تكوين شعر انقلاب در قلمرو انديشه هاي حماسي

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: تكوين شعر انقلاب در قلمرو انديشه هاي حماسي
مرتضوي شعر انقلاب كه بخشي از فرهنگ ديني و ملي ماست يك شعر متعهد و رسالت مند در راستاي حفظ ارزش هاي ديني و انقلابي است؛ در واقع شاعران با سلاح قلم هم دوش و هم صدا با انقلاب پيش رفتند و در سنگر انقلاب به پاسداري از دستاوردهاي انقلاب همت گماشتند. اما بلافاصله بعد از انقلاب واقعه مهم و تأثيرگذار ديگري به وقوع پيوست كه همه شئونات فرهنگ ما را تحت تأثير قرار داد. از آن جايي كه بخش عمده شعر انقلاب در قلمرو حماسه و انديشه هاي حماسي تكوين يافته است مي توان گفت كه شعر انقلاب به عنوان يك مولود ادبي توانسته است با حماسه هم سطح شود.

در اين گزارش سعي شده است وضعيت شعر انقلاب در دوران معاصر، تفاوت شعر قبل و بعد انقلاب و ... از ديدگاه شاعران و كارشناسان بررسي شود.يك شاعر با بيان اين كه شعر انقلاب يك شعر متعهد در راستاي حفظ ارزش هاي ديني و انقلابي است مي گويد: اين جريان ادبي، شعر را وسيله اي براي رسيدن به اهداف انقلابي مي داند.

«اباصلت رضواني» با اشاره به اين كه شعر دفاع مقدس جزئي از بدنه شعر انقلاب است و نمي توان اين دو را از هم جدا كرد، اظهار مي دارد: شعر انقلاب هم زمان با حركت انقلابي ظهور كرد و پا به پاي حركت انقلابي هم جريان داشت.

وي مي افزايد: در دل اين جريان و هم زمان با حمله رژيم بعثي، شاعران به شعر دفاع مقدس روي آوردند، از اين رو اين دو جريان از هم جدا نيست.«رضواني» تصريح مي كند: هم زمان با جريان انقلاب بناي شعر انقلاب بر جريان اصيل پايه ريزي شد و شاعران از حقايق و ارزش ها سخن به ميان آوردند.

وي مي افزايد: بعد از پيروزي انقلاب و در دهه اول يك پرش در جريان شعر انقلاب ايجاد شد به گونه اي كه شاعراني كه با اين نوع شعر ميانه اي نداشتند، تحت تأثير اين تحول قرار گرفتند.

وي اظهار مي دارد: شعر انقلاب موجب شد ادبيات معاصر از حالت ركود و دل مردگي خارج شود.

يكي ديگر از شاعران مي گويد: شعر انقلاب در حقيقت شعر بيداري وجدان جمعي يك ملت و بازگو كننده خواسته هاي مردمي است كه عليه استبداد به پا خاستند.

«هادي اسماعيلي» با بيان اين كه شعر انقلاب با توجه به زمينه ها و زير ساخت هاي عقيدتي، فكري و اجتماعي از ويژگي هاي خاصي برخوردار است، تصريح مي كند: ولايت مداري، ظلم ستيزي، بزرگ داشت مقام شهيد، بازگشت به سنت ها و... از ويژگي هاي شعر انقلاب است.

«اسماعيلي» با اشاره به اين كه در شعر بعد انقلاب شاهد فرديت گرايي هاي مفرط و ذهنيت بافي هاي خنثي و رمزآفريني هاي معماگونه نيستيم، مي گويد: بعد از انقلاب شعر به مضاميني چون جهاد، دفاع از آرمان ها، مطرح كردن الگوهاي بزرگ ديني و ملي براي دستيابي به اهداف عالي اسلامي و انساني پرداخت.

«معصومه وحداني» از ديگر شاعراني است كه آرمان گرايي، عدالت طلبي، ظلم ستيزي و جاودانگي را از خصايص بارز شعر انقلاب مي داند.

وي اظهار مي دارد: شعر انقلاب با انقلاب متولد شد و از آن جا كه مبتني بر ارزش هاي موجود بر جامعه و شعري مردمي است، ماندگار شده است.

وي تصريح مي كند: شعر پس از انقلاب اگر چه با فراز و فرودهاي زيادي مواجه بوده است، اما دوران رشد و تكامل را پيش رو دارد.

يك استاد دانشگاه در خصوص جايگاه شعر انقلابي در سال هاي پيروزي انقلاب اسلامي مي گويد: شاعران با سلاح قلم هم دوش و هم صدا با انقلاب پيش رفتند و در سنگر انقلاب به پاسداري از دستاوردهاي انقلاب همت گماشتند.

«صمدياني» مي افزايد: نگاه شاعران انقلاب به جهان پيرامونشان نگاهي متفاوت با دريافت هاي مجرد و آني است.

وي در رابطه با وضعيت شعر انقلاب در دوران معاصر نيز اظهار مي دارد: گروه زيادي از شاعران انقلاب تمام همتشان را صرف سرودن غزل كردند و به گزينش واژه هايي رنگين پرداختند كه جلاي خود را از دست داده است.

وي مي افزايد: در كنار آن ها شاعراني چون «طاهره صفارزاده» با بيداري بيعت كرد و با زباني مستقل پيام انقلاب را به گوش مخاطبان شعرش رساند.وي با بيان اين كه موسوي گرمارودي نيز با ذهنيتي پربار در قالب شعر سنتي و سپيد به توصيف بينش هاي فرارويش مي پردازد، تصريح مي كند: قيصر امين پور و سلمان هراتي نيز با درك وسيعي از انقلاب و شناخت اصولي از گذشته گام هاي استوارشان را بر قلمرو عطرآگين شعر نهادند و تصويرگر چشم انداز انقلاب و جنگ شدند.

وي با اشاره به اين كه در 8 سال دفاع مقدس عالي ترين نوع حماسه در جبهه ها تحقق يافته است، اظهار مي دارد: بخش عمده شعر انقلاب نيز در قلمرو حماسه و انديشه هاي حماسي تكوين يافته است.

وي مي افزايد: درخشان ترين درون مايه هاي حماسي شعر انقلاب نيز شامل عاشورا و جنگ تحميلي، شهادت، قدس و فلسطين و مبارزات فراميهني است.

يك دانشجوي زبان و ادبيات فارسي با بيان اين كه براي سخن از شعر بعد از انقلاب نبايد تنها به سمت شعر انقلاب رفت و آن را به عنوان شعر بعد از انقلاب معرفي كرد، مي گويد: ديد ما بايد نسبت به بررسي همه نحله هاي شعري بي طرفانه و پژوهشگرانه باشد چرا كه شعر بعد از انقلاب با شعر انقلاب تفاوت دارد.

«حميد تقي آبادي» با اشاره به اين كه شعر انقلاب را مي توان به 3 دوره سال هاي 57 تا 67، 67 تا 72 و 72 به بعد تقسيم كرد، اظهار مي دارد: هر يك از اين دوره ها شاعران خاص خود را دارد.

وي شعراي آن دوره را نيز به 3 دسته تقسيم و بيان مي كند: شاعران كلاسيك سرا مانند شهريار با انقلاب هم سو شده بودند و فرديت هنريشان قبل از انقلاب شكل گرفته بود.

وي تصريح مي كند: اين دسته به همان سبك و سياق خود حركت كردند و مفاهيم انقلابي را در شعر خود مي آوردند.

وي دسته دوم را شامل جوان ترها مي داند و مي گويد: آن ها با وجود اين كه تجربه هاي قبل از انقلاب را داشتند اما زباني تازه تر، متعادل تر داشتند و مضامين شعر انقلابي را در قالب نيمايي مي ريختند.

وي مي افزايد: گروه سوم شاعراني بودند كه پس از انقلاب به رشد هنري دست يافتند و دنباله شعر سپيد را گرفتند. اما اين جريان ها با هم حركت كردند.

وي با بيان اين كه دوران ابتدايي اين تقسيم بندي در سيطره كامل شاعران انقلاب است، اظهار مي دارد: اين شاعران كه شعر خود را با انقلاب آغاز كردند و با درك صحيح شرايط انقلابي آن دوره پا به ميدان ادبيات گذاشتند آثار قابل ملاحظه اي به وجود آوردند.

«تقي آبادي» تصريح مي كند: ويژگي هاي بارز شعر آن دوره به نقل از «آوازهاي نسل سرخ» عبدالجبار كاكايي روشنفكر ستيزي، آرمان گرايي، استفاده از مفاهيم ديني و رويكرد به محتواست.

وي با بيان اين كه بلافاصله بعد از انقلاب واقعه مهم و تأثيرگذار ديگري به وقوع پيوست كه همه شئونات فرهنگ ما را تحت تأثير قرار داد، مي گويد: جنگ موضوعات و مضامين جديدي هم چون جنگ و دفاع مقدس، شهيد و شهادت، ستايش زندگي روستايي در برابر فرهنگ و تمدن شهرنشيني و ... را به همراه داشت.

وي اضافه مي كند: قيصر امين پور، حسن اسرافيلي، عليرضا قزوه، سلمان هراتي و ... از جمله شاعراني بودند كه به موضوع جنگ پرداختند.

وي با اشاره به اين كه در اين دوره زبان رو به سادگي گذاشت، اظهار مي دارد: شعري كه مي خواست متناسب با وضعيت انقلاب و جنگ باشد، به ناچار بايد شعري انقلابي مي بود تا بتواند به توصيف دفاع و مقاومت مردم بپردازد.

وي مي گويد: شايد شعر اوايل انقلاب را بتوان «شعر مناسبت ها» ناميد چون در بيشتر كتاب هاي اين دوره مناسبتي اجتماعي هم چون شهادت چمران، رجايي و ... باعث به وجود آمدن شعر شده است.

تقي آبادي با اشاره به اين كه پس از جنگ، شعر به دنبال مسير تازه اي غير از جنگ رفت كه تا سال 72 تا 73 ادامه داشت، اظهار مي دارد: اين دوره را مي توان دوره دگرديسي شعر بعد از انقلاب ناميد چرا كه مباحث تئوريك به طور جدي وارد دنياي شعر شد و يك صف بندي مشخص در برابر اشعاري با درون مايه هاي شعاري و اجتماعي شكل گرفت.

وي با بيان اين كه در دوره سوم نسلي تازه در برابر بسياري از اصول حتي تازه مطرح شده شعر و شاعري در دهه هاي پيش دچار ترديد شده و نسبت به آن واكنش نشان داده است، مي گويد: در اين ميان برخي از شاعران كهنه كار با استفاده از نظريات فيلسوفان پست مدرن و بهره گيري از انديشه هايي با ساختارگرايي رايج در غرب توانستند شعر ايران را در آستانه تحول عظيم و انقلابي جديد قرار دهند.

وي تصريح مي كند: آن ها اگر چه از سوي بسياري از محققان و شاعران سرشناس مورد استهزاء قرار گرفتند اما خيلي زود نسلي را پرورش دادند كه به دنبال نوجويي و جسارت كانون توجه خود را به دگرگونه نويسي و استفاده از ظرفيت هاي بالاي زبان در شعر قرار دادند.

شنبه|ا|12|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 143]