واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: نگاهي به زندگي علامه ميرزا مهدي الهي قمشهاي(2)
خواب ديدن شهيد مدرس و مهاجرت به تهراندر همان ايام تحصيل در مشهد مقدس و در سنين جواني شبي به خواب ديد كه از مشهد به طرف تهران ميرود و مرحوم شهيد سيدحسن مدرس كه او نيز اهل قمشه بود را دستگير كردهاند و به طرف مشهد ميبرند. در راه به يكديگر برخورد ميكنند و مرحوم مدرس كتابي در دست داشتند كه آن را به ايشان داده و ميگويند ما را تبعيد كردهاند شما اين را بگيريد و برويد جاي من درس بدهيد. هنگامي كه از خواب بيدار ميشوند و ميگويند اگر خواب پريشان است همين است. ما كجا و شخصيتي مبارز و عالم، چون مدرس كجا. تا اين كه زمانه ايشان را به تهران كشاند.مرحوم آيت الله الهي قمشهاي پس از سالها تحصيل در كنار بارگاه آستان قدس رضوي در آرزوي ديدار محضر اساتيد قم و عراق و نجف قصد مهاجرت كرد لذا ابتدا به طهران وارد شد. زمانه وانگهي زد خيمه گاهم به طهران پايتخت و تاج كشور از آن جنت پس از ورود تحصيل مرا مسكن به طهران شد مقدر به طهران آمدم تا كز ري و قم شتابم زي عراق و كوفه يك سر عرفت الله من فسخ العزائم به ملك ري مرا انداخت لنگر در طهران به مدرسه سپهسالار (مدرسه عالي شهيد مطهري فعلي) وارد شد و در آنجا به تعليم و تعلم پرداخت. روزي در مسجد سپهسالار در محفلي شركت داشت كه ايشان را به شهيد سيدحسن مدرس معرفي ميكنند. شهيد مدرس ميگويد: «لازم نيست كه او را معرفي كنيد چون پدربزرگ اين شخص، مرحوم حاج ملك باعث شد كه من مدرس شوم. من در يك مغازهاي كار ميكردم كه پدر بزرگ ايشان به آنجا آمد و گفت حيف است كه اين بچه كار كند، از سيماي او آثار هوش و درايت مشهود است و بگذاريد درس بخواند. پدرم گفت: ما استطاعت مادي نداريم تا او را براي تحصيل عازم كنيم.پدربزرگ همين شخص امكانات مادي مرا فراهم آورد و معاش مرا تامين نمود. و براي تعليم و تعلم از قمشه به اصفهان فرستاد.»به هر حال مرحوم آيت الله الهي قمشهاي موانستي قريب با شهيد مدرس پيدا نمود و ايشان وي را در طهران نگهداشت و بدين ترتيب امكان مهاجرت به قم و عراق ميسر نشد.مرحوم آيت الله الهي قمشهاي در تفسير و ترجمه قرآن كريم در عصر ما، شخصيتي شاخص و ممتاز است. درباره ترجمه قرآن ايشان بايد گفت ايشان اولين كسي است كه ـ بر خلاف عادت قدما كه قرآن را ترجمه تحت اللفظي ميكردند ـ روش جديدي در ترجمه و تفسير قرآن به كار بردند و براي اولين بار قرآن را به زبان فارسي روان و سليس ترجمه كردند؛ بدون آن كه دخل و تصرفي در اصل معنا شود تفسير خويش را با بيان ساده و قابل فهمي ارائه دادند. دستگيري توسط رضاخانبعد از ماندگاري ايشان در تهران و دوستي قريبشان با شهيد مدرس، روزي حكومت غاصب رضاخان، شهيد مدرس را دستگير و تبعيد نمود. در اثر دستگيري ايشان عدهاي از نزديكان و دوستان شهيد مدرس دستگير شدند و به زندان افتادند كه از آن جمله مرحوم آيت الله الهي قمشهاي بود. قريب يك ماه در زندان به سر برد و چون در امور سياسي دخالتي نداشت به سفارش ذكاء الملك فروغي نخست وزير وقت آزاد شد.پس از آزادي ايشان، طلاب مدرسه سپهسالار گرد وي را گرفته و كتابي را به ايشان دادند و گفتند تا اين زمان مدرس اين كتاب را براي ما تدريس ميكرد و اينك شما تنها كسي هستيد كه ما ميتوانيم از محضرش استفاده كنيم.مرحوم آيت الله الهي قمشهاي بعد از اين واقعه به ياد خواب خويش كه چندين سال پيش ديده بود افتاد و تعبير آن را همين دانست. استاد دانشگاه و اخذ درجه دكتراآيت الله الهي قمشهاي پس از مهاجرت به تهران در مدرسه سپهسالار به تدريس ادب و فقه و حكمت و ديگر معارف الهي پرداخت.پس از تاسيس دانشگاه در كشور، مدرسه سپهسالار كه محفل ادبا و مجلس حكما بود، مبدل به دانشكده معقول و منقول گرديد. استاد الهي قمشهاي ضمن تدريس منطق و حكمت و ادبيات در آن دانشكده به عنوان يكي از برجستهترين اساتيد دانشگاه شناخته شد. وي با نوشتن كتاب « توحيد هوشمندان» به درجه دكترا از آن دانشكده نائل آمد.ايشان پس از سي و پنج سال تدريس فلسفه و حكمت در دانشكده الهيات و دروس منقول و معقول، بازنشسته شد و از آن پس، بيت شريفش كانون ادبا و حكما گرديد.مرحوم استاد الهي قمشهاي با آن كه ميتوانست زندگي مرفهي فراهم آورد، ليكن همواره سعي داشت از ظواهر دنيوي چشم بپوشد. يكي از شاگردانش در اين باره گفته است: «به ظواهر دنيا بسيار بيعلاقه بود؛ مثلا علاقهاي نداشت در منزلش تلويزيون يا راديو باشد تا مبادا وقت فرزندش هدر رود. كلاً يك روحيه بينيازي و استغنا و دوري از تعلقات مادي در ايشان وجود داشت كه انسان هر وقت به منزلش وارد ميشد تمام تعلقات دنيوي را فراموش ميكرد.» تاليفات و آثار علميمرحوم آيت الله الهي قمشهاي طي عمر گرانقدر خود خدمات شاياني به فرهنگ و ادب نمود و عمر خود را در احياي معارف حقه گذراند به طوري كه در آخرين دقايق حيات نيز به تدريس و تاليف اشتغال داشت.از وي آثار ارزندهاي به جاي مانده از قبيل: كتاب حكمت الهي (2 جلد) در شرح فصوص الحكم فارابي و توحيد هوشمندان و ترجمه قرآن و تصحيح و تحشيه تفسير ابوالفتوح رازي و ترجمه صحيفه سجاديه و ترجمه مفاتيحالجنان كه همگي حاكي از سعي بليغ ايشان در احياي معارف الهي ميباشد.مرحوم آيت الله الهي قمشهاي در تفسير و ترجمه قرآن كريم در عصر ما، شخصيتي شاخص و ممتاز است. درباره ترجمه قرآن ايشان بايد گفت ايشان اولين كسي است كه ـ بر خلاف عادت قدما كه قرآن را ترجمه تحت اللفظي ميكردند ـ روش جديدي در ترجمه و تفسير قرآن به كار بردند و براي اولين بار قرآن را به زبان فارسي روان و سليس ترجمه كردند، بدون آن كه دخل و تصرفي در اصل معنا شود تفسير خويش را با بيان ساده و قابل فهمي ارائه دادند. به طوري كه نقل شده است مرحوم آيت الله العظمي بروجردي كه در تفسير قرآن تبحر خاصي داشتند ترجمه و تفسير قرآن مرحوم آيت الله الهي قمشهاي را بسيار پسنديده و احترام ميگذاشتند و در مقام مقايسه با ديگر تفاسير قرآن چنين فرموده بودند: «اصلا هيچ ترجمهاي را با ترجمه آقاي الهي قمشهاي مقايسه نكنيد. كاري كه ايشان كردند بسيار فوق العاده است.»از مرحوم آيت الله الهي قمشهاي كتاب ارزندهاي كه تاكنون به طبع نرسيده باقي مانده است. اين كتاب را با خط خود نوشته و به امضاء و مهر خويش ممهور كرده است. نام كتاب: «مشاهدات العارفين في احول السالكين الي الله» ميباشد.اشعار مرحوم الهي كه از سنين 15 سالگي تا آخر عمر سروده شده در ديواني به نام «ديوان حكيم الهي» گرد آمده است و شامل قصائد و غزليات عرفاني و فلسفي بسياري است. همچنين مشتمل بر «نغمه الهي»، «شرح خطبه متقين در نهج البلاغه»، «نغمه حسيني» و «نغمه عشاق» ميباشد. قناعت در زندگيمرحوم استاد آيت الله الهي قمشهاي در حالي كه يكي از افراد شاخص در علم و فرهنگ و ادب بودند مع ذلك زندگي ساده و بي آلايشي داشتند. مرحوم استاد الهي با آن كه ميتوانست زندگي مرفهي فراهم آورد، ليكن همواره سعي داشت از ظواهر دنيوي چشم بپوشد. يكي از شاگردانش در اين باره گفته است: «به ظواهر دنيا بسيار بيعلاقه بود؛ مثلا علاقهاي نداشت در منزلش تلويزيون يا راديو باشد تا مبادا وقت فرزندش هدر رود. كلاً يك روحيه بينيازي و استغنا و دوري از تعلقات مادي در ايشان وجود داشت كه انسان هر وقت به منزلش وارد ميشد تمام تعلقات دنيوي را فراموش ميكرد.»
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 389]