تاملي بر موافقتنامه امنيتي آمريكا و عراق

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: تاملي بر موافقتنامه امنيتي آمريكا و عراق
خبرگزاري فارس: در نيمه هاي سال2008ميلادي دولت آمريكا طرحي را آماده و به دولت عراق پيشنهاد داد كه موافق نامه امنيتي عراق امريكا نام گرفت .امريكا به دنبال اين بود تا با ارائه اين طرح حداقلي از مشكلات خود در عراق را بكاهد.

در نيمه هاي سال2008ميلادي دولت آمريكا طرحي را آماده و به دولت عراق پيشنهاد داد كه موافق نامه امنيتي عراق امريكا نام گرفت .امريكا به دنبال اين بود تا با ارائه اين طرح حداقلي از مشكلات خود در عراق را بكاهد ونيز بوش به دنبال آن بود تا هنگام تحويل كاخ سفيد حداقل يك دستاورد از جنگ با عراق را به دولت بعدي تحويل دهد.از زمان ارائه اين طرح در تابستان گذشته تا كنون كه اين موافقتنامه توسط طرفين تصويب شده است اواخر سال2008، بي شك مي توان گفت كه يكي از مهمترين موضوعات پيش روي دولت عراق از زمان اشغال تا كنون و همچنين از مهمترين مسائل دستگاه سياست خارجي كشورهاي همسايه عراق بررسي وگمانه زني بر سر اين طرح بوده است .آمريكاييان اين طرح را به دولت عراق پيشنهاد ندادند بلكه سعي كردند به نوعي آنرا به دولت اين كشور تحميل كنند.حال با توجه به اين گفته سياستمداران و مردم عراق البته بيشترشيعيان چه عكس العملي مي توانستند داشته باشند.مهمترين موضوعات مطرح شده در اين موافقت نامه يكي بحث مصونيت قضايي نيروهاي امريكايي در اين كشور يا همان كاپيتالاسيون مي باشد در بند دوم ماده دوازدهم اين توافقنامه اشعار مي دارد كه مسئوليت قضايي مربوط به تمامي نيروهاي نظامي و غير نظامي در داخل و خارج از اراضي توافق شده و همچنين در زماني كه در حين انجام خارج ازاين مناطق باشند بر عهده دولت آمريكا است. و ديگري نيز زمان خروج نيروهاي آمريكايي از اين كشور است .مردم ايران و جهان با موضوع اول بيگانه نيستند ، چرا كه ايرانيان ابتداي قيامي كه منجر به پيروزي انقلاب اسلامي شد را تصويب قانون مصونيت اتباع امريكايي در ايران به سال 1343 مي دانند .مردم جهان نيز در دو سه سال گذشته شاهد تصويب لايحه اي در كنگره آمريكا بودند كه به موجب آن سربازان امريكايي در هر جاي جهان كه هستند از كاپيتالاسيون بهره مند مي شوند و آخرين مورد آن نيز تصويب جنجال بر انگيز اين قانون درمجلس اردن بود .
بحث ديگر موضوع تعيين زمان خروج نيروهاي آمريكايي از خاك عراق بودكه بايد توضيح داده شود.كه البته هردوي اين مسائل به گفته دولت مردان عراقي حل و فصل شده است . نه كاپيتالاسيوني پذرفته شده است و نه اينكه مدت حضور نيروهاي آمريكايي به ميزان دلخواه آنها تعيين شده است . در اين زمينه دولت عراق اعلام كرده است نيروهاي ائتلاف تا پايان سال2009 به پادگانها منتقل و تا پايان سال 2011 همگي خاك اين كشور را ترك خواهند كرد.اما ايا اينچنين خواهد شد؟

البته دولت عراق درباره تاسيس چندين پايگاه دائمي نظامي در نقاط مختلف اين كشور كه توسط همين معاهده به امضاي طرفين رسيده است چيزي نگفته است .پايگاه هايي همچون پايگاه هوايي اينجرليك در خاك تركيه ويا همچون پايگاه آمريكاييان در قطر كه بزرگترين پايگاه آنان در خاورميانه است در باره پايگاه هاي نظامي آمار دقيقي از اين مورد در دست نيست ،برخي آن را جزو بندهاي محرمانه اين موافقتنامه مي دانند ،برخي بين چهل تا پنجاه و گروهي نيز تعداد آن را نامحدود مي دانند.اما پيرامون اين موافقتنامه تحميلي توجه به نكات زير ضروري به نظرمي رسد :
1) پس از قرنها و براي اولين بار اكثريت جمعيت عراق كه همان شيعيان باشند در اين كشور به يك دولت كه حداكثر كابينه را از آن خود مي دانند، دست يافته اند .اين دولت نه در شرايط عادي و نه به دلخواه اشغالگران وحتي بيشتر همسايگان خود ، بر سر كار آمده است بلكه در شرايطي زمام امور را به دست گرفته است كه عراق حكومت مركزي خود را ساقط شده ديده ،نظم امور به هم ريخته ، لحظه به لحظه بر تب آتش قومي و مذهبي افزوده مي شود ،كشور در معرض ايجاد نوعي نظام فدرالي قرار دارد و به طور روزانه تعدادي انسان بي گناه دركوچه و خيابان به كام مرگ مي روند . همچنين نيروهاي اشغالگر و خصوصا آمريكا و برخي از همسايگان عراق از جمله عرستان سعودي در تلاش هستند تا در روند سلطه اين دولت بر امور كشورش اختلال ايجادكرده و حتي الامكان آنرا ساقط كنند، تا جايي كه عربستان سعودي طبق گفته رسانه ها رسما از تروريستها حمايت كرده است .پس در چنين شرايطي طبيعي است كه دولت عراق براي اينكه اين فرصت تاريخي را كه پس از قرنها در اختيار شيعيان اين كشور قرار گرفته است ، از دست ندهد وكابينه خود را ساقط شده نبيند -كه البته شواهد تاريخي اين امر را از آمريكايي ها بعيد نيست _ اين موافقتنامه را بپذيرد و البته حداكثر تلاش خود را براي اصلاح آن به نفع مردم اين كشور بكند وتا آنجا كه مي تواند مفاد آن را تعديل نمايد كه نمونه آنرا درتعيين زمان خروج نيروهاي آمريكايي ونيز اعطاي مصونيت قضايي ديديم.
2)مرجعيت شيعه :ممكن است براي برخي اين سوال پيش آيد كه چرا مرجعيت قدرتمند شيعه در عراق كه همواره در مقاطع حساس اين كشور حرف اول و آخر را زده است ، نتوانسته است مانع از تصويب اين موافقتنامه شود ؟مرجعيت در شش سال گذشته كه عراق در اشغال بوده است همواره پا به پاي مردم اين كشور درجهت حفظ منافع ملي عراق حركت كرده است .در جريان اين موافقتنامه نيز مرجعيت شيعه نجف كه چهره شاخص آن آيت الله سيستاني است اعلام كرده است كه آنچه را كه به ضرر منافع عراق باشد نخواهدپذيرفت.اما در همين راستا توجه به اين نكته ضروري است و آن هم اينكه كشورعراق را اكثريتي قريب به شصت درصد شيعه ومابقي را اهل سنت ،كردها،تركمنها وغيره تشكيل مي دهند.پس نبايد انتظار داشت كه تمام نخبگان ومردم عراق نيز مانند ايرانينان كه بيش از نود درصد جمعيت خود را متشكل از شيعيان مي بينند و در مواقع حساس تاريخ ساز تابع مرجعيت هستند ،عمل كنند .پس مرجعيت شيعه عراق تنها مي تواند بر قسمتي از اموركنترل داشته باشد نه تمامي امور.
3)اهل سنت وكردها : دو گروه مخالف بزرگ دولت عراق اهل سنت مركز نشين و كردهاي شمال نشين هستند.به خاطر داريم كه به هنگام تصويب قانون اساسي عراق جديد در سال2004بيشتر اهل سنت كه خود قرنها حكومت را در اختيار داشته اند از حضور در همه پرسي امتناع كردندوبراي مدتي نيز انتخابات و رفراندوم قانون اساسي را تحريم كردند.چرا كه بسياري از پستها در اختيار شيعيان قرار مي گرفت.كردها نيز پس از سال 1990 ميلادي و جنگ اول خليج فارس با حمايت آمريكا خود مختاري را به دست آورده اند و عملا تبعيت چنداني از دولت مركزي عراق نداشته اند و خود از حاميان اصلي نهادينه كردن فدراليزم در قانون اساسي عراق جديد بوده اند اين خود مختاري تا انجا پيش رفته است كه اخيرا بنا به نقل رسانه ها ،زمينه هاي همكاري مشترك اين اقليم درحوزه هاي مختلف از جمله تربيت نيروي امنيتي وقراردادهاي تجاري با اسرائيل بوجود امده است .بنابراين هردو اين گروه ها مي توانند در جهت كاستن از اقتدار دولت مركزي و كسب حمايت بيشتر براي خود،موافق اين موافقتنامه باشند .چنانكه مسعود بارزاني رئيس اتحاديه ميهني كردستان عراق در همين رابطه در كنفرانس خبري با منوچهر متكي اعلام كرد: به عقيده وي اين توافق نامه اگرچه ايده آل نيست ،اما حاكميت عراق را خدشه دار نخواهد كرد.اين يك واقعيت است كه اين توافق نامه در امور ما دخالت نمي كند.
(4 شايد بتوان دلايل دولت عراق براي موافقت با اين موافقتنامه را در مسائل زير جستجو كرد :در صورتي كه دولت عراق با اين طرح موافقت كند سربازان آمريكايي به پادگانها رفته و در همانجا مستقر مي شوندو ديگر مردم عراق شاهد حضور افسار گسيخته سربازان آمريكايي در خيابانها نخواهند بود .اين مسئله چند پيامد مثبت دارد : اول اينكه در شش سال اشغال عراق شاهد هجوم وحشيانه و خارج از نزاكت بين المللي سربازان آمريكايي به منازل عراقي ها بوده ايم . مردم عراق مسلمان بوده و عرق مذهبي دارند و نمي توانندشاهد ورود نابهنگام بيگانه اي به منزلشان باشند كه با شكستن درب وارد شده و مردان آن خانه را به بهانه خرابكار بودن دستگير كرده و يا بكشد ،بر طبق بندي از ماده بيست و دوم همين موافقتنامه نيروهاي امريكايي حق جست وجو و بازرسي منازل و املاك وداري هاي عراقي ها را جز با حكم قضايي دولت عراق ندارند. دوم اينكه يكي از علل مرگ ومير مردم عادي در مناطق مختلف شهرهاي عراق حضور نظاميان آمريكايي است . تروريستها به بهانه هدف قرار دادن اين نيروها به آنها حمله مي كنند ودر اين ميان هميشه تعدادي از مردم كشته مي شوند .ونيز اينكه سربازان آمريكايي به هر گونه كه بخواهند با مردم عراق رفتار مي كنند و رفتار آنها نيز توهين و تحقير آميز است .سوم و مهمتر از اينكه دولت عراق سعي دارد تا با امضاي اين موافقتنامه اين كشور را از شمول فصل هفتم سازمان ملل وطبيعي جلوه دادن اوضاع عراق خارج كرده ، كنترل زندانها را خود بر عهده گرفته، وضمن خارج كردن نيروهاي آمريكايي از منطقه سبز بغدادخود بر امور مسلط شود .پس اين دولت مي تواند با فرستادن نيروها آمريكايي به پادگانها اندكي در جهت ايجاد نظم وامنيت بكوشد .
نتايج اين موافقتنامه :
اينكه اين رخداد را چه بناميم مسئله مهمي است ، شايد بنوان آنرا نوعي تحت الحمايگي اجباري آمريكا از عراق ناميد ، يعني همان چيزي كه كه بر طبق قرار داد 1919 ايرن و انگليس بر ايرانيان تحميل شد و يا يك پيماندوستانه بين دو كشور مثل قرارداد كاپيتالاسيون كه بين حكومت پهلوي دوم وايالت متحده منعقد شد و شايدهم هيچ يك. اما بي گمان اين قرارداد نتايج تلخ وشيريني را براي گروه هاي مختلف به دنبال خواهد داشت.كه در زير به انها اشاره مي كنيم .
(1 به جز دو گروه كرد وسني كه جزو منتفعين اين موافقتنامه در داخل عراق بوده اند ، قطعا نخبگان عراقي وشيعيان در داخل اين كشور سودي از اين جهت به دست نخواهند آورد . توجه به اين نكته ضروري خواهدخواهد بود كه ايالات متحده در جريان حضور خود در هر جايي در روند عزل ونصبها ، انتخابات و حتي انتخاب اعضاي كابينه ومديران يك دولت دخالت مي كنند . در شش سال گذشته روند دخالت ايالت متحده دردر اداره امور عراق كم نبوده است تا آنجا كه در جريان انتخاب نخست وزير اين كشور دخالت كرده و به اجباردكتر جعفري كنار گذاشته ، به اكراه مالكي را پذيرفتند . تاريخ ايران قبل از انقلاب نيز مشحون از اين گونه دخالتها در جريان امور داخلي كشور مان بوده است. حضور تعدادي از مردم عراق به هنگام تصويب اين موافقتنامه در پارلمان به نشانه اعتراض راهپيمايي مردمي در اين كشور و همچنين اعلام سه روز عزاي عمومي در عراق پس از تصويب موافقتنامه نشانگر اين تلخ كامي براي مردم عراق والبته اكثريتي شيعه بوده است .چرا كه آنها مي دانند بر طبق همين موافقتنامه نيروهاي آمريكايي براي مدت ده سال بر وزارت خانه هاي دفاع، كشور و اطلاعات مسلط خواهند شد تا نيروهاي اين كشور را آموزش دهند.
(2 در ميان سود برندگان وزيان ديدگان اين موافقتنامه در خارج از مرزهاي عراق مي توان به همسايگان اين كشور اشاره كرد .همسايگان عرب خلج فارس ، اردن و مصر قطعا جزو گروه موافقان هستند . چرا كه به اعتقاد آنها حضور نيروهاي آمركايي در عراق مي تواند در حد امكان از گسترش رو به فزوني تشيع سياسي در منطقه جلوگيري كرده و از دامنه هاي رو به افزايش هلال شيعي و ژئوپلتيك شيعه مانع به عمل آورد . در اين ميان اما جمهوري اسلامي ايران ، حزب الله لبنان و گروه هاي وابسته به ايرن همچون حماس و جهاد اسلامي جزو زيان ديده خواهند بود. همكنون آمريكا در تمام كشورهاي همسايه ايران يا پادگان نظامي مستقل دارد ويا حضورنظامي دارد .علاوه بر آن در اقيانوس هند و خليج فارس نيز ناوگان دريايي دارد .تنها كشور همسايه كه ايران ازجهت آن در محاصره نظامي آمريكا قرار نداشت ، عراق بود اما اين كشور نيز طبق موافقتنامه در به آمريكا اجازه خواهد داد تا 40 پايگاه نظامي در خاك اين كشور ايجاد كند.از جانب ديگر حزب الله وگروهاي مقاومت فلسطيني بيش از پيش در تحت فشار قرار خواهند گرفت .بنابراين بي جهت نخواهد بود اگر بگوييم كه در اين صورت دخالت بيشتري را از طرف آمريكا درامور داخلي سوريه ،لبنان و فلسطين شاهد خواهيم بود.
(3 بي گمان خوشحال ترين كشور در اين ميان رژيم صهيونيستي است . اسرائيل از اينكه آمريكا را درهمسايگي خود مي بيند اظهار رضايت مي كند . اين رژيم مدتهاست كه در درگيري باگروههاي فلسطيني به سرمي برد اين رزيم خصوصا پس از جنگ سي وسه روزه وشكست تاريخي از حزب الله علاوه بر بحرانهاي خارجي دچار بحرانهاي داخلي نيز شده است .اسرائيل حمله موشكي صدام حسين به سرزمينهاي اشغالي را فرامش نكرده است. اكنون صهيونيستها دوست ندارند كه علاوه بر شمال يعني حزب الله ، از طرف شرق نيز درمعرض فشار قرار بگيرند .شبه نظاميان شيعه مقتدا صدر روحاني تندرو عراقي و نيز لشكر بدر كه بزرگترين نيروي نظامي شيعي عراق است چندان بي ميل از دردسر سازي براي اسرائيل نبوده ودر صورت لزوم مي توانند براي اين رژيم مزاحمتهايي فراهم كنند.در چند سال اخير كه رئيس جمهور ايران بيش از پيش وجود اسرائيل رابه زير سوال برده است در ميان مسلمانان منطقه اعم از شيعه وسني روحيه مبارزه با اسرائيل تقويت شده است نيروهاي آمريكايي مستقر در خاك عراق مي توانند نقطه اتكايي براي اسرائيل باشند .و البته نقش لابي صهيونيستها در تدوين اين موافقتنامه براي دولتمردان آمريكايي را نمي توان ناديده گرفت.
(دولت آمريكا طبق اين موافقتنامه قول داده است كه تا پايان سال 2011 نيروهاي خود از خاك عراق خارج كند .توجه به اين نكته ضروري است كه اين اولين بار نيست كه دولت آمريكا معاهده دو يا چند جانبه اي را امضاء مي كند . اما بدانها پايبند نيست . مانند معاهده ان پي تي ومنشور سازمان ملل كه خارج از ساختار اين نهاد بين المللي به اين كشور حمله كرد و غيره . كشوري كه براي حفظ منافع حياتي بدون توجه به ساختار بين المللي يعني كسب اجازه از شوراي امنيت سازمان ملل متحد به خاك عراق حمله كرده است آبا اكنون مي توان پنداشت در حالي كه هنوز منبع تهديد كننده عليه امنيت آن كشور(تروريسم)از بين نرفته خاك اين كشور را ترك كند . آيا آمريكا نيز مانند رقيب گذشته خود شوروي نست كه بخواهد علي رغم امضاء معاهده تهران درجنگ دوم جهاني همچنان نيروهاي خود را در خاك آن كشور نگه دارد. آيا حضور سي ساله آمريكا در ويتنام ونيز در كره را نبايد به ياد آورد . پس نمي توان به تعهدآنها به خروج در زمان مقرر چندان اميد وار بود .
ي (دولت بوش در عراق واقعا شكست خورده است ، چرا كه به دنبال هرچه كه آمده بود نيافت . به بهانه ازبين بردن سلاح كشتار جمعي صدام ، مبارزه با تروريسم و گسترش آزادي و برقراري دموكراسي به اين كشورحمله كرد . اما نه سلاح كشتار جمعي يافت شد و نه تروريسم از بين رفت . اما آنها خوب مي دانند كه عراق يكي از سه كشور اول توليد كننده نفت در جهان است . و نيز بر اين نكته به خوبي واقف هستند كه آنها دراين جنگ هزينه هاي گزافي را پرداخته كرده اند . و شايد بتوان يكي از دلايل ركود اقتصادي فعلي در جهان راجنگ افغانستان وعراق دانست . به گفته دولت مردان آمريكايي هزينه هر هفته نيروهاي آمريكايي در عراق يكمليارد دلار است . جبران اين هزينه ها از چه طريق ممكن است ، جز از طريق سود سرشار حاصل از فروش نفت عراق؟

نويسنده: محمد جميري
.........................................................................................
انتهاي پيام

چهارشنبه|ا|23|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 285]