استان گلستان، مهد جاذبه هاي گردشگري در شمال كشور

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: استان گلستان، مهد جاذبه هاي گردشگري در شمال كشور
گرگان - استان گلستان به رغم كوچك بودن مساحت جغرافيايي، به لحاظ غناي فرهنگي و جاذبه هاي گردشگري تاريخي و طبيعي يكي از بي نظير ترين استانهاي كشور است كه بدليل عدم معرفي مناسب اين آثار تاكنون شناخته نشده است.

گنبد قابوس

يكي از بي‌نظيرترين يادمان‌هاي معماري ايران در دوره اسلامي برج گنبد قابوس بن وشمگير است، اين برج بزرگترين برج آجري جهان است كه در شمال شهر گنبد كاووس و سه‌ كيلومتري شهر قديم جرجان مركز حكومت آل‌زيار قرار دارد. اين اثر به سال 397 هجري براي آرامگاه شمس‌المعالي بر روي تپه‌اي به بلندي 15 متر ساخته شده است، ارتفاع برج 55 متر است و با احتساب بلندي تپه 70 متر از سطح زمين بلندي دارد.

برج رادكان

اين برج در نزديكي روستاي رادكان و 40كيلومتري شهرستان كردكوي بر فراز تپه‌اي كه موقعيت ويژه طبيعي و سوق‌الجيشي دارد، بنا شده است. اين برج كه حدود 25 متر ارتفاع دارد در زمان زياريان ساخته شده و به عنوان راهنماي كاروانيان در زمانهاي قديم كاربرد داشته و بعدها آرامگاه فرمانده اي كه دستور ساخت آن را داده شده است.

آق تپه

آق‌تپه در 15 كيلومتري شمال شرق گنبدكاووس قرار دارد و كهن‌ترين روستاي پيش از تاريخ دشت گرگان تا به امروز در مطالعات باستان‌‌شناسي به حساب مي‌آيد و قدمت آن به 7500 سال قبل مي‌رسد.

تورنگ تپه

تورنگ تپه در 17 كيلومتري شمال‌شرق شهر گرگان قرار گرفته و از چند تپه با برجستگي نزديك به هم تشكيل شده است، آنچه در تورنگ تپه جلب نظر مي‌كند وجود قلعه‌اي از دوره ساسانيان (قرن سوم تا پنجم ميلادي) است.اين بنا با پلان دايره شكل از خشت ساخته شده است و تاريخ ساخت آن به دوره اشكانيان مي‌رسد. تورنگ به معناي قرقاول است.

ياريم تپه

اين تپه باستاني در 9 كيلومتري جنوب گنبد كاووس قرار دارد.رودخانه قره سو از شمال تپه ميگذرد و تمامي قسمت شمالي آنرا شسته است. بقاياي به دست آمده از اين تپه حداكثر به دوره نوسنگي حدود هزاره پنجم پ .م ميرسد. اين تپه آثار معماري نيز دارد كه در آنها ديوارها از خشت تشكيل شده اند و كف از خاك كوبيده،سفالهاي به دست آمده به پنج گروه تقسيم ميشوند.سفالهاي دوره نوسنگي كه دست ساز هستند،سفالهاي قرمز،سفالهاي خاكستري،نارنجي وقرمز پارتي.در دوره نو سنگي ساكنان اين تپه اجساد را در زير خانه هاي خود دفن ميكردند و پس از دوره آهن اجساد خود را در بيرون از خانه ها در گورستاني كنار تپه دفن ميكردند.

تپه قلعه خندان

تپه فعلي قلعه خندان كه پيش از اين قلعه اي به نام «قلعه خندان» بوده و در جنوب غربي شهر گرگان در بلوار الغدير جنب ميدان شهيد باهنر قرار دارد، يكي از مهمترين مجموعه هاي باستاني است كه در محدوده شهر گرگان(استرآباد قديم) قرار دارد و نخستين بار دمرگان در سال 1269ه.ش. از آن بازديد و نقشه آن را تهيه كرد. در نقشه دمرگان اين قلعه به صورت مستطيلي با دو مثلث متساوي‌الساقين در دو طرف آن نشان داده شده كه 12 برجك ديده باني دورتا دور ان را احاطه كرده است.تپه قلعه خندان گرگان بر فراز صخره و نهشته هاي رسوبات رودخانه تول‌چشمه قرار دارد. هم چنين يكي از بناهاي با ارزش دوره صفويه به نام قدمگاه خواجه خضر در دامنه ضلع شرقي اين قلعه قرار دارد و در گذشته نيز قبرستان بزرگي در كنار آن قرار داشته است. قلعه خندان گرگان متعلق دوره ساساني- اسلامي است و به شماره 1701 در فهرست آثار ملي قرار دارد.

قوشه تپه

به زبان محلي يعني دو تپه . اين تپه ها در نزديكي روستايي به همين نام يعني قوشه تپه در شرق مراوه تپه در فاصله اي حدود 28 كيلومتر قرار گرفته اند . اين تپه ها با فاصله اي تقريبي 4 متر از هم قرار دارند و شكل ظاهري آنها هيچ تفاوتي با هم ندارند، گويا روزگاري به روي اين تپه ها برج و بارويي براي نگهباني و حراست بوده است . از اين تپه هاي قديمي كاسه ها و كوزه هايي لعابي شكسته كه بر روي آن نقاشي شده بدست آمده است. اين تپه ها را با شيب ملايمي حدود 45 درجه ساختند كه انسان براحتي مي تواند از هر جايي كه بخواهد از پاي تپه به قله ي آن صعود نمايد . قطر تپه ي شمالي در قله ي آن 35 متر و قطر تپه ي جنوبي 40 متر مي باشد . اين تپه ها بعد از روستاي قوشه تپه در كنار جاده ي اصلي روستاي قازانقايه قرار دارند و نظر هر بيننده و رهگذري را به خود جلب مي كند.

نرگس تپه

در دو كيلومتري روستايي به نام يامپي از توابع بخش مركزي گرگان و در حاشيه شمالي باند فرودگاه اين شهرستان واقع است. اين تپه در جهت شمالي - جنوبي است و بقاياي سنگ مزارهايي به خط ثلث متعلق به قرون دهم و يازدهم قمري بر سطح آن ديده مي‌شود هر چند پوشش گياهي انبوه حاشيه و سطح آن را پوشانده است. در كاوشهاي به عمل آمده؛ قطعاتي از سفال قرمز منقوش بدست آمده كه داراي نقوش هندسي سياه بر روي قرمز غليظ بوده و از نظر فرم و نقشه مشابه سفال شاه تپه، آق تپه و متعلق به دوره فلات قديم هزاره پنجم بوده است. همچنين سفال نخودي منقوش با طرحهاي هندسي به رنگ سياه و قهوه‌اي روي زمينه نخودي بدست آمده كه از نظر فرم و نقش مشابه سيلك است. سفال خاكستري نيز كه بصورت قطعات و ظروف به ميزان فراوان بدست آمده و شامل تنگ، كوزه، پيمانه و كاسه است كه از نظر رنگ و فرم مشابه ظروف شاه تپه است كه قدمت آن به دوره مفرغ و آهن برمي‌گردد. قطعات و ظروف سفال قرمز بدست آمده از نظر تعداد و تنوع از سفال خاكستري كمتر بوده و قدمت ظروف مكشوفه كه بيشتر كوزه، تنگ و پيمانه بود متعلق به دوره آن است. همچنين ابزار فلزي كشف شده در نرگس تپه از جنس مفرغ و آهن و شامل ابزار آلات كشاورزي، شكار و جنگي نظير خنجر، پيكان و تبر و زيورآلات شامل دستبند، سنجاق سر، پلاك لب و مهره‌هاي تزئيني و پيكرك‌هاي حيواني مربوط به دوره مفرغ مي‌باشد. تدفين‌هاي انساني در نرگس تپه شامل ‎ 101گور به صورت انفرادي، يك گور شامل تدفين دو انسان (به همراه دو سگ) و يك گور شامل تدفين چهار انسان است. در مزارهاي مكشوفه تدفين‌هاي اسلامي مربوط به اواسط اسلام تادوره قاجاريه مشاهده شده‌ است.

شاه تپه

اين تپه در فاصله13 كيلومتري در شمال غرب گرگان واقع است و براساس كشفياتي كه انجام گرفت 3 دوره تمدن بزرگ در آن مشخص شد كه به دوره هاي اسلامي،پيش از تاريخ و ما قبل تاريخ تقسيم مي شود.

تپه مزار

تپه مزار در فاصله يك كيلومتري غرب روستاي قره چشمه و 150 متري جنوب جاده آزادشهر – مينودشت و در مجاورت كارخانه آجر ماشيني واقع شده است. اين تپه با فرم بيضي شكل داراي 240 متر طول ، 100 متر عرض است ، كه بر روي ارتفاعات طبيعي و كوهپايه اي مشرف به جاده آزادشهر – مينودشت قرار گرفته است ، و داراي سه برجستگي عمده مي باشد ، كه در امتداد محور شرقي – غربي چيده شده اند. بخش شرقي و غربي تپه مزار به گورستان تغيير كاربري داده شده است ، و بخش اصلي يا مياني آن نسبتا سالم و دست نخورده باقي مانده است.بر اساس كارشناسي هاي انجام شده قدمت تپه مزار را به دوره هاي هزاره اول و تاريخي تخمين زده اند.

تينگر تپه

تينگر تپه در فاصله 1100 متري شمال روستاي ينقاق از توابع دهستان ينقاق و بخش گاليكش قرار گرفته است . اين تپه با فرم منظم داراي 350 متر قطر است ، كه در امتداد محور شرقي – غربي گسترش يافته است. و حداكثر 12 متر از سطح زمين هاي اطراف ارتفاع دارد و شامل يك تپه اصلي (شرقي ) و دو تپه مجاور غربي مي باشد. تپه شمالي مرتفع تر از دو تپه و حداكثر ارتفاع آن به 12 متر مي رسد با توجه به مواد فرهنگي پراكنده بر روي عرصه و حريم تپه قدمت اين اثر به دوره هاي پيش از تاريخ ، هزاره اول پيش از ميلاد و تاريخي مي رسد.

تپه علي

اين اثر تاريخي – فرهنگي در 1300 متري جنوب روستاي تراجيق و 1500 متري جنوب جاده آسفالته گاليكش – بجنورد قرار گرفته است. تپه علي داراي فرم نامنظم هندسي در ابعاد 80*160 است ، كه بيشترين ارتفاع تپه در بدنه شرقي آن ديده مي شود ، كه به 8 متر از سطح زمين هاي اطراف مي رسد ، و در امتداد محور شرقي – غربي گسترش يافته است.در بررسي سطحي تپه سفالينه هاي قرمز و خاكستري ساده و بقاياي استخوان جانوري بدست آمد.با توجه به مواد جمع آوري شده در بررسي سطحي تپه علي ، قدمت اثر ياد شده به دوره هاي عصر آهن و هزاره اول پيش از ميلاد مي رسد.

ملك علي تپه

اين تپه در 29 كيلومتري شمال شرقي گنبد كاووس و در مجاورت روستايي به همين نام قرار دارد . ملك علي تپه داراي پلان بيضي شكل است. سفال هاي موجود بر سطح تپه كه اكثرا قرمز ساده و خاكستري و به ندرت لعابدار مي باشند ، آن را به هزاره اول قبل از ميلاد و دوران تاريخي و اوايل اسلامي مي رساند.

ملاعلي تپه

ملا علي تپه در 16 كيلومتري شهر گنبد كاووس و در يك كيلومتري ضلع غربي جاده آسفالته قره محمد تپه به آبادان تپه واقع است. ملا علي تپه يكي از تپه هاي تاريخي بزرگ منطقه و به قطر تقريبي 115 متر و ارتفاع 10 متر است كه روستاي ملاعلي تپه روي آن قرار دارد. قدمت اين تپه با توجه به سفال هاي موجود بر سطح تپه به اوايل هزاره دوم قبل از ميلاد و دوران تاريخي مي رسد.

آبادان تپه

اين تپه در 22 كيلومتري شمال گنبد كاووس و در مجاورت روستايي به همين نام واقع شده است. آبادان تپه متشكل از دو تپه بزرگ با پلان دايره اي شكل است . بطوريكه در هر يك از آنان تپه اي به بلندي 13 متر به عنوان هسته مركزي و پيرامون آن را تا شعاع 500 متري تپه هاي كوچك و متصل به هم در بر گرفته اند. در واقع آبادان تپه يكي از محوطه هاي بزرگ و ارزشمند تاريخي اين منطقه محسوب مي شود. سفال هاي قرمز و خاكستري موجود در سطح تپه نشانگر قدمت آن تا اواخر هزاره اول و اوايل هزاره دوم ق.م مي باشد.

شغال تپه

شغال تپه يكي از آثار تاريخي درون شهري استان گلستان محسوب مي شود . اين تپه در ضلع غربي ميدان شهرداري علي آباد كتول قرار دارد و مساحت آن در حدود 2500 متر مربع است با توجه به شواهد و مواد فرهنگي موجود در سطح تپه ، قدمت آن به هزاره اول قبل از ميلاد و دوران اشكاني و ساساني مي رسد.

قره شيخ تپه

اين تپه در شمال شهرستان كلاله در حدود 2 كيلومتري جنوب غربي روستاي تمر قره قوزي واقع شده است. اين تپه داراي پلان بيضي شكل و به طول 210 و عرض 165 متر و با ارتفاع بلند است. شواهد باستان شناختي مويد آن است كه اين تپه و قلعه آن به لحاظ نظامي مورد اهميت بوده است . قدمت آن را با توجه به اشياء مكشوفه هزاره اول قبل از ميلاد تا قرون 2 و 3 هـ . ق مي دانند.

جر كلباد

به فاصله 5 كيلومتري غرب شهرستان بندرگز و در روستاهاي كهنه كلباد؛ جر كلباد واقع شده و از دامنه كوه تا ساحل دريا كشيده شده است. جر كلباد به طول 20 كيلومتر كه قسمت اعظم آن قابل ديدن است به منظور حفاظت از پايتخت شاه عباس حفر گرديده است .

حمام قديمي اروج

اين حمام در محل كهنه بازار در مركز شهر راميان واقع است و متعلق به دوره ايلخاني است .

حمام كهنه مينودشت

حمام كهنه مينودشت در محدوده شمال شرقي شهر مينودشت كوچه شهيد هلاكو قرار گرفته است. نام ديگر آن ، حمام خورديماق مي باشد. حمام كهنه يا حمام خورديماق داراي بخش هاي بينه و سربينه ، ميان در ، گرمخانه ، خزينه ، آتشخانه و سرويس بهداشتي مي باشد. كف حمام در حدود 2 متر از سطح كوچه پايين تر است. پوشش حمام به صورت طاق و تويزه است. قوس ها و تويزه ها ، قوس باربر پنج و هفت مي باشد. براي پر كردن بين تويزه ها از روش هاي مختلفي استفاده شده است. پوشش سرويس هاي بهداشتي به صورت چهار ترك ، پوشش گرمخانه و خزينه كلنبو مي باشد. براي تبديل آن به مربع ( جهت اجراي طاق كلمبو ) ، سه فضاي ديگر ، پوشش كجاوه به وجود آورده اند. بعد از اجراي پوشش تا شانه طاق را با خاك پر كرده ، و روي آن را آجر فرش نموده اند.براي ايجاد روشنايي و تهويه در مركز سقف گنبدي ، هورنو پيش بيني كرده اند. در زير گنبد چهار قوس جناقي در چهار طرف ساخته شده است ، كه علاوه بر جنبه كاربردي ، تزئين حمام نيز مد نظر بوده است. افزون بر آن ، چهار طاق نماي برجسته بر روي ديوارهاي ساخته شده است. مصالح حمام از آجر به ابعاد 5*24*24 سانتيمتر مي باشد. ملاط به كار رفته در ديوارچيني ملات ماسه – آهك ، در طاق زني ملاط آهك و ديوارهاي خزينه و ديوارهاي حمام تا ازاره ساروج است. آب حمام از آب جوي آبي كه در ضلع شرقي بنا ، جاري است ، تامين مي شود . آب اين جوي پس از گذر از آتشخانه و گرم شدن ، در لوله هاي تنبوشه پيش بيني شده در ديوارها جريان يافته و حوض ها و خزينه را پر مي نمايد.عمر اين بنا را400 سال تخمين زده اند و از سبك معماري زيبايي ( استفاده از طاق نما و گچ بري زيبا) برخوردار است .

پل آق قلا

اين پل در شهر آق‌قلا و بر روي گرگانرود قرار دارد. پل آق‌قلا 76 متر طول دارد و عرض معبر آن چهار متر و 30 سانتيمتر است. پل چهار چشمه دارد و عرضه دهانه و قسمت جنوبي پل 11 متر و عرض دهانه شمالي آن 9متر و 60 سانتيمتر است. ارتفاع پل تا سطح آب در حالت عادي 11 متر است. پايه‌هاي اين پل از دوره سلجوقي باقي مانده و در زمان صفويه بر روي پايه‌هاي به جا مانده پل جديد ساخته شده است.

مدرسه عماديه

مدرسه عماديه از جمله بناهاي تاريخي است كه وقف‌نامه‌هاي موجود قدمت آن را به صفويه ( شاه طهماسب – شاه سليمان) مي رساند. اين بنا با فرم چليپا و حياط مركزي ساخته شده است و در هر سو يك ايوان در ميانه اضلاع خود دارد اين مدرسه در دو طبقه احداث گرديده است. مدرسه عماديه تا حدود 20 سال پيش به فعاليت خود ادامه مي داد و با رونق گرفتن مدرسه علميه امام خميني از رونق افتاد و استادها و طلاب به آن مدرسه انتقال يافتند. مصالح عمده بنا چوب و آجرهاي 20*20 مي باشد.

مدرسه و مسجد كريم ايشان

در شرق استان گلستان و انتهائي ترين منطقه آن در شهرستان كلاله و بخش مراوه تپه- در 45 كيلومتري جاده كلاله به مراوه تپه- در ميان كوههاي سر به آسمان سائيده كوه عرب داغ از جنوب و گلي داغ بنائي تاريخي با معماري زيباي دوران قاجاريه با آجر فشاري و نماكاري آجري بنام مدرسه كريم ايشان وجود دارد. بناي تاريخي كريم ايشان براي تعليم و آموزش علوم ديني و مذهبي با گذشت يك سده از عمر خود استوار و مقاوم به رسالت اصلي خود ادامه مي دهد.اين بناء در سال 1328 ه.ق توسط سيد قليچ ايشان و با حمايت مردم ديندار منطقه با زحمات و مشقات فراوان احداث و به نام ايشان نامگذاري گرديده، به مركز بزرگ ديني و فرهنگي و سياسي و اجتماعي تبديل شده است .

مسجد جامع گرگان

مسجد جامع گرگان فعلي (استرآباد قديم) در بازار سنتي و قديمي نعلبندان در زميني به مساحت 1600 مترمربع ساخته شده است. بناي اصلي اين مسجد متعلق به دوره سلجوقي است و از آثار آن دوره در حال حاضر تنها مناره مسجد باقي مانده كه داراي كتيبه‌اي به خط كوفي است.در داخل مسجد بر ديوارهاي ايوان غربي سنگ ‌نبشته‌هاي زيادي نصب شده است كه بسياري از آنها فرمان‌هاي حكام و پادشاهان زمان در ارتباط با شهر استرآباد است. اين مسجد دو بار در زمان شاه عباس اول و دوم صفوي مرمت شده است. اين مسجد داراي يك حياط مركزي به فرم چهار ايواني و چهار شبستان است كه از تزيينات معماري خاص آن دوره نيز بهره برده اند.

مسجد گلشن

اين بنا نزديك ميدان شهر گرگان واقع شده است . بناي اوليه مسجد را به دوره صفويه منصوب مي دانند كه در دوره قاجاريه تغيير و بازسازي شده است . اين مسجد در سال هاي اخير علي رغم ثبت تاريخي تخريب و سعه جديدي با سلوب مشابه مسجد قديمي جايگزين آن شده است.

مسجد جامع گميشان

اين مسجد در منطقه مركزي گميشان در 15 كيلومتري شمال شهرستان تركمن واقع شده است و در سال 1334 هـ . ق توسط مظفر حاجي مظفري احداث شده است. بناي اين مسجد چهار ضلعي و مصالح آن از چوب و گچ است و در جلوي آن كفش كني نيز تهيه شده است. در حال حاضر تغييرات كلي در نماي داخلي و بيروني آن ايجاد شده است.

كاخ آقا محمدخان

اين بنا توسط محمد خان قاجار ساخته شده و در شهرستان گرگان قرار دارد ويژگي معماري اسلوب ساخت نشانگر آن است كه اين بنا در تاريخ 12 هجري قمري ساخته شده است. اين كاخ در نزديكي دروازه بسطام سابق حدود فلكه كاخ و پارك شهر فعلي ساختمان شهرداري گرگان قرار دارد و فعالا در اختيار سپاه پاسداران است .اين كاخ داراي عمارت هاي دارالعماره و دارالحكومه – كلاه فرهنگي عباس خاني و سلسيان خاني مي باشد .

كاخ سلطنتي (كاخ موزه)

كاخ شهر گرگان پس از مرمت به كاخ موزه گرگان تبديل شد. اين بنا كه در دو طبقه به سبك اروپايي در سال 1317ه.ش به دستور رضاخان در كنار مجموعه اي از ساختمان هاي اداري ساخته شده است. كاخ شهر گرگان با قدمتي بيش از70 سال در سال 1343ه.ش. به عنوان بيست و چهارمين موزه كشور و نخستين موزه شمال كشور مطرح بوده كه در سال 1336ه.ش. به ثبت آثار ملي رسيددر حال حاضر، در طبقه همكف اين كاخ فقط تعدادي شي كشف شده از شهر تاريخي جرجان به نمايش گذاشته شده و در عين حال بخش مشاهير شامل تنديس چند از انديشمندان و نام آوران جرجان و استرآباد در اين طبقه قرار دارد و به بخش مشاهير مشهور است. در طبقه بالا با اشياي مربوط به دوره پهلوي دوم تجهيز شده است. اين كاخ در پارك شهر گرگان واقع شده است.

باغ كنسولگري روسيه

اين باغ در شهر گرگان و به مساحت 4 هكتار قرار دارد. ساختمان كنسولگري روسيه در ضلع جنوبي خيابان امام خميني و ضلع غربي امام زاده بي بي هور وبي بي گل در محله شيركش واقع شده است .كنسولگري ازدو ساختمان شامل ورودي و عمارت اصلي تشكيل شده است . ساختمان اصلي كنسولگري كه به صورت عمارت كلاه فرنگي در وسط باغ قرار دارد در دو طبقه با سازه آجري بر روي كرسي چيني به ارتفاع80 سانتي متر و اندود گچ ساخته شده است كه همانند نماي ورودي در بخشهائي از آن لايه اي از رنگ زرد بر روي اندود بچشم مي خورد .

خرابه پادگان روسها

اين پادگان در جزيره آشوراه در دوران زمام‌داري «محمدشاه قاجار» توسط روس‌ها ساخته شده است ، در دوران «رضاشاه پهلوي» پس از تخليه توسط روس‌ها و بازسازي به عنوان پاسگاه مرزي مورد استفاده قرار مي‌گرفته است .

بافت قديم گرگان

بافت تاريخي شهرگرگان بخشي از بافت هاي تاريخي منطقه محسوب مي شود كه بيش از 162 هكتار وسعت دارد. آن چه اكنون آن را بافت تاريخي گرگان مي ناميم بازمانده مجموعه اي از يك شهر(استرآباد) و عناصر آن و فضاهاي شهري هم چون مساجد؛ آب انبارها؛ قنات ها؛ معابر و واحدهاي مسكوني يك يا چند طبقه و... مي باشد. استرآباد دروازه ها و كاروانسراهاي متعددي داشته كه دروازه هاي چهل دختر- بسطام- ميدان- فوجرد و سبزه مشهد از مهمترين آن ها بوده است. اين بافت در سال 1310 به شماره 41 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد. بافت مذكور داراي دو بخش اداري و مسكوني تشكيل مي شده كه هم اكنون بقاياي آن موجود است. منازل موجود در بخش مسكوني عمدتاً متعلق به اواخر دوره قاجار و اوايل دوران پهلوي نظير خانه شيرنگي؛ تقوي؛باقري؛ مفيديان و... مي باشد.

خانه امير لطفي گرگان

خانه امير لطفي در محله چهارشنبه‌اي واقع شده است و بنايي است دو طبقه و روبه جنوب با يك هزار متر مساحت كه شامل دوبخش 1- هسته اصلي بنا و 2- بخش هاي خدماتي است. عمده ارزش بنا به هسته ساختمان اصلي بستگي دارد و در مركز خود هر طبقه يك اطاق سه دربي و دو راه پله در مجاورت آن و سپس يك اطاق ديگر در هر سو دارد. بدين صورت بنايي است كه 3 اتاق و دو راه پله نماي اصلي آن را تشكيل مي دهد. در خانه امير لطفي از فضاي مورد استفاده در كرسي چيني نيز به نحو مطلوب استفاده شده است و با ساخت حوض‌خانه؛ در مسير آب شهري كه از جنوب وارد ساختمان مي شود، فضايي براي ايام گرم تابستان فراهم آورده شده است. درب هاي چوبي دو لنگه كه در طبقه اول داراي كتيبه و در طبقه دوم داراي هلال مي باشند نماي اصلي بنا را جلوه اي خاص بخشيده اند.فرم موزون رعايت تقارن، ارتفاع مناسب با ابعاد بنا سرشيرهاي پيش آمده و آجر فرش گچ‌بري اتاق ها تفكيك فضاهاي خدماتي چون آشپزخانه و انباري و بخش خدمه از هسته اصلي از ويژگي هاي بناي امير لطفي است. تاريخ ساخت اين بنا به اواخر دوره قاجاريه مي رسد و اوج رونق بنا زمان پهلوي اول بوده است. اين بنا در سال 1378 با شماره 2392 در فهرست آثار ملي ايران ثبت شد.

خانه تقوي

اين مجموعه از بناهاي دوره قاجار است كه در مساحتي بيش از 2000 متر مربع ساخته شده و ساخت آن منسوب به حاج ميرزا محمدتقي تقوي (تقي اف) مي باشد. خاندان تقوي از تجار بزرگ منطقه ي استراباد بودند كه به علت تجارت با روسيه عنوان تلگرافي آن ها «تقي اف» بود. اين مجموعه ي تاريخي شامل بيش از ده حياط اصلي و فرعي مي باشد.مصالح به كار رفته در اين ساختمان ها ، كچ ، خاك ، آهك ، آجر ، خشت خام و چوب مي باشد. چوب هاي به كار رفته در ستون ها اغلب چوب درخت سرخدار و چوب هاي به كار رفته در درها اغلب چوب درخت آزاد مي باشند.ساختمان ها اغلب دو طبقه هستند و كف طبقه ي دوم با چوب، لمبه كوبي شده تا بار كمتري بر سقف طبقه ي تحتاني وارد شود. اين ساختمان ها اغلب يك متر بالا تر از سطح زمين ساخته شده و زير آن ها خالي مي باشد تا از نفوذ رطوبت به داخل بنا جلوگيري شود. در داخل حياط ها ايوان ها يي طراحي شده كه به آن ها "مهتابي" مي گويند. اين ايوان ها از تابش مستقيم نور خورشيد در امان بوده و محل خوبي براي نگهداري برخي آذوقه ها بوده اند.

مجموعه باقري ها

مجموعه تاريخي باقري گرگان مربوط به اواخر دوره قاجار است كه در سال 81 در فهرست آثار تاريخي به ثبت رسيده است. خانه باقري ها در بافت تاريخي و محله سرچشمه گرگان با مساحت 3 هزار مترمربع و زيربناي يك هزار و 555 مترمربع، 7 حياط، 42اتاق و 4 در دارد. موقعيت قرارگيري بنا در بافت قديم گرگان كه از شرق به راسته بازار نعلبندان و مسجد جامع و از شمال و شمال غرب به مجموعه تاريخي تقوي و امامزاده نور منتهي مي شود به ارزش بنا افزوده است.در اين بنا اتاق هاي طبقه اول كه در جنوب و شرق قرار دارند چون در معرض نور آفتاب بيشتري هستند در زمستان مورد استفاده قرار مي گرفتند. اما اتاق هاي طبقات فوقاني داراي در و پنجره هاي متعددي در شمال و جنوب بنا هستند.

خانه رضا قلي نژاد

بنا مربوط به دوران قاجار مي باشد. خانه رضاقلي نژاد در محله سرچشمه گرگان واقع شده است كه از شرق به امامزاده نور و از جنوب شرق از طريق معبري به مجموعه تقوي و باقري مرتبط مي شود. بناي تاريخي رضاقلي نژاد حدود 500 متر مربع مي باشد .اين بنا داراي دو درب ورودي از معبر شرقي و جنوبي مي باشد درب ورودي شرقي به دالوني كه سيركولاسيون اصلي ورود به مجموعه را تشكيل مي دهدمتصل مي باشد. بعد از ورود از درب ورودي شرقي به دالون يا هشتي وارد مي شود و از طريق اين گذر به حياط اندروني اصلي مجموعه وارد مي شويم كه حياطي مركزي است بااتاق هايي كه در اطراف اين حياط مركزي قرار دارند. هشت اتاق در طبقه اول كه شامل دو اتاق درشمال ـ دو اتاق درجنوب ـ دو اتاق در شرق و دو اتاق درغرب حياط مي باشند و در قسمت غرب دو اتاق هم درطبقه فوقاني قرار دارند . درقسمت شمالي حياط و در زيراتاق هاي اين طرف زيرزميني واقع شده است. اين بنا هم همانند خانه هاي ديگردر بافت بر روي كرسي چيني هاي 80 تا 92 سانتي متري واقع شده است ومصالح عمده دربنا آجرهاي 20 ×20 خشت، سفال ، چوب ، آهك ، گچ و خاك رس مي باشد نور اطاقها از طريق پنجره هاي معمولي و پنجره هايي مشبك با شيشه هاي رنگي تامين مي شد. پوشش بنا هم شيرواني و سفال پوش است كه با شير سرهاي چوبي كه حدود 5/1 متر ازديوار پيش آمده پوشش يافته است.

بافت قديم گميشان

گميشان دومين شهري دراستان گلستان است كه بعد ازشهرگرگان داراي بافت با ارزش فرهنگي است. فرم شيرواني بنا،سكوسازي،بهره گيري وسيع ازچوب ازويژگيهاي برجسته معماري شهربه حساب مي آيد. سبك معماري شهر به صورت معماري روسي اجرا شده است. در دوره قاجار هزاران ساختمان و مغازه از آجر سد سكندر يا الوار و تخته نراد روسي به وسيله صاحبان حرف مختلف، تجار، آلات موتوري، صاحبان صيدگاه¬ها و غيره ساخته شده است كه در حال حاضر بيشتر آنها بافت قديمي شهر را كه وسعت زيادي هم دارد، تشكيل مي‌دهند. بعضي مستهلك و تعدادي مانند ساختمان آجري سه طبقه حاج روحي همراه چند ساختمان در جريان سيل اترك 50 سال پيش فرو ريخته‌اند.

خانه خوزيني

از خانه هاي قديمي شهر گميشان است كه در خيابان قدس قرار دارد . قدمت آن حدود 130 سال مي باشد . بنا در دو طبقه و با مصالح چوب اجرا شده است . اين خانه داراي تراس چوبي مي باشد كه دور تا دور هر طبقه را فرا گرفته است كه در فاصله هاي نزديك ستون هاي چوبي به كار رفته است . هر طبقه داراي چهار اتاق جدا از هم مي باشد . مسير دسترسي اتاق ها بصورت راهروي عمود بر هم است كه جهت شرقي ـ غربي و شمالي ـ جنوبي دارد.

خانه گوگلاني ها

خانه گوگلاني ها واقع در بافت تاريخي شهرستان گميشان با معماري خاص منطقه ، نمونه بارز از بناهاي ارزشمند استان گلستان و مربوط به معماري دوره پهلوي اول است.اين بنا توسط آنه بردي حاجي گوگلاني براي پسر بزرگش تاج بردي خان صد سال پيش در دو طبقه ساخته شده كه طبقه پايين آن داراي دو اتاق بوده كه به عنوان انبار غلات و محل نمك سود كردن و نگهداري ماهي به شمار مي رفته و طبقه دوم داراي چهار اتاق است.ساختمان داراي دو ورودي است كه يكي در ضلع شمالي و ديگري در ضلع جنوبي بنا قرار دارد و شالوده بنا سطحي و به شكل نواري اجرا شده و پي بنا براساس روش هاي رايج درناحيه، منظم بوده و شفته ريزي شده است.طبقه همكف بنا آجري و طبقه اول آن از مصالح چوبي است. طبقه اول بنا با بازشوهاي متعدد مقابل هم، تابستان نشين و طبقه هم كف بنا به نوعي زمستان نشين بوده است.

خانه امير مختار روس

اين بنا در زمان استقرار ارتش روسيه در جزيره آشوراده ساخته شده و شاهدي بر تاريخ پر فراز و نشيب ايران است.

مجموعه شيرنگي

مجموعه شيرنگي در محله نعلبندان و جنب امامزاده نور شهرستان گرگان واقع شده است. پلان اين بنا بصورت مربع و مستطيل شكل در دو طبقه و هر طبقه داراي دو اطاق مي باشد. كف اطاق طبقه دوم با چوب نراد روسي فرش شده و در و پنجره هاي بنا نيز چوبي است. مصالح بكار رفته در اين بنا عبارتند از : آجر 25×25 سانتيمتر و خشت خام در ديوارها ، سقف سفال پوش، تزئينات گچي در نماي زير سقف مي باشد.اين بنا از آثار اواخر دوره قاجاريه مي باشد.

خانه خراساني

خانه خراساني در خاور امام‌زاده نور، در كوچه خراساني واقع است و از جمله بناهاي اواخر عهد قاجاريه گرگان است‎.تاريخ ساخت اين بنا بر اساس سنگ نبشته‌ي سطوح زيرين سرشيرهاي آن به 1295 مي رسد كه با سلطنت ناصر الدين شاه هم‌ زمان است. اين بنا در دو بخش ساخته شده : 1- بخش شمالي 2- بخش جنوبي عمده ارزش‌هاي معماري‌برجاي‌مانده بنا‌‎؛ بخش جنوبي آن است و بخش شمالي فاقد ارزش تاريخي است. بناي خانه خراساني در طبقه دوم از پيشكن به عنوان عنصر ارتباط دهنده استفاده نموده است كه در نماي شمالي بنا ساخته شده است. اين عنصر معماري در معماري جنوب ايران نيز به چشم مي خورد .تعداد بازشوها از ديگر ويژگي‌هاي اين بناست كه خاص معماري مناطق گرم و مرطوب ايران است تا بتوان در اوج گرما و شرجي از كوران استفاده نمود.‌طاق‌ها و طاق نماها، تزيينات گچ بري موسوم به دندان موشي، ارسي هاي زيبا و پنجره هاي مشبك، با شيشه هاي رنگين، نقاشي هاي سطوخ زيرين سر شيرها كه با آيات و اشعار آميخته شده است. اين بنا در سال 1377 طي شماره 2273 در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيد .

خانه شفيعي

يكي از با ارزش ترين بناهاي تاريخي بافت قديم گرگان خانه شفيعي است كه در محله سرچشمه و در بين محلات دربنو، دوشنبه اي، نعلبندان و آثار با ارزشي چون امامزاده نور، حمام سرچشمه، خانه هاي شيرنگي، تقوي ، باقري، ميرشهيدي، رضاقلي نژاد قرار دارد .خانه شفيعي با پلان مستطيل شكل و كشيدگي شرقي غربي متعلق به دوران قاجاريه است، و داراي دو حياط مرتبط با هم كه به شيوه حياط مركزي ساخته شده است. درب ورودي اين بنا در سمت شرق قرار دارد و بوسيله دالاني به حياط منتهي مي گردد.سازه اصلي بنا؛ آجر و تا حدي چوب با اندود كاهگل و گچ مي باشد كه در بعضي قسمتها بر روي كرسي چيني آجري قرار گرفته است. سقف بنا شيرواني با پوشش سفال همگون با بافت تاريخي گرگان مي باشد.

خانه شير محمدي

اين خانه در بافت قديم شهر گميشان و يكي از رفيع ترين بناهاي تاريخي شهر به شمار مي رود . قدمت آن به اواخر دوره قاجاريه مي رسد . اين بنا در سه طبقه با مصالح آجر، گچ و چوب و با سقف شيرواني حلبي اجرا شده است . هر طبقه داراي چهار اتاق با كف پوش ها و پنجره هاي چوبي بوده و فضاي داخلي اتاق ها داراي راهروي مركزي و راه پله چوبي بوده كه عنصر ارتباط دهنده اتاق ها و طبقات با يكديگر به شمار مي رود.

كاخ شاسمن

اين كاخ در شهرستان گرگان واقع شده و بنا به روايتي در سال 795 هجري قمري بوسيله امير تيمور در ساحل رودخانه ساخته شد . برخي از مورخين و جغرافي دانان از اين كاخ نام برده اند . بناي اين كاخ توسط ابوبكر شاه سماني (حاكم شاسبان) ساخته شده است .

قلعه بي بي حليمه

اين قلعه در400متري جنوب غربي روستاي صمداني ،جنوب جاده آسفالته گنبدكاووس به كلاله قرار گرفته است.قلعه بي بي حليمه يك فضاي وسيع 4 ضلعي نامنظم مي باشد كه در امتداد شمال و جنوب كشيده شده است ضلع غربي اين قلعه 892 متر و ضلع شرقي آن 810 متر طول دارند. ديواره جنوبي و شمالي آن به ترتيب 560 و 270 متر طول دارند ابعاد فوق نشان دهنده نامنظمي در پلان اين قلعه مي باشد در زاويه شمال شرقي اين قلعه تپه يا ارگ قلعه قرار گرفته كه 6 متر بلندي دارد . با روي قلعه كه بسيار نامنظم مي نمايد در يك خط مستقيم قرار نگرفته و داراي خمش ها و پيچش هايي است. در قسمت خارجي با روي قلعه بي بي حليمه خندقي به پهناي متفاوت 8 متر ديده مي شود.در قسمت ارگ و نيز با روي شمالي قلعه عرصه تاريخي به گورستان تبديل شده و با توجه به قرار گيري مدفن يكي از امامزاده ها در اين محل به نام بي بي حليمه اطراف ان نيز كاربري گورستان يافته است. اين قلعه متعلق به دوره تاريخي – اسلامي مي باشد .

قلعه پاسنگ پايين

اين قلعه در 5/2 كيلومتري شمال روستاي پاسنگ پايين و حريم شمالي جاده مينودشت به بجنورد از دهستان قراولان بخش گاليكش شهرستان مينودشت قرار گرفته است.فرم عمومي اين تپه مستطيلي شكل به ابعاد 150*125 متر است. بيشترين ارتفاع اين قلعه در زاويه شمال غربي آن ديده مي شود ، و به سه متر از سطح زمين هاي اطراف مي رسد. فرم هندسي اين تپه و فرو افتادگي قسمت هاي شرقي و شمالي پيراموني آن را به فرم قلاع دوره تاريخي نزديكتر مي نمايد.قسمت مركزي اين قلعه نسبت به اطراف آن داراي پستي و بلندي هايي مي باشد ، كه ممكن است ، حاصل مخروبه شدن ابنيه داخل قلعه بوده باشد. اين قلعه تاريخي – فرهنگي متعلق به دوره هاي هزاره اول پيش از ميلاد و تاريخي مي باشد.

قلعه مسنجيق

اين قلعه در 43 كيلومتري جاده گنبد كاووس به داشلي برون واقع شده است .

قلعه ابوبكر

اين اثر باستاني در روستاي املاك از توابع دهستان ينقاق و بخش گاليكش واقع شده است وبا جاده آسفالته مينودشت - گاليكش 5/1 كيلومتر فاصله دارد .اين تپه باستاني كه در واقع يك قلعه قديمي با پلان مدور مي باشد، پس از تخريب و گذشت زمان زير آوار انبوهي از خاك قرار گرفته و بصورت تپه كنوني در آمده است .قلعه ابوبكر داراي فرم نامنظم هندسي و به ابعاد طول ،عرض وارتفاع 6 *120 *120 متر است . قدمت اين اثر فرهنگي – تاريخي به دوره تاريخي مي رسد.

قلعه باران

قلعه باران در ناحيه حاجي لر مينودشت قرار دارد و يكي از نقاط ديدني و با شكوه استان گلستان مي باشد كه در 12 كيلومتري جنوب راميان واقع شده و داراي چشم اندازهاي زيبا است . در بالاي آن چشمه آبي وجود دارد . اين قلعه پيش از اسلام پايتخت اشكانيان بوده . طبيعت اطراف قلعه باران از نماي طبيعي و جالبي برخوردار است.

دشت قلعه

اين شهر در 15 كيلومتري جنوب شرقي گنبد كاووس قراردارد و به صورت 8 ضلعي نامنظم بنا گرديده است . در تپه آن كه آثار دوران قبل از تاريخ مشخص مي باشد آثاري چون سفال قرن هشتم و هفتم هجري بدست آمده است .

قلعه تاق

اين قلعه در جنوب شرقي بالاجاده و (سورم سرا) و در جنوب قلعه شاه نشين واقع شده اين قلعه به منظور مقاومت و ايستادگي مردم منطقه در طول دو قرن اول هجري است .

قلعه سليمان بوقه

قلعه سليمان بوقه در حدود3كيلومتري ضلع شرقي روستاي ترسه از توابع دهستان دوزين در بخش گاليكش شهرستان مينودشت قرار دارد .از نظر موقعيت طبيعي و جغرافيايي در ناحيه كوهستاني ـ جنگلي بر بالاي كوهي به نام «بوقوتو» كه در حدود2000 متر از سطح درياي آزاد بالاتر است جاي دارد. تنها راه دسترسي و صعود آسان به قلعه به دليل قرار گرفتن در صخره هاي سنگي، پرتگاه هاي بلند و عميق و شيب تند ديواره هاي سنگي از روستاي ترسه و جبهه غربي قلعه مي باشد. قلعه در بالاي كوه و مشرف پرتگاه ها و دره هاي سهمناك اطراف قرار دارد.

قلعه شاه نشين

اين قلعه بر قراز بلنداي چماز كوه در شرق بالاجاده (سورم سرا) واقع شده است . قلعه شاه نشين مشرف بر مناطق جلگه اي بوده و قلعه نشينان آب مورد نياز خود را از ارتفاعات كوهي در جنوب با استفاده از پالانه هاي سفالي تامين مر كردند .

رخمه آق بند

رخمه آق بند در روستاي آق بند بخش داشلي برون در 30 كيلومتري شمال گنبد كاووس قراردارد . رخمه آق بند از دو قسمت تشكيل شده است . سنگ تبر رو بيشتر شبيه زين شتر يا بدنه شتر دوكوهانه مي باشد . سفالهاي بدست آمده از آن مربوط به اواخر هزاره دوم قبل از ميلاد است

قلعه ماران

قلعه ماران در 12 كيلومتري جنوب شهر راميان با ارتفاع 2350متر واقع شده است .اين كوه از لحاظ طبيعي و چشم انداز جغرافيايي حالت يك قلعه طبيعي را دارد .و بنامهاي قلعه موران-قلعه ماران-و گاهي قلعه ميران تلفظ مي شود.اين كوه قلعه مانند در زمان گذشته مقر فرمانروايي بعضي از حكام و سلاطين از جمله شاهان اشكاني بوده است. مساحت تخت قلعه ماران نزديك به 3كيلومترمربع يا 300هكتار بالغ ميگردد البته آنطور كه از دور بنظر مي رسد سطح تخت آنقدر هم صاف و هموار نيست . قلعه ماران به علت ارتفاع زياد نسبت به كوه هاي اطراف آن مناظر و چشم اندازهاي بسيار زيبايي دارد كه علي رغم دارا بودن مسيري دشوار براي صعود؛ پذيراي كوهنوردان بسياري از سراسر كشور به خصوص استان گلستان مي باشد.

گبري قلعه

در 15 كيلومتري شرق گنبد كاووس واقع شده و تقريباَ شكل مربع دارد سفال هاي جمع آوري شده از سطح تپه و ديوارهاي خارجي نشان مي دهد كه شهرك در روزهاي قبل از اسلام مورد سكونت بوده و پس از نياز به احداث شهر عظيم دشت حلقه را ساختند .

شهر تاريخي دشت حلقه

محوطه تاريخي ـ فرهنگي دشت حلقه در واقع شهري مربوط به دوره اشكانيان است كه در دوره ساساني و اسلامي بازسازي گرديده است. اين شهر تاريخي در 12 كيلومتري غرب شهر مينودشت و در حاشيه روستايي به همين نام قرار گرفته است.

ديوار بزرگ گرگان

يكي از بارزترين آثار معماري دشت گرگان آثار ديواري از آجر و خشت است كه با 155 كيلومتر عرض، دشت گرگان را از ارتفاعات پيش كمر در شرق گلستان تا خواجه نفس در كنار درياي خزر در غرب جدا مي‌كند.نام‌هاي ديگر اين ديوار؛ سد انوشيروان، سد اسكندر، سد فيروز، قزل‌آلان (مارسرخ) يا قزل‌آلانگ است. عرض ديوار گرگان كه تقريباً 10 متر است و در كنار اين ديوار حدود 40 قلعه ساخته شده است كه هريك در فاصله 5 تا 10 كيلومتري از يكديگر قرار دارند.

شهر قديمي جرجان

شهر جرجان كه خرابه‌هاي آن در سه كيلومتري جنوب غرب شهر فعلي گنبدكاووس قرار دارد، از بلاد معتبر در دوره‌هاي سامانيان، آل‌زيار و سلجوقيان بود و بر اثر حملات مغول در سال 620 هجري تخريب شد. اين شهر بر روي ويرانه‌هاي شهري از دوران پارتي و ساساني با وسعتي حدود 1200 هكتار به شكل چند ضلعي با دروازه‌هاي متعدد ساخته شده بود.

شهر و ديوار قديمي تميشه

بقاياي شهر قديمي تميشه و ديوار آن در غرب روستاي سركلاته خرابشهر كردكوي به صورت تپه‌هاي پست و ناهمواري‌هايي جلب توجه مي‌كند. اين شهر پايتخت يك سلسله محلي متعلق به اوايل اسلام تا دوره سلجوقي است. كاوش هاي علمي باستان شناسي نشانگر شروع ديوار عظيم تميشه از جنگل و دامنه كوه واقع در جنوب روستاي سركلاته خرابشهر تا درياي خزر مي باشد. اين ديوار كه عرض آن در برخي از مناطق 2 تا 5/2 متر است از آجرهاي بزرگ در ابعاد 15×50×50 و 8×36×36 و 10×38×38 سانتيمتر احداث شده است. اين ديوار داراي برج هاي مدوري بود كه شباهت زيادي به برج هاي قلعه ساساني تورنگ تپه گرگان داشت.به احتمال زياد ديوار تميشه همراه با شهر آن در زمان حمله مغول ويران گشته است و امروزه اندكي از خرابه ها و بقاياي آن موجود مي باشد.

كاروانسراي قزلق

اين كاروانسرا در 37 كيلومتري جنوب شرقي شهر گرگان و در شرق جاده ارتباطي گرگان به شاهكوه در منطقه اي در حد فاصل گچيان و سفالي در كتل قزلق قرار دارد.كاروانسراي قزلق به عنوان نمونه اي از كاروانسراهاي كوهستاني با مصالح سنگ و ملات گچ ، آهك و ساروج در مسير جاده قديم استرآباد ـ شاهرود احداث شده است و سبك آن سرپوشيده با پلان مستطيل شكل و به جهت شمالي ـ جنوبي است.

كاروانسراي رباط سفيد

اين كاروانسرا كه به ‹‹ سرعلي آباد ›› نيز معروف است در 49 كيلومتري شهر گرگان و 55 كيلومتري شرق روستاي چهارباغ ، دهستان استرآباد جنوبي ، بخش مركزي شهرستان گرگان واقع است. اين كاروانسرا بعد از روستاي چهار باغ است و در نهايت بعد از روستاهاي تالش بالا و پايين به شاهرود منتهي مي شود كه اين مسير خود يكي از راههاي باستاني بوده كه به شاهراه اصلي جاده خراسان بزرگ در شاهرود متصل مي شده است .كاروانسراي رباط سفيد يكي از ابنيه قديمي دوره صفوي و طول آن حدود 23 متر و عرض آن 20 متر است و فضاهاي داخلي تقريبا به صورت قرينه قرار گرفته اند. عرض دروازه ورودي به كاروانسرا 92/2 متر است.

كاروانسراي ميدان عباسعلي

اين كاروانسرا در شمال خيابان امام خميني ، كوچه بادگير شهر گرگان واقع شده است . اين بنا متعلق به دوران قاجاريه است . سازه كاروانسرا آجري بوده كه با ملات گل آهك و اندود گچ و كاهگل ساخته شده است . در سمت شمال بنا درب چوبي بزرگي وجود دارد كه ورودي بنا مي باشد كه دريچه مربع شكلي در قسمت پايين يكي از لنگه درها براي عبور و مرور شبانه ايجاد كرده اند.

كاروانسراي ديمه لو

اين كاروانسرا در ضلع غربي جاده كوهستاني گرگان ـ شاهكوه و در حد فاصل كاروانسراي قزلق در شمال و كاروانسراي رباط سفيد در جنوب واقع شده است.

579/587

انتهاي خبر / خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا) / كد خبر 80046033

دوشنبه|ا|29|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1691]