واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: اقتصاد > اقتصاد کلان - . محمود ختایی*: مهمترین و حیاتی ترین بخشی که بحران اقتصاد جهان و کاهش درآمدهای ارزی بر آن تاثیرات منفی خود را خواهد گذاشت، بودجه سال آتی و سال جاری کشور است. وقتی که درآمدهای نفتی کاهش و به حدود چهل میلیارد دلار تنزل می باید، با احتساب هر هزار دلار تومان، درآمدی معادل چهل هزار میلیارد تومان از محل صادرات نفت عاید کشور خواهد شد و با فرض این که 20 هزار میلیارد تومان هم از محل درآمدهای مالیاتی به دست آورده و با فرض این که حدود 10 تا 15 هزار میلیارد تومان هم دیگر درآمدهایی باشد که دولت بتواند به دست آورد، کل درآمدهایی که در بودجه می توان محاسبه کرد به حدود 70 تا 75 هزار میلیارد تومان خواهد رسید، در حالی که بودجه سال 87، 94 هزار میلیارد تومان است. با توجه به تورم بالای 25 درصدی که پایان سال محقق خواهد شد، روشن است که اگر رشد بودجه متناسب با تورم نباشد، مسلما یک بودجه غیرواقعی طراحی شده است. بنابراین بودجه سال 88 ایران نمی تواند کمتر از 100هزار میلیارد تومان باشد و در غیر این صورت، بودجه غیر واقعی خواهد بود. برای همین 6 ماهه دوم سال آینده هر دولتی که بر سر کار باشد، مجبور خواهد بود که متمم بودجه به مجلس ارایه کند و در صورت تحقق تمام فرض های بالا بودجه سال آینده با کسری قابل توجهی همراه خواهد شد. اگر فرض کنیم قیمت نفت ایران تحت تاثیر بحران اخیر کاهش قابل ملاحظه ای یابد و به طور متوسط بشکه ای 50 دلار به فروش رود در سال آینده درآمد ارزی ایران از طریق فروش نفت حدود 40 میلیارد دلار خواهد بود. از سوی دیگر در چند سال اخیر درآمد حاصل از صادرات مشتقات نفتی همچون محصولات پتروشیمی جزو صادرات غیر نفتی به شمار می رود و برخی به اشتباه گمان می کنند اکنون که قیمت نفت به شدت افت کرده است مشکلی پدید نمی آید چون صادرات غیرنفتی از رشد خوبی برخوردار شده است. اما متاسفانه رشد صادرات غیرنفتی ما در نتیجه افزایش قیمت نفت بوده است. بنابراین حال که قیمت نفت کاهش یافته است، قیمت محصولات پتروشیمی و دیگر محصولات وابسته به نفت و گاز نیز کاهش خواهد یافت و در نتیجه از صادرات غیر نفتی ایران به دنبال کاهش قیمت نفت، کاسته خواهد شد. از سویی دیگر در سال های اخیر واردات کشور ما بسیار افزایش داشته و با احتساب خدمات قطعا به حدود 65 تا 70 میلیارد دلار در سال 1387 خواهد رسید. تامین منابع ارزی لازم برای اختصاص به این حجم گسترده واردات در شرایط کنونی بسیار مشکل است. در این وضعیت با ثابت بودن نرخ ارز شاهد افزایش تقاضا در بازار ارز خواهیم بود تا فاصله موجود بین ارز حاصل از صادرات با ارز مورد نیاز واردات جبران شود. در موج اولی که این اتفاق رخ می دهد ذخایر بانک مرکزی به گونه ای است که بتواند به دولت این امکان را بدهد که نرخ ارز را پایین نگه دارد اما در نتیجه ذخایر بانک مرکزی کاهش می یابد و در صورتی که شاهد ادامه کاهش قیمت نفت و استمرار رکود در بازار جهانی باشیم در آن صورت دیگر ذخایر ارزی بانک مرکزی نمی تواند پاسخگوی این شکاف بین تقاضای واردات و منابع محدود صادرات نفت و محصولات وابسته به نفت باشد. بنابراین فشار بالقوه ای برای این که نرخ ارز افزایش یابد ایجاد خواهد شد. هر چند عده ای معتقدند بازار سرمایه کشور به دلیل عمق کم، کوچک بودن و بالا نبوده سهام شناور آزاد هیچ گاه با بحران مالی مشابه آمریکا مواجه نخواهد شد و فشاری به بازار نخواهد آمد اما اثر بحران یاد شده در بورس نیز از طریق شرکت هایی که درآمد نفتی، گاز و به طور کلی انرژی دارند، نمایان می شود. به طبع با کاهش بهای نفت، درآمد حاصل از فروش محصولات این شرکت ها نیز کاهش می یابد و با تعدیل سود و کاهش قیمت در بازار سهام مواجه می شوند و بورس نیز به طور غیر مستقیم تحت الشعاع این تغییرات قرار می گیرد. از سویی دیگر با توجه به اتصال قیمت فلزاتی مانند مس و فولاد به LME اثر تغییرات قیمت ها به طور مستقیم بر قیمت های محصولات داخلی نیز مشخص می شود که حاصل این تغییرات در بورس نمایان خواهد بود. از سویی دیگر با گذشت زمان آشکار شد هر چند بورس ایران تبادل زیادی با سیستم مالی دنیا ندارد اما بحران اخیر تاثیر قابل توجهی بر این بازار داشته است. بر اساس گزارش فدراسیون بورس ها ارزش بورس تهران که در نیمه نخست سال میلادی 2008 رشد قابل ملاحظه ای را داشته با آشکار شدن آثار بحران جهانی ظرف چند ماه به شدت سقوط کرده و از 5/68 میلیارد دلار در اوت 2008 به 7/48 میلیارد دلار در آخر سال رسید. بنابراین اقتصاد ایران نیز مشابه کشورهای در حال توسعه در گروه خاورمیانه از بحران مالی جهان متاثر شده و آثار آن به شدت در تجارت خارجی، بودجه، ارز و بازار سهام قابل مشاهده است. سقوط شاخص بورس از سطح نزدیک به 13 هزار واحد به سطح نزدیک به 8 هزار واحد قابل ملاحظه بوده و بیانگر از میلان رفتن بیش از 40 درصد از ارزش سهام در یک فاصله کوتاه است. کاهش احتمالی درآمدهای ارزی حاصل از نفت به سطح سالانه 40 میلیارد دلار موجب کسری ترازپرداخت ها، کاهش ذخایر ارزی و در نهایت کاهش ارزش خارجی ریال خواهد شد. در شرایط حاضر بدون استفاده از تعدیلات قیمتی برای فرآورده های نفتی کسر بودجه ای حدود 25 هزار میلیارد تومان برای سال 1388 کشور پیش بینی می شود. تامین منابع مالی این کسری بودجه از طرق متخلف مانند اصلاحات قیمتی ریال، استقراض از بانک مرکزی و یا تبدیلات نرخ ارز آثار متفاوت و گسترده ای را بر اقتصاد کشور خواهد داشت. دانشیار اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 543]