظر حقوق مردان؟ آن خانم گفت طبیعی است که از منظر حقوق زنان است. از بابت حقوق مردان که سوال نمی‌کنم. او گفت: من از شما سوال می‌کنم آیا شما از منظر حقوق زن اول سوال می‌کنید یا از منظر حقوق زن دوم هم سوال می‌کنید. زن پاسخ نداشت. خود مرحوم فضل الله صحبتش را ادامه داد و گفت: اگر فرض کنید که زن دوم هم زن است، آن‌وقت چطور؟ آیا حقوق زنانی که بعد زن دوم می‌شوند، نباید رعایت شود؟ آیا معتقدید از نظر اجتماعی، کسانی که همسرشان را از دست داده‌اند، کسانی که مطلقه هستند یا کسانی که همسر پیدا نکرده‌اند را باید در جامعه رها کنیم؟ با همین صراحت مطرح کرد. آن‌ها حق دارند اگر نه از یک شوهر به طور کامل، اما از یک مرد ولو به طور نسبی و از حمایت او بهره مند باشند. جلسه را نمی‌توانم توصیف کنم. این ورای یک فقیه ساده اندیش سنت گرا و متن محور است. این با جامعه تعامل کرده، با مساله تعامل کرده، با منطقی که طرف می‌تواند بپذیرد تعامل کرده است. او هدف دعوتی دارد. ممکن است آن زن قانع نشود که کسی می‌تواند زن دوم هم بگیرد، و اما دیگر به راحتی نمی‌تواند آن منطق را رد کند. در این مسیر ممکن است علامه فضل الله از برخی مرزها رد شده باشد. از شدت علاقه‌ای که به این نحوه اقناع‌کردن و تسلیم‌کردن افراد به منطق حق داشته‌است. به این خاطر حتی ممکن است بعضی از فتواهای مرحوم فضل الله، فتوای شخص ایشان هم نباشد. اما حرف ایشان این بود که آیا اینگونه فتوا خارج از چارچوب فقه شیعی است؟ نه! شاید اگر خودم می‌خواستم فتوا بدهم، این فتوا را نمی‌دادم. اما برای این موقعیت و برای این فرد، این فتوا خارج از چارچوب فقه نیست. این تقریبا منطقی است که مرحوم شهید صدر به گونه‌ای بیان کردند. وقتی شما می‌خواهید نظام سازی کنید، ممکن است آن اصولی که کمک می‌کند تا آن نظام را بسازید قبول داشته باشید، اما فتواهای شخصی شما اجازه ندهد که شما یک نظام را بسازید. لذا استناد می‌کنید به فتواهای فقهای دیگری که فبولشان داریم و خارج از فقه شیعه هم نیست، اما نظام درست می‌شود. این بر می‌گردد به اون منطق کلامی که پشت فقه است. مرحوم فضل الله آن منطق کلامی برایش بسیار موضوعیت داشت. در حوزه فقه ارتباطات تمام بحث فقهی ایشان در چارچوب اصل تزاحم معنا می‌داد. ایشان همواره مسایل بسیار چالش برانگیز را به اصل تزاحم و الاولی فالاولی برمی‌گرداند. اگر به چیزی در منطق کلامیه خود اولویت می‌داد، آن‌وقت در فقه مشکلاتش خیلی راحت حل می‌شد. به این‌ترتیب ایشان فقه ساده‌ای هم داشت. این را تصریح می‌کنم که ایشان در استدلال‌های فقهی خود یک یا چند آیه قرآن‌کریم، یک یا چند روایت و یک اصل عقلی و اصل اصولی و اصل کلامی برایش کافی بود، برای اینکه به یک فتوا برسد. با توجه به مباحث لغوی و به خاطر ذوق ادبی ایشان، توجه بسیار ویژه‌ای به فهم عربی داشت. ایشان یک جایی فرمودند که وقتی بعضی فتواهای بعضی از فقهای ایرانی را می‌بینم، تازه متوجه می‌شوم که چقدر ایرانی بودن و عرب بودن در فهم متن دین برای افتاء فرق دارد. این ملاحظات را در مورد ایشان به عنوان یک رهبر دینی، به عنوان یک مرجع و به عنوان یک فعال فرهنگی می‌شود داشت. اگر بخواهم مرحوم فضل الله را منهای مرجعیتش تعبیر کنم، تعبیر من یک رهبر فرهنگی دینی است که به ابزار فقهی، به ابزار تفسیری، ابزار تاریخی و ابزار کلامی هم مجهز است.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 649]
-
گوناگون
پربازدیدترینها