موزه هاي سيستان و بلوچستان راهي به عمق تاريخ پنج هزار ساله

واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران جوان: موزه هاي سيستان و بلوچستان راهي به عمق تاريخ پنج هزار ساله
موزه هاي سيستان و بلوچستان به خصوص موزه منطقه اي جنوب شرق در زاهدان با به نمايش گذاشتن آثار به دست آمده از محوطه هاي باستاني و تاريخي راهي به عمق تاريخ پنج هزار ساله اين استان است.

به گزارش گروه استانهاي باشگاه خبرنگاران موزه منطقه اي جنوب شرق در زاهدان درصدد است تا با معرفي منطقه جنوب شرق ايران در بخش هاي باستان شناسي، مردم شناسي و زيست محيطي تعريف جامع و كاملي از منطقه ارائه دهد.

در بخش باستان شناسي اطلاعاتي از قبيل مشخصات سايت و محوطه باستاني شهر سوخته، كوه خواجه، دهانه غلامان، اسپيدژ، جيرفت و ساير آثار باستاني، تاريخي منطقه جنوب شرق جهت بازديد علاقمندان جمع آوري شده است.

اشياء به نمايش درآمده در اين موزه، آثار حاصل از كاوش هاي باستان شناسي در محوطه هاي باستاني منطقه مثل سفالينه ها، اشياء فلزي، گلي، سنگي، شيشه، تابلوهاي نفيس و كتب خطي است.

در بخش مردم شناسي اين موزه نيز، ادبيات شفاهي، مشاهير، فرهنگ و آداب و رسوم، لباس، خوراك و صنايع دستي معرفي مي شود.

در بخش هم كف رمپ، بوم شناسي سيستان و بلوچستان و منطقه جنوب شرق كشور معرفي مي شود، به همين منظور ويترين هايي براي نمايش تاكسي درمي از گونه هاي حيواني و گياهي منطقه در كنار آكواريوم (آبزيان آب شور) استان تعبيه شده است.

در رمپ به عنوان ورودي اصلي موزه تابلو، تصوير آثار شاخص تاريخي، فرهنگي، جاذبه هاي طبيعي و مردم شناسي منطقه به نمايش گذاشته شده است.

يكي ديگر از قسمت هاي مهم موزه منطقه اي جنوب شرق كتابخانه است كه داراي پنج هزار جلد كتاب شامل كتاب هاي تخصصي با موضوعات ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري است.

موزه پست و ارتباطات:

اين موزه در يك طبقه بنا شده و در ساخت و تزيين آن از خشت و آجر استفاده شده است.

ورودي اصلي اين بنا داراي ايواني رفيع طاق جناقي و تزئينات آجري بصورت پله اي و همچنين خطوط اسليمي در زير طاق ايوان است.

اين بنا درسال 76 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.

موزه پست از بخش هاي مختلفي تشكيل شده كه عبارتند از: مديريت، نگهباني، سالن سمعي بصري و تالارهاي نمايش.

اشياء و آثار به نمايش گذاشته شده در اين موزه شامل، انواع مهرهاي شهر سوخته، ابزار آلات ارتباطي، نمونه ماكت كبوتر خانه و مجسمه مرد پستچي است.

موزه مردم شناسي سيستان:

اين موزه در ساختمان كنسولگري ايران و انگليس واقع شده و در سال 85 به عنوان موزه مردم شناسي افتتاح شده است.

اين موزه شامل بخش مردم شناسي، معرفي شاهنامه، مراسم و آيين هاي سنتي، زيور آلات، محصولات كشاورزي، زندگي عشايري، صيد و صيادي، صنايع دستي، آلات موسيقي و كتب خطي است كه با صحنه سازي به نمايش گذاشته شده اند.

بخش ديگر اين موزه نيز باستان شناسي است كه داراي شش گالري از آثار باستاني مكشوفه از سايت هاي دشت سيستان، شهر سوخته، دهانه غلامان، كوه خواجه و زاهدان كهنه است.

موزه شهر سوخته:

اين موزه جهت معرفي محوطه باستاني شهر سوخته با مساحت 470 متر مربع در محل مجتمع فرهنگي اين سايت قراردارد.

اين موزه داراي دو بخش عمده معرفي گورستان و معماري است.

در بخش گورستان با الهام از خاكسترهاي موجود در لايه هاي شهر سوخته با استفاده از رنگ آميزي تيره و نور پردازي خاص دنياي بعد از مرگ تداعي مي شود و با كمك فرم هايي كه الهام گرفته از طرح سفال هاي پيش از تاريخ است آثار در معرض ديد بازديد كنندگان قرار مي گيرد.

در بخش معماري نيز كه داراي ماكت هاي كارتوگرافي از كل محوطه و پستي و بلندي اطراف آن است، سعي شده تا نمايي در مقياس كوچكتر و ملموس از كل سايت در اختيار علاقمندان قرار دهد.

قسمت هاي جانبي ديگري نيز وجود دارد كه به معرفي جانور باستان شناسي و گياه باستان شناسي مي پردازد.

موزه محلي سراوان:

اين موزه در محل ساختمان قديم فرمانداري اين شهرستان واقع شده است.

مصالح بكار رفته در معماري آن عمدتا آجر و خشت خام است.

اين بنا در فهرست آثار ملي كشور ثبت شده و در سال 88 به عنوان موزه محلي سراوان به بهره برداري رسيده است.

اين موزه شامل دو بخش مجزا اداري و گالري هاي نمايش است كه قسمت اداري آن از بخش هاي مديريت، پژوهش، سمعي و بصري، كتابخانه و .... تشكيل شده است.

فضاي داخلي موزه از گالري هاي گذري بر تاريخ بلوچستان، نگاهي بر نگاران، آيين ها و مراسم ها، صنايع دستي، زندگي روزمره و گالري حياط وحش با استفاده از صحنه سازي به روايت تصوير بيان شده است.

در محوطه اين موزه نيز زندگي عشاير بلوچ به نمايش درآمده است.

موزه ايرانشهر:

موزه محلي ايرانشهر در بخشي از فضاي قلعه ناصري قراردارد و شامل بخش هاي باستان شناسي و مردم شناسي است.

در اين موزه محلي مجموعه آثار فرهنگي و اشياء مكشوفه از كاوش هاي باستان شناسي شامل ظروف سفالي، زيور آلات، وسايل اندازه گيري و ابزار زندگي مردم منطقه در معرض نمايش گذاشته شده است.

موزه قرآن و عترت:

اين موزه كه همزمان با سي امين سالگرد پيروزي انقلاب اسلامي افتتاح شد شامل مجموعه اتاق هايي جهت بازگو كردن خاطرات دوران پر بركت تبعيد مقام معظم رهبري و نمايش نسخ خطي از قرآن كريم، تفاسير، كتاب هاي دعا و اسناد و نامه هاي مربوط به انقلاب است.

موزه محلي چابهار:

اين موزه در محل ساختمان قديم فرمانداري چابهار قرارداد.

مهمترين بخش موزه محلي چابهار مجموعه تاريخ و باستان شناسي (قبل از تاريخ، دوره تاريخي، دوره اسلامي) و مجموعه مردم شناسي است كه موضوعات مهم نمايشي در اين بخش انواع مسكن، پوشاك زنان و مردان، زيور آلات، سازها و ادوات موسيقي و مجموعه هاي صنايع دستي است.

صنايع دستي نمادي از هنر زنان و مردان سيستان و بلوچستان

زنان و مردان گوشه گوشه سيستان و بلوچستان از دوران كهن تاكنون با خلق آثار دستي، هنر زيباي به ارث مانده از نياكانشان را نسل به نسل منتقل كرده و زيبايي هاي طبيعت و ذوق و هنر خود را با سر انگشتان هنرمندشان به معرض نمايش در مي آورند.

مهمترين رشته هاي صنايع دستي سيستان و بلوچستان قالي بافي، گليم بافي، سفالگري، حصير بافي، پرده بافي، نمد مالي، سوزن دوزي و آيينه دوزي، پريوار دوزي، تور دوزي، خامه دوزي و سياه دوزي است.

سوزن دوزي:

سوزن دوزي از كارهاي دست دوزي است، كه تنها با امداد دستان توانا و فكر خلاق هنرمندان بر عرصه پارچه جاودان مي شود.

به اين هنر بلوچي دوزي نيز گفته مي شود.

انواع محصولات سوزن دوزي عبارتند از: روميزي، سجاده، كوسن، روتختي، جانماز، سفره عقد، پشتي و ...

خامه دوزي سيستان:

هنري كه ريشه دور و نخستين همنوايي سوزن و پارچه و زايش هاي روحي مردم سرزمين هيرمند فرمند را به نمايش مي گذارد.

تاريخ و قدمت اين هنر را مصادف با زمان ظهور ابريشم در سيستان مي دانند به گونه اي كه اوج اين هنر را مي توان به دوره هاي اشكاني و ساساني نسبت داد.

در نخستين نوشته هاي اسلامي، سيستان مكان توليد بهترين بافت هاي ابريشمي و پشمي توصيف شده است.

نقوش آن توسط نخ ابريشمي يا پنبه اي كه معمولا به رنگ سفيد است بر روي پارچه پنبه اي يا كتاني دوخته مي شود.

نقوش با توجه به نوع دوخت حالت برجسته اي بر روي پارچه دارند كه اين حالت موجب زيبايي پارچه مي شود.

خامه دوزي بر روي لباس، جانماز، روميزي، كوسن و عرقچين كاربرد است.

قالي بافي:

شروع قالي بافي در سيستان مربوط به دو هزار سال پيش است كه اقوام سكايي در دشت زرخيز سيستان ساكن شده و به كشاورزي پرداختند.

طرح هاي قالي سيستان شبيه به نقش هاي تركمن است و نقش هاي اصيلي چون بلوچي، صدر خاني، فتح الهي و .... دارد.

شال و گليم سيستان از نظر شهرت، در كنار بافت هاي فارس و طبرستان ياد مي شود.

سكه دوزي:

در گذشته اي نه چندان دور اين هنر در خانواده بلوچ نقش صندوق پس انداز را داشته است.

امروزه هنر سكه دوزي بلوچ به عنوان تزيين رويه رختخواب پيچ و تزيينات ديوار كوب توليد و به بازار عرضه مي شود.

آيينه دوزي:

زنان هنرمند سيستاني با استفاده از نخ هاي الوان قطعات كوچك آيينه را با فواصل معين و به صورت اشكال منظم بر روي انواع لباس هاي محلي مانند جليقه، كلاه، كيف، ساك دستي، سجاده و... مي دوزند.

گليم بافي:

گليم بافي از ديگر رشته هاي صنايع دستي رايج در سيستان و بلوچستان است.

تاريخچه گليم بافي به زمان ورود قوم سكاها به منطقه سيستان باز مي گردد.

گليم وسيله اي است كه به عنوان زيرانداز در چادرها و محل هاي عمومي نظير قهوه خانه ها و همچنين در تهيه لوازم كار و زندگي مانند چادر شب، سجاده، خورجين، جوال، پشتي، جل اسب و... استفاده مي شود.

گليم بيشتر توسط زنان چادرنشين كه دامدار هستند بافته مي شود.

نقوش اكثر گليم ها سنتي و بدون طرح والگو ورنگ هاي مورد استفاده تيره است.

سياه دوزي:

نوع ديگر سوزن دوزي سيستان است كه در آن از نخ هاي سياه ابريشم استفاده و براي روي لباس به كار برده مي شود.

حصير بافي:

اين صنعت در منطقه سيستان اصيل بافي و در بلوچستان تگرد تلفظ مي شود.

حصير از ني نيزار (درياچه هامون) و برگ درخت خرما تهيه مي شود.

قدمت بافت حصير در سيستان به بيش از پنج هزار سال مي رسد.

چادر بافي (پلاس بافي):

همان سياه چادر است، و بافت آن مانند گليم مي باشد كه از آن به عنوان سرپناه براي عشاير و گاهي نيز بعنوان آغلي براي دام ها استفاده مي شود.

اين سياه چادرها در برابر آفتاب، حرارت، باران و ... مقاوم هستند.

معرق كاري:

هنر معرق را نمي توان محدود به سيستان دانست، اما آنچه كه پس از يافتنش تارخ پيدايش اولين معرق كاري هاي تمدن بشر را به چالش كشيد، كشف شانه معرق كاري شده در شهر سوخته سيستان بود كه نشانگر زايش نخستين جوانه هاي فكري اين هنر اصيل و ديرپاي ايراني در سرزمين نيمروز است.

سفال كلپورگان:

هنر و صنعت ظريف و حساسي كه از شرق سرچشمه مي گيرد، و مركز توليد آن در فاصله 30 كيلومتري شهرستان سراوان واقع شده است.

نوع خاص سفال كلپورگان در ايران كاملا مشخص و شباهتي از نظر توليد و رنگ به سفال هاي ديگر مناطق ندارد.

در ساخت سفال، مردان وظيفه حمل خاك از تپه يا محل سفالگري و آماده كردن گل را بر عهده دارند و مراحل ساخت آن توسط زنان بلوچ و به صورت كاملا ابتدايي و با دست توليد مي شود.

سفال كلپورگان نشان دهنده تداوم حيات شش هزار ساله نوعي سفال پيش از تاريخ جهان است.

زيورآلات سنتي:

طلا سازي هنر جاودان و درخشنده است كه اهميت زيادي در زندگي بشر داشته و اغلب براي خودآرايي استفاده مي شود.

وجود كوره هاي ذوب فلز در اين ديار شايد قديمي ترين كوره هاي ذوب فلز در جهان باشد كه نشان از قدمت هنر فلز سازي در اين منطقه است.

هنر زيورآلات سنتي در اين منطقه آميزه اي از هنر ميناكاري، مشبك، منبت و كنده كاري است.

اين هنر داراي تنوع محصولات است كه مي توان از انواع آن به گوشواره، سينه ريز، پارونچ النگو، سربند كپكو، كيدوشمس اشاره كرد.

دوشنبه|ا|22|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران جوان]

[مشاهده در: www.yjc.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 135]