بهانه تراشي براي سكوت

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: بهانه تراشي براي سكوت
پيش از هر چيز بايد به اين نكته توجه كنيم كه هر يك از ما بايد نسبت به مسائل اعتقادي خود جدي تر عمل كند. همه ما معتقديم كه هر سخني كه بر زبان مي رانيم و يا هر عملي كه انجام مي دهيم، در نامه اعمالمان ثبت مي شود و روزي بايد پاسخگوي آن باشيم: ما يلف ظ م ن قول لّا لديه رق يأ عت يأ؛(ق/18)]آدمي[ هيچ سخني را به لفظ درنمي آورد مگر اينكه مراقبي آماده نزد اوست ] و آن را ضبط مي كند[. علي رغم اين حقيقت، برخي در هنگام سخن گفتن غافل مي شوند و گاهي عصبانيت و گاهي هم انگيزه هاي ديگر باعث مي شود تا آنها به درستي توجه نداشته باشند كه چه مي گويند. اينان از حضور خداوند و كاتبان الهي غفلت مي ورزند و اين همان نقطه ضعفي است كه پيش روي انسان قرار دارد.
به حسب آنچه از بسياري آيات شريفه قرآن كريم استفاده مي شود، عمده لغزش انسان ها، در هر مرتبه اي از لغزش و حتي در آنجا كه به اسفل سافلين هم رسيده است، ناشي از همين نقطه ضعف، يعني غفلت است. درآيه شريفه: «همانا كساني كه از راه خدا منحرف مي شوند، به ]سزاي[ آنكه روز حساب را فراموش كرده اند، عذابي سخت خواهند داشت؛ و آسمان و زمين و آنچه را كه ميان اين دو است به باطل نيافريديم، اين گمان كساني است كه به كفر گرويدند، پس واي از آتش بر كساني كه كافر شده اند»(ص/27)،و نيز آيه: « همانان كه دين خود را سرگرمي و بازي پنداشتند و زندگي دنيا مغرورشان كرد، پس همان گونه كه آنان ديدار امروز خود را از ياد بردند و آيات ما را انكار مي كردند، ما ]هم[ امروز آنان را از ياد مي بريم»(اعراف/51)، بر اين نكته تأكيد شده است كه گمراهان به سبب نسيانشان راه انحرافي را مي پيمايند.
اگر هر يك از انسانها در تمام كارهاي خود به ياد داشته باشند كه ناظري وجود دارد كه اعمال آنان را ضبط و ثبت مي كند و تمام افراد بايد در قبال كارهاي خود پاسخگو باشند، قطعاً بيش از پيش، مراقب اعمال خود خواهند بود. البته در دنيا ممكن است اگر كسي مورد سؤال قرار گيرد، از خود جوابي بتراشد و بهانه يا توجيهي براي كار خود بيابد؛ ممكن است اين قدرت توجيه به حدي باشد كه حتي كسي خود را نيز فريب دهد. ولي ترديدي نيست آن كسي را كه آگاه به درون اشخاص است، نمي توان فريب داد و در مقابل او توجيه تراشيد. او قبل از اين كه كسي سخني را بر زبان آورد، آن را مي داند و از انگيزه آن سخن آگاه است. در وصيت حضرت لقمان (ع) به فرزند خويش نيز آمده است: أخل ص العمل فنّ الناق د بصيأ؛(1) عمل خود را خالص گردان، چرا كه آن حسابگر، بيناست.
اين مطلب را بايد جدي گرفت و اطمينان داشت كه بسياري از كساني كه به روزهاي بسيار ناگواري مبتلا شده اند، (و بعيد است كه ديگر راه بازگشتي براي آنها وجود داشته باشد) در آغاز امر، نسبت به مسئوليتشان دچار غفلت شدند و فراموش كردند كه اگر سخني گفته شود يا مطلبي نوشته شود، روزي بايد پاسخگو بود. اگر اين عده از افراد از همان ابتدا به اين مسأله توجه داشتند، شايد تا اين اندازه دچار انحراف نمي شدند. ولي به هر حال آدمي براي ريش جنباندن و كسب شهرت، ارزش قائل مي شود و فراموش مي كند كه بايد روزي اين سخنان و اعمال را، به طور دقيق، پاسخگو باشد.
نقل يك حكايت در اينجا مي تواند براي عده اي تكان دهنده باشد. مرحوم علامه سيد محمد حسين طباطبايي (ره) در مورد يك رؤياي صادق چنين نقل مي كردند كه مرحوم سيد حسن جزايري (ره)، كه مرد بسيار شريفي بود، به سرطان مبتلا گرديد و جوان مرگ شد. بعد از وفات ايشان، يكي از بستگانشان، كه مهندس نيز بود، ايشان را در خواب ديد و از او پرسيد كه بعد از مرگ چه شد و خلاصه قضيه حساب و كتاب چيست. سيد حسن در پاسخ به او اظهار داشت كه همين اندازه برايت بگويم كه مو را از ماست مي كشند.
مبارزه با بدعت ها و انحرافات
نكته ديگري كه بايد مورد توجه قرار داد اين است كه ارشاد نمودن ديگران و يا هوشيار كردن غافلان، يك تكليف واجب جدي است، نه يك فضل و امتيازي كه اگر انجام داده شد، خوب است و اگر انجام نشد هم مانعي ندارد. زماني اين تكليف جدي تر خواهد شد كه انسان با چشم خود ببيند كه كسي جز خود او نمي تواند به اين تكليف بپردازد و در صورت رها كردن آن، كسي از آن سخن نمي گويد؛ حال يا در آن مجلس، كسي ديگر از آن واجب سخن نمي گويد و يا اصلاً فضاي جامعه به گونه اي است كه اگر اين فرد، آن سخن را نگويد، كس ديگر هم از آن دم نخواهد زد. در چنين جاهايي هيچ عذري از كسي پذيرفته نيست، چرا كه اگر كس ديگري به عنوان بديل وجود داشته باشد، ممكن است كه شخصي تصور كند اين واجب در او متعيّن نيست، اما اگر شبهه اي در مجلسي مطرح شود و يا در سطح جامعه گسترش يابد و كسي هم، به هر دليلي، پاسخگو نباشد، در اين صورت، افرادي كه سكوت را برگزيده اند، مشمول اين آيه شريفه خواهند شد كه: نّ الّذ ين يكتمون ما أنزلنا م ن البيّ نات والهدي م ن بعد ما بيّنّاه ل لنّاس ف ي الك تاب أولـئ ك يلعنهم اللّه ويلعنهم اللّاع نون؛(بقره/159) كساني كه نشانه هاي روشن و رهنمودي را كه فرو فرستاده ايم، بعد از آنكه آن را براي مردم در كتاب توضيح داده ايم نهفته مي دارند، آنان را خدا لعنت مي كند و لعنت كنندگان لعنتشان مي كنند.
ممكن است كساني به ياد داشته باشند كه نامه اي به امضاي شهيد مطهري(ره) و مهندس بازرگان عليه شريعتي به چاپ رسيد كه در آن، هر چند سني بودن شريعتي رد شد، ولي اشتباهات و اشكالات او نيز تذكر داده شد. در اين نامه، هنگام يادآوري اشكالات، اين آيه نيز ذكر شد و بر اين نكته تأكيد شد كه نويسندگان آن از ترس اينكه مبادا مشمول اين آيه شوند، اقدام به نوشتن اين نامه و تذكر اشتباهات او كرده اند. ناگفته نماند كه هر چند امضاي شهيد مطهري و مهندس بازرگان در پاي اين نامه وجود داشت، ليكن شهيد مطهري، براي اينكه در اين قضيه تنها نباشد، با اصرار توانست از مهندس بازرگان امضا بگيرد. اين اقدام شهيد مطهري حاكي از اين بود كه ديگران تا آن حد ايشان را تنها گذاشتند كه او مجبور شد به امضاي مهندس بازرگان راضي شود، آن هم با اين شرط كه در نامه تصريح شود كه شريعتي سني نيست و در اصل اعتقادات خود مشكلي ندارد. گويا علماي آن زمان نيز حاضر نشده بودند اين نامه را امضا كنند و شهيد مطهري، به ناچار، به سراغ ديگران رفت.
بنابراين، بايد به مسائلي كه به عقايد و باورهاي مردم و يا به احكام ضروري و قطعي اسلام مربوط مي شود، توجه داشت و به مصاديق بيّن و آشكار بدعت در اين زمان پي برد؛ حال ممكن است به جاي بدعت، خود آنان نام «قرائت جديد» و يا «برداشت نو» بر روي آن بگذارند. هيچ گاه اين عناوين جديد، حقيقت را تغيير نخواهد داد و ديگران موظفند تا نسبت به اين افراد احساس مسئوليت بيشتري داشته باشند تا مشمول لعنت خداوند نگردند. مضمون اين آيه شريفه در روايات نيز آمده است و تأكيد شده است كه: ذا ظهرت الب دع ف ي امتي فليظه ر العال م ع لمه و لا فعليه لعنه الله و الملائ كه و الناس أجمعين؛(2) هرگاه بدعتها در ميان امت من ظاهر شود، بر علماست كه علم خود را اظهار كنند وگرنه لعنت خداوند و ملائكه و مردم شامل آنان خواهد شد. حاصل آنكه ما غير از اصل ارشاد جاهل و امر به معروف و نهي از منكر، از يك وظيفه بسيار خطيرتر و جدي تر برخورداريم و آن مبارزه با بدعت و انحرافات ديني است.
بهانه تراشي براي سكوت
نكته مهم ديگر اين روزها مسأله انتخابات است. متأسفانه هنوز در بين روحانيون نيز كساني وجود دارند كه نسبت به اين مسائل احساس مسئوليتي نمي كنند. هنوز كساني از افراد متدين، اهل عبادت، اهل تقوا و اهل احتياط وجود دارند كه مسائل اجتماعي و سياسي برايشان حل نشده است و به خاطر برخي كمبودهاي موجود در جامعه و انحرافات برخي از مسئولين، اصلاً به نظام معتقد نيستند و گويا هرگونه همكاري با اين نظام را در حكم همكاري با بني اميه مي پندارند! اينان در توجيه اين پندار خود، ارتكاب معاصي در جامعه و انحرافات موجود را نشانه اين مي دانند كه اين نظام، اسلامي نيست بلكه نظام جور و ستم است؛ لذا اين نظام هم مثل تشكيلات بني اميه است كه اگر كسي حتي يك دوات هم برايشان فراهم سازد، مرتكب گناه بزرگي شده است.
ترديدي نيست كه آنگونه كه بايد و شايد، تاكنون دولت ما اسلامي نبوده است و نمي توان ادعا كرد عناويني كه به دولت و كشور ما نسبت داده شده، به طور كامل، مصداق پيدا كرده است. مقام معظم رهبري نيز تصريح نمودند كه تا به حال ما دولت اسلامي نداشته ايم و از هم اينك وارد مرحله اي خواهيم شد كه دولتمان اسلامي شود. به اين معنا، توقعي نيست كه دولت ما از تمام جهات اسلامي باشد، ولي اين امر بدان معنا نخواهد بود كه مؤمنين هيچ احساس مسئوليتي نكنند، خود را كنار بكشند و به دنبال كار خود بروند و اين سخن امام صادق (ع) را بهانه قرار دهند كه: كونوا أحلاس بيوت كم؛ (3) خانه نشين باشيد.
اينان كه تنها به محافظت از خانواده خود اكتفا مي كنند و ديگر كاري با امور ديگران ندارند، در واقع، هم به عقل، هم به نقل و هم به سيره ائمه اطهار (ع) پشت كرده اند. در سيره اميرالمؤمنين (ع) سكوت معنا نداشت و اگر چه ايشان در هيچ منصب سياسي و اداري با خلفاي آن زمان همكاري نكرد و بعد از رحلت رسول الله (ص) در هيچ جنگي از جنگهاي آنان شركت نجست، اما اگر فعاليتهاي ايشان براي جامعه اسلامي نبود، هرگز از اسلام جز نامي باقي نمي ماند. اين مطلب را حتي خود خلفا نيز بارها و بارها، تصريح كرده اند. خليفه دوم بارها اظهار مي داشت: لولا عل أ لهلك عّمر؛(4) اگر علي نبود عمر هلاك مي گرديد. حتي در عبارتي ديگر نيز خود را چنين نفرين كرد: لا أبقاني الله ل معضله ليس لها أبوحسن؛ (5)خدا مرا زنده نگه ندارد آن روزي را كه ابوالحسن نباشد تا مشكلات را حل كند.
بنابراين، اينچنين نبود كه حضرت علي (ع) در خانه خود را به روي ديگران ببندد و با كسي تردد يا گفتگو نداشته باشد و به بهانه اينكه عده اي خواهان او نيستند، او نيز با ديگران قهر كند و آنان را به حال خود واگذارد. از آنجا كه پذيرش مسئوليت در زمان خلفا به معناي تأييد أعمال آنان بود، لذا آن حضرت هرگز منصبي را نپذيرفت، ولي اگر ايشان نيز خود را از صحنه اجتماع كنار مي كشيد، ديگر براي هميشه راه شناخت حقيقت مسدود مي شد. اقدامات مشابهي نيز كه توسط حضرت زهرا (س) انجام شد، در راستاي اين هدف بود كه به همگان نشان داده شود كه طريقه شيعه طريقه اي ديگر است و كنار كشيدن روا نيست. اگر حضرت اميرالمؤمنين (ع) و ساير ائمه (عليهم السلام)، مسيري غير از اين طريق را مي پيمودند و اين حجتهاي روشن را براي شيعيان خود اقامه نمي كردند، تبليغات منفي و روايات ساختگي آنچنان تأثيري بر جاي مي گذاشت كه قدرت تشخيص را از ما سلب مي كرد.
نتيجه آنكه، ولو ما دولت را به اين معنايي كه خود مقام معظم رهبري هم فرمودند اسلامي ندانيم، ولي معناي اين حقيقت، آن نيست كه افراد نسبت به اين نظام بي تفاوت باشند، در هيچ يك از امور مربوط به آن دخالت نكنند و مصالح مسلمين را ناديده بگيرند. آنچه از دلايل قطعي عقلي و دلايل محكم نقلي اسلام، همچون آيات محكم و روايات متواتر، فهميده مي شود اين است كه هر كس موظف است براي حفظ اسلام و ارزشهاي اسلامي، هر كاري را كه از دستش برمي آيد، انجام دهد. و همين حقيقت، معناي اين فرمايش حضرت امام (ره) است كه حفظ نظام واجب ترين واجبات است.(6)
سخنراني حضرت آيت الله مصباح يزدي(دامت بركاته) در جمع گروهي از اساتيد و محققان موسسه امام خميني(ره) - قم ـ 18 /11/83
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. بحار الانوار، ج13، بيروت: مؤسسه الوفاء، چ2، 1403ق، ص432 2. همان، ج54، ص234
3.همان، ج52، ص138 4. همان ،ج 10 ص 231. 5. همان، ج 4ص 149.
6. صحيفه امام، ج15،مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني (ره)، چ1، 1378، ص250.
زلال بصيرت روزهاي پنج شنبه منتشر مي شود.

پنجشنبه|ا|27|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 66]