مهر گزارش مي‌دهد؛توسعه شتابزده آذربايجان بحراني جدي براي حيات خزر

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: مهر گزارش مي‌دهد؛توسعه شتابزده آذربايجان بحراني جدي براي حيات خزر
توسعه شتابزده آذربايجان بحراني جدي براي حيات خزر
توسعه شتابزده كشور آذربايجان و عطش اين كشور براي بهره‌برداري اقتصادي از درياي خزر بدون رعايت ملاحظات زيست محيطي حيات خزر را به مخاطره انداخته است. اين در حالي است كه حركت لكه‌هاي نفتي در اين دريا از آذربايجان به سمت ايران نيز اين بحران را تشديد كرده است.

به گزارش خبرنگار مهر، درياي خزر به عنوان بزرگترين درياچه جهان و مهمترين منبع غذايي و اقتصادي كشورهاي حاشيه آن، به دليل رعايت نشدن بسياري از اصول و البته كنوانسيونهاي بين المللي، هم اكنون با بحران اكولوژيكي دست به گريبان است.

خزر بزرگترين درياچه دنياست يعني به تنهايي نزديك به 40 درصد مجموع مساحت درياچه هاي جهان را شامل مي شود و از "سوپريور" دومين درياچه دنيا در آمريكا پنج برابر بزرگتر است و نيز از مجموع خليج فارس و درياي عمان وسعت بيشتري دارد.

اين دريا از نظر تاريخي يك مسير ارتباطي و يك شبكه عظيم حمل و نقل كه سرزمينهاي و مناطق مختلف را به هم مرتبط ساخته و امكان تماس و مراوده ميان جوامع گوناگون فراهم آورده است. همچنين اين دريا يك ذخيره عظيم منابع مورد نياز بشر، ذخاير پايان ناپذير و تجديد شونده ماهي و غذاهاي دريايي و منابع دست نخورده ثروت هاي معدني است.

در جامعه جهاني نظريه جديدي در حقوق بين الملل در مورد محيط زيست در حال شكل گيري است كه مفهوم محيط زيست مشترك نام دارد و به طور كلي حاكي از اين اصل است كه كره زمين محيط زيست غير قابل تفكيكي را تشكيل مي دهد كه تمامي عناصر آن با يكديگر همبستگي دارند و بنابراين خسارت وارده به اين محيط و مسئوليت دولت ها در اين باره نبايد منحصر و محدود به مرزهاي ملي و قلمرو حاكميت آنها باشد.

شتاب برخي از كشورهاي ساحلي براي بهره برداري اقتصادي از خزر

پس از فروپاشي شوروي شتاب برخي از كشورهاي ساحلي اين دريا براي بهره برداري هاي اقتصادي به گونه ايست كه طبق شواهد موجود در آينده اي نه چندان دور انواع موجودات دريايي و پرندگان مهاجر در معرض تهديد انقراض قرار خواهند گرفت ودرياي خزر به دريايي مرده بدل خواهد شد.

در حال حاضرعوامل گوناگوني محيط زيست حوزه درياي خزر را هدف گرفته است كه هريك از آنها مي تواند به نحوي فرسايش ايجاد كند كه در نهايت امكان بهره برداري از منابع دريا از همگان سلب شود و يا چنين كاري را پرهزينه جلوه دهد، برخي از اين عوامل از يكديگر ناشي و منتهي به مراحلي مي شوند كه در نهايت مي تواند با هدف ها و منافع كشورهاي واقع در اين حوزه تداخل كرده و مانع از تحقق آنها شود.

متاسفانه پنج كشور خزري تاكنون كارنامه درخشاني راجع به مسائل مديريت محيط زيست اين دريا از خود نشان نداده اند.

پايبند نبودن آذربايجان به قوانين زيست محيطي خزر

اما كشورآذربايجان كه يكي از كشور هاي در حال توسعه حوزه خزر است هيچگونه پايبندي حداقل در رابطه با مسائل عيني زيست محيطي از خود بروز نمي دهد در حقيقت آذربايجان آنچنان تشنه توسعه است كه درياي خزر را فقط محلي براي چاه هاي نفت خود مي بيند و كاري به مسائل ديگر ندارد.

با وجود اينكه طبيعت مي تواند ازخود در برابر سطوح خاصي از آلودگي دفاع كند اما هنگامي كه فعاليت انسان ميزان آلودگي را افزايش مي دهد و در عين حال مانع از فرآيندهاي پاكسازي طبيعي مي شود، فاجعه زيست محيطي آغاز مي شود و از عهده خود طبيعت هم كاري بر نمي‌آيد. متأسفانه طبيعت درياي خزر در حال حاضر چنين شرايطي دارد.

به هر حال در مورد منابع آلودگي درياي خزر 6 مورد از قبيل آلودگي ناشي ازمنابع مستقر در خشكي، آلودگي ناشي از حفاري در دريا، آلودگي ناشي از تخليه مواد زائد و سمي، آلودگي ناشي از كشتي ها، آلودگي ناشي از اتمسفر و حفاري و اكتشاف در بستر عميق درياها را مي توان نام برد.

حركت لكه‌هاي نفتي در درياي خزر از آذربايجان به سمت ايران

اما اخيراً خبرهايي از حركت لكه هاي نفتي در درياي خزر از آذربايجان به سمت ايران رسيده است.

معاون دريايي سازمان حفاظت محيط زيست با اعلام اينكه جمهوري آذربايجان به مسائل زيست محيطي درياي خزر هيچ توجهي ندارد گفته است: عكسهاي ماهواره‌اي نشان مي‌دهند لكه هاي نفتي به طول 110 كيلومتر از اين كشور به سمت ايران در حركت است.

به اعتقاد عبدالرضا كرباسي، اين لكه ها تهديدي جدي براي محيط زيست خزر محسوب مي شوند و جمهوري آذربايجان بايد به اين گونه مسايل توجه كند تا فعاليتهاي آنها مشكلات زيست محيطي براي كشورهاي همسايه ايجاد نكند.

به گفته وي، البته اين لكه هاي نفتي در ظاهر درآبهاي خزر ديده نمي شود زيرا در طول حركت به تدريج به زير آب مي رود از اين رو به استان اي ساحلي كشور از جمله گلستان ، مازندران و گيلان اعلام كرده ايم تا شرايط را به طور مداوم پايش و وضعيت را اعلام كنند.

كرباسي با بيان اينكه ايران در زمينه حفظ محيط زيست هزينه مي كند گفته است: بايد جمهوري آذربايجان را نيز متقاعد كنيم تا از منابع مالي خود براي حفظ محيط زيست خزر هزينه كند.

وي با بيان اينكه آلودگي هاي نفتي خسارات زيادي را به محيط زيست وارد مي كند و حتي گاهي اين خسارات به حدي است كه قابل جبران نيست افزود: زماني كه ايران و روسيه خزر را در اختيار داشتند اين دريا بسيار عاقلانه تر و منطقي تر اداره و بهره برداري مي شد اما از زماني كه سه كشور ديگر به اين دو كشور پيوست توازن در خزر به هم خورد و روند از بهره برداري مناسب به سمت بهره كشي پيش رفت.

ساخت بلندترين برج جهان در سواحل درياي خزر

در اين ميان خبرگزاري اسوشيتدپرس نيز به تازگي از برنامه ريزي جمهوري آذربايجان براي ساخت بلندترين برج جهان در سواحل درياي خزر خبر داده است. يك شركت ساختماني در جمهوري آذربايجان قصد دارد در پروژه اي ضمن ايجاد چند جزيره مصنوعي در درياي خزر بلندترين برج جهان را نيز در سواحل خزر بنا كند.

اين پروژه شامل 41 جزيره مصنوعي به وسعت 25 كيلومتر است كه در جنوب شهر باكو، پايتخت آذربايجان، ساخته مي شود. اين پروژه همچنان شامل مركز خريد، چند هتل و واحدهاي مسكوني نيز خواهد بود. نام اين پروژه جزاير خزر است و ساخت آن از اواخر سال 2013 آغاز مي شود.

ساخت اين پروژه بزرگ درحالي در دستور كار آذربايجان قرار گرفته كه چندي پيش انتشار خبري مشابهي در مورد ساخت جزيره مصنوعي در سواحل درياي خزر در كشور تركمنستان اعتراض دوستداران محيط زيست را به دنبال داشت. نكته جالب توجه درباره اين پروژه آنكه نام آن نيز جزيره خزر است.

ساخت جزيره در آذربايجان آبزيان خزر را نابود مي‌كند

در همين رابطه معاون محيط دريايي سازمان محيط زيست مي‌ويد: ساخت جزيره در آذربايجان با تغيير مسير هيدروليكي آب در خزر و افزايش كدورت آب، آبزيان اين منطقه از خزر را نابود مي‌كند. در آب كدر ميزان نفوذ نور خورشيد به داخل آب كاهش يافته در نتيجه از يك سو اكسيژن لايه هاي تحتاني كاهش مي يابد و از سوي ديگر ذرات معلق با ايجاد خش بر روي پوست آبزيان با توجه به وجود فاضلاب خانگي در درياي خزر و آلودگي هاي ميكروبي زمينه را براي ايجاد زخمهاي عفوني و مرگ و مير آبزيان اين اكوسيستم فراهم مي كنند.

به اعتقاد معاون دريايي سازمان محيط زيست، ساخت اين جزيره در درياي خزر جريان هيدرو لوژيكي اين دريا را در آن منطقه تغيير مي دهد و جريان بستر كه ازسمت آذربايجان به ايران است مختل مي شود. همچنين تغيير هيدرو لوژيكي لايه هاي آب كه به صورت طبيعي با هم مخلوط مي شوند ديگر انجام نمي شود و آبزيان دچار استرس مي شوند.

كرباسي تصريح كرد: همچنين به هنگام بهره برداري از اين جزيره به دليل انتقال حجم زيادي از جمعيت به اين منطقه بدون داشتن زير ساختهاي اصولي موجبات افزايش آلودگي هاي انسان ساز مانند فاضلابها و زباله ها در اين اكوسيستم فراهم مي شود كه اين مسئله نيز بر محيط زيست خزر اثرات بسيار بدي خواهد داشت.

وي در پاسخ به اينكه آيا كشور هاي مشترك المنافع خزرمانند ايران نمي توانند از طريق تعهدات بين المللي جلوي اين اقدام كشور آذربايجان را بگيرند گفت: در يكي از پروتكل هاي كنوانسيون تهران الزام ارزيابي اثرات فرامرزي برنامه هاي توسعه اي كشور ها بر خزر قيد شده است اما متأسفانه هنوز اين پروتكل تصويب نشده است.

محمدي زاده: ادعاهاي آذربايجان را راستي آزمايي مي‌كنيم

اما بالاترين مقام محيط زيست كشور نيز نسبت به اين اقدام آذربايجان واكنش نشان داده و تاكيد دارد كه اين كشور بايستي ملاحظات زيست محيطي خزر را رعايت كند.

محمد جواد محمدي زاده افزود: در سفري كه اخيراً به كشور آذربايجان داشتم از خليجي كه در دل شهر باكو واقع شده و مسئولان اين كشور قصد ساماندهي آن و ايجاد منطقه گردشگري به جاي محل استخراج نفت را دارند بازديد كردم.

به گفته وي، از نظر من تبديل اين فضا به يك منطقه گردشگري هيچ گونه مشكل زيست محيطي براي خزر ايجاد نمي كند اما با توجه به اينكه هنوز اطلاعات دقيقي در مورد پروژه اي كه مي خواهند اجرا كنند به ما نرسيده است تا زماني كه پروژه به طور كامل اجرا نشود نمي توان در مورد آن اظهار نظر قطعي كرد.

محمدي زاده اظهار داشت: در حال حاضر و در ابتداي كار طي مذاكراتي كه با وزير محيط زيست اين كشور داشته ام به آنها توصيه كرده ام كه در ساخت اسكله براي مهار اين خليج ملاحظات زيست محيطي را رعايت كنند. به عنوان مثال براي حفظ تبادل آب در درياي خزر از خاكريزي در آن خودداري كرده و از روشهاي مدرن استفاده كنند.

وي تصريح كرد: اگرچه هدف از ساخت اين جزيره گردشگري است ولي هنوز اقدام خاصي در خصوص ساخت هتل در آن انجام نشده است.

رئيس سازمان حفاظت محيط زيست تأكيد كرد: به هر حال ادعاهاي آذربايجان مبني بر عدم آلايندگي ساخت جزاير مصنوعي در درياي خزر را در قالب كنوانسيون تهران راستي آزمايي مي‌كنيم.

با اين همه فقدان يك نظام حقوقي حاكم بر محيط زيست درياي خزر نمي تواند توجيهي براي كوتاهي كشورهاي ساحلي اين دريا در اجراي قواعد بين المللي حاكم بر محيط زيست باشد چرا كه عوامل زيست محيطي درياي خزر از لحاظ تاثيرگذاري و شرايط آب و هوايي مناطق همجوار مجالي براي مسامحه و دفع وقت دولتهاي ساحلي باقي نمي گذارد لذا در اين ميان همكاري اصل اول است وبه طور قطع دولتها در سطح منطقه اي مي توانند در مسير حفظ اكوسيستم سياره زمين گام بردارند.

............................................

گزارش از: بهار سلاحورزي

© 2003 Mehr News Agency .

يکشنبه|ا|14|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 165]