مثبت ببينيم تا بتوانيم شاد زندگي كنيم

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: مثبت ببينيم تا بتوانيم شاد زندگي كنيم
مجيد زندي
در شب سرد زمستاني « رضا » يكي از دوستان نزديكم مرا به ميهماني دعوت كرد. در آن محيط صميمي ملاقات پدر رضا ـ حاج علي ـ مرا به وجد آورد. او را پيرمردي خوش اخلاق مهربان و سر زنده يافتم و ساعت ها از همنشيني با او لذت بردم . آن شب هم حاج علي از خاطرات گذشته اش فراوان براي من سخن گفت . اما يكي از خاطره اي كه او برايم تعريف كرد مرا مصمم ساخت از آن سوژه اي گزارشي پديد آورم و ديگران را نيز شريك خوشي ها خودم سازم .
او گفت : « بين سالهاي 52 و 53 به دليل بيماري گوارشي در يكي از بيمارستان هاي تهران بستري شدم . تا قبل از آن يادم نمي آيد به دليل درد شكم به چند پزشك مراجعه كرده بودم اما در نهايت يكي از آن پزشكان عمل جراحي را براي روده ام تجويز كرد و نوبت جراحي براي من صادر شد تا اينكه روز عمل جراحي پزشك ديگري به طور اتفاقي مرا معاينه كرد و گفت كه تو هيچ مشكلي نداري و به عمل جراحي هم هيچ نيازي نيست ! آن روز من با كمك همين پزشك از بيمارستان مرخص شدم در حاليكه هيچ نسخه اي هم كف دستم قرار نداد نسخه هايي كه تا آن روز از بس قرص و شربت خورده بودم حالم از ديدن هر نسخه اي به هم مي خورد. اما آن پزشك فقط يك توصيه به من كرد كه : « شاد باش » بخند و لطيفه هاي مختلف بخوان حتي اگر حوصله خواندن نداري لطيفه ها را نگاه كن يا كاريكاتور ببين روزي دو مرتبه ترجيحا در فضاي سبز پارك ها قدم بزن و هيچگاه موضوع ناراحت كننده اي را به ذهن خود راه نداده و خلاصه اينكه آزاد و رها باش و در نهايت به خدا توكل كن تا سلامتي به تو بازگردد. »
حاج علي دوباره با خنده و دعايي در حق آن پزشك ادامه داد : با عمل به توصيه هاي آن طبيب حالم روز به روز بهتر و بهتر شد و بعد از دو ماه ناراحتي گوارشي و درد مزمن شكمي من كاملا برطرف شد . اگرچه هنوز هم پس از 35 سال بسياري از توصيه هايش را عمل مي كنم و آن را محدود به يك بيماري ام نساختم . هنوز ياد آن پزشك و آن سفارش در ذهنم هست چون سلامتي ام را پس از گذشت هفتاد سال از عمرم مديون او هستم و.... »
شنيدن چنين نصايح ارزشمندي در دنياي پر هياهو و اضطراب امروز كه عمده تلاش ها براي معاش و رفع نيازهاي جسمي و مادي شده را بهترين هديه براي خود تلقي كردم كاري كه همه آدمها مي توانند آن را در برنامه زندگي خود قرار دهند.
درست است كه ناملايمات زندگي چون مرگ عزيزان مشكلات اقتصادي بيكاري بيماري عدم موفقيت در فعاليت هاي اقتصادي يا پيشرفت اي تحصيلي طلاق و جدايي و.... گاه موجب تخريب روحيه انسان ها مي شوند اما بايد پذيرفت برخورد همه افراد با ناملايمات زندگي يكسان نيست . عده اي با عقل و تدبير و با پذيرش اين حقيقت كه نقشي در بسياري از حوادث و اتفاقات ندارند به راحتي و با حفظ روحيه از كنار آن مي گذرند و عده اي ديگر آنچنان فكر و ذهن و جسم و روح خود را غرق در مشكلات ـ حتي جزيي ـ مي سازند كه گويي تمام غم هاي عالم فقط بر سر آنها آوار شده است و هيچ غم و شكستي در اين دنياي 7 ـ6 ميليارد نفري براي ديگران پديد نمي آيد.
حال اگر بپذيريم زندگي همانند شب و روز و زمستان و بهار و تابستان مجموعه اي از تضادها زندگي و مرگ گرفتاريها مشكلات و شادي ها و شادكامي هاست همين پذيرش اوليه به ما كمك مي كند كه در مواجهه با امور جاري زندگي شرايط موجود و حتي وضعيت گذشته و سرنوشت آينده را ساده تر بپذيريم و با آن كنار بياييم و يقينا كسي كه نتواند بر اين امور مديريت منطقي داشته باشد علاوه بر مشكلات و بيماري هاي روحي و رواني بيماريهاي جسمي اضطراب خشونت پرخاشگري و.... را نيز فراوان تر خواهد ديد همان مشكلاتي كه مي دانيم امروزه جوامع بشري گرفتار آن شده اند كه نمي دانند چگونه باشد باشند
براي جستجوي زواياي پنهان شاد زيستن عليرغم مشكلات احتمالي با خيلي از افراد صحبت كردم اما خانم اسماعيلي نسب كارشناس روانشناس مركز مشاوره بهزيستي بهتر به كمكم مي آيد و در اين خصوص توضيح مي دهد : هر فردي بايد براي رسيدن به شادي و احساس سرخوشي تلاش كند هرگز نبايد براي رسيدن به شادكامي تنها در يك اتاق تاريك نشست و منتظر ورودش بود. افراد مي توانند با فعاليت هاي فيزيكي منظم چه در خانه يا باشگاه ورزشي تفريح سرگرمي مسافرت به دامن طبيعت عبادت پرورش دادن گل و گياه در خانه خواب و استراحت كافي و رسيدگي به وضع ظاهري و همچنين با گنجاندن رژيم غذايي مناسب نوشيدن مايعات مصرف ميوه ها و سبزيجات و ممانعت از پر خوري از جسم خود مراقبت كنند كه با پيمودن اين مسير تندرستي راه شادابي و شادكامي خود را هموار مي سازند.
وي در ادامه مي گويد : زندگي سرشار از پستي و بلنديهاست يك انسان موفق در كنار اجراي تمامي مسائلي كه ذكر كردم تلاش مي كند خود را با تغييرات زندگي وفق دهد چرا كه اتفاقات پيش بيني نشده جز جدا نشدني زندگي ماست . كه البته در اين راستا هر چه فرد به اصول مذهبي و توكل پايبندتر باشد مي تواند احساس آرامش ذهني و سلامت رواني بيشتري داشته باشد چون اولا او حتي مسائل و مشكلات زندگي را امتحان و مشيت الهي مي داند و صبر و استقامت را ثواب و پاداش مي شمارد و هم اينكه با خالق يكتا از طريق دعا و نيايش ارتباط برقرار مي كند و در واقع در همه كارها از خداوند و ياد او غافل نمي شود و به سخن پروردگار در قرآن كه « ياد خداوند آرام كننده دلهاست » توجه دارد.
خانم اسماعيلي نسب مي افزايد : همين ارتباط موجب آرامش و خشنودي مي شود چون تصور مي كنيم يك قدرت بالاتر هميشه وجود دارد كه با توسل به او هر غيرممكني ممكن مي شود. به همين دليل ثابت شده كه ميزان افسردگي و اضطراب در ميان افرادي كه گرايش مذهبي دارند بسيار كم است . و سواي مشكلات و پيشامدها فردي كه گرايش مذهبي دارد از طريق كتاب مقدس به فعاليت هاي مثبتي چون عفو و بخشش كمك به ديگران انفاق احترام به ديگران پايبندي به اصول اخلاقي دعوت مي شود و يا از رفتار و فعاليت هاي منفي چون دروغ حسد تهمت غيبت تجاوز به حقوق ديگران .... بازداشته مي شود كه طبيعي است عمل به اين دستورات روح انسان را از آلودگي دور مي كند و شادابي و سرزندگي و طراوت را به جا مي گذارد و به زندگي معنا مي بخشد.
وي در ادامه مي گويد : حضور در اجتماع همنشيني با افراد شايسته و مثبت نيز از مواردي است كه موجب افزايش رضايت از زندگي مي شود كه اين موارد را نيز در افراد مذهبي با حضور در مساجد و اماكن مذهبي و ارتباط با افراد خوش مشرب و شايسته مي بينيم . طبيعي است اين ارتباط سالم و حضور موفق در اجتماع انسان را از اختلافات رواني و جسمي مصون مي دارد. و همچنين شخص مومن چون اين دنيا را زودگذر مي داند به آن و آرزوهايش دلبستگي پيدا نمي كند و حرص و طمع را كنار مي گذارد و به آرزوهاي بزرگ و دست نيافتني دنيا اميد نمي بخشد و توان خود را صرف خواسته هاي معقول و اعمال درست و شايسته مي سازد تا هم در اين دنيا زيان نبيند هم توشه اي سنگين و قابل توجه با خود به آخرت ببرد.
خانم اسماعيلي نسب ادامه مي دهد : متاسفانه بسياري از مردم خوشبختي را در خانه دوست و آشنا و اقوام مي بينند و در خانه خويش هرگز پيدا نمي كنند و حتي گاهي اوقات خود را بدبخت مي دانند با چنين طرز فكري مسلما شادي و خنده به تعويق مي افتد در حاليكه اگر كمي واقع بينانه نگاه كنند خوشبختي را با تمام وجودشان حس مي كنند. چون در آن صورت زندگي خود را با ديگران مقايسه نخواهند كرد. شايد بارها به افرادي برخورد كرده ايد كه مي گويند « خوش به حال فلاني چه همسري چه خانه اي چه خانواده اي چه ثروتي و.... دارد! » زندگي اين گروه از افراد فقط در حسرت و برآورده شدن آرزوهاي دست نيافتني و خواسته هاي بي جا تلف مي شود در حاليكه مي توانستند بهتر و پربارتر از آن زندگي كنند در اين رابطه گاهي آرزوي يك خوشبختي بزرگ تر ما را از لذت خوشبختي كوچكي كه داريم محروم مي كند.
وي در ادامه مي گويد : انسان خوش بين و مثبت گرا دائما از زندگي خود لذت مي برد به آينده و مشكلاتش فكر نمي كند و در زمان حال خود زندگي مي كند و نه افسوس گذشته را مي خورد و نه خاطرات تلخ گذشته را يادآوري مي كند و هميشه از داروي معجزآسايي به نام « خنده » به طور روزانه و مرتب استفاده مي كند چون با اين دارو افكار منفي افسردگي بيماريهاي رواني و جسماني را از خود دور مي كند و در واقع هنگام خنديدن با آزاد شدن هورمون شادي زا به احساس شادي و سرزندگي دست پيدا مي كند.
وي در خاتمه به همه ما توصيه مي كند : پس با صداي بلند بخنديد لطيفه هاي شاد بگوييد و بشنويد به دنبال سرگرميهاي سالم مفرح و جذاب برويد و براي خنديدن به دنبال موضوع نگرديد.
دكتر فريد براتي روانشناس و مديركل خانواده و زنان سازمان بهزيستي نيز روي ديگري از رويكردهاي شادي بخش را برايم توضيح مي دهد و مي گويد : شادي يك حالت خلقي پايدار است كه مي تواند حتي به ويژگي صفتي آدمها تبديل شود. گاهي مي گوئيم اين فرد آدم شاد و با نشاطي است يعني به ويژگي صفتي او اشاره مي كنيم . شادي هيجاني است كه بايد از درون باشد و حالت شوق ايجاد كند و بخشي از آن در صورت ظاهر مي شود.
وي مي افزايد : روانشناسان سالها به هيجان هاي مثبت چندان توجه نداشتند و بيشتر به جنبه هاي منفي زندگي افراد مي پرداختند تا از اين طريق به بيماري ها پي ببرند البته ريشه آن هم به مشكلات جهاني ناشي از جنگ هاي جهاني با 60 ـ70 ميليون كشته بازمي گشت تا حدي كه در سالهاي اخير هم علاوه بر جنگ ها تبعات منفي صنعت و مدرنيسم هم گرفتاري روز نيز محسوب مي شود كه ريشه هاي خشم خشونت و درگيريها را هم در آن مي ديدند. اما از ابعاد مثبت زندگي از ويژگي هاي مثبت آدمها و هيجان هاي مثبت غافل بودند تا حدي كه براساس برآوردهاي آماري تا چند سال پيش ما به ازاي هر مقاله اي كه در خصوص شادي و اميد حدود 14 مقاله در باره نااميدي و افسردگي و ياس نوشته شده بود . يا درباره خشم و اضطراب ها 17 مقاله در حاليكه فقط يك مقاله درباره محبت و دوستي داشتيم .
وي ادامه مي دهد : اين عوامل سبب شده بود كه در كل دنيا بشر بيشتر به دنبال عوامل نگران ساز اقبال داشته باشد تا عوامل شادي آور. اما اكنون متخصصين به شدت متوجه شدند كه براي مقابله با هيجان هاي منفي بايد به هيجان هاي مثبت بيشتر توجه كرد و بر اين اساس ريشه نااميدي بريدن از جامعه افزايش طلاق و كوتاهي عمر و زندگي مشترك اضطراب ها بيماري ها و.... در كمبود شادي ديده شده است .
وي مي گويد : روانشناسان اكنون به اين نتيجه رسيدند كه شادي چسب و پيوند دهنده آدمها به همديگر و پيچ و مهره روابط اجتماعي است . شادي براي افزايش نوآوري و خلاقيت مفيد است و تحقيقات ديگر نشان مي دهد كه در پديد آمدن شادي آموزش فردي و خانوادگي و مقوله هاي فرهنگي نيز نقش بسيار با ارزش دارد تا حدي كه برخي از فرهنگ ها شادتر از ديگر فرهنگ ها محسوب مي شوند.
وي شادي عميق و پايدار را با ارزش تر از شادي زودگذر و ناپايدار مي داند و مي افزايد : ما بايد در ميان انواع شادي به دنبال آنچه پايدارتر است برويم روانشاسان هم معتقدند يك زندگي رضايتمندانه مهمترين نوع شادي در زندگي بشر است و اين رضايت به دست نمي آيد مگر اينكه كارهاي خود را براساس ظرفيت هاي دروني انجام دهيم كه علم روانشناسي اكنون 24 ظرفيت را براي بشر شناسايي كرده است .
مدير كل دفتر خانواده و زنان سازمان بهزيستي با تاكيد بر اين مساله كه بايد براي شادي مباني ظاهري و باطني تعريف كرد ابعاد باطني شادي را معنا و مفهوم دار بودن زندگي معرفي مي كند و مي افزايد : در چنين شرايطي شادي توام با سعادت مي شود و ما در جامعه خود نيز بايد به دنبال چنين شادي عميق و معناداري باشيم . اگر چه اين شيوه زندگي در متون روانشناسي غربي رايج شده اما در مكتب تعالي بخش اسلام و تشيع احاديث مختلف به نقل از سخنان ائمه بيشتر داريم كه شادي بايد پايدار باشد. شادي پايدار ابعاد عاطفي و هيجاني مثبت نسبت به گذشته حال و آينده دارد.
دكتر براتي ادامه مي دهد : رضايت از زندگي گذشته و قانع بودن به آن رمز ورود بر شادي عميق دوران حال و مقدمه اي براي تداوم شادي براي آينده است .
وي با توضيح در باره هيجان مثبت نسبت به « حال » هم مي گويد : شادي و فعاليت هاي شادي بخش منتها نه فقط با انجام لذت هاي آني بلكه شاديهاي حاصل از فعاليتهاي شاد پايدار است به عنوان نمونه رفع تشنگي با آب شادي و لذت آني است در حاليكه شادي آن با دوام نيست در حاليكه اگر شادي با يك تفريح سالم باشد خاطرات آن مدت ها و بلكه سالها در ذهن مي ماند.
وي در پاسخ به آن دسته از مردمي كه خود را با اين توصيه كه « با كدام دل خوشي مي توان شاد بود و خنديد » مي افزايد : كسي كه نسبت به آينده اميدوار باشد چنين فكري را در ذهن خود پرورش نمي دهد كه آينده اش تلخ تر از زمان حال خواهد شد. با تفكر مثبت هم مي توان زمان « حال » را فرصتي براي شادي قرار داد و هم اينكه از آن براي آينده به درستي استفاده كرد. وقتي چنين فرصتي را در ذهن خود پديد نمي آورند آدمها همين جمله شما را بر زبان مي آورند كه « دلخوشي مي خواهد تا شاد باشد » در حاليكه اين خود ذهني آنهاست كه شرايط منفي را براي خود فراهم مي كنند يعني هم به گذشته قناعت ندارند و هم زمان حال را براي خود با فراهم نكردن لذت هاي پايدار خراب مي كنند و هم بي جهت نگران آينده خود هستند اما اگر هدف زندگي را متوجه شوند هميشه احساس شادي و سرخوشي را در وجود خود حفظ خواهند كرد.
دكتر براتي در پاسخ به اين سئوال كه حال اگر كسي نسبت به گذشته و آينده خود بي خبر باشد و يا حتي گذشته اي منفي داشته باشد چگونه مي تواند موقعيت مناسبي براي زمان حال براي خود فراهم سازد چنين پاسخ مي دهد : شادي قابل آموزش است مي توان زمينه ها را خودمان فراهم سازيم ايجاد خشنودي در زندگي در بسياري موارد نياز به پول و امكانات ندارد و به تعبير ما روانشناسان رابطه بين پول و خشنودي از زندگي رابطه گسترده نيست همچنان كه عكس اين موضوع هم حاكم است پول تا حدي اثر گذار است .
وي افكار عمومي جامعه را نيز نيازمند اصلاح مي داند و مي افزايد : متاسفانه اكنون نيز بسياري از افراد شادي ها و لذت هاي آني و زودگذر را موضوعي شادي آور تلقي مي كنند در حاليكه هر قدر بيشتر و بيشتر به سمت شاديهاي زودگذر مي روند بيشتر افسرده مي شوند و نمونه فراوان آن اكنون در كشورهاي غربي وجود دارد كه خودشان نسبت به آن شادي هاي زودگذر به تنفر رسيدند. اين مساله را مي توان با مثالي روشن كرد كه اگر يك برنامه طنز تلويزيوني در مدت طولاني بخش شود حالت شادي آور خود را در دل مردم از دست مي دهد و آدمها به آن عادت مي كنند و به آن نمي خندند در حاليكه شاديهاي پايدار يك عمر در دل آدمي شور و شعف ايجاد مي كنند. شادي كه مي تواند در بطن كارهاي خير و رسيدگي به زندگي ديگران و كمك به نيازمندان به طور دائمي در وجود آدمي ماندگار شود.
دكتر براتي كسب شادي هاي پايدار را چنين توضيح مي دهد : در مرحله نخست افراد بايد ويژگي ها و توانمنديهاي ذاتي خود را بشناسند و بدانند در چه زمينه هايي استعداد دارند و با انجام آن كارها احساس مفيد بودن را در خود زنده كنند گاهي گرفتن دست يك نابينا و عبور دادن او از عرض خيابان احساس مفيد بودن را براي هميشه در وجود آدمي پايدار مي سازد اين كار چندان سخت نيست حداقل از آن اسيري كه 10 سال در زندان دشمن مي ماند و هر لحظه ممكن است جان خود را از دست دهد كه بدتر نيست او چگونه خود را با شرايط موجود در سخت ترين شرايط وقف مي دهد و نااميد نمي شود هر انساني هم مي تواند در زندگي عادي خود به سراغ خلق چنين موقعيتهايي برود و براي زندگي خود معنايي حقيقي تعريف كند.
مدير كل دفتر خانواده و زنان سازمان بهزيستي ادامه مي دهد : براي رسيدن به جامعه اي شاد بايد در اين بخش ها بيشتر كار كرد و افراد را نسبت به هدف هاي خود آگاه كرد وقتي شرايط و ارزش ها مبهم باشد آدمهاي آن جامعه هم در خودشان فرو مي روند و با ابهام در موقعيتها دچار گم گشتگي مي شوند و نمي توانند توانمنديهاي خودشان را شناسايي كنند.

به هر حال براي بسياري از ما اتفاق افتاد كه كليد خانه كمد و يا دفتري را گم كرده ايم اين موضوع كوچك مي تواند كليد آزموني هم براي ما باشد. برخي از آدمها با گم كردن يك دسته كليد حال و آينده را براي خود و اطرافيان تيره و تار مي سازند و با اضطراب در صدد كمك گرفتن از ديگران بر مي آيند و به اصطلاح زندگي را حتي در آن يك ساعت براي خود و ديگران تلخ مي سازند. اما در مقابل آدمهاي ديگري هم هستند كه با پذيرش منطقي حادثه يا اتفاق با حفظ خونسردي به سراغ كليدساز مي روند و مشكل را با آساني هر چه تمامتر براي خود و اطرافيان حل مي كنند. نمونه فوق نمونه اي كوچك از حوادث جاري در زندگي بسياري از آدمها با دو رويكرد مختلف است در موارد ديگر نيز مي توان آن را تعميم داد و مسائل سخت را نيز بسيار ساده حل كرد و به نتيجه درست آن اميد داشت و نگراني و اضطراب بي جهت را به دل راه نداد.
اگر چه همه ابزارهاي لازم براي تغيير سرنوشت در اختيار بشر نيست اما يقينا همه ابزارهاي لازم براي شاد زيستن در اختيار انسان قرار دارد زيرا اين « خود » وجودي آدم است كه مي تواند در سخت ترين شرايط زندگي موضوعات منفي را به ذهن خود راه نداد
همه ما قبول داريم كه بر خورد همه افراد با ناملايمات زندگي يكسان نيست . پس با پذيرش اين واقعيت مي توان به جاي تغيير شرايط محيطي خود را وفق داد و با كمترين هزينه مشكلات را يكي يكي از مسير راه برطرف كرد
خانم اسماعيلي نسب مشاور روانشناسي : همچنانكه مرور شادي ها باعث سرزندگي و نشاط مي شود دور ريختن افكار منفي باعث جلوگيري از بيماريهاي جسمي و روحي مي گردد
دكتر فريد براتي روانشناس و مدير كل دفتر خانواده و زنان سازمان بهزيستي : شادي و شاد زيستن قابل آموزش دادن و يادگيري است كه در بسياري موارد رسيدن به آن نياز به پول و امكانات ندارد بلكه انسان هاي عاقل شرايط مثبت را براي خود و ديگران ايجاد مي كنند
افكار عمومي درباره شيوه هاي رسيدن به شادي نيازمند اصلاح است زيرا هنوز هم بسياري از مردم شادي آني را تنها ملاك شاد زيستن ارزيابي مي كنند در حاليكه شادي هاي زودگذر عمر كوتاهي هم دارند

پنجشنبه|ا|24|ا|بهمن|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 82]