آنتي بيوتيك‌ها و محصولات غذايي

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: آنتي بيوتيك‌ها و محصولات غذايي

حتما براي همه ما پيش آمده كه بعد از مراجعه به پزشك و تهيه و مصرف دارو، متوجه شديم كه داروها بي اثر بوده و بيماري ما درمان نشده است. عموما و طبق عادت آن را به بي‌تجربگي پزشك نسبت داده يا از كيفيت پايين داروها گله مي‌كنيم. در حالي كه در بسياري از موارد اين بدن ماست كه به داروها مقاوم شده و داروها هيچ تاثيري بر آن ندارند.

مهمترين داروهايي كه بدن انسان نسبت به آن مقاوم شده، آنتي بيوتيك‌ها هستند. در واقع باكتري‌هاي عامل بيماري در بدن ما، مقاوم شده‌اند و نسبت به داروها مصونيت پيدا كرده‌اند. اين فرايندي است كه در چند دهه در دنيا به دليل استفاده نادرست، ناكامل و بي‌رويه از اين نوع داروها ايجاد شده است. باكتري‌ها هر ساله نسبت به سال قبل قوي‌تر شده و داروهاي قبلي روي آنها بي‌اثر هستند. اما در كنار استفاده بي‌رويه، ناكامل و نادرست از آنتي بيوتيك‌ها كه بعضا حتي به دليل استفاده خودسر و خودتجويزي صورت گرفته، دليل ديگري نيز براي مقاوم شدن آنها وجود دارد: استفاده بي‌رويه از آنتي بيوتيك‌ها در توليد محصولات پروتئيني، به ويژه مرغ.

به دليل آلودگي‌هاي ميكروبي و ويروسي زيادي كه مرغ‌ها را تهديد مي‌كند و نيز به دليل ضعيف بودن اين پرندگان در برابر باكتري‌ها و نيز گسترش سريع بيماري در مرغداري‌ها، لازم است در مرغداري‌ها از آنتي بيوتيك‌ها استفاده شود. اما وقتي اين ميزان بي‌رويه باشد و مطابق دستورات بهداشتي اعمال نشود، چه اتفاقي مي افتد؟

محمد حسين طاهري مهندس دامپروري كه در سال 1378 براي اولين بار در ايران طرح مرغداري بدون آنتي بيوتيك را اجرا كرد و به نوعي بنيان‌گذار اين روش در ايران است، در مورد حد مجاز

آنتي بيوتيك‌ها مي گويد: «حد مجاز آنتي بيوتيك‌ها روي هر دارو ذكر شده و نيازي به دامپزشك ندارد. اين حد مجاز شامل دوز (مقدار) و دوره منع مصرف است.» طاهري با اشاره به ضروري بودن رعايت دوره منع مصرف مي افزايد:«دوره منع مصرف، دوره‌اي است قبل از كشتار كه لازم است مصرف دارو قطع شود.»

وي به زياد بودن آلودگي هاي ميكروبي و ويروسي اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «به دليل اين آلودگي‌ها برخي مرغداران از لحظه اول تا آخرين لحظات به مرغ‌ها دارو مي دهند و چون مقدار مصرف (دوز) هم رعايت نمي شود، عموما مرغ‌ها داراي حد بسيار زيادي از دارو هستند كه براي سلامتي بسيار مضر است».

به گفته وي، به جز مصرف بالاي دارو و رعايت نكردن دوره منع مصرف، مصرف برخي از آنتي‌بيوتيك‌ها كه غيرمجاز اعلام شده به صورت قاچاق وارد بازار مي شود عامل مهم ديگري است كه سلامت مصرف‌كنندگان محصولات مرغداري‌ها را به مخاطره مي‌اندازد. طاهري از نبود نظارت بر توزيع داروها خبر مي دهد.

باقي ماندن آنتي‌بيوتيك‌ها در محصولات گوشتي، عاملي براي ورود آنها به بدن انسان مي شود و نتيجه آن مقاومت باكتري‌ها در برابر آنتي‌بيوتيك‌ها در انسان شده است. وي با اشاره به اين مطلب مي‌افزايد: سازمان جهاني بهداشت سال 2011 را به عنوان سال جهاني دامپزشكي نامگذاري كرد و شعار اين سازمان نيز، «مقاومت آنتي‌بيوتيك، تهديد جهاني؛ اگر امروز اقدام نكنيم، فردا دير است» بود. بر اساس گزارش‌هاي اين سازمان، در اين سال 450 هزار نفر بر اثر سل جان خود را از دست دادند كه از اين تعداد 150 هزار نفر به داروهاي آنتي بيوتيك مقاومت دارويي داشتند. اين رقم، فقط براي يكي از بيماري‌هايي است كه با موضوع مصرف بي‌رويه آنتي‌بيوتيك‌ها در ارتباط است.

در كشور ما وزارت بهداشت در اين مورد هيچ آماري منتشر نكرده و ما نمي دانيم شرايط در داخل كشور چگونه است. اما اين مسأله كه

آنتي بيوتيك‌هاي موجود در محصولات گوشتي، در بدن انسان مقاومت دارويي ايجاد مي‌كند، ثابت شده و قطعي است. در اين ميان، مرغ با 70 درصد در رتبه اول قرار دارد، رتبه بعدي نيز متعلق به شير با 20 درصد است.به گفته مهندس طاهري، استفاده از آنتي بيوتيك‌ها به سه دليل سلامتي انسان را به مخاطره مي اندازد. اولين دليل آن ايجاد مقاومت دارويي است كه در مورد آن صحبت به ميان آمد. سرطان زايي آنتي‌بيوتيك‌ها، عامل دومي است كه اثبات شده است. «كلرام فنيكل» آنتي بيوتيكي است كه سطح هموگلوبين خون را پايين مي آورد و باعث سرطان خون مي شود. «فورازوليدون» ديگر دارويي است غيرمجاز و به صورت قاچاق وارد كشور شده و در مرغداري‌ها مورد استفاده قرار مي گيرد، اين دارو نيز عامل سرطان زاست.اختلالات هورمونيك نيز سومين عامل تهديد كننده سلامتي انسان است كه عامل آن آنتي بيوتيك‌ها هستند. به گفته مهندس طاهري برخلاف آنچه در باور عمومي شكل گرفته، در مرغداري‌هاي كشور هيچ‌گونه هورموني استفاده نمي شود و دليل آن نيز قيمت بالاي هورمون است كه براي مرغدار توجيه اقتصادي ندارد. اما دليل اين باور عمومي، تاثيري است كه آنتي بيوتيك‌ها بر ترشح طبيعي هورمون‌ها در بدن انسان

مي گذارند و آنها را مختل مي‌كند. طاهري مي افزايد: «هورمون‌هايي كه در بدن انسان ترشح مي‌شود در جنسيت‌ها، متفاوت است و ميزان آنها فرق دارد. هورمون‌هاي مورد استفاده در مرغداري‌ها باعث مي‌شود تا ميزان اين هورمون‌ها به هم خورده و اختلالاتي را موجب مي‌شود كه از آن جمله

مي توان به رويش مو در صورت خانم‌ها اشاره كرد.» از ديگر مشكلاتي كه اين اختلالات هورموني ايجاد مي‌كند، تاثيراتي است كه بر توليد مثل دارد. طاهري تاكيد مي كند كه هيچ نظارتي بر مصرف آنتي بيوتيك‌ها وجود ندارد و اگر در مرغداري‌ها از هورمون استفاده نمي‌شود، صرفا به دليل نبود توجيه اقتصادي استفاده از آنها براي مرغدار است.

مرغداري بدون آنتي بيوتيك

روش كار مرغداري بدون آنتي بيوتيك ساده است اما اجراي آن بسيار دشوار و سخت است. روش كار «حفاظت قرنطينه محيطي» يا (boi security) نام دارد. در اين روش، محيط مرغداري به طور 100 درصد حفاظت مي شود تا عوامل بيماري‌زا وارد مرغداري نشود.

به گفته مهندس طاهري، عوامل بيماري‌زا به طرق مختلف وارد مرغداري‌ها مي‌شوند، از جمله رفت وآمد افراد و وسايل نقليه. وي طراحي و مديريت سيستم مرغداري بدون آنتي بيوتيك را بر مبناي تردد حداقلي عنوان مي‌كند و مي‌گويد: «رفت وآمدهاي ناگزير هم طبق مقررات ويژه و با ضدعفوني‌هايي انجام مي‌شود، در نتيجه مرغ بيمار نمي‌شود.»

قيمت محصولات مرغداري بدون آنتي بيوتيك (antibiotic free chicken) در دنيا حدود دو برابر محصولات مرغداري‌هاي معمولي است، اما در ايران اين رقم بين 30 تا 40 درصد اضافه مي شود. طاهري در مورد تشخيص محصولات مرغداري‌هاي بدون آنتي‌بيوتيك از نشانه‌هاي مخصوص اين محصولات نام مي‌برد كه شبيه محصولات ارگانيك است. اين نشان‌ها، شامل مجوز و مشخصات كامل است. به گفته وي حدود 50 مرغداري بدون آنتي‌بيوتيك در كشور وجود دارد كه بين يك تا دو درصد نياز بازار را تامين مي كنند.طاهري كه خود سال‌هاست در صنعت گوشت و مرغ فعاليت دارد در پايان گفتگو مي‌گويد: «مرغ بسيار حساس است و به سرعت بيمار مي شود و مرغدار هميشه نگران جوجه هاست. آلودگي‌هاي ميكروبي و ويروسي هم بسيار زياد است. همه اينها باعث مي‌شود تا مرغدار ريسك نكند و از همان ابتدا تا آخرين روزها به مرغها دارو بدهد. البته همه اينها به اين دليل است كه مرغدارها مديريت و توانايي قرنطينه ندارد، در حالي كه اگر بتوانند شرايط را كنترل كنند، حداقل مي توانند مصرف دارو را كاهش دهند و از هزينه هاي دارو كه كم نيست، بكاهند.»

دكتر محسن مشكوة، معاون بهداشتي و پيشگيري سازمان دامپزشكي كشور، آنتي بيوتيك‌ها را براي درمان عفونت‌ها و عوامل باكتريايي و ويروسي لازم مي داند و مي‌افزايد: «اين داروها بايد توسط دامپزشك تجويز شده و هر كدام از آنها حدمجاز خود را دارند. مهمتر از ميزان مصرف، دوره منع استفاده از داروهاست كه عموما بين 10 تا 15 روز قبل از كشتار است.»

به گفته وي، در همه كشورها آنتي بيوتيك‌ها بالاترين مصرف را دارند، اما بايد توجه داشت انسان مصرف‌كننده فرآورده‌هاي دامي است و هرگونه باقي مانده آنتي بيوتيك يا متابوليت‌ها، مي تواند وارد بدن انسان شود. از اين رو، براي اينكه سلامتي مصرف كننده به خطر نيفتد، بين 10 تا 15 روز قبل از كشتار نبايد آنتي بيوتيك مصرف شود. دوره اي كه در مورد هر دارو متفاوت است و بر روي آن نوشته است.

به گفته دكتر مشكوة، سازمان دامپزشكي براي اين موضوع دو راهكار در نظر دارد و آن را اجرا مي كند. راهكار اول تشويق توليد مرغ بدون آنتي بيوتيك است كه مدتي است مطرح شده و در برخي از استان‌ها به بهره برداري رسيده است. اما همه مرغداري‌ها نمي توانند شرايط مطلوب مرغداري بدون آنتي‌بيوتيك را فراهم كنند، چرا كه مثلا وقتي مرغداري كنار جاده يا مرغداري هاي ديگر باشد امكان قرنطينه وجود ندارد. در حال حاضر در هر استان بين 5 تا 10 مرغداري بدون آنتي بيوتيك وجود دارد و تقريبا مي توان گفت از مجموع 21هزار واحد مرغداري، 310 واحد طرح مرغداري بدون آنتي بيوتيك را اجرا كرده اند.اما راهكار دومي كه دكتر مشكوة نام مي برد، طرح جامعي است به نام «پايش باقيمانده‌هاي دارويي در فرآورده هاي دامي» كه در سطح ملي در كشور در دست اجرا است. در اين طرح، علاوه بر آنتي‌بيوتيك‌ها، سموم كشاورزي و فلزات سنگين، موادضد قارچ و رنگ ها نيز مورد پالايش قرار مي‌گيرد. به گفته وي، اين طرح در سال هاي گذشته در مورد عسل، شير و ماهي اجرا شده و از امسال نيز در مورد مرغ در دست اجراست. سال آينده نيز در مورد گوشت قرمز قرار است اجرا شود.

«پايش باقيمانده‌هاي دارويي در فرآورده هاي دامي» طرحي است كه نياز به آزمايشگاه و تجهيزات، نيروهاي آموزش ديده، مواد استاندارد و روش‌هاي آزمون بر اساس فرمول دارد. مشكوة در اين مورد مي‌افزايد: «در اين روش ما بر اساس استانداردهاي بين‌المللي عمل مي‌كنيم. در اين روش 600 نمونه از سطح كشور جمع‌آوري شد. اين نمونه‌ها از نظر آنتي‌بيوتيك ها، سولفاناميدها، فلزات سنگين نظير سرب، كادميوم و آرسنيكي كه از طريق آب و از سموم كشاورزي به خوراك دام منتقل

مي شود، بررسي مي‌شوند و در جاهايي كه ميزان هريك از آنها بالاتر از حد مجاز باشد، توصيه و محدوديت‌هايي براي واحدهاي مرغداري يا مناطقي كه مرغداري ها در آن قرار دارند اعمال مي شود.

وي يادآوري مي شود: «قبلا در قالب پروژه هاي دانشجويي در مورد ميزان آنتي بيوتيك‌ها انجام شده بود، كه مقطعي و محلي بود اما حالا اين كار به صورت ملي انجام مي شود». دكتر مشكوة اين طرح را طرحي فراگير و دائمي عنوان مي كند و مي گويد: «اينگونه نيست كه يك يا چند سال اين طرح اجرا شود، بلكه اين نمونه برداري و آزمايش ها هر ساله و به طور مداوم انجام شده و به نوعي نظارت غيرمستقيم و دائمي است».

وي در مورد استفاده از هورمون‌ها در مرغداري‌ها مي‌گويد: «اساسا ما در كشور در مورد طيور هيچگونه مصرف هورمون نداريم و به صورت رسمي هيچ هورموني از گمركات كشور ترخيص نشده است.

هورمون ها براي اصلاح نژاد و توليد مثل و به صورت انفرادي توسط دامپزشك در دامداري‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرند و اصولا مرغداري‌ها نيازي به هورمون ندارند.

ف ـ صالحي

دوشنبه|ا|17|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 73]