بانكداری الكترونيكی در ايران

واضح آرشیو وب فارسی:فارس پاتوق:
بانکداری الکترونیکی در ایران
استفاده ازپیشرفت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات درزمینه کسب و کار موجب فناوری نوینی به نام بانکداری الکترنیکی گردیده ‏است.
بانكداری الكترونيكی در ايران

‏استفاده ازپیشرفت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات درزمینه کسب و کار موجب فناوری نوینی به نام بانکداری الکترنیکی گردیده ‏است. بکارگیری متون تجارت الکترونیک ازطرفی سبب ساده‌سازی انجام کسب و کار و کاهش هزینه‌های بنگاه‌های اقتصادی گردیده و از طرف دیگر افزایش مشتریان به تبع آن افزایش سطح رضایت‌مندی آنان را در بردارد. تجارت الکترونیکی شامل فعالیت‌های متنوعی مانند تجارت الکترونیکی کالا و خدمات، تحویل آن‌لاین، انتقال پول الکترونیکی حراج‌های اینترنتی و…. می‌باشد. همان گونه که شعار شرکت‌های بزرگ درتجارت الکترونیک جهانی فکرکردن و محلی عمل کردن است، ایران نیز مانند سایر کشورها، دارای شرکت‌های بسیاری است که برای توسعه بازار خود به اینترنت وابسته‌اند. تجارت و بانکداری الکترونیکی در ایران در مرحله نوپایی به سرمی‌برد. علاوه بر زمینه‌های تحقیق بسیار در این مورد، نیازمند مراقبت و حمایت بسیاری از طرف دولت می‌باشد. بانکداری الکترونیکی مانع اصلی اختلاس در کشور می‌باشد و گسترش بانکداری الکترونیک نیازمند امضای دیجیتالی است. در این پژوهش جامعی بر تجارت الکترونیک، بانکداری اینترنتی و پول الکترونیکی می‌باشد. همچنین شامل چالش‌ها و راهکار‌هایی درزمینه بانکداری اینترنتی در ایران می‌باشد.
واژه‌های کلیدی تجارت الکترونیک، بانکداری الکترونیکی، پول دیجیتال، امضای دیجیتال
‏مقدمه ‏طی دوره‌های مختلف صنایع مختلفی پا به عرصه وجود گذاشته‌‌اند که برخی از آن‌ها دچار انحطاط و دگرگونی شده‌اند و برخی دیگر همچنان پا برجا بوده و به رشد و باروری خود ادامه می‌دهند. ‏پیشرفت‌های روزافزون فناوری اطلاعات، ارتباطات و چند رسانه‌ای است که بکارگیری آنها در امر کسب وکار تبدیل به یکی از مبانی مزیت رقابتی شرکت‌های فعال در صنایع خدماتی به نام صنعت بانکداری گردیده است. اگر بانک ما کانال‌های سنتی را با کانال‌های الکترونیکی مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات تکامل بخشند می‌توانند به موفقیت‌های زیادی دست پیدا نمایند. بکارگیری فنون تجارت الکترونیک از یک طرف سبب ساده‌سازی انجام کسب و کار و کاهش هزینه‌های این گونه بنگاه‌های اقتصادی گردیده و از طرف دیگر افزایش مشتریان و مهم‌تر از آن بالا رفتن سطح رضایت‌مندی آنان را در پی دارد. این مسایل در صورتی امکان‌پذیر است که بانک‌ها و یا سایر موسسات ارایه دهنده خدمات الکترونیک بتوانند پاسخگوی انتظارات مشتریان در رابطه با کیفیت محصولات خدمات الکترونیک بوده و سطح مطلوبی از این کیفیت را تضمین نمایند. ترکیب تجارت و الکترونیک ازسال ۱۹۷۰ ‏ آغاز شد. برای گسترش و پذیرش تجارت الکترونیک لازم است که پیش نیازهای این فناوری از جمله زیرساختار مخابراتی، مسایل قانونی و ایمنی پیام‌رسانی مهیا شود. مهم‌ترین هدف در تجارت، حال چه از روش‌های بسیار پیشرفته الکترونیکی استفاده کند و چه از روش‌های سنتی و قدیمی- همانا دستیابی به پول و سود بیشتر است. طبیعتا در این میان، نقش بانک‌ها و موسسات اقتصادی در نقل و انتقال پول بسیار حیاتی است. (۳۱ ‏،۱۹ ‏) هنگامی که در سال ۱۹۹۴ اینترنت قابلیت‌های تجاری خود را علاوه برجنبه‌های علمی و تحقیقاتی به نمایش گذاشت، موسسات تجاری و بانک‌ها در کشورهای پیشرفته اولین نهاد‌هایی بودند که تلاش جدی خود را برای استفاده هر چه بیشتر از این جریان بکار انداختند. محصول تلاش آن‌ها نیز همان بانکداری الکترونیک امروزی است. سپس به سرعت مشخص شد که اینترنت بستر بسیار مناسبی برای آنواع فعالیت‌های بانکداری و اقتصادی به شمار می‌رود. بانکداری و تجارت الکترونیک هم اکنون در جهان به عنوان یک بحث بسیار تخصصی و در عین حال، بسیار پیچیده تبدیل شده است وتطبیق آن باسیاست‌های تجاری و اقتصادی کشورهای مختلف نیاز به تحقیق و برنامه‌ریزی دقیق دارد. [۲۳،۵] تجارت الکترونیک ‏همانطور که بسیار خوانده و یا شنیده‌اید تجارت الکترونیک انجام کلیه فعالیت‌های تجاری با استفاده از شبکه‌های ارتباطی کامپیوتری به ‏ویژه اینترنت است. تجارت الکترونیک، نوعی تجارت بدون کاغذ است که به طور مستقیم به کمک رایانه‌ها و از طریق خطوط مخابراتی می‌باشد. هدف از بکارگیری تجارت الکترونیکی، ارایه روشی جدید در انجام امور بازرگانی می‌باشد. در تجارت الکترونیک طرفین باید با زبان دیجیتالی با هم به گفتگو بنشیند. این زبان دیجیتالی سبب می‌شود که سیستم‌های درگیر در مبادله تجاری قابلیت به اشتراک‌گذاری و رد و بدل کردن اطلاعات را داشته باشند وهمدیگر را ارزیابی کنند. وتجارت الکترونیکی روش دیگری برای تبادل الکتریکی اطلاعات وانجام تراکنشی‌های تجاری است که یک پل الکترونیکی بین مراکزتجاری ایجاد کرده است. تجارت الکترونیکی انجام دادن کار تجاری به صورت الکترونیکی و انتقال داده‌ها شامل متن، صدا و تصویر است. شامل فعالیت‌های متنوعی مانند تجارت الکترونیکی کالا و خدمات، تحویل آنلان، انتقال پول الکترونیکی، صورت حساب‌های الکترونیکی، محموله حراج‌های اینترنتی، طرح و مهندسی گروهی خدمات عمومی بازاریابی و خدمات پس از فروش است. [۲۳،۱۹،۵] ۱- مزایا و معایب تجارت الکترونیکی از جمله فواید تجارت الکترونیکی به موارد زیر اشاره کرد: • افزایش فروش و در پی آن افزایش درآمد و توان سرمایه‌گذاری • افزایش سطح رفاه زندگی مردم از طریق ایجاد اشتغال، کاهش ترددها و افزایش سرعت عمل • کاهش هزینه‌های تبلیغات برای شرکت‌ها به دلیل عدم حضور واسطه البته همچون تمام فناوری‌ها و تکنولوژی‌های ساخت بشر بی‌عیب نیست، در استفاده از تجارت الکترونیک نیز معایبی وجود دارد، برخی از آنها به قرار زیر است: • تأثیر ناشناخته آن بر روابط اجتماعی انسان • ورشکستگی به علت عدم توانایی شرکت‌های کوچک و کاهش تولید • ضرورت وجود بسترهای مناسبی مانند صدور و استفاده از کارت‌های اعتباری ویزا کارت و مسترکارت و … است. [۱۹،۱] ۲- همچنین از جمله بسترهای لازم برای تجارت الکترونیک می‌توان موارد زیر را ذکر کرد: • یک سیستم بانکی روان و دقیق • قوانین گمرکی، مالیاتی و بانکداری الکترونیکی • کد تجاری محصول و ایجاد امنیت اطلاعات • تهیه و تدوین نظام مالی اطلاعات و نظام حقوقی اطلاع‌رسانی (کپی‌رایت) • محرمانه بودن اطلاعات شخصی • تطبیق مقررات ملی با مقررات متحدالشکل بین‌المللی • همکاری دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و سازمان‌های مختلف • پذیرش اسناد الکترونیکی توسط قوه قضاییه • تأمین، صدور و بکارگیری کارت هوشمند • تأمین خطوط ارتباطی پرسرعت و مطمئن و ایجاد بستر مخابراتی به شکل بی‌سیم بانکداری الکترونیک اما در تجارت الکترونیک نیاز به پرداخت الکترونیکی داریم که زمان شروع پرداخت الکترونیکی در دنیا به سال ۱۹۱۸ میلادی برمی‌گردد یعنی هنگامی که بانک‌های فدرال رزرو آمریکا به انتقال وجوه از طریق تلگراف می‌پرداختند. در بانکداری الکترونیک نیاز به یک دولت الکترونیک داریم. دولت الکترونیک یکی از ضرورت‌های جهان امروز است که بسیاری از کشورها به دنبال ایجاد آن در کشور خود هستند. دولت الکترونیکی عبارت از استفاده سازمان‌های دولتی از فناوری‌های جدید اطلاعاتی و ارتباطی جهت ارایه و توزیع خدمات و اطلاعات به صورت به‌هنگام و شبانه‌روزی در کمترین زمان، با کمترین هزینه و بالاترین کیفیت به شهروندان، بخش‌های تجاری و تولیدی و سایر مشتریان دولت می‌باشد به گونه‌ای که آنها از طریق سیستم‌های کامپیوتری بتوانند با دولت ارتباط برقرار کنند و مشارکت بیشتری در اداره امور دولتی و فرایندها و نهادهای مردم‌سالار داشته باشند. پس به طور کلی می‌توان گفت بانکداری الکترونیکی عبارت از فراهم آوردن امکاناتی برای کارکنان در جهت افزایش سرعت و کارایی آنها در ارایه خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرآیندهای بین شعبه‌ای و بین بانکی در سراسر دنیا و ارایه امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به مشتریان که با استفاده از آنها بتوانند بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک، در هر ساعت از شبانه‌روز از طریق کانال‌های ارتباطی ایمن و با اطمینان عملیات بانکی دلخواه خود را انجام دهند. به عبارت دیگر بانکداری الکترونیکی استفاده از فناوری‌های پیشرفته نرم‌افزاری و سخت‌افزاری مبتنی بر شبکه و مخابرات برای تبادل منابع و اطلاعات مالی به صورت الکترونیکی است و نیازی به حضور فیزیکی مشتری در شعبه نیست. [۲۴،۲۳،۲] دلایل رو آوردن بانک‌ها به بانکداری الکترونیکی بانک‌ها و سایر موسسات مالی به دلایل گوناگون تجارت الکترونیک و ارایه خدمات به صورت الکترونیکی را به عنوان یک ابزار مهم برای ادامه بقا پیشرفت و رقابت در محیط پویایی امروز به شمار می‌آورند. با تکیه بر فلسفه بازاریابی، مهم‌ترین مزیت بانکداری الکترونیک افزایش سطح رضایت‌مندی مشتریان بانک‌ها است، نتیجه این رضایت‌مندی ارتقا سطح وفاداری و ایجاد رابطه‌ای اثربخش و بلندمدت میان بانک و مشتری است البته باید توجه داشت اگر بانک‌ها بخواهند سطح رضایت‌مندی استفاده‌کنندگان از خدمات الکترونیک خود را افزایش دهند باید به ادراکات آنان در مورد ستانده که همان کیفیت خدمات الکترونیکی است و ثبات آن در طول زمان توجه به‌نمایند. عواملی که بیشترین تاثیر را در خصوص موفقیت در بانکداری الکترونیک دارند عبارتند از: درک مشتریان، انعطاف‌پذیری سازمانی، قابلیت استفاده از منابع، امنیت سیستم‌ها، نام تجارتی ثابت، دارا بودن شبکه‌های چند‌رسانه‌ای (نرم‌افزارهای جامع)، بازاریابی خاص شبکه الکترونیکی، یکپارچگی سیستم‌ها، مدیریت تغییر نظام‌مند (تغییر نظام‌مند مدیریت)، حمایت مدیران ارشد و ارایه خدمات بهتر به مشتری، نیازمند ایجاد تغییرات سازمانی قابل ملاحظه‌ای برای توانمندسازی‌شان در زمینه وب می‌باشند. تمرکز اصلی استراتژی تجارت الکترونیک بانک‌ها برای به حداکثر رسانی سود باید بر روی یکپارچه‌ کردن شبکه بانکداری الکترونیک باشد. [۱۸،۴] پول دیجیتال در اصل پول دیجیتالی یا پول الکترونیکی جایگزین مفیدی برای پول کاغذی است. بصورت تکنیکی‌تر، پول دیجیتالی پیغام پرداختی است که امضای الکترونیکی را در خود دارد و با هدف انجام یک مبادله واسط یا ذخیره ارزش، مورد استفاده قرار می‌گیرد. گسترش فرایند استفاده از پول الکترونیکی، پیامدهای تجاری، اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی قابل ملاحظه‌ای به همراه دارد. از نظر اقتصادی مهم‌ترین آثار گسترش استفاده از پول الکترونیکی بر روی عرضه پول، سیاست‌های پولی و بانک‌های مرکزی ایجاد می‌شود. ویژگی‌های پول الکترونیکی در طراحی پول الکترونیکی سعی شده است حداقل همه ویژگی‌های پول بانک مرکزی لحاظ شود و به طور کلی فرآورده‌های پول الکترونیکی را از نظر فنی می‌توان به دو دسته کرد: o پول الکترونیکی مبتنی بر کارت‌های هوشمند فرآورده‌های پول الکترونیکی مبتنی بر کارت‌های هوشمند، برای تسهیل پرداخت‌های باارزش کوچک در معاملات خرد رو در رو طراحی شده‌اند، بنابراین انتظار می‌رود که فرآورده‌های پول الکترونیکی مبتنی بر کارت‌های هوشمند، استفاده از پول بانک مرکزی و نیز در حد کمتر استفاده از کارت‌های اعتباری و پرداخت را برای پرداخت‌های مستقیم، کاهش دهد. همچنین به احتمال زیاد استفاده زیاد از چک، کارت‌های پرداخت و کارت‌های اعتباری در پرداخت‌های غیرمستقیم، یعنی پرداخت‌های به هنگام را نیز کاهش خواهد داد. o پول الکترونیکی مبتنی بر نرم‌افزار رایانه‌ای فرآورده‌های پول الکترونیکی مبتنی بر نرم‌افزار رایانه‌ای نیز از طریق کاهش هزینه‌های مبادلاتی با تسهیل نقل و انتقال پول میان انواع مختلف حساب‌ها، بانک‌ها و کشورها و نیز سرریزهای یادگیری، تقاضای سپرده‌های دیداری را تحت تأثیر قرار می‌دهد و آن را کاهش خواهد داد. مهم‌ترین ویژگی پول الکترونیکی یعنی فراملیتی یا بی‌مرز بودن آن نقش مهمی در اثرگذاری بر سایر متغیرهای اقتصادی ایفا می‌کند اگر چه این ویژگی از نظر دولت‌ها منشا برخی تبعات منفی نشر گسترده پول الکترونیک تلقی می‌شود. اما به ارتقای سطح کارایی مبادلات بین‌المللی نیز کمک قابل ملاحظه‌ای می‌کند. طبیعتاً با استفاده از پول الکترونیکی هزینه نقل و انتقال بین‌المللی وجوه، به طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت. البته با افزایش بی‌سابقه کارایی پرداخت‌های بین‌المللی، ممکن است بی‌ثباتی نظام پولی جهانی افزایش یابد و به بروز کشمکش بین ناشران و استفاده‌کنندگان پول الکترونیکی از یک سو و بانک‌های مرکزی کشورها از سوی دیگر منجر شود. پیامدهای اقتصادی گسترش استفاده از پول الکترونیکی نشر گسترده پول الکترونیکی با توجه به ویژگی‌های خاص آن، به طور گسترده سایر بازارها و متغییرهای اقتصادی را تحت تاثیر قرار خواهد داد. افزایش کارایی مبادلات: یکی از مهم‌ترین پیامدهای مثبت گسترش استفاده از پول الکترونیکی در افزایش کارایی مبادلات است. پول الکترونیکی به چند طریق به کارآمدتر شدن مبادلات کمک خواهد کرد: ۱- پول الکترونیکی را ارزان‌تر خواهد کرد. ۲- هزینه نقل و انتقال پول الکترونیکی به دلیل استفاده از شبکه اینترنت موجود و رایانه‌های شخصی استفاده‌کنندگان، بسیار کمتر و شاید نزدیک به صفر است. ۳- پول الکترونیکی نیز بدون مرز است. هزینه بسیار زیاد کنونی نقل و انتقال بین‌المللی پول نسبت به نقل و انتقال آن در داخل یک کشور معین، به طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت. ۴- وجوه پول الکترونیکی به طور بالقوه می‌تواند به وسیله هر شخصی که به اینترنت و یک بانک اینترنتی دسترسی دارد مورد استفاده قرار گیرد. ۵- پول الکترونیکی پرداخت‌های شخص به شخص را نیز امکان‌پذیر می‌کند. ۶- پیدایش پول الکترونیکی نوعی انقلاب پولی در اقتصاد امروزی و نسل‌های برتر اقتصاد پولی محسوب می‌شود و با تکمیل فرآیند اعتمادسازی ارکان اقتصادی خرد و کلان به استفاده از این پول، دامنه تحولات آن بیشتر خواهد شد. مهم‌ترین ویژگی‌های این نوع بانک‌ها این است که در رابطه بین بانک و مشتری، موقعیت فیزیکی بانک یا مشتری نقشی ندارد و وابستگی نداشتن به موقعیت فیزیکی، علاوه بر این که زمینه رقابت بین بانک‌ها را تغییر داده و نقش فاصله مکانی از بانک را در هزینه نهایی ارایه خدمات بانکی به مشتری از بین می‌برد و پیامد عمده دارد اول این که امکان مبادله خدمات مالی در بازارهای خرد کشورهای مختلف را فراهم می‌سازد، دوم این که بانک‌های مجازی می‌توانند موقعیت فیزیکی خودشان را بدون این که تغییری در ارتباط خود با مشتریان‌شان ایجاد کنند، تغییر دهند بنابراین بانک‌های مجازی در مقایسه با بانک‌های سنتی انعطاف‌پذیرترند و نسبت به تغییر شرایط اقتصادی یا مقررات قانونی، به سرعت واکنش نشان می‌دهند و می‌توانند از کشوری به کشور دیگر نقل مکان کنند. [۸، ۱۵، ۲۹-۲۵] یکی از مهم‌ترین پدیده‌های ناشی از انقلاب اطلاعات، تحول در شیوه‌های سنتی تجارت و جایگزینی آن با تجارت الکترونیک است. از این رو به واسطه نقش پول و بانکداری در تجارت، بانکداری الکترونیک اصلی‌ترین زیربنای تجارت الکترونیک محسوب می‌شود. بانک‌ها به عنوان یک بنگاه اقتصادی که وظیفه ارایه خدمات پولی و مالی را دارند با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات از سویی می‌توانند هزینه‌های خود را داده و موجب سوددهی خود و ذی‌نفعان‌شان را فراهم کنند و از سوی دیگر موجب رضایت‌مندی مشتریان خود شوند. در این خصوص با وجود پیشرفت‌هایی خدمات پول الکترونیکی و ابزارهای پرداخت در کشور داشته‌ایم در استفاده از سامانه‌های یکپارچه اطلاعاتی برای الکترونیکی کردن تعاملات درون بانکی و بین بانکی و اتصال بر خط مشتریان به بانک در آغاز راه هستیم. به همین دلیل فناوری اطلاعات نتوانسته باعث کاهش هزینه‌ها و ارزان‌تر شدن خدمات بانکی و نیز حذف رویه‌های سنتی نظیر توسعه شعب فیزیکی بانک‌ها و اسکناس شود. طی سال‌های اخیر، روند رو به رشدی را در توسعه خودپردازها و دیگر ابزارهای پرداخت الکترونیکی داشته‌ایم اما این میزان پیشرفت در همه بانک‌ها یکسان نبوده و در برخی خدمات، تفاوت چشم‌گیری وجود دارد. این مسئله باعث بروز مشکلات در تعاملات بین بانکی و نیز نزد مشتریان می‌شود. میزان استقبال مردم برای استفاده از روش‌های نوین بانکی در رشد قابل قبول پرداخت‌های الکترونیکی قبوض تلفن همراه و ثابت، آب، برق و گاز مشهود است و ضرورت دارد این خدمات به تمامی اسناد پرداختنی دوره‌ای نظیر اقساط بانکی توسعه یابد. هر چند در این بین افزایش تمایل به استفاده از خودپردازها برای دریافت پول باعث افزایش سرانه اسکناس و سرعت گردش پول سنتی شده و در نهایت باعث افزایش هزینه شود در حالی که هیچ سودی برای بانک‌ها نداشته است. [۱۴،۶] مزایای بانکداری الکترونیک مزایای بانکداری الکترونیک را می‌توان از دو جنبه مشتریان و مؤسسات مالی مورد توجه قرار داد از دید مشتریان می‌توان به صرفه‌جویی در هزینه‌ها، صرفه‌جویی در زمان و دسترسی به کانال‌های متعدد برای انجام عملیات بانکی نام برد. از دید موسسات مالی می‌توان به ویژگی‌هایی چون ایجاد و افزایش شهرت بانک‌ها در ارایه نوآوری، حفظ مشتریان علی‌رغم تغییرات مکانی بانک‌ها، ایجاد فرصت برای جستجو مشتریان جدید در بازارهای هدف، گسترش محدوده جغرافیایی فعالیت و برقراری شرایط رقابت کامل را نام برد. براساس تحقیقات موسسه data monitor مهم‌ترین مزایای بانکداری الکترونیک عبارت‌اند از: تمرکز بر کانال‌های توزیع جدید، ارایه خدمات اصلاح شده به مشتریان و استفاده از راهبردهای تجارت الکترونیک. البته مزایای بانکداری الکترونیک از دیدگاه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت نیز قابل بررسی است. رقابت یکسان، نگهداری و جذب مشتریان از جمله مزایای بانکداری الکترونیک در کوتاه مدت (کمتر از یک سال) هستند. در میان‌مدت (کمتر از ۱۸ ماه) مزایای بانکداری الکترونیک عبارت‌اند از: یکپارچه‌سازی کانال‌های مختلف، مدیریت اطلاعات، گستردگی طیف مشتریان، هدایت مشتریان به سوی کانال‌های مناسب با ویژگی‌های مطلوب و کاهش هزینه‌ها، کاهش هزینه پردازش معاملات، ارایه خدمات به مشتریان بازار هدف و ایجاد درآمد نیز از جمله مزایای بلندمدت بانکداری الکترونیک هستند. با توسعه الکترونیکی شدن مبادلات پولی و مالی، سوءاستفاده از این امکانات هم رشد یافته و هم ضرورت دارد با بهره‌گیری از خدمات امضای الکترونیک و افزایش امنیت نظام‌های بانکی در کنار حمایت‌های کیفری و افزایش ریسک‌پذیری بانک‌ها به توسعه بانکداری الکترونیک و ایجاد اطمینان نزد مشتریان خدمات کمک کرد. [۳۰-۳۱، ۲] خدمات بانکداری الکترونیک (بانکداری اینترنتی) بانکداری الکترونیک شامل سیستم‌هایی است که مشتریان موسسات مالی را قادر می‌سازد تا در سطح اطلاع‌رسانی، ارتباط و ترکنش از خدمات و سرویس‌های بانکی استفاده کنند: الف- اطلاع‌رسانی: این سطح ابتدایی‌ترین سطح بانکداری اینترنتی است. بانک اطلاعات مربوط به خدمات و عملیات بانکی خود را از طریق شبکه‌های عمومی یا خصوصی معرفی می‌کند. ب- ارتباطات: این سطح از بانکداری اینترنتی امکان انجام مبادلات بین سیستم بانکی و مشتری را فراهم می‌آورد. ریسک این سطح در بانکداری الکترونیک بیشتر از شیوه سنتی است و کنترل‌های مناسبی را برای عدم دسترسی به شبکه اینترنت بانک و سیستم‌های رایانه‌ای نیاز دارد. انواع مختلف بانکداری الکترونیک عبارتند از: • بانکداری اینترنتی • بانکداری مبتنی بر تلفن همراه و فناوری‌های مرتبط با ان • بانکداری تلفنی • بانکداری مبتنی بر نمابر • بانکداری مبتنی بر دستگاه‌های خودپرداز • بانکداری مبتنی بر پایانه‌های فروش • بانکداری مبتنی بر شعبه‌های الکترونیکی برای ارایه خدمات بانکداری الکترونیک کانال‌های متعددی وجود دارد که برخی آنان عبارتند از: • رایانه‌های شخصی • کیوسک • شبکه‌های مدیریت یافته • تلفن ثابت و همراه • دستگاه‌های خودپرداز • پایانه‌های فروش در روش شبکه‌های مدیریت یافته، بانک‌ها برای ارتباط با مشتریان خود از شبکه‌هایی که ایجاد شده، استفاده می‌کنند. در روش اینترنت با رایانه‌های شخصی بانک از طریق ایجاد یک پایگاه اینترنتی و معرفی آن به مشتریان با آنها ارتباط متقابل برقرار کرده و ارایه خدمت می‌کند. در روش بانکداری تلفنی، تلفن (اعم از تلفن ثابت و همراه) وسیله ارتباطی بانک با مشتریان خود بوده و از این طریق خدمات بانکی عرضه می‌شود. با استفاده از ماشین‌های خودپرداز نیز بانک‌ها می‌توانند خدمات متنوعی از قبیل برداشت نقدی، سپرده‌گذاری، انتقال وجه، پرداخت صورت‌حساب، قبوض و غیره را به مشتریان خود ارایه دهند. ج- تراکنش: این سیستم متناسب با نوع اطلاعات و ارتباطات خود از بالاترین سطح ریسک برخوردار است و با یک سیستم امنیتی کنترل شده قادر است، صدور چک، انتقال وجه و افتتاح حساب را انجام دهد. در سطح تراکنشی که بالاترین میزان ریسک را هم دارد، مشتری قادر است تا به طور واقعی بانکداری الکترونیکی را تجربه کند و از سرویس‌هایی مانند انتقال وجه و پرداخت قبوض بهره‌مند گردد. بانکداری الکترونیکی به دو طریق هزینه‌های یک بانک را کاهش می‌دهد که شامل کاهش “هزینه پردازش تراکنش‌ها ” و کاهش تعداد شعب لازم برای ارایه سرویس مناسب به مشتریان بانک است. و مهم‌ترین زیرساخت‌های لازم جهت بانکداری الکترونیکی را مخابراتی، امنیتی، حقوقی و بانکی، فرهنگی و انسانی می‌باشند. [۱۶،۲] امضای دیجیتال یا امضای الکترونیک: در تجارت الکترونیک مانند هوا برای انسان است. به زبان ساده، امضای الکترونیک، امضایی است که علی‌رغم رویت نبودن، قابل اثبات است. برای گسترش تجارت و بانکداری الکترونیکی در ایران، مشکلاتی مانند تحریم‌های بین‌المللی و اجرایی شدن امضای دیجیتال وجود دارد. امضای دیجیتالی به منظور پرداخت قبوض و نقل و انتقالات مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به علت نبود امنیت کافی، بانک‌ها به جزد یک بانک قادر به اجرایی کردن امضای دیجیتالی نیستند. برقراری امنیت در دنیای مجازی بسیار اهمیت دارد، به طوری که باید کلیه امکانات قانونی و حقوقی در کنار امکانات فنی به کار گرفته شود تا از جرایم مجازی جلوگیری کند. [۱۷،۱۳،۳] قوانین امضای الکترونیکی طبق قانون تجارت الکترونیک امضای الکترونیکی مطمئن: امضایی الکترونیکی است که مطابق با ماده(۱۰) این قانون باشد. ماده۱۰ امضای الکترونیکی مطمئن باید دارای شرایط زیر باشد: الف- نسبت به امضاءکننده منحصر به فرد باشد. ب- هویت امضاءکننده «داده پیام» را معلوم نماید. ج- به وسیله امضاءکننده و یا تحت اراده انحصاری وی صادر شده است. به نحوی به یک «داده پیام» متصل شود که هر تغییری در آن «داده پیام» قابل تشخیص و کشف باشد.[۷] بانکداری اینترنتی در ایران ایران مانند دیگر کشورها، دارای شرکت‌های بسیاری است که برای توسعه بازار خود به اینترنت وابسته‌اند. هدف بیشتر این شرکت‌ها از پایگاه‌هایی که در اینترنت ایجاد می‌کنند، همانا توسع صادرات است. اما تجارت الکترونیک در ایران در مرحله کودکی و نوپایی است و نیاز به مراقبت و حمایت زیادی از طرف دولت دارد. با وجود آنکه الکترونیکی کردن فعالیت‌های بانکی و پرداخت قبوض از طریق خودپردازها برای بهبود وضعیت ارایه خدمات به مشتریان صورت گرفته است اما در ایران این امر به سبب برخی مشکلات ساختاری و عدم بسترسازی‌های مناسب جهت سردرگمی و نارضایتی مردم شده است (هر چند که روز به روز در حال توسعه و بهتر شدن است). بانکداری اینترنتی به عنوان یک موضوع جدید و جذاب با وسعت و پهنای گسترده‌ای از تحقیقات روبرو است و در آینده گسترده‌تر از این خواهد شد. مهم‌ترین مسایلی که در ایران برای پیاده‌سازی بانکداری سیار باید در نظر گرفته شوند عبارتند از: - توسعه و ارتقاء زیرساخت‌های مخابراتی از جمله راه‌اندازی شبکه GPRS پرسرعت - رعایت استانداردهای بین‌المللی - بکارگیری سیستم‌های پرداخت سیار - کاهش هزینه‌ها و ارایه خدمات ویژه به مشتریان موبایل - تربیت نیروی متخصص در زمینه طراحی - آموزش‌های فنی و کاربردی برای پرسنل شبکه‌های تجارت سیار و هم برای کاربران این خدمات. - تنظیم و تصویب قوانین حقوقی به منظور حمایت از مشتریان و کاربران و اجرای صحیح بانکداری سیار - ایجاد امنیت در ارتباطات موبایل و سایر وسایل ارتباطی سیار که این عوامل می‌توانند در جلب اعتماد مردم تأثیر به سزایی داشته باشد. یکی از مسایل مهم در بانکداری سیار، امنیت آن است که با استفاده از استانداردهای امنیت در شبکه GPRS می‌توان آن را ایجاد کرد.[۳۰-۲۷، ۴]
نتیجه‌گیری تجارت الکترونیک و بانکداری اینترنتی از جمله مسایل به روز دنیا می‌باشد که دامنه تحقیقاتی گسترده‌ای را می‌طلبد. از مهم‌ترین نتایج حاصل از راه‌اندازی سیستم‌های فراگیر بانکی می‌توان به افزایش میزان رضایت‌مندی مشتریان با ارایه خدمات گوناگون بهبود بهره‌وری و کارایی منابع انسانی مدیریت منابع و هزینه‌ها و همچنین ایجاد تبعیت و انطباق روز‌افزون‌تری با قوانین داخلی و خارجی اشاره کرد. علاوه بر این ارتقای توانایی پاسخ‌گویی به نیازهای مشتریان و بانک‌ها، امکان رهگیری و پیگیری مشتریان، اسناد و همچنین افزایش سرعت پاسخگویی و تسریع عملیات‌ها از جمله سایر مزایای سیستم‌های فراگیر بانکی است. اما در کشور ما با توجه به برخی مشکلات در خدمات‌رسانی به شهروندان خصوصاً در شهرهای بزرگ لزوم راه‌اندازی و ارتقای سیستم‌های فراگیر بانکی به چشم می‌خورد. که در این زمینه ایجاد دولت الکترونیک بصورت صحیح و درست، خود نیز نیازمند آموزش تمامی افراد جامعه در جهت آشنایی با وسایل ارتباطی مرتبط می‌باشد.
منابع و مراجع: ۱- حسین‌پور، حسین، خودآموز تجارت و کسب و کار از طریق اینترنت، تهران، کتاب الکترونیکی، ۱۳۸۲٫ ۲- ماهنامه ترویجی سیزینه، شماره هشتم. ۳- شبکه فناوری اطلاعات ایران ۴- مجله تجارت الکترونیک و رایانه، شماره ۲۳، سال ۱۳۸۷ ۵- مجله تجارت الکترونیک و رایانه، شماره ۳۹، سال ۱۳۸۷ ۶- فناوری‌های نوین مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ۷- تدوین جهانگیر منصور، کتاب قوانین تجارت، نشر دیدار، ۱۳۸۷ ۸- قاسمی‌زاده، حجت، روزنامه دنیای اقتصاد ۹- www.nibvinbank.bligfa.com 10- www.fa.wikipedia.org 11- www.goohe.com 12- http://itmen.ir 13- www.n0vinbank.blogfa.com 14- www.hamshahrionline.ir/news 15- www.bankdar.ir/blog 16- www.ITNA-Information Technology News Agency 17- www.IRITN.com 18- www.civilica.com 19- www.wilyancey.com.au 20- www.beebiz.com.au 21- www.creighton.edu 22- www.brint.com 23- simper.org/sirene/out sideworld/ecommerce.htm 24- www.stoktalkamerica.com 25- www.ftc.gov 26- www.docs.justic.gov.mt 27- www.citna.ir 28- www.iraneconomics.net 29- www.ict.gov.ir 30- www.samaeyh.net banking: General information and Terms and conditions jan.2007, Australia 31- www.Electronic

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس پاتوق]

[مشاهده در: www.farspatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 441]