تفاوت نگاه ايران و غرب نسبت به تحولات منطقه

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: تفاوت نگاه ايران و غرب نسبت به تحولات منطقه
ديدگاه > ايران - حسين رويوران*:
نگاه جمهوري اسلامي ايران به تحولات منطقه از اين زاويه است كه اين جنبش‌ها براساس تحولاتي صورت مي‌گيرد كه در باورهاي ملت‌هاي مسلمان منطقه اتفاق افتاد و در پي آن به حكومت‌هاي وابسته و مستبد خود اعتراض كردند.

لذا از آنجايي كه اين اعتراض نسبت به استبداد و حاكمان جبار و وابستگي آنان به بيگانگان است، يك نوع بازگشت به داخل و نفي خارج است و در داخل نيز مهم‌ترين مولفه سبد ارزشي جوامع اسلامي، اسلام است. به همين دليل ما اين جنبش‌ها را بيداري اسلامي مي‌دانيم. چرا كه نتيجه بازگشت به خويشتن و بازگشت به ارزش‌هاي اسلامي و بومي اين جوامع است.

با اين حال معناي اين تحولات ايجاد حكومت‌هاي اسلامي نيست؛ بلكه بيداري اسلامي است. حكومت اسلامي مستلزم فرايندي طولاني‌تر است و نيازمند آگاهي، تجربه و تراكم مطالبات براي ايجاد يك حكومت اسلامي است.

از نگاه غرب اما اين تحولات يك نوع فرايند گسترش دموكراسي در منطقه است و به همين دليل غرب تصور مي‌كند به واسطه اين تحولات گرايش و همبستگي با غرب در منطقه افزايش مي‌يابدو موجب افزايش اشتراكات اين كشورها با غرب خواهد شد. تصور آنها براين است كه وجود الگوهاي مشابه منجر به تثبيت و بقاي نفوذ غرب، ولي به‌گونه و شكلي متفاوت خواهد شد.

با وجود اين، شاخص‌ها و شواهد ميداني، ديدگاه غرب را تا حد زيادي رد مي‌كند. رفتار مردم در حمله به سفارت اسرائيل در مصر و حمله به سفارت آمريكا در ليبي نشان از اين دارد كه اين بيداري در نتيجه نوعي تضاد با آمريكا و قدرت‌هاي سلطه‌گر و رژيم صهيونيستي است و صرف شباهت شكلي سيستم (مطالبه مردم‌سالاري) به معناي اشتراكات ماهوي نخواهد بود. ضمن آنكه اساسا منهاي سوريه در تمام حوزه‌هاي بيداري، تضاد با رژيم‌هايي بوده كه به نوعي وابستگي شديدي به غرب داشتند و اعتراض مردم به عقب ماندگي و استبداد فعلي به معناي اعتراض به مسبب اين اوضاع است.

بنابراين غرب كه متحد اين رژيم‌ها بوده و زمينه استمرار اين رژيم‌ها را فراهم كرده، خود مسبب اصلي در به‌وجود آمدن اين اوضاع است؛ بنابراين خود جزو متهمان رديف اول در اين اعتراضات محسوب مي‌شود؛ به عبارت ديگر يكي از مهم‌ترين وجوه تضاد مردم با غرب بحث عقب‌ماندگي آنان است كه به‌علت هم پيماني با غرب به‌وجود آمده، بنابراين امروز جوامع رغبتي به هم‌پيماني با غرب ندارند چرا كه آزموده را آزمودن خطاست و يك بار هم پيماني با غرب را تجربه كرده و نتايج آن را ديده‌اند، بنابراين اكنون در كشور‌هاي مسلمان اساسا گرايشي به غرب وجودندارد و آنچه امروز مورد مطالبه جدي ملت‌هاي بيدار قرار گرفته، استقلال و عدم‌وابستگي است كه از طريق ائتلاف‌هاي داخلي و وحدت شكل مي‌گيرد. آنچه در تونس و مصر اتفاق افتاده عمدتا ائتلاف‌هاي داخلي و پرهيز از ائتلاف و هم‌پيماني با قدرت‌هاي غربي است.

واقعيت اين است كه در تمام حوزه‌هاي بيداري اسلامي، ايران از ظرفيت‌هاي گسترده‌اي براي گفتمان‌سازي‌ و اتحاد و ائتلاف سود مي‌برد. تنها چالش ايران بحث سوريه است. در سوريه نيز گرچه وضعيت متفاوت است اما به‌دليل شباهت‌هاي ظاهري و حضور اخوان‌المسلمين به‌عنوان يكي از جريان‌هاي معارض در سوريه سياست خارجي ما را تا حدي با مشكل مواجه كرده است. علت اين دوگانگي رفتاري اين است كه از نقطه نظر ايران، بخشي از فرايند اعتراضات در سوريه وابسته به خارج و غيرواقعي است كه علت اصلي فراگير نشدن قيام در سوريه هم همين موضوع است.

* كارشناس مسائل خاورميانه

يکشنبه|ا|9|ا|بهمن|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 133]