سيزده بدر فرصتي براي آشتي با طبيعت

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: گزارش تحليلي/سيزده بدر رسم مشترك همه ايرانيان/سيزده بدر فرصتي براي آشتي با طبيعت
سيزده بدر رسم مشترك همه ايرانيان/سيزده بدر فرصتي براي آشتي با طبيعت
زنجان - خبرگزاري مهر: سيزده بدر يا جشن بدرقه نوروز از مهمترين رسوم مشترك در ميان اقوام ايراني است كه طي سال هاي اخير روز آشتي با طبيعت نيز تلقي مي‌ شود.

ايرانيان از گذشته ‌هاي دور، با آغاز بهار و ورود به سال جديد و پس از چند روز ديد و بازديد و تبريك سال نو، گويا براي تكميل شادي خود و دور كردن غم و غصه و خمودگي، در روز سيزدهم فروردين ماه، با بيرون آمدن از خانه و پناه گرفتن در طبيعت، مراسم سيزده بدر را اجرا مي ‌كنند.

يكي از سنتهاي مثبت ايرانيان كه در قرآن و البته در قالب و فرمي ديگر مورد تاكيد است روز سيزدهم فروردين است .

به دامن صحرا و طبيعت رفتن، شوخي و بازي كردن، دويدن، تاب خوردن و در هر حال شاد بودن،از ويژگي ‌هاي روز سيزده بدر است. گره زدن سبزه به نيت باز شدن گره دشواري ‌ها و برآورده شدن آرزوها، از ديگر رسوم اين روز است.

اين باور همگاني چنان است كه اگر خانواده‌اي نتواند به علتي تمام روز را به باغ و صحرا برود، به ويژه با دگرگوني ‌هاي جامعه شهري امروز، در بعد از ظهر روز سيزدهم، حتي براي زمان كوتاهي هم كه شده از خانه به باغ يا گردشگاهي عمومي مي ‌رود

سيزده بدر، يكي از رسوم رايج ايراني است كه قدمتي بسيار دارد. اين سنت با فراگيري خود در كل پيكره اجتماعي ايران يك اسطوره معنايي در سطح وسيع اجتماعي به وجود آورده است.

يكي از ابعاد تعليمي قرآن، تاكيد بر بعد تربيتي آن است و در آياتي كه ذكر آن رفت، از مخاطبان خود و به خصوص مسلمانان مي خواهد از محيط محدود اطراف زندگي خويش، خارج شده و به سير و سياحت جهان پهناور بپردازند، در اعمال و رفتار اقوام ديگر و پايان كار آنها بينديشند و از اين رهگذر اندوخته پر ارزشي از آگاهي و عبرت براي خود و البته آيندگان فراهم سازند.

در فرهنگ ايرانيان كهن سيزده ماه فروردين به روز سيزده بد‌ر نامگذاري شده و از آنجا كه اين روز را نحس مي دانند و براي بيرون كردن نحسي از خانه و كاشانه خود، كنار جويبارها و سبزه ها مي روند و به شادي مي پردازند.

هر چند تاكنون هيچ پژوهشي نحس بودن روز 13 فروردين را به اثبات نرسانده، اما در فرهنگ اساطيري بسياري از ملل، عدد 13 نحس است و از نگاه آنها اين بدان خاطر است كه در اين روز اتفاقات ناگواري رخ داده كه اگر در خانه و يا يك مجموعه مسقف نمي ماندند، شايد از ميزان خسارات يا تلفات جاني آن كاسته مي شده است.

نگاه اساطير به سيزده

در اساطير ايران، عمر جهان هستي دوازده هزار سال آمده است و پس از اين دوره جهان بسته مي شود و انسانهايي كه وظيفه آنها در جهان هستي، جنگ عليه اهريمن است با سپري شدن اين دوازده هزار سال و ظهور سوشيانس، ناجي موعود، سرانجام به پيروزي و ظفر ميرسند و در هزاره سيزدهم تحت راهنمايي سوشيانس در بهشت به زندگي خود ادامه مي دهند.

به نظر مي رسد عدد دوازده از بروج دوازده گانه گرفته شده باشد، كه آگاهي نسبت به آنها مي تواند نشان از وسعت دانش ايرانيان در آن زمان به علم ستاره شناسي داشته باشد.

بعضي از محققين معتقدند كه پس از ورود اسلام به ايران بعضي از دشمنان حضرت علي (ع) وقتي متوجه محبوبيت ايشان نزد ايرانيان شدند شروع به شايعه پراكني در مورد نحس بودن عدد سيزده بين مردم كردند كه شايد بتوانند به اهداف شيطاني خود برسند ولي هرگز نبايد فراموش كنيم كه تمام وجود حضرت علي(ع) سرشار از حكمت و رمز و راز الهي براي هدايت ما انسان ها مي باشد و سالروز تولد آن بزرگوار در سيزدهم رجب نيز نشانه الهي ديگريست بر اين كه هرگز عدد سيزده نمي تواند نحس باشد.

فلسفه سيزده بدر در ايران باستان:

ايرانيان باستان اعتقاد داشتند كه عدد 13 نحس است، ايرانيان باستان اين روز ( 13 فروردين ) را در طبيعت به جشن شادي مي پرداختند تا بدين وسيله خود را از نحسي آن حفظ كنند .

از آداب اين روز مي توان به گره زدن سبزه و دور انداختن يا به قولي به آب دادن سبزه اشاره كرد . در گذشته دختران و پسران دم بخت سبزه ها را گره مي زدند و آرزو مي كردند تا در سال جديد تشكيل خانواده دهند البته گره زدن تنها مختص دختران و پسران دم بخت نمي باشد و همه مي توانند سبزه اي گره زده و آرزو كنند . عقيده بر اين بوده است كه وقتي گره باز شود ، مشكلات حل شده و آرزو بر آورده مي شود .

دور انداختن سبزه ها هم به اين دليل بود كه ايرانيان باستان عقيده داشتند بدي ها و مريضي ها در اين سبزه جمع شده و با به آب دادن يا به دور انداختن آن اين پليديها و مريضي ها را از خود دور مي كردند .

در ضمن اين روز متعلق به خداي باران مي باشد و در مراسم 13 به در دعا براي بيشتر شدن و به موقع بودن باران در سال جديد وجود داشته كه با گذشت زمان اين رسم از ميان رفته .

در ايران كنوني، در اين روز همه خانواده ها به گردشگاههاي خارج از شهر مي روند و به گردش در گلزارهاي زيبا و باغ ها مي پردازند. كودكان و نوجوانان نيز با هم به بازي و ورزش هاي دسته جمعي مي پردازند.

در اين روز پسرها و دخترهاي جوان به اميد برآورده شدن آرزوها و يا يافتن همسري مناسب سبزه ها را گره مي زنند. اعتقاد بر اين است كه وقتي گره سبزه ها باز شوند تمامي مشكلات حل مي شوند و آنها به آرزوي خود مي رسند. مرسوم است كه هنگام گره زدن سبزه دخترها چنين زمزمه كنند: “سيزده به در، سال دگر، بچه بقل، خونه شوهر”. در پايان روز، سبزه را به دور مي اندازند، زيرا معتقدند كه اين سبزه تمامي دردها و بيماريها را در خود جمع نموده است. بنابراين دست زدن به سبزه ديگران موجب انتقال اين مشكلات به فرد ديگري مي شود.

جشن زايش انسان ها

در تقويم ايراني، نخستين دوازده روز سال، “جشن زايش انسانها” ، تمثيلي از دوازده هزار سال زندگي و نبرد با اهريمن است و روز سيزدهم تمثيلي از هزاره سيزدهم و آغاز رهايش از جهان مادي است.

به همين دليل نيز، روز سيزدهم كه در واقع نمادي از زندگي انسان در پرديس است، متعلق به ستاره باران انگاشته مي شد، زيرا نزول باران بهاري باعث سرسبزي و طراوت زمين شده و نمايه اي از بهشت را به وجود مي آورد. اين اعتقاد در ايران باستان موجب مي شد، سيزدهم نوروز، روز ويژه طلب باران بهاري براي كشتزارهاي نوميد، انگاشته شود.

چرا غربي ها سيزده را نحس مي دانند؟

از سويي ديگر در زمان حكومت صفويان اين بار فرهنگ اروپايي وارد ايران شد كه شوربختانه آنان نيز عدد ۱۳ را نحس مي دانستند، و هنوز هم با پيشرفت هاي علمي و تكنولوژيكي عميقاً به اين موضوع اعتقاد دارند. سيزده را غربي ‌ها به دليل در آخرين شامي كه حضرت مسيح با حواريون خورد ، ۱۳ نفر حضور داشتند.۱۲ نفر آنها اشخاصي مومن و وفادار بودند ولي يهودا جوداريوس اسكاريوتي سيزدهمين حواريون بود كه مسيح را در مقابل ۳۰ سكه فروخت. چنان كه تورات در سفر خروج باب ۱۱ و ۱۲، در روز سيزده‌ ي فروردين (= روز سيزدهم سال نو مصري) از برخورد ستاره‌ي دنباله داري با زمين گزارش مي‌ دهد كه در فضاي زمين درخشيده، بطوري كه در افق ايران هم ديده شده است. بر اثر اين برخورد زمين لرزه‌ي سهمناكي روي داده، آتش فشان‌ ها به آتش فشاني پرداخته، كاخ ‌ها ويران گشته و بسياري از مردم جان خود را از دست داده‌اند.

دروغ سيزده

از ديگر رسم ‌هاي شوخي آميز روز سيزده كه مشخص نيست نخست از كجا آغاز شده، دروغ روز سيزده است. چنان كه اروپاييان نيز روز اول آوريل كه به روز سيزده‌ فروردين ايرانيان بسيار نزديك است(هر چهار سال يك بار سيزده‌ي فروردين و اول آوريل برابر مي ‌شوند) اين رسم را دارند.

آئين هاي سيزده بدر در زنجان

در استان زنجان نيز آداب و آيينهاي خاص اين روز اهميت خود را حفظ كرده است و مردم با خروج از منازل و پناه بردن به دامن طبيعت، اقدام به پخت غذاهاي مخصوص كرده و مشغول سرگرميهاي محلي و دسته جمعي مي شوند.

كشتي گرفتن، گره زدن سبزده ها توسط اعضاي خانواده ها بخصوص دختران و پسران جوان و دم بخت، پريدن از روي آب و آتش، ازجمله برنامه هاي خاص اين روز است.

برخي از مردم زنجان برگزاري آيين 13 فروردين ماه "سيزده بدر" را اقدامي در جهت قدرشناسي از نعمتهاي خداوندي مي دانند و تماشاي زنده شدن طبيعت را نشاني از قيامت و معاد قلمداد مي كنند.

..................................

گزارش: زهرا مقدمي

© 2003 Mehr News Agency .

يکشنبه|ا|13|ا|فروردين|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 136]