واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: دعبل؛ مردی كه چهل سال چوبه دارش را بدوش میكشیداربعین در فرهنگ اهل بیت علیهم السلام مقدمه:واژه «اربعین» در متون دینی و مجموعههای حدیثی از ارزش والایی برخوردار است. آثار حفظ چهل حدیث، اخلاص عمل در چهل روز و دعای عهد در چهل صبح، كمال عقل در چهل سالگی، دعا برای چهل مؤمن، شهادت چهل مؤمن برای میت، برگزاری عبادت در چهل شب چهارشنبه برای دیدار حضرت ولی عصر علیه السلام، و بعثت غالب انبیأ در چهل سالگی، از جمله مواردی است كه ارزش و جایگاه این اصطلاح اسلامی و عرفانی را مشخص میسازد. «اربعین» از اصطلاحات رایجی است كه در متون اسلامی كاربرد زیادی دارد، مثلا در برخی از روایات به عنوان نماد كمال، حدی برای تصفیه باطن و... قلمداد شده است. در این نوشتار به مناسبت روز اربعین شهادت امام حسین علیه السلام برخی از موارد كاربرد این واژه ارزشمند كه در فرهنگ اسلامی به مناسبتهای گوناگون از آن یاد شده و گاهی پیامهای اخلاقی و دستورهای الهی با آن همراه شده است، با اشاره به سی نكته تقدیم میشود. دسترسی به: قسمت اول ؛ قسمت دوم ؛ قسمت سوم
قسمت چهارم23. اربعین در قرآن در برخی از آیات قرآن به واژه «اربعین» اشاره شده است، مثل: فرازی از قصه حضرت موسی علیه السلام كه میفرماید: «و اذ واعدنا موسی اربعین لیلة» ; (31) «[به یاد آورید] آن هنگامی را كه با موسی علیه السلام (برای یافتن پیامهای آسمانی) چهل شب وعده قرار گذاشتیم.» نیز میفرماید: «و واعدنا موسی ثلثین لیلة واتممناها بعشر فتم میقات ربه اربعین لیلة» ; (32) «و ما با موسی سی شب وعده گذاشتیم، سپس آن را با ده شب دیگر تكمیل نمودیم. به این ترتیب، میعاد پروردگارش با چهل شب تمام شد.» قرآن كریم در مورد نافرمانی بنیاسرائیل از حضرت موسی علیه السلام و سرپیچی آنان از دستورات الهی و مجازات آن گروه از یهودیان با چهل سال سرگردانی، میفرماید: «فانها محرمة علیهم اربعین سنة یتیهون فی الارض فلا تاس علی القوم الفاسقین» (33) ; «این سرزمین مقدس تا چهل سال بر آنها ممنوع خواهد بود و آنان همواره در مدت چهل سال در این بیابان سرگردان هستند، پس تو درباره سرنوشت این جمعیت گناهكار ناراحت نباش!» 24. مجاهد دار به دوش دعبل بن علی خزاعی، از شاعران متعهد و شجاع اهلبیت علیهم السلام است كه از دست مبارك حضرت رضا علیه السلام به كسب مدال افتخار و عطایای مادی و معنوی نائل شد. او وصیت كرد قصیده معروف خود به نام «مدارس آیات» را - كه مورد تایید اهلبیت علیهم السلام قرار گرفت - در كفنش بنویسند. زبان گویای وی آن چنان برنده بود كه حكمرانان ستمگر را به هراس میانداخت. ابن مدبر میگوید: «روزی به دعبل گفتم: من مردی بیباك و با شهامت مثل تو ندیدهام كه این چنین بیپروا در اشعار خود به زمامداران ستمگری، مثل مامون میتازی و حقائق را در قالب شعرهای گویا و بلیغ به گوش مردم میرسانی. دعبل در مقابل هشدار ابن مدبر، با صلابتخاصی كه از عشق او به اهلبیت علیهم السلام ریشه میگرفت، چنین گفت: «یا ابا اسحاق! انی احمل خشبتی مذ اربعین سنة و لا اجد من یصلبنی علیها; (34) ای ابا اسحاق! من چوبه دار خودم را چهل سال است كه با خود حمل میكنم، اما هنوز كسی را نیافتهام كه مرا بر آن بیاویزد.» شیعه یعنی دعبل چشم انتظار میكشد بر دوش خود چل سال دار شیعه یعنی همچو امثال كمیل سر نهد بر خاك پای اهلبیت 25. ارزش عدالت گستری امام موسی بن جعفر علیه السلام در تفسیر آیه «یحیی الارض بعد موتها» فرمود: «خداوند زمین را با قطرات باران احیأ نمیكند، بلكه با مردان عدالت گستر زنده میگرداند... و این عمل از منافع مادی چهل روز باران بهتر و پربارتر است.» (35) 26. هشدار به محتكران! امام صادق علیه السلام به تاجرانی كه برای منافع مادی خود اجناس مورد نیاز مردم را انبار كرده، با قیمتهای گزاف میفروشند، شدیدا هشدار میدهد و میفرماید: «الحكرة فی الخصب اربعون یوما وفی الشدة والبلأ ثلاثة ایام فمازاد علی الاربعین یوما فی الخصب فصاحبه ملعون ومازاد علی ثلاثة ایام فی العسرة فصاحبه ملعون; (36) مدت احتكار جنسهای مورد نیاز مردم در روزگار فراوانی، چهل روز است و در روزهای سخت فقط سه روز. اگر بازرگانی در ایام فراوانی جنس، بیش از چهل روز و در هنگام دشواری بیش از سه روز انبار كند، لعنتخدا بر او باد.» 27. چله نشینی برای حاجتمولای متقیان علی علیه السلام فرمود: «خداوند متعال به حضرت داوود وحی كرد: «انك نعم العبد لولا انك تاكل من بیت المال ولا تعمل بیدك شیئا» ; «ای داود! اگر از بیتالمال تغذیه نمیكردی و از دست رنجخودت امرار معاش مینمودی، چقدر بنده خوبی بودی!» حضرت داوود چهل صبح با ناله و زاری به درگاه احدیت استغاثه كرد و از خداوند خواست تا مشكل او را رفع نماید. خداوند متعال نیز مقدمات آهنگری را در اختیار او گذاشت. به این ترتیب، حضرت داوود، به كار زرهسازی پرداخت. او هر روز یك زره میساخت و به هزار درهم میفروخت تا اینكه با ساختن سیصد و شصت زره كه به مبلغ سیصد و شصت هزار درهم فروخت، سرمایهای به دست آورد و از بیتالمال بینیاز شد.» (37) 28. زیارت اربعین از نشانههای ایمان و تشیع امام حسن عسكری علیه السلام فرمود: «علامات المؤمنین خمس: صلاة الاحدی والخمسین وزیارة الاربعین والتختم فی الیمین وتعفیرالجبین والجهر ببسم الله الرحمن الرحیم; (38) نشانههای مؤمنان (شیعیان) پنچ چیز است: خواندن پنجاه و یك ركعت نماز در هر روز (17 ركعت واجب و 34 ركعت نافله)، زیارت اربعین امام حسین علیه السلام، داشتن انگشتر در دست راست، و ساییدن پیشانی به خاك، و بلند خواندن بسم الله الرحمن الرحیم در نمازها.» 29. چهل روز گریه بر امام حسین علیه السلام امام صادق علیه السلام در روایتی به بیان گریه موجودات عالم بر سالار شهیدان پرداخته، به زراره میفرماید: «یا زرارة! ان السمأ بكت علی الحسین علیه السلام اربعین صباحا بالدم وان الارض بكت اربعین صباحا بالسواد و ان الشمس بكت اربعین صباحا بالكسوف والحمرة... وان الملائكة بكت اربعین صباحا علی الحسین علیه السلام; (39) ای زراره! آسمان چهل روز بر حسین علیه السلام خون گریه كرد و زمین چهل روز برای عزای آن حضرت گریستبه تیره و تار شدن و خورشید با كسوف و سرخی خود چهل روز گریست... و ملائكه الهی برای آن حضرت چهل روز گریستند.» 30. فرازی از زیارت اربعین صفوان بن مهران جمال میگوید: مولایم حضرت صادق علیه السلام زیارت اربعین را به من آموخت و فرمود: «در روز اربعین جدم حسین علیه السلام را اینچنین زیارت كن: السلام علی ولی الله وحبیبه...» در بخشی از آن زیارت كه با مضامین عالی عرفانی و معنوی بیان شده است، چنین میخوانیم: «وبذل مهجته فیك لیستنقذ عبادك من الجهالة وحیرة الضلالة; (40) [خداوندا! من شهادت میدهم كه] حضرت حسین علیه السلام جان را در راه تو تقدیم كرد تا بندگان تو را از جهالت و بیخبری رها سازد و از حیرت و سرگردانی و گمراهی نجات دهد.» 31) بقره/51. 32) اعراف/141. 33) مائده/26. 34) العدد القویه، ص292. 35) تهذیب الاحكام، ج10، ص146. 36) الكافی، ج5، ص165. 37) وسائل الشیعه، ج17، ص37. 38) مصباح المتهجد، ص787. 39) مستدرك الوسائل، ج10، ص314، با تلخیص. 40) تهذیب الاحكام، ج6، ص113. عبدالكریم پاكنیا
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 219]